1. Ommaviy kommunikatsiya va undan foydalanish

2. REJA: Ommaviy kommunikastiyaning insoniyat rivojiga ta`siri. Internet va ommaviy kommunikatsiya.

3. Ommaviy kommunikastiya ya’ni insonlarning o’zaro aloqa almashinishi odamzod paydo bo’lishi davridan boshlangan desak, yanglishmaymiz. Bu borada olimlarning turli hil qarashlari mavjud, biroq insoniyat yaralibdiki bir-biri bilan harakatlar, imo-ishora, fikrni ifodalashga hizmat qiluvchi vositalar, rasm chizish va shu kabi yo’llar orqali muloqot olib borganligini inkor qilib bo’lmaydi. O’sha davrlardan esa “aloqa”, “bog`lanish”, “aloqada bo’lish” ma’nolarini anglatuvni kommunikastiya insoniyat hayotining eng katta qismiga aylana boshladi. Bir so’z bilan aytganda, ommaviy kommunikastiya er yuzida tiriklik paydo bo’lgandan beri har jabhada turli ko’rinishlarda o’z aksini topib kelmoqda. Shuningdek, u faqat habarlarni ko’pchilikka etkazish bo’libgina qolmasdan, insonlar faoliyatining asosi hamdir. Ommaviy kommunikastiya tarihini o’rganish orqali esa uni o’rta asrlarda turli hil shakllarda rivojlana boshlaganiga guvoh bo’lamiz.

4. IX-XVI asrlarda davlat boshqaruvida ilmiy, ta’lim, ma’muriy, huquqiy va harbiy ommaviy kommunikastiyaning ahamiyati juda katta bo’lgan. Ular orasidan ilmiy kommunikastiya ommaviy kommunikastiyaning eng rivojlangan shakli edi. Chunki o’rta asrlarda asosan ilm-fan ancha takomillashgan bo’lib, shuni natijasida o’sha davr hayoti, davlat boshqaruvi va podshohlarning tarihi haqidagi habarlar bugungi kungacha etib kelgan. Tarihdan hikoya qiluvchi asarlar podshoh farmoniga binoan birinchi vaziri vazifasini bajaradigan tarihchi tomonidan yozilgan. Bundan tashqari qator olimlar o’zlarining ilmiy-tarihiy asarlarini yozib, kommunikastiyaning bu turi rivojiga katta hissa qo’shishgan.

5. . Shu jumladan, Amir Temurning “Temur tuzuklari” ni keltirishimiz mumkin. Bu asar ilmiy nuqtai nazardan olinsada, harbiy kammunikastiyaga ham aloqador hisoblanadi. Yusuf hos Hojibning “Qutadg`u bilig” ilmiy asari ta’lim kommunikastiyaga ham misol bo’la oladi. Shuningdek, ilmiy kommunikastiyasi bilan uzviy bog`liq bo’lgan ta’lim kommunikastiya ham o’rta asrlarda o’ziga hos tarzda rivojlandi. Tarihiy asarlarda keltirilgan ma’lumotlarga qaraganda, o’sha davrlarda ta’limning asosiy shakllaridan biri kutubhonalar bo’lgan. Adam Mest o’zining “Musulmanskiy renessans” asarida VII-VIII asrlarda halifaliklarda kutubhonalarning ko’rinishlarini yozadi. Hususan, al-Aziz kutubhonasiga to’htalib, u haqida “Ancha keyingi avlodlar uning kutubhonasidagi kitoblar miqdorini bilishga qiziqdi, biroq raqamlar 160-120 ming jild oralig`ida tebranar edi”, deb yozadi.

6. Tarihiy asarlarni o’qiganimizda musulmon mamlakatlarida yozilgan asarlarda huquqiy masalalar asosan, madaniy, ilmiy, ma’rifiy, yo’nalishlar bilan bir qatorda keltirib o’tilgan. Shu sababli ular bir-biriga chambarchas bog`liqdek tuyuladi. Tarihiy asarlardagi manbalar shuni ko’rsatadiki, o’rta asrlarda ham qonunlar insonlarning qadriyatlarini qadrlashga hizmat qilgan. Qonunga rioya qilish, ko’pchilik undan habardor bo’lishiga bog`liq bo’lganligi uchun qonunni targ`ib qilish zarur bo’ladi. Buning uchun esa ommaviy kommunikastiyaning ahamiyati beqiyosdir. Yuqorida keltirilgan kommunikastiya turlaridan yana biri – barcha davrlarda juda katta ahamiyatga ega bo’lgan harbiy kommunikastiyadir. U haqida bizgacha etib kelgan noma shaklidagi ko’plab asarlar orqali ma’lumotlarga ega bo’lamiz. Ayniqsa, uning qoidalashtirilishi, tartib-intizomga asoslanganligi alohida ta’kidlaniladi.

7. Internet va ommaviy kommunikatsiya. Internet ommaviy kommunikatsiya ta`sirini eng baland pog`onaga ko`tardi. Saytga joylashtirilgan ma`lumot birdan butun dunyo bo`yicha tarqalib ketadi. Uning adadi (tiraji) esa cheksiz. OAVning roli internetgacha ham kuchli bo`lgan, endi esa ularning ta`siri tasavvur qilib bo`lmaydigan darajaga etdi. OAVdan tashqari internet reklama, ma`lumotlar etkazish, elektron pochta hizmatlarini ham bajaradi. eng qulayi shundaki, internetdagi ma`lumot juda ko`p, u arzon va o`ta tezkor. Internetning paydo bo`lishi va internet jurnalistikasining takomili. Internetni ko`p mutahassislar harbiylarning ihtirosi deb aytadi

8. Aslida esa dastlabki bosqichda uni AqShdagi to`rtta universitet kashf etdi. Mazkur universitetlar komp’yuterlarini bir tizimga birlashtirib, o`zaro kutubhonalaridan foydalana boshladilar. Pentagon esa bundan tez habar topdi. Va ihtironing imkoniyatlarini o`rganib, undan harbiy qumondonlikni takomillashtirish maqsadida olimlarni jalb etib, ularga barcha sharoitlarni yaratib, arpanetni (internetning birinchi nomi) o`z maqsadlariga yo`naltirdi. Uzoqqa bormay undan jurnalistlar ham foydalana boshladi. Natijada internet jurnalistikasi paydo bo`ldi.

9. Internet jurnalistikasi - katta va muhim mavzu, uni ma`ruzaning bir qismida ochib berishning iloji yo`q. Shuning uchun biz faqat uning ijobiy va salbiy tomonlarini aytib o`tamiz. Internetning qulayliklari: arzon, tezkor, tehnik jihatdan materiallarni joylashtirish qiyin emas, ma`lumotlarni katta hajmda o`rnatish mumkin, ularni turli tillarga ugirish oson, axborot chegara va masofani bilmaydi va h.k. Salbiy oqibatlari: hohlagan odam istagan axboroti bilan virtual maydonga to`siqsiz kirib kelishi, nazorat yo`qligi va shu tufayli terroristik hamda pornografik ma`lumotlar o`ta ko`pligi, kosmopolitik g`oyalar hamda «universal madaniyat» keng tarqalishi, davlat roli pasayishi, tarmoq yordamida demokratik fundamentalizm rivojlanishi va boshqa.

10. Jamiyatda axborotning qimmati ortib, u sanoat jamiyatidan axborotlashgan jamiyatga aylanib bormoqda. Hozirgi hayotning o‘ta o‘zgaruvchanligi axborotlashgan jamiyatda bir qator yangi atributlarni yuzaga kеltiradi: Axborot va bilim jamiyatning asosiy o‘zgartiruvchi kuchiga aylanadi; Ishlab chiqaruvchi va ijtimoiy tеxnologiyalarning yangilanish sikli 6-8 yilni tashkil etib, avlodlar almashinishi suratidan o‘zib kеtadi; Uzluksiz ta’lim va yangi ixtisoslik olishga qobiliyat shaxsning ijtimoiy statusini saqlab qolishning ajralmas qismiga aylanadi; Har bir insonning taqdiri yangi axborotni o‘z vaqtida topish, olish, bir qiymatli qabul qilish va samarali foydalanish qobiliyatiga bog‘liq bo‘ladi.

11. Ommaviy kommunikatsiya Ommaviy kommunikatsiya deganda ommaviy axborot vositalari orqali keng miqyosdagi xabarlar yoki ma ʼ lumotlarni yuborish, qabul qilish, almashish jarayoni tushunilishi mumkin. Xabarlarni bir vaqtning o ʻ zida bir nechta odamga yetkazish ommaviy kommunikatsiya deb ataladi. U jurnalistika va reklamani o ʻ z ichiga olgan media-texnologiyalarning turli shakllaridan foydalanadi. [1]jurnalistikareklamamedia-texnologiyalarning [1] Yuqorida ta ʼ kidlaganimizdek, bir vaqtning o ʻ zida ko ʻ plab qabul qiluvchilarga xabarlarni uzatish ommaviy kommunikatsiya hisoblanadi, ammo to ʻ liq ma ʼ noda ommaviy kommunikatsiyani mintaqalar va butun dunyo bo ʻ ylab axborotning keng aylanish jarayoni sifatida tushunish mumkin. Ommaviy kommunikatsiya orqali ma ʼ lumot odatda axborot manbalaridan uzoqda bo ʻ lgan ko ʻ plab odamlarga tezda uzatilishi mumkin. Ommaviy kommunikatsiya radio, televideniya, ijtimoiy tarmoqlar, bilbordlar, gazetalar, jurnallar, kitoblar, filmlar va Internet kabi ko ʻ plab vositalar yordamida amalga oshiriladi. Hozirda ommaviy kommunikatsiyalar shiddatli tezlikda dolzarb mavzular haqida ma ʼ lumot tarqatish uchun foydalanilmoqda. Ommaviy kommunikatsiya orqali tarqatilgan axborot va media natijasida insoniyatning qutblanishga asoslangan madaniyati shakllanmoqda.radiotelevideniyaijtimoiy tarmoqlarbilbordlargazetalarjurnallarkitoblarfilmlarInternet

12. Ommaviy kommunikatsiya turlari Ommaviy kommunikatsiya bilan bog ʻ liq bo ʻ lgan reklama — bu mahsulot yoki xizmatni tinglovchilarni mahsulotni sotib olishga yoki xizmatdan foydalanishga undaydigan ishonchli tarzda sotish strategiyasidir. Reklama, odatda, qandaydir ommaviy axborot vositalari, masalan, televideniya orqali amalga oshirilganligi sababli, reklamaning ta ʼ siri va usullarini o ʻ rganish ommaviy kommunikatsiyani o ʻ rganish uchun dolzarbdir. Reklama — bu homiydan olingan ishonchli ma ʼ lumotning pullik, bir tomonlama marketingi sanaladi. Ommaviy kommunikatsiya kanallari orqali homiy mahsulot yoki g ʻ oyalarni qabul qilishga yordam beradi. Reklamachilar o ʻ z auditoriyasiga yuborilayotgan xabarni to ʻ liq nazorat qiladi

13. Jurnalistika Jurnalistika — bu ommaviy axborot vositalari orqali taqdim etish uchun voqealar haqida xabarlar tayyorlash va tarqatish faoliyatidir. Jurnalistikani o ʻ rganish gazetalar, axborot kanallari, radiostansiyalar, televideniya stansiyalari va yaqinda e-readerlar va smartfonlar kabi ommaviy axborot vositalari orqali jamoatchilikka ma ʼ lumot tarqatilishini tahlil qilishni o ʻ z ichiga oladi. Muqobil jurnalistika mazmuni, ishlab chiqarilishi yoki tarqatilishi nuqtai nazaridan o ʻ rnatilgan yoki hukmron bo ʻ lgan ommaviy axborot vositalari turlaridan chetga chiqadi. Muqobil jurnalistika asosiy jurnalistika bilan bir xil ommaviy axborot vositalaridan foydalanadi, asosiy oqimdan chetlatilganlarning manfaatlarini himoya qiladi.

14. Ijtimoiy media tushunchasi mobil qurilmalarda ham, uy kompyuterlarida ham foydalanuvchilarga so‘zlar, tasvirlar, tovushlar va videolardan foydalanish orqali o‘zaro muloqot qilish imkonini beruvchi platformalarni anglatadi.[5] Ijtimoiy media Facebook va Instagram kabi mashhur saytlarni, shuningdek LinkedIn kabi biznes tarmoqlarini rivojlantirishga yordam beradigan saytlarni o ʻ z ichiga oladi. Kommunikatsiya va jamoatchilik bilan aloqalarda ijtimoiy media(tarmoqlar)dan foydalanish yillar davomida keskin o ʻ sdi va hozirda tomoshabinlarga taqdim etiladigan reklamalarning asosiy qismiga aylandi. Yoshlar uchun mo ʻ ljallangan ko ʻ plab yangi kompaniyalar va bizneslar uchun ijtimoiy tarmoqlar reklama maqsadlari va brendni rivojlantirish uchun vositadir. Ijtimoiy media maqsadli auditoriyaga ulanish va ularga erishishning qo ʻ shimcha usullarini taqdim etadi Ijtimoiy media (Ijtimoiy tarmoqlar

15. Fotografiya Fotografiya texnologiya va ommaviy kommunikatsiya sohasida faktlarni namoyish qilish yoki g ʻ oyalarni mustahkamlash orqali muhim rol o ʻ ynaydi. Kamera-obskura surat hosil qila oladigan birinchi texnika edi. U qog ʻ ozda yoki devorda rasm hosil qilishi mumkin edi. Fransuz ixtirochisi Jozef Nips 1827-yilda dunyodagi birinchi suratni olishi uchun 8 soat sarflagan.1989-yilga kelib Lui Dager suratga olish vaqtini taxminan 30 daqiqaga qisqartiradigan dagerreotip texnologiyasini yaratadi. Yillar o ʻ tgan sari suratga olish texnikasi, jumladan, tasvir sifatini yaxshilash, tasvirga rang qo ʻ shish va suratga olish vaqti kabilar ham o ʻ zgarib bordi. Zamonaviy fotografiya raqamli texnologiyalarning rivojlanishi bilan keskin o ʻ zgardi, chunki telefonlar va raqamli kameralar plyonkali kameralarni o ʻ ziga xos mahsulotga aylantirib qo ʻ ygan edi.Fotosuratlar raqamli ravishda o ʻ zgartirilgan bo ʻ lsa-da, u hali ham kommunikatsiya jarayonida dalil sifatida qatnashadi.

16. Elektron kitoblar Elektron kitoblar odamlarning o ʻ qish uslubini o ʻ zgartirdi. Odamlar kitoblarni o ʻ z qurilmalariga yuklab olishlari mumkin. Bu iste ʼ molchilarga o ʻ qiganlarini kuzatish, izoh qoldirish va internetda o ʻ zlariga notanish bo ʻ lgan so ʻ zlarning ta ʼ riflarini qidirish imkonini beradi.[11] Ta ʼ limda elektron kitoblar mavjudligi sababli, talabalar uchun kurs materiallari va elektron kitoblardan mobil foydalanishga bo ʻ lgan talabning ortishi smartfonlar sonining ko ʻ payishiga olib keldi.[19] Amazon Kindle kabi e- readerlar yillar davomida rivojlangan. 2007 yilda ishga tushirilgandan beri Kindle o ʻ z xotirasini 4 GB dan 8 GB gacha kengaytirdi. Bundan tashqari, Kindle o ʻ yinlar, filmlar va musiqalarni o ʻ z ichiga olgan aksessuarlarni qo ʻ shdi.[11][19]

17. E’tiboringiz uchun raxmat