1. Ria ekonomikis makroekonomika: ZiriTadi cnebebi
Tavi 29
marina nacvalaZe

2. Ria da Caketili ekonomika
Caketili ekonomika aris ekonomika, romelic ar urTierTqmedebs sxva qveynebis ekonomikasTan
Ria ekonomika aris ekonomika, romelic Tavisuflad urTierTqmedebs sxva ekonomikebTan

3. Ria ekonomika
aRiwereba iseTi cvladebiT, rogorebica eqsporti, importi, savaWro balansi da savaluto kursi.
Ria ekonomika yidulobs da yidis saqonelsa da momsaxurebas msoflios sasaqonlo bazrebze;
Ria ekonomika yidulobs da yidis kapitalur aqtivebs msoflios finansur bazrebze.

4. saqonlis nakadi: eqsporti, importi da wminda eqsporti
eqsporti aris qveynis SigniT warmoebuli da qveynis gareT gayiduli saqoneli da momsaxureba.
importi aris qveynis gareT warmoebuli da qveynis SigniT gayiduli saqoneli da momsaxureba.

5. saqonlis nakadi: eqsporti, importi da wminda eqsporti
wminda eqsporti (NX) aris ucxoelTa mier SeZenili samamulo saqonlis Rirebulebisa (eqsporti) da samamulo rezidentebis mier SeZenili ucxouri warmoebis saqonlis Rirebulebis (importi) sxvaoba.
wminda eqsports aseve uwodeben savaWro balanss.
savaWro balansi aris qveynis eqsportisa da importis RirebulebaTa sxvaoba.

6. saqonlis nakadi: eqsporti, importi da wminda eqsporti
savaWro deficiti aris situacia, rodesac wminda eqsporti (NX) aris uaryofiTi.
importi > eqsporti
savaWro upiratesoba aris situacia, rodesac wminda eqsporti (NX) dadebiTia.
Eeqsporti > importi
dabalansebuli vaWroba gviCvenebs imas, rom wminda eqsporti nulis tolia – eqsporti da importi erTmaneTis tolia.

7. faqtorebi, romlebic moqmedeben qveynis eqsportze, importze da wminda eqsportze.
momxmarebelTa gemovneba samamulo da ucxouri saqonlis mimarT.
saqonlis fasi qveyanaSi da ucxoeTSi.
savaluto kursi, romliTac adamianebs SeuZliaT erovnuli valutiT ucxouri valuta iyidon.

8. faqtorebi, romlebic moqmedeben qveynis eqsportze, importze da wminda eqsportze.
momxmarebelTa Semosavlebi.
qveynidan qveyanaSi saqonlis transportirebis xarjebi.
mTavrobis politika saerTaSoriso vaWrobasTan mimarTebiT.

9. aSS-is ekonomikis internacionalizacia
mSp-is
procen-
tebi 15
importi
eqsporti 10 5
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
1995

10. kapitalis nakadi: wminda ucxouri investiciebi
wminda ucxouri investiciebi ucxour aqtivebSi samamulo rezidentebis mier gadaxdili Tanxisa da samamulo aqtivebSi ucxoelTa mier gadaxdili Tanxis sxvaobaa.
aSS-is moqalaqes, romelsac $ aqvs, SeuZlia iyidos rogorc `toiotas” markis avtomobili, aseve korporacia `toiotas”aqciebi.
pirveli garigeba saqonlis nakads warmoadgens, xolo meore garigeba – kapitalis nakads.

11. kapitalis nakadi: wminda ucxouri investiciebi
rodesac saqarTvelos moqalaqe ruseTis fiWuri kavSirgabmulobis kompania `bilainis” aqciebs yidulobs, es garigeba saqarTvelos wminda ucxour investiciebs zrdis.
rodesac ruseTis moqalaqe saqarTvelos samTavrobo obligaciebs yidulobs, es garigeba saqarTvelos wminda ucxour investiciebs amcirebs.

12. gavixsenoT: rogori saxis investiciebi viciT?
rogori saxis investiciaa makdonaldsis mier saqarTveloSi restornis gaxsna?
rogori saxis investiciaa amerikelis mier qarTuli korporaciis aqciebis SeZena?

13. pirdapiri da portfeluri investiciebi
orive SemTxvevaSi aSS-is moqalaqeebi sxva qveyanSi arsebul aqtivebs yiduloben, amitom orive garigeba aSS-is wminda ucxour investiciebs zrdis.

14. cvladebi, romlebic gavlenas axdenen wminda ucxour investiciebze
ucxouri aqtivebis sargeblis realuri ganakveTi.
samamulo aqtivebis sargeblis realuri ganakveTi.
ucxoeTSi aqtivis flobis ekonomikuri da politikuri riski.
samTavrobo politika, romelic gavlenas axdens samamulo aqtivebis ucxour mflobelobaze.

15. wminda eqsportisa da wminda ucxouri investiciebis toloba
wminda eqsporti (NX) da wminda ucxouri investiciebi (NFI) erTmaneTs unda awonasworebdes.
mTlianad ekonomikaSi, NX da NFI erTmaneTis toli unda iyos:
NFI = NX
es toloba samarTliania, vinaidan TiToeulma garigebam, romelic tolobis erT mxareze moqmedebs, zustad asee unda imoqmedos meore mxarezec.
es toloba igiveobaa _ igi samarTliania masSi monawile cvladebis ganmartebebidan gamomdinare.

16. wminda eqsportisa da wminda ucxouri investiciebis toloba – magaliTi:
amerikuli korporacia `boingi” yidis TviTmfrinavs. mas yidulobs iaponuri aviakompania.
saqonlis nakadi: amerika iaponia
ucxouri aqtivebi: amerika iaponia

17. wminda eqsportisa da wminda ucxouri investiciebis toloba – magaliTi:
saqonlis nakadi: amerika iaponia
ucxouri aqtivebi: amerika iaponia
izrdeba aSS-is wminda eqsportic da aSS-is wminda ucxouri investiciebic.

18. wminda eqsportisa da wminda ucxouri investiciebis toloba – magaliTi:
`boings” SeuZlia ienebi dolarebSi gaucvalos sxva amerikul kompanias, romlesac ienebi surs `toSibas” kompiuterebis SesaZenad.
aSS importi (kompiuterebi) = aSS eqsporti (TviTmfrinavebi)
es garigebebi ar imoqmedebs arc aSS-is wminda eqsportze da arc aSS-is wminda ucxour investiciebze.

19. Y = C + I + G + NX Y - C - G = I + NX
danazogebi, investiciebi da maTi damokidebuleba saerTaSoriso nakadebTan
wminda eqsporti mSp-is erT erTi komponentia:
Y = C + I + G + NX
erovnuli danazogi qveynis Semosavlis is nawilia, romelic rCeba mimdinare moxmarebisa da saxelmwifo Sesyidvebis xarjebis gaRebis Semdeg:
Y - C - G = I + NX

20. samamulo investiciebi wminda ucxouri investiciebi
danazogebi, investiciebi da maTi damokidebuleba saerTaSoriso nakadebTan
erovnuli danazogi (S) tolia Y-C-G anu:
S = I + NX an
samamulo investiciebi
wminda ucxouri investiciebi
danazogi = +

21. realuri da nominaluri gacvliTi kursebi
msoflio bazarze saerTaSoriso fasebi axorcieleben momxmareblisa da mwarmoeblis gadawyvetilebis koordinacias.
ori umniSvnelovanesi saerTaSoriso fasebia – nominaluri da realuri gacvliTi (savaluto ) kursebi.

22. nominaluri savaluto kursi
nominaluri savaluto kursi is kursia, romliTac erTi qveynis valuta meore qveynis valutaze icvleba.
nominaluri savaluto kursis gamoxatva ornairad SeiZleba:
ucxouri valutis wili dolarTan mimarTebaSi.
aSS-is dolaris wili ucxour valutasTan mimarTebaSi.
Tu savaluto kursia 80 ieni erT dolarSi, es imas niSnavs, rom savaluto kursia 1/80 (=0.0125) dolari erT ienSi.
Cvens msjelobaSi nominalur savaluto kurss gamovxatavT ucxouri valutis aSS dolarTan SefardebiT, magaliTad 80 ieni erT dolarSi.

23. nominaluri savaluto kursi
Tu dolari yidulobs ufro met ucxour valutas, amboben rom moxda dolaris Rirebulebis zrda.
Tu dolari yidulobs ufro nakleb ucxour valutas, amboben rom moxda dolaris Rirebulebis Semcireba.

24. realuri savaluto kursi
realuri savaluto kursi aris kursi, is Tanafardobaa, romliTac pirovnebas SeuZlia SeiZinos erTi qveynis saqoneli da momsaxureba meore qveynis saqonliTa da momsaxurebiT.

25. realuri savaluto kursi
realuri savaluto kursi erTmaneTs adarebs samamulo da ucxouri saqonlisa da momsaxurebis fasebs:
Tu germanuli ludi amerikulze orjer Zviria, maSin realuri savaluto kursi aris 1/2 boTli germanuli ludi erT boTl amerikul ludze.

26. realuri savaluto kursi
realuri savaluto kursi damokidebulia nominalur savaluto kursze da ori qveynis valutiT gamoxatul saqonlis fasebze.
Real Exchange Rate

27. realuri savaluto kursi
vinaidan realuri savaluto kursi damokidebulia ori qveynis valutiT gamoxatul saqonlis fasebze, ekonomistebi gaangariSebebSi samomxmareblo fasebis indeqss iyeneben.
avRniSnoT:
- Tu aSS-is fasebis indeqsi aris - P,
- fasebis indeqsi ucxouri firmebisTvis aris - P*,
- aSS dolarsa da ucxour valutas Soris nominaluri savaluto kursi aris - e
SegviZlia gamovTvaloT realuri savaluto kursi aSS-sa da sxva qveyanas Soris:
realuri savaluto kursi = (e x P) / P*
es realuri savaluto kursi asaxavs qveyanaSi arsebuli saqonlisa da momsaxurebis kalaTis fass ucxoeTSi arsebuli saqonlisa da momsaxurebis kalaTis fasTan SedarebiT.

28. realuri savaluto kursi
qveynis realuri savaluto kursi am qveynis wminda eqsportis ZiriTadi determinantia.
aSS-is realuri savaluto kursis Semcireba niSnavs imas, rom amerikuli saqoneli ufro gaiafda ucxour saqonelTan mimarTebaSi.
es stimuls aZlevs rogorc adgilobriv, aseve ucxoel momxmareblebs iyidon ufro meti amerikuli da naklebi ucxouri saqoneli.

29. realuri savaluto kursi
Sedegad, aSS-is eqsporti izrdeba da aSS-is importi mcirdeba, da orive es cvlileba zrdis aSS-is wminda eqsports.
da piriqiT, aSS-is realuri savaluto kursis zrda niSnavs, rom amerikuli saqoneli gaZvirda ucxour saqonleTan SedarebiT, amitom aSS-is wminda eqsporti mcirdeba.

30. msyidvelobiTi unaris pariteti
msyidvelobiTi unaris pariteti aris Teoria, romlis mixedviTac nebismieri valutis erTi erTeuliT unda SegveZlos saqonlis erTi da imave raodenobis SeZena yvela qveyanaSi.

31. msyidvelobiTi unaris paritetis ZiriTadi logika
msyidvelobiTi unaris paritetis Teoria efuZvneba princips, romlesac ewodeba erTiani fasis kanoni.
am kanonis Tanaxmad, saqoneli yvelgan erT fasad unda iyidebodes.

32. msyidvelobiTi unaris paritetis ZiriTadi logika
Tu ar sruldeba erTiani fasis kanoni, iarsebebs gamouyenebeli (ganuWvreteli, ganusazRvreli) mogebis miRebis SesaZlebloba (unexploited profit opportunities).
sxvadasxva bazrebze sxvadasxva fasebis upiratesobis gamoyenebis process arbitraJi ewodeba.

33. msyidvelobiTi unaris paritetis ZiriTadi logika
yavis fasi sietlSi – 4$;
yavis fasi bostonSi – 5$;
ra moxdeba bazarze amis Sedegad?
yavis fasi aSS-Si – dabalia;
yavis fasi iaponiaSi – maRalia;
ra moxdeba aSS-sa da iaponiaSi?

34. msyidvelobiTi unaris paritetis ZiriTadi Sedegebi
Tu dolaris msyidvelobiTi unari yovelTvis erTi da igivea rogorc amerikaSi, aseve qveynis gareT, maSin realuri savaluto kursi – samamulo da ucxouri saqonlis fardobiTi fasi - ar Seicvleba.
ori qveynis valutas Soris nominaluri savaluto kursi damokidebulia qveyanaSi arsebuli fasebis doneebze.

35. msyidvelobiTi unaris paritetis ZiriTadi Sedegebi
vinaidan msyidvelobiTi unaris paritetis Teoriis Tanaxmad erT dolars (an nebismier sxva valutas) yvela qveyanaSi saqonlis erTi da imave raodenobis yidva unda SeeZlos,
=> ori qveynis valutis nominaluri savaluto kursebi am or qveyanaSi arsebuli fasebis dones asaxaven.
im qveynebis valutis Rirebuleba, romlebSic inflacia SedarebiT maRalia, mcirdeba, xolo im qveynebis valutis Rirebuleba, romlebSic inflacia SedarebiT dabalia, izrdeba.

36. fuli, fasebi da nominaluri savaluto kursi germaniis hiperinflaciis dros
indeqsi (ianv.1921 = 100)
1,000,000,000,000,000
fasebis done
fulis miwodeba
10,000,000,000
100,000
savaluto kursi 1
.00001
1921
1922
1923
1924
1925

37. mravali saxis saqoneli erTmaneTSi advilad ar icvleba.
msyidvelobiTi unaris paritetis Teoriis gamoyenebis SezRudvebi: ori mizezi, Tu ratom ar marTldeba es Teoria
mravali saxis saqoneli erTmaneTSi advilad ar icvleba.
sxvadasxva qveyanaSi warmoebuli ori saxis saqoneli, romelTa erTmaneTSi gacvlac SesaZlebelia, yovelTvis srulyofilad Semcvlelebi ar arian.

38. savarjiSo 1.
erTi boTli mineraluri wyali SeerTebul StatebSi 0.75 dolari Rirs, xolo meqsikaSi – 12 peso.
a) ras udris pesosa da dolaris kursi erTmaneTis mimarT, Tu daculia msyidvelobiTi unaris pariteti?
b) rogor Seicvleba gacvliTi kursi, Tu meqsikaSI fasebi gaormagdeba?
a) Tu daculia msyidvelobiTi unaris pariteti, maSin 12 peso erT boTl wyalze gayofili $0.75 erT boTl wyalze udris gacvliT kurss - 16 peso erT dolarze. b) Tu meqsikaSi fasebi gaormagdeba, gacvliTi kursic gaormagdeba da gaxdeba 32 peso erT dolarze.

39. savarjiSo 1.
erTi boTli mineraluri wyali SeerTebul StatebSi 0.75 dolari Rirs, xolo meqsikaSi – 12 peso.
a) ras udris pesosa da dolaris kursi erTmaneTis mimarT, Tu daculia msyidvelobiTi unaris pariteti?
b) rogor Seicvleba gacvliTi kursi, Tu meqsikaSi fasebi gaormagdeba?
pasuxi:
Tu daculia msyidvelobiTi unaris pariteti, maSin 12 peso erT boTl wyalze gayofili $0.75 erT boTl wyalze udris gacvliT kurss - 16 peso erT dolarze.
b) Tu meqsikaSi fasebi gaormagdeba, gacvliTi kursic gaormagdeba da gaxdeba 32 peso erT dolarze.

40. savarjiSo 2
rogor imoqmedeben qvemoT CamoTvlili garigebebi aSS-is eqsportze, importze da wminda eqsportze?
xelovnebaTmcodneobis amerikeli profesori zafxuls evropuli muzeumebis TvalierebaSi atarebs
pasuxi: rodesac xelovnebaTmcodneobis amerikeli profesori zafxuls evropuli muzeumebis TvalierebaSi atarebs, is fuls xarjavs ucxour saqonelsa da momsaxurebaze, ase rom amerikis eqsporti ar Seicvleba, importi gaizrdeba da wminda eqsporti Semcirdeba.
b) parizeli studentebi erTad midian arnold Svarcenegeris ukanaskneli filmis sanaxavad
pasuxi: rodesac parizeli studentebi erTad midian arnold Svarcenegeris ukanaskneli filmis sanaxavad, gamodis rom ucxoelebi yiduloben amerikul saqonels, ase rom, eqsporti gaizrdeba, importi ar Seicvleba da wminda eqsporti gaizrdeba.