1. Informatika va axborot texnologiyalari kafedrasi
Ma’lumotlar bazasi
Informatika va axborot texnologiyalari kafedrasi
Ma’ruzachi: Abduraimov J.G’

2. Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish. Ma`lumotlar bazasini loyihalash.
5-Mavzu: Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish, loyihalash, boshqarish (administratorlash).
Режа
Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish.
Ma`lumotlar bazasini loyihalash.
Ma`lumotlar bazasini boshqarish.

3. Ma`lumotlar bazasini ishlab chiqishda hayot sikli
Tizim tavsifi;
Talablarni yig`ish va tahlil qilish;
Ma`lumotlar bazasini loyihalash;
MBBTni tanlash;
Interfeysning loyihalash;
Prototiplash;
Vazifani amalga oshirmoq;
Ma`lumotlarni konvertatsiyalash va yuklash;
Testlash;
Amaliyotda qo`llash;

4. Interfeysning loyihalash
Talablarni yig`ish va tahlil qilish
MBni rejalashtirish
Tizim tavsifi
Mbni konseptual loyihalash
Mbni mantiqiy loyihalash
Mbni fizik loyihalash
Interfeysning loyihalash
MBBTni tanlash
Prototiplash
Ma`lumotlarni konvertatsiyalash va yuklash
Testlash
Vazifani amalga oshirmoq
Amaliyotda qo`llash

5. Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish
Ma'lumotlar bazasi tizimini yaratish hayot siklini samarali tashkil etishga imkon beradigan boshqaruv faoliyati.
Tashkillashtirishning axborot tizimi umumiylashtirilib integratsiyalanishi lozim.
Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish quyidagi boshqaruv standartlarini tashkil etishni o`z ichiga oladi:
- ma`lumotlarni qay darajada to`planganligi;
- qay darajada alohida formatga ega ekanligi;
- qandaydir kerakli hujjatlarni to`planganligi;
- qay darajada loyihalash va amalga oshirishganligi.

6. Ko`p sonli foydalanuvchilar ammallarini markazlashtirish.

7. Ko`p sonli foydalanuvchilar boshqarishning integratsiyalashgan ko`rinishi

8. Ma`lumotlarni loyihalash
Zarur ma`lumotlat bazasi tizimi uchun maqsadli vazifalar va korxona topshiriqlarini qo`llab - quvvatlashda ma`lumotlar bazasini loyihasini yaratish jarayonidir.
Ma`lumotlar bazasini loyihalash quyidagi asosiy yondashuvlarni o`z ichiga oladi:
Yuqoridan pastga
Ostin-ustun
Ichkaridan tashqariga
Aralash

9. Ma`lumotlarni loyihalashning uch bosqichi
Konseptual ma`lumotlar bazasini loyihalash
Logik ma`lumotlar bazasini loyihalash
Fizik ma`lumotlar bazasini loyihalash
- Korxanadagi barcha fizik mulohazalarni ma`lumotlar bazasi modelini qurish jarayoni.
- Ma`lumot modeli bu foydalanuvchining alohida talablariga ma`lumotdan foydalanishni yaratish.
- Konseptual model logik loyihalash bosqichi uchun axborotlarning asosi hisoblanadi.

10. Logik ma`lumotlar bazasini loyihalash
Korxonada ma`lum bir ma`lumot modeli asosida ma`lumot ishlatilgan modelini qurish jarayoni, lekin muayyan MBBT va fizik bo`limlar bundan mustasno.
Konseptual model mantiqiy ma`lumotlar bazasi modeli uchun tartibga keltirilgan va tuzilgan model hisoblanadi.

11. Fizik ma`lumotlar bazasini loyihalash
Ikkilamchi saqlash bo'yicha ma'lumotlar bazasi amalga oshirishning tavsifini ishlab chiqarish jarayoni.
Ma`lumotga samarali murojaatni tashkil qilishda bazalar o`zaro aloqasi fayl tuzilmalaridan foydalanishni tasvirlaydi. Bundan tashqari barcha o`zaro aloqadorlik chegaralari va xavfsizlik choralarini tasvirlaydi.
Maxsus MBBTga mo`ljallangan.

12. Foreign key
CREATE TABLE Mahsulot (     MahsulotID int NOT NULL,     MahsulotMiqdori int NOT NULL,     MijozID int,     PRIMARY KEY (MahsulotID),     FOREIGN KEY (MijozID) REFERENCES Mijozlar(MijozID) );
Yoki
ALTER TABLE  Mahsulot ADD FOREIGN KEY (MijozID) REFERENCES Mijozlar
(MijozID);

13. Agregat funksiyalar
AVG – Atributning o`rtacha qiymatini aniqlashda ishlatiladi.
COUNT - Umumiy funksiya guruhdagi satrlar sonini, shu qatorda NULL qiymatli qatorlarni ham qaytaradi.
MAX - agregat funktsiyasi NULL bo'lmagan qiymatlar to'plamidagi eng yuqori qiymatni (maksimal) qaytaradi.

14. Agregat funksiyalar
MIN – MIN () agregat funktsiyasi NULL bo'lmagan qiymatlar to'plamidagi eng past qiymatni (minimal) qaytaradi.
SUM - SUM () agregat funktsiyasi barcha NULL bo'lmagan qiymatlarning yig'indisini qaytaradi.

15. Agregat funksiyalar
SELECT COUNT(*) as `mahsulot soni` FROM `mahsulotlar`;

16. Agregat funksiyalar
SELECT MAX `mah_narxi as `eng qimmat mahsulot` FROM `mahsulotlar`;

17. Agregat funksiyalar
SELECT * FROM `mahsulotlar` WHERE `mah_narxi(so``m)`=(SELECT MIN(`mah_narxi(so``m)`) FROM `mahsulotlar`);

18. Agregat funksiyalar
SELECT SUM(`maoshi`) as `maoshlar `yig`indisi` FROM `xodimlar`;

19. Agregat funksiyalar
SELECT * FROM `mahsulotlar` WHERE `mah_narxi(so``m)`=(SELECT MIN(`mah_narxi(so``m)`) FROM `mahsulotlar`);

20. “SUPERMARKET” predmet soha uchun so`rovlar tizimiga misollar.
Xodimlar jadvalidan eng ko`p maosh oladigan xodim haqida ma`lumot chiqarilsin.
Xodimlar jadvalidan eng kam maosh oladigan xodim haqida ma`lumot chiqarilsin.
Mahsulotlar jadvalidan narxi 20 ming yoki 18 minga teng bo`lgan mahsulotlar chiqarilsin.
Mahsulotlar jadvalidan go`sht mahsulotidan tashqari barcha mahsulotlar chiqarilsin.
Supermarketda nechta mahsulot borligi topilsin.
Mahsulotlar ob`yektidan foydalanib saqlash muddati tugagan mahsulotlar ma`lum qilinsin.
Xodimlarga beriladigan yillik maosh hisoblansin.