1. 10.02.2012r.

2. Struktura Planu

3. Potencjały endogeniczne Problemy rozwoju Obszary funkcjonalne

4. MISJAKONCEPCJA USTALENIA PLANU REALIZACJA PLANU MONITORING Elementy projektu Planu

5. OPERACJONALIZACJA CELÓW PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA

6. MISJA Cel nadrzędny wynikający ze strategii rozwoju województwa, służący ukształtowaniu przestrzeni dla realizacji jej celów Zbudowanie struktur funkcjonalno-przestrzennych podnoszących spójność, konkurencyjność i atrakcyjność regionu oraz jakość życia mieszkańców przy uwzględnieniu zasad zrównoważonego rozwoju, który znamionuje poszanowanie wszystkich zasobów, harmonizowanie ekonomicznych, społecznych i ekologicznych celów rozwoju, w sposób nie naruszający możliwości zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń zachowania i wzmocnienia spójności wewnętrznej województwa ładu przestrzennego wyrażającego harmonię, porządek, właściwe proporcje i równowagę w środowisku człowieka stałego podnoszenia jakości życia mieszkańców stałego podnoszenia konkurencyjności i atrakcyjności województwa pełnego wykorzystania istniejących potencjałów, przy jednoczesnej likwidacji występujących problemów A Wzmocnienie pozycji stolic regionu - Bydgoszczy i Torunia, jako ośrodków krajowej metropolii sieciowej, stymulujących zagospodarowanie przestrzenne i rozwój województwa. Koncentracja funkcji o znaczeniu międzynarodowym, krajowym i regionalnym Zasady ogólne obowiązujące w całym procesie planowania zagospodarowania przestrzennego, będące wytycznymi dla celów głównych, koncepcji oraz celów operacyjnych wraz z zasadami szczegółowymi i kierunkami Cele główne służące kształtowaniu struktur funkcjonalno-przestrzennych województwa – podnoszących spójność, atrakcyjność i konkurencyjność regionu oraz jakość życia mieszkańców B Rozwój potencjału regionalnego Włocławka i Grudziądza, jako ośrodków uzupełniających i wspomagających w zakresie stymulowania zagospodarowania przestrzennego i rozwoju województwa. Priorytet rozwoju Włocławka, jako miasta o podstawowym znaczeniu dla obsługi ludności i aktywizacji gospodarczej południowo- wschodniej części województwa C Rozwój pozostałych miast jako ośrodków obsługi ludności i aktywizacji gospodarczej, odpowiednio do prezentowanego potencjału, wykazywanej specjalizacji i pozycji w sieci osadniczej. Priorytet rozwoju Inowrocławia, jako podregionalnego ośrodka aktywizacji gospodarczej D Kształtowanie rozwoju obszarów wiejskich w zakresie funkcji rolniczych, leśnych, turystycznych i innych gospodarczych, z uwzględnieniem walorów środowiska i jego ochrony

7. System obszarów chronionych Zewnętrzna dostępność transportowa Hierarchia sieci osadniczej oraz wewnętrzne powiązania transportowe Kształtowanie rozwoju obszarów wiejskich Obszary realizacji polityk specjalnych

8. Koncepcja zagospodarowania przestrzennego województwa

9. 10 celów operacyjnych z zasadami (175) i kierunkami (487) w 34 obszarach działań Obszary problemowe (5) wraz z zasadami zagospodarowania Polityki specjalne (7) Tabela inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym (209) USTALENIA

10. Kierunki konkretne działania prowadzone w danym obszarze, realizujące cele Cele operacyjne realizujące koncepcję i cele główne wraz ze szczegółowymi zasadami zagospodarowania Obszary działań w jakich realizowane są cele operacyjne wraz z przypisaniem do celów głównych

11. Realizacja Planu Podmioty zaangażowane w realizację Planu Obszary interwencji Prace planistyczne wynikające z Planu Rekomendacje do polityki krajowej, międzyregionalnej i wojewódzkiej

12. Ocena wyników Porównanie z oczekiwaniami Analiza danych Raporty Zbieranie i gromadzenie danych Monitoring Planu Wykorzystujący statystyczne metody wskaźnikowe, w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego (w ujęciu wojewódzkim, powiatowym i gminnym) i realizowany wg schematu

13. Dziękuję za uwagę Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku

14. 10.02.2012r. Narzędzie w realizacji ochrony zasobów przyrody i ochrony środowiska

15. Uwarunkowania wewnętrzne Potencjały endogeniczneProblemy rozwojuObszary funkcjonalne

16. Kierunki konkretne działania prowadzone w danym obszarze, realizujące cele Cele operacyjne realizujące koncepcję i cele główne wraz ze szczegółowymi zasadami zagospodarowania Obszary działań w jakich realizowane są cele operacyjne wraz z przypisaniem do celów głównych

17. 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Zasady szczegółowe 3. 1. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych 3. 2. Ochrona gleb 3. 3. Ochrona lasów 3. 5. Ochrona powietrza atmosferycznego, ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi 3. 6. Ochrona krajobrazu i ładu przestrzennego 3. 7. Ochrona powierzchni ziemi i złóż kopalin ABCD CD CD ABCD ABCD kierunki J Kierunki konkretne działania prowadzone w danym obszarze, realizujące cele operacyjne Cele operacyjne realizujące koncepcję, cele główne i założenia celu nadrzędnego (S - spójność, K – konkurencyjność, J – jakość) wraz ze szczegółowymi zasadami zagospodarowania Obszary działań w jakich realizowane są cele operacyjne wraz z ich przypisaniem do celów głównych (A, B, C, D) 3. 4. Ochrona różnorodności biologicznej, flory i fauny ABCD AB CD kierunki

18. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska W polityce przestrzennej województwa podstawową zasadą działania jest powszechne przestrzeganie w planowaniu zagospodarowania przestrzennego zasady zrównoważonego rozwoju. Zasada ta oznacza taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, następuje z zachowaniem równowagi przyrodniczej i trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Gwarantuje również możliwość zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno pokolenia współczesnego jak i przyszłych pokoleń. Przestrzeganie powyższej zasady spowodowało konieczność sprecyzowania środowiskowego celu operacyjnego, którego realizacja wiąże się z wytyczeniem środowiskowych kierunków działań prowadzących generalnie do polepszania się stanu środowiska. Główne działania w zakresie ochrony zasobów i walorów środowiska przyrodniczego związane są z dążeniem do poprawy jego stanu, przede wszystkim przez eliminację wszelkiego typu zagrożeń i minimalizację zanieczyszczeń. Służą temu zarówno obowiązujące instrumenty prawne jak również konkretne decyzje podejmowane na poziomie regionalnym i lokalnym. W polityce regionalnej nie ustala się hierarchii ważności poszczególnych kierunkowych działań środowiskowych, ponieważ środowisko traktowane jest jako integralna całość, dla której zakłada się osiągnięcie stanu jako minimum dobrego. Główne kierunki środowiskowych działań w zakresie ochrony zasobów i walorów środowiska rozpatrzono w zakresie poszczególnych komponentów środowiska. Dotyczą one przede wszystkim: ochrony wód, ochrony gleb, ochrony lasów, ochrony bioróżnorodności, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przed polami elektromagnetycznymi, ochrony krajobrazu, ochrony powierzchni ziemi, ochrony złóż kopalin, i polegają na: dążeniu do zachowania, ochrony i wzmacniania potencjału środowiska, tam gdzie jego stan jest bardzo dobry i dobry (tzn. poziomy dopuszczalne występują zdecydowanie poniżej poziomów dopuszczalnych), dążeniu do wzmacniania potencjału środowiska tam gdzie jego stan jest zbliżony do dobrego (tzn. poziomy dopuszczalne występują na granicy poziomów dopuszczalnych), dążeniu do poprawy potencjału środowisko poprzez zastosowanie działań naprawczych tam gdzie jego stan jest zły (tzn. poziomy dopuszczalne nie są zachowane).

19. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Osiągnięcie minimum dobrego stanu środowiska planuje się, przede wszystkim poprzez likwidację możliwie dużej liczby źródeł emisji zanieczyszczeń, wszelkiego typu występujących zagrożeń oraz szeroko prowadzoną edukację ekologiczną całego społeczeństwa. Służą temu zarówno obowiązujące instrumenty prawne, decyzje podejmowane na poziomie regionalnym i lokalnym, prowadzona działalność edukacyjna w oświacie, jak również szeroka działalność edukacyjna, w tym organizacji pozarządowych. Przy określaniu zasad i kierunkowych działań w planowaniu zagospodarowania przestrzennego województwa, oprócz uwzględnienia środowiskowych uwarunkowań wewnętrznych, uwzględniono także uwarunkowania wynikające z występowania obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody na terenach sąsiednich województw i potrzeby wspólnych działań dla zapewnienia regionalnej i międzyregionalnej ochrony środowiska jako całości systemu. Zasady i kierunki ochrony środowiska obejmują całokształt elementów środowiska i ich wzajemnych powiązań. Efektem działań kierunkowych w zakresie ochrony wód będzie poprawa jakości wód, zarówno w kontekście poprawy stanu środowiska, jak i wykorzystania zasobów wodnych do racjonalnego zagospodarowania i użytkowania gospodarczego. Oprócz likwidacji źródeł zanieczyszczeń tzw. punktowych, tj. pochodzących z gospodarki komunalnej, konieczne jest również ograniczanie spływów powierzchniowych z terenów intensywnie użytkowanych rolniczo. Ochrona zasobów wód podziemnych polega na nie dopuszczeniu do ich zanieczyszczenia poprzez racjonalne zagospodarowanie terenów głównych zbiorników wód podziemnych i obszarów ich zasilania i przestrzeganiu surowych reżimów w zakresie gospodarki ściekowej. Rozwój społeczno-gospodarczy odbywa się w przestrzeni kosztem tzw. rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Z użytkowania rolniczego wyłączane są niekiedy tereny o bardzo dużej przydatności rolniczej. Niewłaściwe gospodarowanie gruntami powoduje nasilanie procesów erozji gleb, skoncentrowany odpływ wód opadowych oraz zagrożenie procesami osuwiskowymi. Wyłączanie znacznych areałów wysokoprodukcyjnych gleb powinno być zawsze poprzedzono kompleksową analizą skutków ekologicznych, ekonomicznych i społecznych. Urbanizacja powinna obejmować przede wszystkim tereny o niskiej przydatność rolniczej.

20. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska W zakresie ochrony lasów i racjonalnej gospodarki leśnej pożądane jest dążenie do dalszego powiększania powierzchni leśnej województwa przez zalesianie gruntów o niskiej przydatności rolniczej. Jako ważne uznaje się kształtowanie wielofunkcyjnego leśnictwa („na podstawach ekologicznych”), w którym obok funkcji gospodarczych wyraźnie eksponowane są funkcje: ekologiczna i społeczna. Głównym zadaniem ochrony zasobów środowiska jest ochrona różnorodności biologicznej regionu na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemowym i krajobrazowym). Niezbędna jest ochrona chronionych i rzadko występujących gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz zapewnienie ciągłości istnienia dzikiej fauny i flory oraz zapewnienie równowagi ekologicznej ekosystemów o wartości przyrodniczej. Kształtowanie zasięgu przestrzennego obszarów prawnie chronionych, dostosowane do przebiegu korytarzy ekologicznych, pozwoli na ich ciągłość przestrzenną oraz ochronę cennych przyrodniczo ekosystemów i kształtowanie międzyregionalnych powiązań ekologicznych. Głównym celem ochrony powietrza atmosferycznego, ochrony klimatu akustycznego i ochrony przed polami elektromagnetycznymi jest poprawa jakości powietrza oraz ograniczanie uciążliwych emisji hałasu poprzez takie kształtowanie zagospodarowania przestrzennego, aby rozwój zabudowy oraz ciągów infrastrukturalnych i transportowych nie pogarszał stanu środowiska, w tym jakości życia mieszkańców. Rozwój zagospodarowania przestrzennego wiąże się ze zmianami krajobrazu. Dlatego ważne jest, aby lokalizacja nowoplanowanych przedsięwzięć, w tym o znacznych gabarytach lub dużej wysokości, odbywała się z uwzględnieniem wymagań ochrony krajobrazu, w szczególności krajobrazu otwartego o wysokich walorach przyrodniczych i kulturowych. Ochrona powierzchni ziemi polega na takim kształtowaniu zagospodarowania przestrzennego aby nowe inwestycje w zakresie zabudowy, systemów transportowych i infrastrukturalnych były realizowane w sposób jak w najmniejszym stopniu zachowujący naturalne ukształtowanie terenu.

21. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Zasoby kopalin należą do ważniejszych bogactw naturalnych województwa. Poznanie wszystkich ich zasobów oraz racjonalne wykorzystanie decydować będzie o możliwościach rozwoju społeczno-gospodarczego regionu. Z uwagi, iż większość surowców nie odnawia się należy racjonalnie planować ich pozyskanie (także w przestrzeni). Eksploatacja kopalin często niesie zagrożenia dla środowiska, w tym w szczególności dla powierzchni ziemi i wód, dlatego musi odbywać się w sposób maksymalnie ograniczający te zagrożenia i z zapewnieniem rekultywacji terenów powyrobiskowych. Eksploatacja kopalin powinna być prowadzona po analizie skutków społecznych, ekonomicznych i ekologicznych tego typu działalności. Osiągnięcie optymalnego stanu środowiska jest warunkiem poprawy jakości życia mieszkańców. Służyć temu będą: ochrona zasobów przyrodniczych i racjonalne ich wykorzystanie, wzmacnianie potencjału środowiska, minimalizacja zagrożeń środowiskowych, poprawa stanu środowiska.

22. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Zasady zagospodarowania przestrzennego: w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych: ‒zapobieganie zanieczyszczaniu wód powierzchniowych ściekami ze źródeł punktowych, ‒dążenie do stałej poprawy stanu jakości wód powierzchniowych, ‒zapewnianie jak najlepszej jakości wód powierzchniowych do celów pitnych, ‒utrzymanie ilości wód powierzchniowych na poziomie gwarantującym zachowanie równowagi biologicznej, ‒ograniczenie i likwidacja punktowych i obszarowych źródeł zanieczyszczeń w obszarach wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych, ‒zachowanie dobrej jakości wód podziemnych dla zaspokojenia potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń, ‒zapewnienie ochrony głównych zbiorników wód podziemnych i ich obszarów zasilania, ‒ograniczenie eksploatacji wód podziemnych na cele inne niż zaopatrzenie ludności w wodę do picia oraz potrzeby przemysłu spożywczego i farmaceutycznego. w zakresie ochrony gleb: ‒zapobieganie zanieczyszczeniom i degradacji gleb, ‒ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej przed fragmentacją, ‒ochrona gleb o wysokiej przydatności rolniczej przed zmianami sposobu użytkowania na cele nierolnicze, ‒ograniczanie i minimalizacja skutków przekształceń powierzchni ziemi, ‒rekultywacja obszarów zdegradowanych w wyniku zanieczyszczenia gleb bądź procesów erozji gleb.

23. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Zasady zagospodarowania przestrzennego: w zakresie różnorodności biologicznej: ‒ochrona przed zabudową gruntów pochodzenia organicznego, ‒ochrona przed utratą drożności korytarzy ekologicznych obejmujących doliny rzeczne, ‒utrzymywanie trwałych użytków zielonych i zadrzewień w dolinach rzecznych i zlewniach bezpośrednich jezior, ‒preferowanie rolnictwa ekologicznego i wdrażanie dobrych praktyk rolniczych, ‒wspieranie utrzymywania trwałych użytków zielonych, w szczególności w dolinach rzecznych i zlewniach bezpośrednich jezior. w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego, ochrony przed hałasem i polami elektromagnetycznymi: ‒utrzymanie poszczególnych rodzajów substancji w powietrzu na poziomie nie przekraczającym dopuszczalnych poziomów, ‒zapewnienie jak najlepszej jakości powietrza atmosferycznego poprzez utrzymywanie ilości poszczególnych rodzajów substancji w powietrzu poniżej poziomów dopuszczalnych, ‒poprawa jakości powietrza atmosferycznego poprzez osiągnięcie poziomów co najmniej dopuszczalnych na terenach o przekroczonych poziomach, ‒zapewnienie jak najlepszego stanu akustycznego terenów zurbanizowanych, w szczególności utrzymanie emisji hałasu na poziomie nie przekraczającym dopuszczalnych norm, ‒utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz miejscach dostępnych dla ludności na poziomie nieprzekraczającym dopuszczalnych norm, ‒lokalizowanie zabudowy mieszkaniowej i miejsc dostępnych dla ludności poza obszarami negatywnego oddziaływania źródeł pól elektromagnetycznych.

24. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Zasady zagospodarowania przestrzennego: w zakresie ochrony krajobrazu: ‒kształtowanie krajobrazu w sposób umożliwiający ochronę i poprawę jego walorów, ‒unikanie lokalizacji przedsięwzięć powodujących negatywną ingerencję w krajobraz, ‒ograniczanie rozpraszania zabudowy, w szczególności na terenach wiejskich, ‒ochrona obszarów o wysokich wartościach środowiska przyrodniczego i kulturowego z zachowaniem zależności funkcjonalno-przestrzennych, kompozycyjnych i krajobrazowych poszczególnych jego komponentów, ‒ograniczanie wprowadzania form przestrzennych wpływających na obniżanie walorów krajobrazowych, ‒ochrona szczególnie cennych osi, panoram, ciągów i punktów widokowych z możliwością ich zagospodarowania. w zakresie ochrony powierzchni ziemi i złóż kopalin: ‒maksymalne ograniczanie wielkoskalowych przekształceń powierzchni ziemi, ‒ochrona przed zabudową terenów zagrożonych ruchami masowymi, ‒niepodejmowanie działań inwestycyjnych nasilających procesy osuwania się mas ziemnych, ‒ochrona prawna terenów o unikatowych walorach morfologiczno-geologiczno-krajobrazowych, ‒zapewnienie ochrony przed zabudową infrastrukturalną terenów złóż o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa energetycznego kraju, ‒gospodarowanie powierzchnią ziemi z uwzględnieniem jej ochrony i racjonalnej eksploatacji złóż kopalin w sposób umożliwiający ich niekonfliktowe pozyskanie w przyszłości, ‒ochrona zasobów złóż kopalin przed zainwestowaniem mogącym uniemożliwić ich eksploatację w przyszłości, ‒niepodejmowanie decyzji o eksploatacji złóż węgla brunatnego na terenie województwa do czasu kompleksowej oceny korzyści i szkód ekologicznych, ekonomicznych i społecznych tego typu działań, ‒współpraca z sąsiednimi województwami w zakresie ochrony naturalnych zasobów środowiska, ‒zabezpieczanie środowiska przed następstwami poważnych awarii obiektów przemysłowych i infrastrukturalnych oraz klęsk żywiołowych.

25. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.1. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych eliminacja źródeł emisji zanieczyszczeń do wód powierzchniowych - doprowadzenie do osiągnięcia minimum dobrego stanu wód, a utrzymanie stanu bardzo dobrego tam gdzie on jest zachowany, retencja wód cieków dla realizacji celów ekologicznych, przeciwpowodziowych i gospodarczych, rekultywacja jezior, których stan pozwoli uzyskać co najmniej dobrą jakość wód, realizacja systemów melioracji nawadniających w celu poprawy produktywności użytków rolnych, wprowadzanie zadrzewień na tereny nadrzeczne oraz w bezpośrednich zlewniach jezior. Kierunki

26. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.1. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych jez. Stelchno jez. Rakutowskie

27. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.2. Ochrona gleb przeciwdziałanie procesom naturalnej (erozja wietrzna, wodna powierzchniowa i wąwozowa) i technicznej degradacji gleb, odnowa walorów użytkowych gleb z terenów przeznaczanych pod zabudowę przez zabezpieczanie i wykorzystanie na cele rolnicze lub ogrodnicze poziomu próchniczego gleb, rekultywacja gleb o przekroczonych stężeniach szkodliwych substancji, wprowadzanie pasów zieleni i zadrzewień śródpolnych na terenach użytków rolnych. Kierunki

28. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.2. Ochrona gleb

29. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.3. Ochrona lasów zwiększanie powierzchni leśnych, głównie poprzez zalesianie terenów o niskiej przydatności rolniczej, kształtowanie zielonych pierścieni wokół Bydgoszczy, Torunia, Włocławka i Grudziądza w celu zwiększenia potencjału przyrodniczego terenów podmiejskich, ochrony przed nadmierną urbanizacją tych terenów oraz zapewnienia warunków wypoczynku dla mieszkańców miast, poprawa stanu siedlisk leśnych poprzez dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do typów siedlisk. Kierunki

30. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.3. Ochrona lasów

31. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.4. Ochrona różnorodności biologicznej, flory i fauny Kierunki : zachowanie i odtwarzanie korytarzy ekologicznych o znaczeniu krajowym i regionalnym – obszarów umożliwiających migrację roślin, zwierząt lub grzybów poprzez wprowadzanie zalesień, niedopuszczanie do ich zabudowy i zapewnienie budowy przejść dla zwierząt, ochrona ekosystemów bagiennych i torfowiskowych, oczek wodnych, leśnych i kęp zadrzewień przed degradacją na terenach rolnych, renaturyzacja zdegradowanych ekosystemów poprzez odtworzenie mozaiki siedlisk przyrodniczych, wprowadzanie różnorodnych form zieleni na terenach zurbanizowanych

32. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.5. Ochrona powietrza atmosferycznego, ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi podejmowanie działań organizacyjnych i technicznych w infrastrukturze drogowej w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń ze źródeł transportowych, stosowanie najlepszych technik i technologii w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń ze źródeł energetycznych i przemysłu, rozwój zbiorowej infrastruktury energetycznej oraz infrastruktury z zastosowaniem paliw ekologicznych i infrastruktury opartej na źródłach odnawialnych, budowa i modernizacja instalacji grzewczych wykorzystujących biomasę do współspalania oraz zwiększanie powierzchni powstawania upraw energetycznych na glebach o średniej i niskiej przydatności rolniczej, ograniczenie, a docelowo likwidacja niskiej emisji ze źródeł komunalnych, wyznaczanie stref ograniczonej dostępności transportowej w miastach, zwłaszcza w miastach dużych, centrach zabytkowych, strefach uzdrowiskowych i szpitalnych, w połączeniu z właściwie prowadzoną polityką parkingową, prowadzenie edukacji ekologicznej społeczeństwa w zakresie oszczędności energii, eliminacji konwencjonalnych źródeł energii i zamiany na źródła energii odnawialnej, wzmacnianie istniejących i urządzanie nowych terenów zieleni o funkcji ochronnej i izolacyjnej, wprowadzanie elementów technicznych i biologicznych ograniczających emisję hałasu transportowego i przemysłowego na tereny zurbanizowane, w szczególności zabudowy mieszkaniowej, wyprowadzanie uciążliwego ruchu drogowego z terenów miast, w szczególności ich centrów, poprzez stosowanie alternatywnych rozwiązań infrastruktury drogowej, strefowanie terenów w gospodarowaniu przestrzenią (mieszkaniowych, przemysłowych, transportowych, komercyjnych, itp.). Kierunki

33. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.5. Ochrona powietrza atmosferycznego, ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi Na terenie województwa w wyznaczonych punktach pomiarowych nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów natężenia pola elektromagnetycznego

34. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.6. Ochrona krajobrazu i ładu przestrzennego poprawa ekspozycji obiektów lub zespołów obiektów zabytkowych, dóbr kultury współczesnej i historycznych sylwet panoramicznych, propagowanie tradycyjnych form architektury regionalnej, dbałość o wizerunek tzw. bram wjazdu do miast, odtwarzanie dawnych funkcjonalnych układów terenów zieleni Kierunki

35. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.6. Ochrona krajobrazu i ładu przestrzennego

36. Cel operacyjny: 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.7. Ochrona powierzchni ziemi i złóż kopalin zapobieganie ruchom masowym i ich skutkom, stosowanie rozwiązań minimalizujących negatywny wpływ eksploatacji kopalin na środowisko, rekultywowanie terenów po zakończeniu eksploatacji kopalin, wykonanie kompleksowej analizy skutków społecznych, ekonomicznych i ekologicznych ewentualnej eksploatacji złóż węgla brunatnego na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, racjonalne poszukiwanie i eksploatacja złóż gazu ziemnego z łupków z poszanowaniem innych zasobów środowiska i powierzchni ziemi. Kierunki

37. Cel operacyjny : 3. Ochrona zasobów przyrodniczych i poprawa stanu środowiska Obszar działań: 3.7. Ochrona powierzchni ziemi i złóż kopalin

38. J 5. Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów chronionych Zasady szczegółowe 5. 1. Środowisko, przyroda i krajobraz 5. 2. Obszary uzdrowiskowe kierunki AB CD BCD Kierunki konkretne działania prowadzone w danym obszarze, realizujące cele operacyjne Cele operacyjne realizujące koncepcję, cele główne i założenia celu nadrzędnego (S - spójność, K – konkurencyjność, J – jakość) wraz ze szczegółowymi zasadami zagospodarowania Obszary działań w jakich realizowane są cele operacyjne wraz z ich przypisaniem do celów głównych (A, B, C, D)

39. Cel operacyjny : 5. Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów chronionych Na obszarze województwa funkcjonują usankcjonowane prawnie następujące formy ochrony, stanowiące zasadniczą część docelowego systemu obszarów chronionych: rezerwaty przyrody - na terenie województwa kujawsko-pomorskiego uznano 96 rezerwatów przyrody. parki krajobrazowe - na terenie województwa kujawsko-pomorskiego utworzono dotychczas 9 parków krajobrazowych: Brodnicki, Chełmiński, Gostynińsko-Włocławski, Górznieńsko-Lidzbarski, Krajeński, Nadgoplański Park Tysiąclecia, Nadwiślański, Tucholski i Wdecki. obszary chronionego krajobrazu - na terenie województwa kujawsko-pomorskiego utworzono dotychczas 30 obszarów chronionego krajobrazu. Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 obejmująca obszary specjalnej ochrony ptaków oraz specjalne obszary ochrony siedlisk - mające znaczenie dla Wspólnoty, utworzone w celu ochrony populacji dziko występujących ptaków, lub siedlisk przyrodniczych, lub gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty. Obszar specjalnej ochrony ptaków to obszar wyznaczony, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia, w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju. Specjalny obszar ochrony siedlisk to obszar wyznaczony, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej, w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych lub populacji zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, lub zwierząt, lub w celu odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, lub właściwego stanu ochrony tych gatunków. Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego ustanowiono dotychczas 7 obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Są to obszary: PLB040001 Błota Rakutowskie, PLB040002 Bagienna Dolina Drwęcy, PLB220009 Bory Tucholskie, PLB040003 Dolina Dolnej Wisły, PLB300001 Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego, PLB040004 Ostoja Nadgoplańska, PLB040005 Żwirownia Skoki. Łączna powierzchnia obszarów specjalnej ochrony ptaków na terenie województwa kujawsko- pomorskiego wynosi 157 816,85 ha, co stanowi 8,8% jego powierzchni.

40. Cel operacyjny : 5. Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów chronionych Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego ustanowiono decyzjami Komisji Europejskiej z 13.11.2007 r. i 12.12.2008 r. 19 następujących specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000. Są to obszary: PLH040019 Ciechocinek 13.23 ha; PLH040013 Cyprianka 109.28 ha; PLH040014 Cytadela Grudziądz 222.81 ha; PLH280001 Dolina Drwęcy 6930.66 ha*; PLH300004 Dolina Noteci 50531.99 ha*; PLH040023 Doliny Brdy i Stążki w Borach Tucholskich 3948.35 ha; PLH220033 Dolna Wisła 9872.071 ha*; PLH040011 Dybowska Dolina Wisły 1392.023 ha; PLH040001 Forty w Toruniu 12.91 ha; PLH040007 Jezioro Gopło 13459.42 ha; PLH040022 Krzewiny 498.98 ha; PLH040012 Nieszawska Dolina Wisły 3891.72 ha; PLH280012 Ostoja Lidzbarska 7397.77 ha*; PLH300026 Pojezierze Gnieźnieńskie 14462.81 ha*; PLH040017 Sandr Wdy 6320.75 ha; PLH040003 Solecka Dolina Wisły 7030.08 ha; PLH040020 Torfowisko Linie 5.27 ha; PLH040018 Torfowisko Mieleńskie 146.06 ha; PLH040025 Zamek Świecie 15.78 ha. * powierzchnia całego obszaru, także poza granicami województwa kujawsko-pomorskiego Na terenie kujawsko-pomorskiego zajmują one powierzchnię 51 659,56 ha, co stanowi 2,9% jego powierzchni.

41. Cel operacyjny : 5. Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów chronionych W roku 2011 Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669) zaakceptowanych zostało kolejnych 15 specjalnych obszarów ochrony siedlisk: PLH 040031 Błota Kłócieńskie3 899,28 PLH 300040 Dolina Łobżonki3 142,61 PLH 040033 Dolina Osy2 183,69 PLH 040034 Kościół w Śliwicach0,11 PLH 040026 Lisi Kąt1 165,08 PLH 040027 Łąki Trzęślicowe w Foluszu2 130,84 PLH 040035 Mszar Płociczno181,75 PLH 040028 Ostoja Barcińsko-Gąsawska3 595,95 PLH 040036 Ostoja Brodnicka3 152,30 PLH 040029 Równina Szubińsko-Łabiszyńska3 003,62 PLH 040037 Słone Łąki w Dolinie Zgłowiączki151,91 PLH 040030 Solniska Szubińskie367,48 PLH 040038 Stary Zagaj307,47 PLH 040039 Włocławska Dolina Wisły4 763,76 PLH 040040 Zbocza Płutowskie1 019,41 Zajmują one powierzchnię 29 065,27 ha, co stanowi 1,6% powierzchni województwa. Obecnie więc na terenie województwa kujawsko-pomorskiego znajdują się 34 obszary Natura 2000 (specjalne obszary ochrony siedlisk) mające znaczenie dla Wspólnoty, które łącznie zajmują powierzchnię 80 724,83 ha, co stanowi 4,5% powierzchni regionu.

42. Cel operacyjny : 5. Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów chronionych Funkcjonujące na terenie województwa 3 uzdrowiska statutowe tj. Ciechocinek, Inowrocław i Wieniec Zdrój wyróżniają się w skali kraju i regionu wysokimi walorami uzdrowiskowymi, przyrodniczymi, krajobrazowymi i kulturowymi. Ponadto w miejscowości Marusza koło Grudziądza znajdują się udokumentowane zasoby wód leczniczych i termalnych częściowo wykorzystywane. Wymienione obszary uzdrowiskowe funkcjonują w odmiennych uwarunkowaniach przestrzennych: uzdrowiska Ciechocinek i Wieniec Zdrój związane są przestrzennie z zapleczem przyrodniczym, jaki w przypadku Ciechocinka stanowi obszar chronionego krajobrazu Nizina Ciechocińska, a w przypadku Wieńca Zdroju - Leśny Kompleks Promocyjny Lasów Gostynińsko-Włocławskich. Uzdrowisko Inowrocław zlokalizowane jest poza obszarami ochrony przyrodniczej w wydzielonej części miasta – „Osiedlu Uzdrowiskowym”. Miejscowość Marusza koło Grudziądza położona w otoczeniu lasów nie posiada statusu uzdrowiska, natomiast w oparciu o udokumentowane zasoby wód leczniczych i termalnych ma możliwości rozwojowe w tym zakresie. Kształtowanie rozwoju i ochrona walorów istniejących uzdrowisk uwarunkowane są przepisami wynikającymi ze statutów a także ograniczeniami wynikającymi z ustanowionych stref uzdrowiskowych. Zasady zagospodarowania przestrzennego tworzenie spójnych powiązań przestrzennych w oparciu o istniejące obszary chronione, kształtowanie ładu przestrzennego uwzględniającego ochronę przestrzeni otwartych i zurbanizowanych przed dysharmonizującymi formami zagospodarowania, ograniczanie wprowadzania form przestrzennych wpływających na obniżenie wartości krajobrazu, dopuszczanie wprowadzania eksponowanych form przestrzennych na podstawie przeprowadzonych wcześniej analiz ich wpływu na otaczający krajobraz, ochrona i prawidłowe funkcjonowanie obszarów i obiektów kulturowych z zachowaniem wartości funkcjonalno- przestrzennych, kompozycyjnych i krajobrazowych, funkcjonowanie uzdrowisk i ich otoczenia w sposób nienaruszający ich walorów.

43. Obszar działań: 5.1. Środowisko, przyroda i krajobraz tworzenie kolejnych rezerwatów przyrody na podstawie udokumentowania terenów wyróżniających się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi, ustanowienie planów ochrony dla wszystkich rezerwatów przyrody, powiększenie Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego na cały obszar gminy Dąbrowa Chełmińska oraz na części terenów gmin: Zławieś Wielka i Łubianka. ustanowienie planów ochrony dla wszystkich parków krajobrazowych, tworzenie kolejnych parków krajobrazowych w sytuacji udokumentowania wartości przyrodniczych, historycznych i kulturowych oraz walorów krajobrazowych wybranych obszarów, ustanowienie nowych obszarów chronionego krajobrazu na terenach regionalnych ciągów ekologicznych, np. w dolinie Noteci, Rypienicy, Mieni, Zgłowiączki, Kanału Bachorze, Browiny, Wdy i Lutryny, w celu uzupełnienia powiązań przestrzennych między obszarami chronionymi przeprowadzenie korekt granic niektórych obszarów chronionego krajobrazu wyłączenie z obszarów chronionego krajobrazu terenów, które utraciły bezpowrotnie cechy wyróżniającego się krajobrazu o zróżnicowanych ekosystemach i możliwości zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także tereny rolne intensywnie użytkowane rolniczo. przeprowadzenie korekty przestrzennej Obszaru Chronionego Krajobrazu Niziny Ciechocińskiej w miejscu planowanego stopnia wodnego i elektrowni poniżej Włocławka, tworzenie nowych obszarów ochrony Natura 2000 - zgłoszenie do Komisji Europejskiej kolejnych specjalnych obszarów ochrony siedlisk: Wydmy Kotliny Toruńskiej i Dębice. ustanawianie planów zadań ochronnych i planów ochrony dla wszystkich obszarów Natura 2000. Kierunki Cel operacyjny : 5. Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów chronionych

44. Obszar działań: 5.1. Środowisko, przyroda i krajobraz Cel operacyjny : 5. Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów chronionych

45. ochrona warunków naturalnych obszaru ochrony uzdrowiskowej oraz spełnianie dopuszczalnych norm zanieczyszczeń powietrza, natężenia hałasu, odprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, gospodarki odpadami i emisji pól elektromagnetycznych, o których mowa w przepisach odrębnych, zakaz działań mających negatywny wpływ na fizjografię obszarów uzdrowiskowych, ich historyczne założenia przestrzenne oraz właściwości lecznicze lokalnego klimatu, wzmocnienie rangi Ciechocinka, Inowrocławia i Wieńca Zdroju jako ośrodków lecznictwa uzdrowiskowego, rehabilitacyjnego i odnowy biologicznej, korelacja rozwoju uzdrowisk z terenami otaczającymi, wykorzystanie potencjału uzdrowiskowego, naturalnych surowców leczniczych, właściwości leczniczych klimatu oraz walorów przyrodniczych, wzmacnianie obecnie identyfikowanej, wyspecjalizowanej funkcji uzdrowiskowej miast Ciechocinek i Inowrocław oraz miejscowości Wieniec Zdrój, w tym realizacja inwestycji „Odnowa funkcji publicznych zdegradowanych terenów uzdrowiskowych w Ciechocinku”, rozwój infrastruktury uzdrowiskowej, ochrona stref ochrony uzdrowiskowej oraz ochrona funkcji uzdrowiskowej przed innymi funkcjami i sposobami zagospodarowania, wspieranie wszelkich nowych form aktywizacji strefy uzdrowiskowej zmierzających do jej uatrakcyjnienia, tworzenie zieleni izolacyjnej np. wzdłuż linii kolejowej, zapewniającej ochronę uzdrowiska Inowrocław, utworzenie stref ochronnych w przypadku utworzenia uzdrowiska w miejscowości Marusza koło Grudziądza. Kierunki Obszar działań: 5.2. Obszary uzdrowiskowe Cel operacyjny : 5. Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów chronionych

46. Obszar działań: 5.2. Obszary uzdrowiskowe Cel operacyjny : 5. Kształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów chronionych

47. Obszar planowanej eksploatacji węgla brunatnego Obszary, które w sposób wyróżniający kumulują zróżnicowane problemy lub podlegają szczególnym zagrożeniom OBSZARY PROBLEMOWE Bydgosko-Toruński Obszar Metropolitalny Wieloaspektowy obszar problemowy podregionu Włocławka Doliny rzek Wisły i Noteci Obszar deficytu wody dla rolnictwa

48. OBSZARY PROBLEMOWE

49. Obszary interwencji Kierunki polityki krajowej, międzyregionalnej, wojewódzkiej i lokalnej Podmioty zaangażowane w realizację ustaleń Planu Prace planistyczne wynikające z Planu REALIZACJA PLANU

50. Kierunki polityki krajowej, międzyregionalnej, wojewódzkiej i lokalnej krajowej międzyregionalnej wojewódzkiej lokalnej

51. Rekomendacje do polityki krajowej W zakresie podstawowych elementów krajowej sieci osadniczej, z wyodrębnieniem obszarów metropolitalnych: ‒wśród krajowych obszarów metropolitalnych należy wskazywać miasta Bydgoszcz i Toruń oraz powiaty bydgoski i toruński jako Bydgosko- Toruński Obszar Metropolitalny, ‒miasta Bydgoszcz i Toruń należy wskazywać jako ośrodki metropolitalne, ‒miasta Włocławek, Grudziądz i Inowrocław należy wskazywać jako ośrodki wielofunkcyjne i węzły transportowe o znaczeniu krajowym, ‒w klasyfikacjach opartych na potencjale gospodarczym – Bydgoszcz, Toruń, Włocławek, Grudziądz, Inowrocław, Świecie, Kruszwicę, Janikowo należy wskazywać jako wyspecjalizowane ośrodki przemysłowe o znaczeniu krajowym, ‒Ciechocinek i Inowrocław należy wskazywać jako ośrodki uzdrowiskowe o znaczeniu krajowym i międzynarodowym, ‒Toruń, Chełmno, Biskupin, Golub-Dobrzyń, Strzelno należy wskazywać jako ośrodki dziedzictwa kultury o znaczeniu krajowym i międzynarodowym W zakresie ochrony środowiska i zabytków, z uwzględnieniem obszarów podlegających ochronie: ‒skuteczna ochrona obszarów cennych przyrodniczo oraz kompleksów leśnych i rolniczych borykających się z niedoborem wody powierzchniowej (problem stepowienia) znajdujących się w zasięgu potencjalnego oddziaływania odkrywkowej kopalni węgla brunatnego w południowej części województwa

52. Środowisko i krajobraz: ‒ochrona przyrody, w tym: obszary Natura 2000, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, tworzenie nowych form ochrony - województwo wielkopolskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, łódzkie; ‒współpraca przy zagospodarowaniu obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski – województwo warmińsko-mazurskie, mazowieckie; ‒zabezpieczenie powiązań przyrodniczych - województwo wielkopolskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, łódzkie; ‒ochrona zlewni rzeki Brdy – województwo pomorskie i Drwęcy – województwo warmińsko- mazurskie; ‒ochrona zasobów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych - województwo wielkopolskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, łódzkie; ‒przeciwdziałanie deficytowi wody powierzchniowej – województwo wielkopolskie i łódzkie; ‒ochrona środowiska kulturowego, funkcjonalności szlaków kulturowych - województwo wielkopolskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, łódzkie Kierunki współpracy międzyregionalnej

53. Rekomendacje do polityki wojewódzkiej opracowanie szczegółowych założeń realizacji polityk specjalnych opracowanie założeń prowadzenia polityki regionalnej wobec obszarów interwencji, mającej na celu ograniczanie rozwoju określonych funkcji i form zagospodarowania, w obszarach, gdzie uznaje się je za niepożądane oraz stymulowanie tego rozwoju w obszarach, gdzie realizuje on szczególnie istotne cele rozwoju województwa budowanie Systemu Informacji Geograficznej (GIS) na potrzeby Samorządu Województwa, dla wspomagania procesu decyzyjnego

54. Rekomendacje do polityki lokalnej Uwzględnianie ustaleń planu zagospodarowania przestrzennego województwa w dokumentach kształtujących rozwój lokalny, będzie następować dwutorowo: w dokumentach, które na mocy prawa opiniowane są przez samorząd województwa, zgodność z ustaleniami planu jest warunkiem sine qua non uzyskania pozytywnej opinii; w celu ułatwienia samorządom gmin uwzględniania powyższych ustaleń, dla każdej z gmin przygotowane zostaną wytyczne, zawierające kompendium ustaleń planu wobec danej jednostki; w przypadku zamierzeń rozwojowych, nie wymagających opiniowania przez samorząd województwa, lub też gdy samorząd województwa nie posiada kompetencji do administracyjnego wpływu na realizację lub zaprzestanie realizacji danego przedsięwzięcia, przewiduje się wpływ na działania samorządów poprzez „politykę interwencji” (scharakteryzowaną w rozdziale poświęconym „obszarom interwencji”). Polega ona na ograniczaniu rozwoju określonych funkcji i form zagospodarowania, w obszarach, gdzie uznaje się je za niepożądane oraz stymulowanie tego rozwoju w obszarach, gdzie realizuje on szczególnie istotne cele rozwoju województwa.

55. Monitoring Planu Trzy główne warstwy informacyjne Jakość życia mieszkańców Gospodarka, atrakcyjność i konkurencyjność regionu Przestrzeń i środowisko przyrodnicze

56. Monitoring Planu Dwa cykle 2 lata realizacja inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym oraz najważniejsze aspekty funkcjonowania województwa (w tym środowiskowe) 4 lata pełny monitoring zawierający wszystkie elementy Planu i

57. dostęp do aktualnych informacji o stanie zagospodarowania przestrzennego Monitoring Planu Zapewni ciągłą informację o stanie realizacji poszczególnych inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym identyfikację nieprawidłowości i odstępstw od przyjętych założeń dane do prognozowania wspomagać decyzje o charakterze strategicznym Wszystko po to, aby

58. Dziękuję za uwagę Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku