1. زبان ماشین و اسمبلی – درس ششم
شروع برنامه نویسی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیک شهر
سعید آشیان

2. شروع برنامه سازی سه بخش اصلی هر برنامه stack Data Stack Code data code2

3. data program Stacksg segment stack ‘stack’ Dw 32h dup(0) Stackseg ends
Datasg segment ‘data’
Datasg ends
data
Codesg segment ‘code’
Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg
Main proc far
Mov ax,datasg
Mov ds,ax
Mov ax,4c00h
Int 21h
Main endp
Codesg ends
End main
start
program 3

4. Stacksg segment stack ‘stack’ Dw 32h dup(0) Stackseg ends
Datasg segment ‘data’
X db 10h
Y dw 1234h
Datasg ends
Codesg segment ‘code’
Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg
Main proc far
Mov ax,datasg
Mov ds,ax ;
Mov ax,x
Mov bx,y
Add ax,bx
Mov x,ax ;
Mov ax,4c00h
Int 21h
Main endp
Codesg ends
End main 4

5. تعریف انواع داده (DATA TYPE)
VARNAME D
VALUE(S)
نام متغیر D
مقدار (ها)
X1 DB 1B 2B
X2 DW 4B
X3 DD 8B
X4 DQ
10B
X5 DT 5

6. تعریف متغیر از نوع بایت X1 DB 0 X8 DB 10 DUP(100) X2 DB ?
X3 DB H
X DB ‘ABCDEDFG’
X2 DB ,20,’A’,15,’COMPUTER’
X4 DB 0AFH
X5 DB B
X6 DB 15,100,200
X7 DB ‘A’,’B’,’C’,’D’ 6

7. تعریف متغیر از نوع WORD X1 DW 0 X8 DW 10 DUP(100) X2 DW ?
X3 DW H
X DW ‘AB’
X2 DW ,20,’AC’,15
X4 DW 0A12FH
X5 DW B
X6 DW 15,100,200
X7 DW ‘A’,’B’,’C’,’D’ 7

8. نحوه قرار گیری داده ها در حافظه
1000
1001 c5
1002 4f
1003
1004 …. 4F C5
WORD 8

9. تعریف متغیر از نوع DOUBLE ، QUAD ، TEN BYTE
مشابه با DW
فضای اشغال شده بیشتر
نحوه قرار گیری در حافظه مشابه WORD
مثال :
X1 DD 43FAC254H 54
200 c2
201 fa
202 … 43 43 FA C2 54 9

10. Datasg segment ‘data’ a db B dw 1000 C dd ? D dq dup (?) Y dt 1234h
Stacksg segment stack ‘stack’
Dw 32h dup(0)
Stackseg ends
Datasg segment ‘data’
a db
B dw
C dd ?
D dq dup (?)
Y dt h
Datasg ends
Codesg segment ‘code’
Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg
Main proc far
Mov ax,datasg
Mov ds,ax ; ;
Mov ax,4c00h
Int 21h
Main endp
Codesg ends
End main 10

11. دستورات محاسباتی جمع جمع به کمک بیت نقلی تفریق تفریق با بیت قرضی
گسترش بایت به کلمه
گسترش کلمه به LONG
ضرب
تقسیم
منفی کردن
کاهش
افزایش
جمع BCD
تفریق BCD
... 11

12. جمع (ADD) PF
ADD DEST,SRC OF CF
DEST←DEST+SRC SF ZF AF 12

13. جمع (ADD) ADD AX, BX AX ← AX+ BX ADD AX, M AX ← AX+ M M ← M+ AX
CORRECT
M ← M+ AX
ADD M,AX
ADD CX,0FC25H
CX ← CX+ 0FC25H
ADD M,N
ERROR
ADD AL,CX 13

14. جمع با بیت نقلی (ADC) PF ADC DEST,SRC OF CF DEST←DEST+SRC+ CF SF ZF AF14

15. تفریق (SUB) PF
SUB DEST,SRC OF CF
DEST←DEST-SRC SF ZF AF 15

16. تفریق به کمک بیت قرضی (SBB)PF
SBB DEST,SRC OF CF
DEST←DEST-(SRC+CF) SF ZF AF 16

17. گسترش BYTE به WORD
بیت علامت x x x x x x x x x x x x x x 17

18. گسترش byte به word بیت علامت 1 x x x x x x x 1 1 1 1 1 1 1 1 1 x x x x18

19. دستورات گسترش داده CBW Convert Byte to Word CWD Convert Word to Byte19

20. ضرب ( MUL) BYTE * BYTE WORD MUL BYTE * WORD DOUBLE WORD * WORD DOUBLE20

21. MUL
BYTE * BYTE
WORD
MUL OPERAND
AX ← OPERAND * AL 21

22. در ضرب بایت در بایت همیشه یکی از اپرند ها AL است
مثال
MOV AL,100
MOV BL,200
MUL BL
AX=200*100=20000
MOV AL,100
MUL 55
AX=55*100=5500
در ضرب بایت در بایت همیشه یکی از اپرند ها AL است 22

23. MUL
WORD * WORD
DOUBLE
MUL OPERAND AX DX
← OPERAND * AX 23

24. مثال
MOV AX,1000
MOV CX,5000
MUL CX
(AX,DX) ← AX * CX DX AX 4C
4B40 24

25. MUL MOV AL,100 MOV AX,0064H CBW MUL BX MUL BX WORD * BYTE WORD * WORD
DOUBLE
CBW
MOV AL,100
CBW
MUL BX
MOV AX,0064H
MUL BX
(DX,AX)←AX*BX 25

26. ضرب ضرب اعداد بی علامت (UNSIGNED) ضرب علامتدار (SIGNED) MUL IMUL
همیشه یکی از اپراند ها در AL یا AX قرار دارد
ضرب اعداد بی علامت (UNSIGNED)
ضرب علامتدار (SIGNED)
MUL
IMUL
نتیجه محاسبات در AX یا در (DX,AX) قرار می گیرد 26

27. تقسیم DIVISION WORD ÷ BYTE AX ÷ byte DIV DOUBLE ÷ WORD (DX AX) ÷ word27

28. DIV DIV OPERAND8 DIV OPERAND16 AX OPERAND8 DX,AX OPERAND16 AL AX AH DX28

29. عملوند تقسیم نمی تواند عدد باشد
مثال
MOV AX,102
MOV CL,5
DIV CL
AL = AX / CL=20
AH= AX % CL = 2
(DX,AX)= H
AX= (DX,AX) / BX
DX=(DX,AX) % BX
MOV DX,4040H
MOV AX,1200H
MOV BX,500H
DIV BX
MOV AX, 1000
DIV 120
عملوند تقسیم نمی تواند عدد باشد
ERROR 29

30. تمرین
برنامه ای بنویسید که مبلغ را به سکه های 1و5و10و25 تومانی خرد کند . 30

31. Stacksg segment stack ‘stack’ Dw 100h dup(0) Stackseg ends
Datasg segment ‘data’
X dw 25575
c25 db ?
c10 db ?
c5 db ?
c1 db ?
Datasg ends 31

32. Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg Main proc far Mov ax,datasg
Codesg segment ‘code’
Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg
Main proc far
Mov ax,datasg
Mov ds,ax ;
mov cl,25
Mov ax ,x
Div cl
Mov c25,al
mov cl,10
Mov al ,ah
Cbw
Mov c10,al 32

33. ;------------------------------------------ Mov ax,4c00h Int 21h
Mov cl,5
Mov al,ah
Cbw
Div cl
Mov c5,al
Mov c1,ah ;
Mov ax,4c00h
Int 21h
Main endp
Codesg ends
End main 33

34. تکلیف
برنامه ای بنویسید که نمرات 5 درس را از حافظه خوانده و معدل آن را محاسبه نماید
برنامه ای بنویسید که یک درجه حرارت را از سلسیوس به فارنهایت تبدیل نماید
برنامه ای بنویسید که روز ماه و سال تولد و تاریخ روز را از حافظه خوانده و تعداد روزهای زندگی را محاسبه نماید
برنامه ای بنویسید که تاریخ روز را خوانده و تعیین کند که امروز چند شنبه است
برنامه ای بنویسید که تاریخ شمسی را به میلادی تبدیل نماید (؟؟؟) 34

35. تقسیم علامتدار بی علامت idiv div
همواره عملوند اول تقسیم در (DX,AX) یا AX قرار دارد
idiv
div
خارج قسمت در AL یا AX قرار می گیرد و باقیمانده در AHیا DX قرار میگیرد 35

36. افزایش INCREAMENT INC OPERAND INC MEM INC X مثال INC REG8 INC AL
INC CX
INC REG32
INC EBX OF SF ZF AF PF CF 36

37. کاهش DECREAMENT DEC OPERAND DEC MEM DEC X مثال DEC REG8 DEC AL
DEC CX
DEC REG32
DEC EBX OF SF ZF AF PF CF 37

38. قرینه کردن معادل با مکمل دو عدد است
قرینه کردنNEGATIVE
NEG REG8
NEG CL
NEG OPERAND
مثال
NEG REG16
NEG AX
NEG REG32
NEG EBX
NEG MEM
NEG X
قرینه کردن معادل با مکمل دو عدد است OF SF ZF AF PF CF 38

39. مثال
برنامه ای بنویسید که بدون استفاده از دستورالعمل ضرب دو متغیر X و Y را در هم ضرب کرده حاصل را در Z ذخیره نماید .
X و Y هشت بیتی و Z شانزده بیتی است .
Int x=10,y=5,sum=0;
For (i=x; i>0;i--)
Sum+=y; 39

40. Stacksg segment stack ‘stack’ Dw 320h dup(0) Stackseg ends
Datasg segment ‘data’
X db 10
Y db 5
Z dw 0
Datasg ends 40

41. Mov al,y Mov cx, x Loop for Codesg segment ‘code’
Assume ss:stacksg,ds:datasg , cs:codesg
Main proc far
Mov ax,datasg
Mov ds,ax ;
Mov al,0
Mov al,y
Mov cx, x
For : Add z, ax
Loop for
Mov ax,4c00h
Int 21h
Main endp
Codesg ends
End main 41

42. پایان 42