1. BAB 4 FASA REKABENTUK Permodelan Data (ERD) Objektif:
Menerangkan maksud permodelan data
Memahami teknik-teknik permodelan data menggunakan tool Rajah Perhubungan Entiti.
Menerangkan mengenai kamus data
Memahami tool spesifikasi proses iaitu Bahasa Berstruktur, Jadual Keputusan dan Pepohon Keputusan.

2. Rajah Entiti Perhubungan
Mewakili keperluan data secara konseptual dalam sebuah sistem.
Rajah Entiti Perhubungan (ERD) merupakan teknik permodelan data yang merupakan perwakilan grafik secara logikal dan terperinci tentang entiti-entiti dan perhubungan antara entiti-entiti dalam sebuah organisasi atau kawasan bisnes.
Tiga komponen utama dalam ERD:
Entiti
Atribut
Perhubungan

3. Entiti Entiti mewakili orang, tempat, objek, konsep atau peristiwa.
Entiti dilabelkan dengan kata nama dan menggunakan huruf besar.
Jenis entiti merujuk kepada entiti-entiti yang mempunyai ciri-ciri yang sama.
Entiti akan dijelmakan dalam bentuk jadual dalam fasa rekabentuk.
Setiap baris jadual tersebut akan dikenali sebagai keseketikaan entiti (Instance entity).

4. Contoh Perwakilan Entiti dalam ERD
STAF
PELAJAR
KURSUS
Contoh Perwakilan Entiti dalam ERD
Jenis Entiti
Contoh
Orang
STAF, PELAJAR, PENSYARAH
Tempat
DAERAH, BANDAR, NEGERI
Objek
Peristiwa
Konsep
BANGUNAN, PERALATAN, PRODUK
KURSUS, AKAUN
PENDAFTARAN, PERMOHONAN
Contoh Jenis Entiti yang lazim digunakan

5. Entiti: PELAJAR Setiap baris Berikut merupakan ‘Instance entity’
Kepada entiti
Pelajar

6. Menamakan Entiti Singular noun
Contoh : CUSTOMER, STUDENT
Deskriptif dan spesifik kepada organisasi.
Contoh : PESANAN BELIAN dan PESANAN PELANGGAN tidak boleh dinamakan sebagai PESANAN.
Ringkas dan padat
Contoh : PENDAFTARAN adalah lebih ringkas dan tepat berbanding PENDAFTARAN PELAJAR UNTUK KELAS
Entiti peristiwa diberi nama mengikut keputusan/hasil peristiwa bukan mengikut aktiviti atau proses peristiwa.
Contoh : Peristiwa dimana pengurus projek memberikan kerja kepada kumpulan projek dinamakan TUGASAN.

7. Perhubungan Merupakan gam yang melekatkan pelbagai komponen dalam ERD
Label yang digunakan biasanya adalah kata kerja (verb)
Contoh
Pelajar mendaftar kursus
PELAJAR
daftar
KURSUS

8. Satu kepada Satu (1:1) STAF JABATAN
mengurus
JABATAN 1 1
satu orang staf ( contoh ketua jabatan) akan menguruskan satu jabatan
dan satu jabatan akan hanya mempunyai satu ketua jabatan sahaja

9. Satu kepada Banyak (1:M)
PELANGGAN
membuat
TEMPAHAN 1 M
satu orang pelanggan boleh membuat banyak tempahan tetapi
bagi satu tempahan adalah untuk satu pelanggan sahaja
PELANGGAN
membuat
TEMPAHAN

10. Banyak kepada Banyak (M:N)
PELAJAR
mendaftar
KURSUS M N
satu orang pelajar boleh mendaftar banyak kursus dan
satu kursus boleh ambil ramai pelajar
PELAJAR
mendaftar
KURSUS

11. Darjah Perhubungan
Merujuk kepada bilangan entiti yang terlibat dalam sesuatu perhubungan.
Tiga kategori darjah perhubungan iaitu:
Unari (satu entiti terlibat)
Binari(dua entiti terlibat)
Ternari(tiga entiti terlibat)

12. Perhubungan Unari STAF
mengurus 1 M
Perhubungan jenis ini adakalanya dikenali sebagai perhubungan
rekursif, manakala entiti tersebut dikenali sebagai entiti rekursif.
Contoh di atas menunjukkan, satu pengurus mengurus ramai subordinat
yang mana pengurus dan subordinat merupakan dari jenis entiti yang
sama iaitu STAF

13. Perhubungan Unari STAF
mengurus 1 M
Perhubungan jenis ini adakalanya dikenali sebagai perhubungan
rekursif, manakala entiti tersebut dikenali sebagai entiti rekursif.
Contoh diatas menunjukkan perhubungan 1:M, satu pengurus mengurus
ramai subordinat yang mana pengurus dan subordinat merupakan dari
jenis entiti yang sama iaitu STAF

14. Perhubungan Binari
PELAJAR
mendaftar
KURSUS M N
Perhubungan jenis ini merupakan perhubungan di antara dua jenis entiti.
Perhubungan yang paling biasa terjadi.
Contoh diatas menunjukkan perhubungan M:N, satu pelajar boleh
mendaftar banyak kursus dan satu kursus boleh diambil oleh lebih
daripada satu orang pelajar.

15. Perhubungan Ternari PELAJAR KURSUS PENSYARAH
mendaftar
KURSUS M N
PENSYARAH
Perhubungan jenis ini merupakan perhubungan yang melibatkan tiga
jenis entiti secara serentak.
Contoh diatas menunjukkan:
Satu pelajar boleh mendaftar banyak kursus dan satu kursus boleh di ambil oleh lebih daripada satu orang pelajar.
2. Satu pelajar boleh mendaftar dengan seorang pensyarah dan
seorang pensyarah boleh menerima satu atau lebih pelajar
3. Satu pensyarah boleh mendaftar banyak kursus dan satu kursus boleh di ajar oleh ramai pensyarah.

16. Transformasi perhubungan berdarjah Ternari kepada Binari
PELAJAR
mendaftar
KURSUS M N
PENSYARAH
selia
ajar
Transformasi perhubungan berdarjah Ternari kepada Binari

17. Ringkasan Kategori Darjah Perhubungan

18. Kardinaliti
Merujuk kepada berapakah bilangan instance entiti B yang berkait dengan instance entiti A.
Format – (Minimum, Maximum)
PELANGGAN
membuat
TEMPAHAN 1 M
(1,1)
(0,M)
Satu TEMPAHAN mesti
dibuat sekurang-kurangnya oleh satu PELANGGAN. Kardinaliti min = 1
Satu TEMPAHAN mesti dibuat oleh tidak lebih dari satu PELANGGAN. kardinaliti max = 1
Satu PELANGGAN boleh
Membuat seberapa banyak
TEMPAHAN yang
Dikehendaki. Kardinaliti –
maximum = M
Tidak membuat TEMPAHAN . Kardinaliti –
minimum = 0

19. Kardinaliti (min,max) di dalam perhubungan JABATAN- PROGRAM
menawar
PROGRAM 1 M
(1,1)
(1,M)
Satu PROGRAM boleh ditawarkan sekurang-kurangnya satu JABATAN dan sebanyak-banyaknya oleh satu JABATAN. Oleh itu kardinaliti = (1,1)
Satu JABATAN boleh menawarkan sekurang-kurangnya satu PROGRAM atau sebanyak mana PROGRAM yang dikehendaki.
Oleh itu kardinaliti = (1,M)

20. JABATAN
menawar
PROGRAM 1 M
(1,1)
(1,M)
JABATAN
menawar
PROGRAM

21. Keterlibatan dalam Perhubungan
Merujuk kepada samada penglibatan entiti adalah opsyenal atau mandatori.
Opsyenal – kardinaliti minimum = 0
Mandatori – kardinaliti minimum = 1
STAF
TANGGUNGAN
mempunyai 1 M
(0,M)
(1,2)
Mandatori
Opsyenal

22. (1,1) (1,M) (0,1) (0,M) Kardinaliti 1 Mandatori
Kardinaliti Banyak Mandatori
Kardinaliti 1 Opsyenal
Kardinaliti Banyak Opsyenal

23. Contoh Kardinaliti

24. Atribut Butiran-butiran yang memperihalkan ciri-ciri sesuatu entiti.
Atribut yang penting sahaja ditunjukkan.
Contoh Atribut:
PELAJAR : No_matrik, Nama, Alamat
NEGARA : Kod_negara, Nama_negara

25. Perwakilan Atribut di dalam ERD
Nama
No_matrik
Alamat
PELAJAR
Perwakilan Atribut di dalam ERD

26. Menamakan Atribut Menggunakan kata nama
Contoh : No_matrik, Nama, Alamat
Nama atribut adalah unik dalam satu jenis entiti
Ikut format piawai untuk keunikan
Contoh : PELAJAR – Pel_no_matrik
Pel_nama
Pel_alamat
Namakan atribut yang sama tetapi entiti yang berbeza dengan nama yang berbeza.
Contoh : Pel_nama, Staf_nama
Domain atribut merupakan set nilai yang boleh diterima oleh sesuatu atribut.

27. Contoh Atribut dan Domain
Keputusan
Lulus, Gagal
Jantina
Lelaki, Perempuan
Markah
CGPA
Status
(0,100)
Aktif, Tangguh, Gagal,
(0,4)
Contoh Atribut dan Domain

28. Jenis Atribut Atribut Mudah Atribut Nilai Tunggal
Atribut Nilai Komposit
Atribut Nilai Berbilang
Atribut Terbitan

29. Atribut Mudah Atribut Nilai Tunggal
Atribut atonomik yang tidak boleh dipecahkan lagi. Contoh : Tarikh_lahir, Jantina
Atribut Nilai Tunggal
Hanya menyimpan satu nilai tunggal sahaja
Contoh : No_kp, No_staf, No_Akaun

30. Atribut Nilai Komposit
Atribut yang boleh dipecahkan kepada unit-unit atau komponen-komponen
Contoh : Alamat
Alamat
Jalan
Bandar
Poskod
No_rumah
Negeri

31. Atribut Nilai Berbilang
Mempunyai lebih daripada satu nilai bagi setiap entiti
Simbol yang digunakan berbeza.
Contoh : Nama_tanggungan
STAF
No_Staf
Nama
Nama_tanggungan

32. Atribut Nilai Berbilang
Sukar untuk proses penjelmaan
Untuk memudahkan proses penjelmaan, atribut nilai berbilang dijelmakan menjadi entiti yang disebut sebagai entiti lemah.
Entiti lemah merujuk kepada entiti yang bergantung kepada entiti yang lain untuk wujud
STAF
No_Staf
Nama
TANGGUNGAN
mempunyai 1 M
Entiti Lemah

33. Atribut Terbitan
Atribut yang diterbitkan daripada atribut lain daripada entiti yang sama atau entiti yang berlainan.
Contoh : Atribut tarikh_lahir boleh memberikan
nilai atribut umur.
STAF
No_Staf
Nama
Umur
Tarikh_lahir

34. Kunci
Merupakan atribut yang digunakan untuk mengecam sesuatu entiti secara unik.
Tiga jenis kunci iaitu:
Kunci calon ( Candidate key )
Kunci komposit
Kunci primer ( primary key ) – juga dikenali sebagai identifier

35. Kunci Calon
Merujuk kepada atribut-atribut yang dapat mengecam entiti secara unik
Entiti boleh dicam secara unik melalui
Atribut nilai tunggal
Contoh : No_Staf, No_kp
Gabungan dua atau lebih attribut
Contoh : Entiti Video – Tajuk_Video & Nama_Hero

36. Kunci Primer (Identifier)
Merujuk kepada pemilihan satu daripada kunci calon bagi mengecam jenis entiti secara unik.
Pemilihan berdasarkan yang mana lebih mudah diuruskan bagi pengguna pangkalan data.
Contoh:
No_Kp dan No_matrik merupakan kunci calon untuk entiti PELAJAR, maka No_matrik merupakan kunci primer kerana nombor matrik sudah cukup untuk mengenalpasti setiap pelajar.

37. Nama Matrik Alamat PELAJAR
Nama atribut digariskan untuk menunjukkan bahawa ia adalah
kunci primer

38. Associative Entity
Merujuk kepada jenis entiti yang bersekutu dengan instance daripada satu atau lebih jenis entiti dan mengandungi atribut yang berlainan daripada perhubungan dua jenis entiti tersebut.
Employee_id
Course_Name

39. SHIPMENT Entity Type (an Associative Entity)

40. Final E-R Diagram for Hoosier Burger’s Inventory Control System