1. Антибиотикийн тэсвэржилт- дэлхий нийтийн тулгамдсан асуудал
Ш.Энхзаяа /PhD/

2. Нянгийн тэсвэржилт (НТ)
Нянгийн тэсвэржилт (НТ)
Дэлхийн хүн амын эрүүл мэнд, хүнсний аюулгүй байдал, хүрээлэн буй орчин болон эдийн засагт нөлөөлж байна.
НТ-ийн хяналт, урьдчилан сэргийлэлт нь холбогдох салбаруудын олон талт хамтын ажиллагаа шаардсан ажил:
Хүний эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ,
Мал, амьтны эрүүл мэнд,
Газар тариалан, хоол хүнсний үйлдвэрлэл
Байгаль, хүрээлэн буй орчин.

3. ДЭМБ Нянгийн тэсвэржилт: тандалт судалгааны дэлхийн тайлан 2014
ДЭМБ-ын бүх бүсийн орнуудад нянгийн тэсвэржилт түгшүүрийн хэмжээнд хүрсэн байна
Тэсвэржилт нь өвчтний эрүүл мэнд болон эрүүл мэндийн тусламжийн зардалд сөргөөр нөлөөлж байна
Зонхилон тохиолдох халдварын эмчилгээний төрөл багасаж байна
Нянгийн тэсвэржилтийн хяналтын үйл ажиллагаанд ноцтой алдаа байна
Түгээмэл нянгуудын эмэнд тэсвэртэй чанар маш өндөр болж, үр дүнтэй эмчилгээний хувилбар цөөн байна.
First report on surveillance

4. Нас баралтын эрсдэл нэмэгдсэн
НТ: нас баралтын нөлөө
Нас баралт (%)
Үр дүн
тэсвэртэ й
тэсвэргүй
RR (95% CI)
Escherichia coli дараах эмэнд тэсвэртэй:
3-р үеийн цефалоспори н
Нянгаас шалтгаалсан нас баралт (n=4)
23.6
12.6
2.02 (1.41 to )
Фторхинолон
Нянгаас шалтгаалсан нас баралт (n=1)
Klebsiella pneumoniae дараах эмэнд тэсвэртэй:
Нянгаас шалтгаалсан нас баралт (n=4) 20
10.1
1.93 (1.13 to )
Карбапенем 27
13.6
1.98 (0.61 to )
Staphylococcus aureus дараах эмэнд тэсвэртэй:
Метициллин (MRSA)
Нянгаас шалтгаалсан нас баралт (n=46)
26.3
16.9
1.64 (1.43 to )
Нас баралтын эрсдэл нэмэгдсэн
Source: Antimicrobial Resistance Global report on Surveillance 2014

5. НТ: эдийн засгийн нөлөө
НТ: эдийн засгийн нөлөө
Европын Холбоо
500 сая хүн ам
25,000 нас баралт/ жилд
2.5 сая эмнэлэгийн + ор хоног
Нийгэмд учирч буй нийт зардал (€ 900 сая, эм ор хон)
€1.5 тэрбум /жилд
Тайланд 70 сая хүн ам
>38,000 нас баралт
>3.2сая эмнэлэг ор хоног
Нийгэмд учирч буй нийт зардал
US$ 84.6–202.8 сая. Шууд зардал
>US$1.3 тэрбум шууд бус
АНУ
300 сая хүн ам
>23,000 нас баралт
>2.0 сая өвчлөл
Нийгэмд учирч буй нийт зардал
$20 тэрбум ам. Доллар хүртэл –шууд
$35 тэрбум ам. Доллар хүртэл- шууд бус
> 38,000 нас баралт
1.5 тэрбум ЕВРО
1.3 тэрбум АМ. ДОЛЛАР
35 тэрбум АМ. ДОЛЛАР
Source: ECDC 2007
Source: Pumart et al 2012
Source: US CDC 2013

6. НТ: эдийн засгийн үр нөлөө
Өвчин
Нэгдүгээр үеийн эмийн зардал (USD*)**
Хоёрдугаар үеийн эмийн зардал (USD*)
Нэмэгдсэн
ХДХВ/ ДОХ*†
$482/өвчтөн/жи л
$6,700/өвчтөн/жи лд
14 дахин ихэснэ
Сүрьеэ ‡
$20/курс
$3,500/курс
175 дахин ихэснэ
Хумхаа **
$0.10– 0.20/насанд хүрсэн курс эмчилгээ
(chloroquine/ sulfadoxine- pyrimethamine)
$1.20– 3.50/насанд хүрсэн курс эмчилгээ (artemisinin- суурилсан холимог эмчилгээ)
6-35 дахин ихэснэ
Өртөг нэмэгдэнэ
* U.S. dollars
** Yeung, S. et al Antimalarials Drug Resistance, Artemisinin-based Combination Therapy, and the Contribution of Modeling to Elucidating Policy Choices. Am J Trop Med Hyg.71(Suppl. 2):
*† Revenga, A. et al The Economics of Effective AIDS Treatment: Evaluating Policy Options for Thailand. Washington, DC: The World Bank. ‡
§ This is the cost for medicine provided through the Green Light Committee (GLC).

7. Шинэ антибиотик ховор
Сүүлийн 30-аад жилийн турш шинэ антибиотик ховор.
This graph shows the no of new antimicrobials approved by the US Food and Drug Administration.
At time of reporting there were only 2 new antimicrobials expected to be released between 2008 and 2012.
"The pipeline for the development of new antibacterial drugs is now virtually empty, particularly for the treatment of Gram-negative enteric bacteria"
WHO Global AMR report 2014 (page 2)
World Health Organization (2014). Antimicrobial resistance. Global report on surveillance infographic

8. ДЭМБ НТ: улс орны нөхцөл байдлын шинжилгээ 2015
ДЭМБ НТ: улс орны нөхцөл байдлын шинжилгээ 2015
Бүсийн орнуудын хувьд зөвхөн цөөхөн улс НТ-ийн эсрэг үйл ажиллагааны үндэсний төлөвлөгөөтэй байна.
Улс орны 70% орчим НТ-ийн хяналт хийдэг
Бүх улс орны хагасаас илүү нь гуравдагч шатлалын эмнэлэгүүддээ ХСХ-ын хөтөлбөртэй
НТ-ийн хариу арга хэмжээний эрүүл мэндийн салбарын зохицуулалт, хэрэгжилт сул
Улс орнуудад эмийн зохистой хэрэглээг сайжруулах чадавхийг дээшлүүлэх шаардлагатай
НТ-ийн талаархи мэдлэг мэдээлэл хангалтгүй, үндэсний цогц бодлого хомс
НТ-ийн үндэсний болон бүсийн тандалт судалгааны систем, антибиотикийн хэрэглээний хяналт хангалтгүй
НТ-ийн хариу арга хэмжээний эрүүл мэндийн салбарын зохицуулалт, хэрэгжилт сул.

9. ДЭМБ НТ: улс орны нөхцөл байдлын шинжилгээ 2015
ДЭМБ НТ: улс орны нөхцөл байдлын шинжилгээ 2015
Нотолгоонд суурилсан зарим мэдээлэл
Зарим халдвар эмчлэгдэх боломжгүй (заг хүйтэн)
ОЭДСүрьеэ – 71,000 тохиолдол НДБЭБ (2014)
Колистин тэсвэржилт дэлхий дахинаа бүртгэгдэж эхлээд байна. (хамгийн сүүлийн АБ)
Дэлхий нийтээрээ шинэ антибиотик хүлээж байна.
Хандлага, амлалт өсч байна
Шийдвэр гаргагчид, мэргэжилтэн, ард иргэд
Дэлхий нийтээрээ хамтарч арга зам, шийдэл
олох ёстой
Antimicrobial resistance, AMR, is a serious global health threat with new information emerging of untreatable infections and resistance being observed to last line antibiotics.
There is a global desperation over a drying pipeline of new antibiotics.
A recent review by the UK government predicts that by 2050, AMR could lead to 10 millions deaths annuals costing the world up to 100 trillion USD dollars
There is however hope as awareness and commitment to AMR is increasing in policy-makers, professionals and the general public.
There is a gneral concensus that AMR is a global problem that requires local solutions.

10. НТ: 2050 оны прогноз (10 000 сая нас баралт)
НТ: оны прогноз ( сая нас баралт)
Эдийн засгийн үр нөлөө онд $124.5 тэрбум  Арга хэмжээ авахад $2.1 тэрбум
Гэхдээ НТ-ийг бууруулах хандлага, амлалт өсөн нэмэгдэж байна
Шийдвэр гаргагчид, эмч эмнэлгийн мэргэжилтэн, ард иргэд
Дэлхий нийтээрээ хамтарч арга зам, шийдэл
олох ёстой
A Review on Antimicrobial Resistance, Chaired by Jim O’Neill, 2014

11. НТ-ээс сэргийлэх бүсийн болон дэлхийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө

12. ДЭМБ НТ-тэй тэмцэх дэлхийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө
ДЭМБ НТ-тэй тэмцэх дэлхийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө
5 стратеги зорилго:
1) НТ-ийн талаарх ойлголт, мэдлэг, хандлагыг дээшлүүлэх
2) НТ-ийн тандалт судалгаа хийх, хяналтыг сайжруулах
3) Халдваргүйжүүлэлт, ариун цэвэр, хяналтыг сайжруулан халдварын тархалтыг бууруулах
4) Хүн болон амьтанд хэрэглэж буй нянгийн эсрэг эмийн хэрэглээг зохистой болгох
5) Судалгаа шинжилгээ, дэвшилтэт технологи, инновацид ЗГ-ын тогтвортой хөрөнгө оруулалтыг баталгаажуулах
The Global Action Plan was endorsed at the World Health Assembly in Geneva in May, 2015, which has urged Member States to develop National Plan on AMR within two years of endorsement, by The Plan has 5 strategic objectives.
Through adoption of the global plan, governments all committed to have in place, by May 2017, a national action plan on antimicrobial resistance that is aligned with the global action plan. It needs to cover the use of antimicrobial medicines in animal health and agriculture, as well as for human healths.

13. ДЭМБ Нэгдсэн Үндэсний Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллага (FAO) болон Амьтны Эрүүл мэндийн байгууллага (OIE)-тай хамтран 2016 оны 11 дүгээр сарын ны хооронд “Антибиотикийн талаарх мэдлэгийг сайжруулах” долоо хоногийн аянг нийт гишүүн оронд зохион байгуулж байна.

14. Зорилго
Антибиотикийн тэсвэржилтийн талаарх мэдлэг, хандлага, эмч, мэргэжилтнүүдийн антибиотик эмийг жороор бичих, олгох хариуцлагыг дээшлүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх

15. Зорилтууд
Эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн антибиотик бичиж, олгох хариуцлага, мэдлэг хандлагыг дээшлүүлэх,
зан үйлийн өөрчлөлтийн үндсэн түлхүүр хүчин болохыг дэмжих
Антибиотикийн хариуцлагатай хэрэглээний талаар өвчтөн, хэрэглэгч болон эмнэлгийн мэргэжилтнүүдэд сургалт хийх, мэдээлэл өгөх, вирүсийн гаралтай халдварт өвчин (ханиад, томуу, хоолой өвдөх)-д антибиотик хэрэглэх ойлголт, хандлагыг өөрчлөх, өөрийгөө дур мэдэн антибиотикоор эмчлэх дадлыг бууруулах

16. Зорилтууд
НТ-ийн сөрөг үр дагавар, түүнээс сэргийлэхийн ач холбогдлын талаар иргэд, өвчтөн, эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүдэд сургалт хийх, мэдээлэл өгөх, хамтран ажиллах
НТ-ээс сэргийлэх асуудлаар олон улсад нэгэн зэрэг хийгдэж буй аян, үйл ажиллагаатай нэгдэж антибиотикийн талаарх мэдлэг, хандлагыг дээшлүүлэх

17. Гол мессеж:
Ирээдүйгээ харах- бид өөрсдийн үр хүүхдийн өмнө хариуцлага хүлээх ёстой.
Антибиотик бичихийн өмнө бод, дахин бод.
Өөрчлөлтийг хий, антибиотикийг ирээдүйд хадгалж үлдээ.
Хамтран ажилласнаар нянгийн тэсвэржилтийн тархалтыг удаашруулж чадна. Бид орчин үеийн анагаах ухааны гайхамшгуудыг хойч үедээ хадгалж үлдэхийн тулд хэт оройтоогүй дээрээ арга хэмжээ авах хэрэгтэй байна.

19. АНТИБИОТИК ГЭЖ ЮУ ВЭ?
Нянгийн эсрэг сонгомол нөлөөтэй биологийн гаралтай бүлэг нэгдлийг хэлнэ.

20. Антибиотикийн зохистой хэрэглээ
Анхны антибиотик пенициллинийг онд нээсэн.
Ердөө 4 жилийн дараа уг антибиотикт тэсвэртэй нян бий болсон.
1987 оноос хойш шинэ төрлийн антибиотикийг нээж чадаагүй байна.
Хамгийн сүүлд нээгдсэн антибиотикт аль хэдийн дасал үүсчихсэн.

21. Нянгийн эсрэг эм бэлдмэл гарахаас өмнө сүрьеэгээр өвчлөгсөд 2 -2,5 жил амьдарч, 50-80% нь нас барж байсан бол одоо 85-90% нь эдгэрч байна.
Түүнчлэн уушгины хатгалгаа, менингит зэрэг нянгаар үүссгэгддэг өвчнийг эдгээж сая сая хүний амьдралыг уртасгажээ.

22. Сүүлийн жилүүдэд байгалийн антибиотик шинээр нээх судалгаа бараг хийгдээгүй. Харин өнөө үед хэрэглэгдэж буй антибиотикийг өөрчлөх, эмчилгээний үр нөлөөг илүү сайжруулах оролдлого хийгдэж байна.
Хагас нийлэг, нийлэг
Бичил биетэнд амьд үлдэхийн тулд явагдаж буй дасан зохицох үйл ажиллагааны дүнд ихэнх антибиотик үүсдэг.
Бусад организмыг өөрөөсөө холдуулах
Тэжээлийн бодис, хүчилтөрөгчийг хангалттай авахын тулд

23. Антибиотикт тэсвэржилт үүссэн бактер үхэж устахгүй.
Харин цаашид хуваагдаж, үржинэ
Улмаар антибиотикт тэсвэртэй омог үүсгэнэ.

24. Антибиотикт тэсвэржилт
Зарим бүлгийн антибиотикт нянгийн тэсвэржилт үүсэх хүртэл нэлээд хэдэн жил болдог.
Пенициллиныг хэрэглэж эхэлснээс хойш 3 жилийн дараагаас тэсвэржсэн нянгууд бүртгэгдэж эхэлсэн.
Зарим хагас нийлэг пеницллины бүлгийн антибиотикт (ampicillin) тэсвэржилт үүсэхэд нэлээд удаан хугацаа шаардагдсан байна.
Гэтэл метациллинд жилийн дараа л тэсвэржилт үүссэн.
Богино хугацаанд тэсвэржилт үүсэхэд антибиотикийн хэт их хэрэглээ нөлөөлдөг.

25. Хэдийд антибиотик хэрэглэх вэ?
Хэдийд антибиотик хэрэглэх вэ?
Антибиотикийг нян буюу бактерийн халдварын үед л хэрэглэнэ.
Антибиотикийн мэдрэг чанарын шинжилгээний хариунд үндэслэн сонгоно.

26. Антибиотикийн зохисгүй хэрэглээ
Антибиотик эмийг буруу хэрэглэвэл уг эмэнд тэсвэртэй бичил биет хүний бие махбодид буй болдог. Энэ нь танд болон танай гэр бүлийнхэн дараагийн удаа антибиотик эмчилгээ хийлгэх шаардлага гарахад эмчилгээг үр дүнгүй болгох аюултай.

27. Антибиотикийг хэрхэн зөв хэрэглэх вэ?
Антибиотикийг хэрхэн зөв хэрэглэх вэ?
Манай иргэдийн дунд антибиотикийг буруу хэрэглэх нь түгээмэл байдаг. Тухайлбал, өвчин тусмагц хурдан эдгээхийн тулд, мөн ханиад томууны үед хэрэглэх нь түгээмэл байдаг. Гэтэл антибиотик нь бүх өвчнийг эдгээдэггүй. Учир нь өвчний үүсгэгчид нь янз бүр байдаг бөгөөд антибиотик нь зөвхөн нянгаар үүсгэгдсэн өвчнийг анагаадаг.

28. Цаг хугацаа алдахаас сэргийлнэ.
Эдийн засагт хэмнэлттэй.
Цаг хугацаа алдахаас сэргийлнэ.

29. Антибиотикийг хэрэглэхдээ дараах зарчмыг баримтална
Антибиотикийг хэрэглэхийн өмнө та өөрт тохирох антибиотикийг зөв сонгоход эмчид туслахын тулд “антибиотикийн мэдрэг чанар”-ыг үзүүлсэн байх шаардлагатай. Жоронд бичсэн антибиотикийг эмчийн заасан тунгаар, тогтмол цагт, тогтоосон хоногийн турш гүйцэд хэрэглэх шаардлагатай.

30. Антибиотикийг хэрэглэхдээ дараах зарчмыг баримтална
Антибиотикийг хэрэглэж эхэлсний дараа хэдийгээр халуурах болон халдварын бусад шинжүүд арилсан ч эмчийн зөвлөсөн хоногийн турш үргэлжлүүлэн хэрэглээрэй.

31. Антибиотикийг хэрэглэхдээ дараах зарчмыг баримтална
Антибиотик хэрэглэх үед арьс улайж тууралт гарах, загатнах, амьсгал давчдах зэрэг харшлын ямар нэг шинж илэрвэл хэрэглэхээ зогсоож эмчдээ даруй мэдэгдэх нь зүйтэй. Үүнээс гадна энэ антибиотикийг дахин хэзээ ч хэрэглэж болохгүй. Учир нь энэ антибиотик таньд таарахгүй байна гэсэн үг бөгөөд эмнэлгийн тусламж яаралтай авахгүй бол амь насаа ч алдах аюултай.

32. Антибиотикийг хэрэглэхдээ дараах зарчмыг баримтална
Зарим антибиотик сонсгол, харааны мэдрэл гэмтээх, элэг, бөөр хордуулах болон ургийн гаж хөгжил үүсгэх зэрэг хортой нөлөө үзүүлдэг тул ялангуяа бага насны хүүхэд, жирэмсэн эмэгтэй, хөхүүл эх маш болгоомжтой хэрэглэх нь зүйтэй. Жнь: гентамицин сонсголын мэдрэлийг гэмтээхээс гадна бөөрөнд хортой нөлөө үзүүлнэ. Ципрофлоксацин эхийн сүүгээр дамжин хүүхдэд сөрөг нөлөө үзүүлдэг тул хөхүүл эхэд хэрэглэхийг хориглодог.

33. Антибиотикийг хэрэглэхдээ дараах зарчмыг баримтална
Ихэнх антибиотикийг хооллохоос минутын өмнө хэрэглэдэг боловч заримыг нь хоолны дараа хэрэглэдэг тул тухайн эмчийн жор болон эмийн заавраас харж зөв хэрэглэх хэрэгтэй.

34. Антибиотикийн дасал гэж юу вэ?
Антибиотикийг бага тунгаар удаан хугацаагаар эсвэл эмчилгээний үргэлжлэх хугацааны турш бүрэн хэрэглэхгүй дутуу орхисноос антибиотикийн дасал үүсдэг. Антибиотикийг эмчийн зааваргүй, өөрөө дур мэдэн буруу хэрэглэх нь антибиотикийн дасалтай болох гол шалтгаан болдог.

35. Антибиотикийг буруу хэрэглэвэл
Антибиотик нь зөвхөн өвчин үүсгэгч нянг устгаад зогсохгүй, хүний биед амьдардаг ашигтай нянгуудыг устгаснаар мөөгөнцөр, вирүс гэх мэт бусад төрлийн бичил биетэн үржих боломжийг бүрдүүлдэг байна.

36. Антибиотикийг буруу хэрэглэвэл
Антибиотикийг эмчийн хяналтанд хэрэглэх шаардлагатай бөгөөд түүнийг хэрэглэх үед арьс улайж тууралт гарах, загатнах, амьсгал давчдах болон харшлын ямар нэг шинж илэрвэл хэрэглэхээ зогсоож, эмчид даруй мэдэгдэх хэрэгтэй. Хэрэв дээрх шинж тэмдэг илэрвэл дахин хэзээ ч энэ антибиотикийг хэрэглэж болохгүй.

37. Антибиотикийг буруу хэрэглэвэл
Антибиотикийг заасан хугацааны турш гүйцэд хэрэглэхгүй өвчний зовиур арилмагц хэрэглэхээ боливол эмчилгээ дутуу хийгдэж, өвчин үүсгэгч нян дасан зохицож, тухайн антибиотикт дасалтай болдог.

38. Антибиотикийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлс:
Хэрвээ ямар нэгэн антибиотик танд таардаггүй бол эмчид үзүүлэхдээ заавал хэлээрэй Тухайн антибиотикийг уух боломжтой үед хэзээ ч тариагаар бүү хэрэглээрэй. Зөвхөн шаардлагатай үед л тариагаар хэрэглэх Антибиотикийг ялангуяа хүүхэд, жирэмсэн эмэгтэй, хөхүүл эхэд маш болгоомжтой хэрэглээрэй. Тухайлбал: тетрациклин, левомицетин зэрэг антибиотик нь хүхэд болон урагт хортой нөлөө үзүүлдэг.

39. Антибиотикийг заавал жороор хэрэглэх шалтгаан
Мөн эмэнд тэсвэртэй нян байдаг тул дур мэдэн авсан эм үйлчлэхгүй, та заавал шинжилгээ өгч түүнд тохирсон эмчилгээ хийх хэрэгтэй болдог.
Тухайн нэг антибиотик зөвхөн тодорхой нэр төрлийн нянд үйлчлэх чадвартай.
Таны туссан өвчний шалтгааныг тодруулсанаар онош тавьж, оношинд тохирсон эмчилгээ хийнэ.

40. Эмч болон эм зүйчтэй холбоотой алдаанаас болж таны эрүүл мэнд хохирсон тохиолдолд таныг өмгөөлөх баримт бичиг нь жор юм.

41. Антибиотикийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх
Антибиотикийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлэх
Эм зүйч
Эмч
Ард иргэд
ЭМ-ийн ТҮ авч буй хэн бүхэн

42. Анхаарал хандуулсанд баярлалаа