1. فصل 4 نحوه معامله اوراق بهادار
به نام خدا
فصل 4
نحوه معامله اوراق بهادار
استاد : جناب آقای دکترپناهي
تهیه کننده: عسگر شاکر و محمد ارمغان
بهار 94

2. بورس
«بورس اوراق بهادار» به معني يك بازار متشكل و رسمي سرمايه است كه در آن خريد و فروش سهام شركت‌ها يا اوراق قرضه دولتي يا موسسات معتبر خصوصي، تحت ضوابط و قوانين و مقررات خاصي انجام مي‌شود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار، حمايت قانون از صاحبان پس‌اندازها و سرمايه‌هاي راكد و الزامات قانوني براي متقاضيان سرمايه است.

3. فرابورس
فرابورس بازار اوراق بهاداری رسمی و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار محسوب می شود که به منظور توسعه صدور و مبادله ابزارهای مالی و پوشش خلاء های ناشی از نداشتن دسترسی بخش عمده ای از صاحبان صنایع به بازار سرمایه، تشکیل شده است.
بازار فرابورس جزء بازارهاي مبتني بر چانه زني است و اوراق بهادارپذيرفته نشده دربورس معامله قرار نميگيرند

4. فرق بورس با فرابورس
1- بازار فرابورس هيچ مكان فيزيكي متمركز و خاصي ندارد كه دادوستدكنندگان يا متخصصين همچون بورس هاي كلاسيك گرد هم آيند.
2- قوانين استاندارد اقلام مورد مبادله در بازار فرابورس انعطاف پذير مي باشند يعني قوانين معمولاً ناشي از توافق طرفين مي باشد.
3- ساعات كار فرابورس از انعطاف پذيري بيشتري برخوردار است.
4- در بازارهاي فرابورسي با توجه به اينكه شرايط معاملات با نظر طرفين تعيين مي گردد مزايايي از قبيل شفافيت قيمت ها و كاهش ريسك وجود ندارد.

5. اصطلاحات در بورس تابلوهاي بورس:
تابلوهايي هستن كه براي ارايه اطلاعات طبقه بندي شده اوراق بهادار به كار ميرود از قبيل تابلوي اصلي و فرعي ،تابلو اوراق مشاركت دولتي واوراق مشاركت شركتها.
نوع شرکت ها و اوراق بهاداری که در هر یک از این بازارها معامله می شوند، متفاوت است و شرکت های مختلف بر اساس شرایطی که داشته باشند می توانند در یکی از این بازارها ثبت شوند.

6. تابلو اصلی و فرعی- تابلوهاي غيررسمي
تابلوی اصلی بازار اول
مربوط به شرکت هایی است که حداقل سرمایه آنها دویست میلیارد ريال و سهام شناور آزاد آنها حداقل 20درصد سرمايه ثبت شده است. و تمام سهام آنها منقسم به سهام عادي بوده و امتياز خاصي براي بعضي از سهامداران در نظر گرفته نشود و تعدادد سهامداران آنها حداقل1000 نفر باشند.
. در تابلو فرعی بازار اول
نیز شرکت هایی با حداقل سرمایه یکصد میلیارد ریال و سهام شناور آزاد 15 درصد پذیرش میشوند.حداقل تعداد سهامداران 750 نفر باشند
.بازار دوم(تابلوهاي غير رسمي)
متعلق به شرکتهای کوچک با حداقل سرمایه سی میلیارد ریال است. تابلوی فرعی مکانی برای پذیرش و فعالیت شرکت های کوچک و در حال رشد است.شرکت های کوچکی که توانایی برآورده کردن شرایط پذیرش تابلوی اصلی را ندارند در این تابلو پذیرفته می شوند و به آنها فرصت داده می شود با تامین مالی و رشد فعایت ها به تابلوی اصلی ارتقا یابند.كه درصد سهام شناور آنها كمتر از 10 درصد سرمايه ثبت شده . تعداد سهامداران كمتر از250نفر است.

7. حراج-عرضه-صف خريد-صف فروش
▪ حراج: سازوکار برای داد و ستد اوراق بهادار بر پایه انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است. ▪ عرضه: عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق بهادار از طرف کارگزار فروشنده. ▪ تقاضا: عبارت است از اعلام آمادگي خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار. ▪ صف خرید: تجمع دستورهای خرید به روی بالاترین نرخ مجاز طی یک جلسه معاملاتی را صف خرید می‌نامند. ▪ صف فروش: تجمع دستورهای فروش بر روی پائین‌ترین نرخ مجاز طی یک جلسه معاملاتی را صف فروش می‌نامند.

8. قیمت آغازین- قیمت پایانی- دامنه نوسان روزانه
▪ قیمت آغازین:
قیمتی است که در شروع جلسه رسمی معاملاتی برای هر ورقه بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود. ▪ قیمت پایانی:
قیمتی است که در پایان جلسه رسمی معاملاتی برای هر ورقه بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود.
•دامنه نوسان روزانه
دامنه نوسان روزانه قيمت سهام در بورس تهران 4 درصد تعيين شده است و از اين‌رو قيمت سهام يك شركت در يك روز حداكثر 4 درصد نسبت به قيمت پاياني روز قبل افزايش يا كاهش مي‌يابد. . در فرابورس دامنه نوسانات5درصد است. دامنه نوسان قيمت مانع از نوسانات شديد قيمت‌ها و تلاطم بازار مي‌شود

9. (نماد معاملاتي)
نماد یک شرکت عبارت است از حرف اول که نشان دهنده صنعتی است که آن شرکت در آن قرار دارد و خلاصه‌ای از نام شرکت در ادامه.
به عنوان مثال تمام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران که در گروه بانک‌ها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی فعالیت می‌کنند نمادشان با "و" شروع می‌شود.

10. توقف و بازگشايي نماد توقف نماد:
معاملات شركت‌هاي بورسي در شرايط خاصي متوقف مي‌شود. در اين صورت به اصطلاح نماد شركت بسته مي‌شود و سهامداران نمي‌توانند به داد و ستد سهام اين شركت بپردازند.
بازگشايي نمادها :
پس از خروج از وضعيت خاص و بازگشايي نماد شركت داد و ستد سهام شركت از سر گرفته مي‌شودو سهامداران مي‌توانند به داد و ستد سهام اين شركت بپردازند.

11. شاخص وحجم مبناء شاخص: حجم مبناء:
در واقع شاخص قيمت معياري است كه تغيير قيمت يك كالا يا خدمات ويا تغيير متوسط قيمت گروهي از كالا ها و خدمات همگن را نسبت به زمان پايه نشان مي دهد.
100*(قيمت پايه / قيمت سهام)=شاخص قيمت سهام
حجم مبناء:
حجم مبنا براي هر شرکت عبارت است از حداقل تعداد سهامي که بايد در طول يک روز کاري معامله شود تا قيمت پاياني بتواند تغيير کند ويا در قيمتي به ثبت برسد.
حجم مبنا براي هرشركت از تقسيم 20%تعداد كل سهام منتشره شركت بر 250روز كاري به دست ميايد.

12. كارگزار:
كارگزاران اشخاصي حقيقي يا حقوقي هستند كه نقش واسطه بين خريدار و فروشنده را در بازار بورس بازي مي‌كنند. آنها در اين نقش وظيفه يافتن خريدار براي فروشنده و فروشنده براي خريدار را بر عهده دارند. به عبارتي آنها عامل تطابق عرضه و تقاضا هستند. خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی در بازار، فقط توسط کارگزاران رسمی سازمان بورس اوراق بهادار امکان پذیر است؛ و این مسئله موجب شفافیت معاملات بازار می‌شود.

13. خدمات ارايه شده توسط كارگزاران
خدمات مالي
سرمايه گذاري و خدمات كارگزاري
این قسمت نیز شامل ارائة مشاوره و راهنمایی به شرکت‌ها به‌منظور نحوه عرضه سهام آنها برای فروش در بورس اوراق بهادار، راهنمایی شرکت‌ها درمورد روش‌های افزایش سرمایه و نحوه عرضه‌ سهام و سایر اوراق بهادار برای فروش در بورس اوراق بهادار تهران و انجام بررسی‌های مالی، اقتصادی، سرمایه‌گذاری، ارائة خدمات و نظرات مشورتی به سرمایه‌گذاران است.
این بخش شامل خرید و فروش اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار به‌نمایندگی از طرف اشخاص و یا به حساب خود، پذیره‌نویسی اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس، اداره امور سرمایه‌گذاری‌ها به نمایندگی از طرف اشخاص و بازارگردانی اوراق بهادار است.

14. :سرمايه گذاران مي توانند از کارگزاران زير جهت خريد و فروش سهام خود استفاده نمايند:
خريد و فروش سهام تنها از طريق كارگزاران بورس اوراق بهادار امكان پذير است اين افراد واسطه كه خبره بازار هستند به نوعي به سرمايه گذاران خدمات مشاوره ارائه مي دهند كه توام با هوشمندي، سرعت عمل، صداقت و امانت داري است.
همه کارگزاران موظف به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات موجود هستند و سرمایه‌گذار می‌تواند برای معاملات اوراق بهادار، کارگزار خود را با توجه به معیارهایی از قبیل انجام به موقع سفارش، دادوستد سهام با مناسب‌ترین قیمت و نحوه ارائه خدمات جانبی انتخاب کند

15. شركتها ي كارگزاري تمام عيار- كارمزد پايين -حداقل دستمزد
1- کارگزاران تمام عیار (Full – service brokers):
- اجرای سفارش خرید و فروش
- ارائه اطلاعات بازرها و شرکتها (ارائه اطلاعات اقتصادی و اطلاعات شرکت و یا صنعت خاص)
- ارائه خدمات مشاوره ای
2- کارگزاران با کارمزد پایین ( Large discount brokers ):
- ارائه اطلاعات بازرها و شرکتها ( به صورت محدودتر نسبت به کارگزار تمام عیار )
- ارائه خدمات مشاوره ای محدود
3- کارگزاران با حداقل کارمزد (Deep discount brokers):

16. انواع حسابهاي كارگزاري
حساب نقدی ( Cash Account ) :
پرداخت کل کارمزد اوراق بهادار معامله شده به شرکت کارگزاری به صورت نقدی
حساب اعتباری (Margin Account ) :
- کارگزار برای خرید اوراق بهادار به مشتری وام می دهد.
- در این حالت مشتری معمولا مبلغی به عنوان سپرده اعتباری نزد کارگزار دارد.
حساب مدیریت دارایی (Asset Management Account) :
درسال1977شركت مريل لينچ كه بزرگترين شركت كارگزاري در آمريكا است ، حسابي را با عنوان حساب مديريت نقدي ايجاد كرد.اين حساب با موفقيت روبرو شد و از سال1982 همه شركتهاي كارگزاري از اين نوع حساب كه اكنون به آن حساب مديريت دارايي گفته ميشود استفاده ميكنند.
این حساب مستلزم حداقل متوسط سپرده وپرداخت وجوه سالیانه به کارگزاری است.
- کارگزار اقدام به ارائه خدمات بانکی و کارگزاری به مشتریان خود می کند.
- مشتری با توجه به این حساب میتواند اقدام به صدور چک ،خرید و فروش سهام و گرفتن اعتبار برای خرید اوراق بهادار نماید.

17. كارمزد(كميسيون)
حق العملی است که به کارگزار پرداخت می شود و مشتری با پرداخت این پول ،خدمات کارگزاررا درازای خرید و یا فروش اوراق بهادار جبران می کند .
واضح است ، نوع كارمزدي كه كارگزاران دريافت ميكنند با نوع اوراق بهادار متفاوت است ، در برخي از موارد كارمزد از مبلغ خريد وفروش كسر ميشود و خود سرمايه گذار از ميزان و مبلغ كارمزد كسر شده عملا" اطلاعي ندارد.

18. انواع كارمزد در معاملات اوراق بهادار
الف. کارمزد خريد سهام
كارمزد خريد سهام، حدود 49صدم درصد است.تا سقف100ميليون ريال.
فرض كنيد قصد داريد هزار سهم شركت (الف) را به قيمت هر سهم، 150 تومان خريداري كنيد. در اين صورت، جمع كل مبلغ موردنياز براي خريد سهام، 150 هزار تومان خواهد بود. باتوجه به اينكه كارمزد خريد سهام.49 صدم درصد است، شما بايد حدودا مبلغ 735 تومان كارمزد نيز براي خريد سهام موردنظر بپردازيـد.

19. ب)كارمزد وماليات فروش سهام
كارمزد فروش سهام، 53 صدم درصد مبلغ معامله است. تا سقف100ميليون ريال
در فروش سهام، علاوه‌بـر كارمزد، 50 صدم درصد هم ماليات از فروشنده سهام دريافت مي‌شود كه جمعا برابر با يك مميز سه صدم درصد است.
در مثال قبل فرض كنيد قصد داريد هزار سهم شركت (الف) را به قيمت هر سهم، 150 تومان به فروش برسانيد. در اين صورت، جمع كل مبلغ موردنياز براي فروش سهام، 150 هزار تومان خواهد بود. باتوجه به اينكه كارمزد فروش سهام، 53 صدم درصد و ماليات فروش نيز برابر با 50 صدم درصد (در مجموع يك مميز سه صدم درصد ) است، شما بايد در مجموع 1545 تومان بابت اين معامله پرداخت نماييد.

20. ج)كارمزد خريد وفروش اوراق مشاركت
كارمزد خريد و فروش اوراق مشاركت و اوراق اجاره در بورس حدودا يك هفتم كارمزد خريد و فروش سهام، يعني .7صدم درصد مبلغ معامله است، تا سقف 12/6 ميليون ريال .
البته برخلاف سهام، فروش اين اوراق مشمول پرداخت ماليات نمي‌شود.
به عنوان مثال، اگر شما قصد داشته باشيد 150 هزار تومان اوراق مشاركت در بورس خريداري كنيد يا بفروشيد، فقط بايـد 105 تومان كارمـزد بپردازيـد.

21. كارمزد فرابورس
فرابورس در هر معامله معادل 56درصدهزارم(.00056) ارزش معامله تا سقف120ميليون ريال از خريدار و
معادل 86درصدهزارم(.00086) ازرش معامله تاسقف180ميليون ريال از فروشنده اخذ ميشود.

22. مراحل انجام معاملات
یكی از مهم ترین اطلاعاتی كه سهام داران باید داشته باشند، آگاهی از مراحل خرید و فروش سهام است تا بعداً دچار مشكل نشوند: 1- نحوه انجام معامله 2- افتتاح حساب و دريافت كد معاملاتي 3-تكميل فرم پيشنهاد 4-ورود به سامانه معاملاتي 5-انجام معامله وتسويه

23. 1- نحوه انجام معاملات
انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران از طريق كارگزاران انجام مي‌شود. این کارگزاران که در  انجام معاملات نقش نماینده خریدار و یا فروشنده را ایفا می‌کنند.
سهام با درج نام آنها در تابلو بورس، قابل خرید و فروش می شوند و عرضه و تقاضا و در نتیجه قیمت تابلو برای آنها شکل می گیرد.

24. 2-افتتاح حساب ودريافت كد معاملاتي
از آنجا که دادوستد اوراق بهادار با استفاده از سیستم رایانه‌ای و براساس کد خریدار و فروشنده انجام می‌شود، لازم است همه خریداران و فروشندگان دارای کد منحصر به‌خود باشند تا کارگزار بتواند براساس آن به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازد.

25. 3-تكميل فرم سفارش خريد يا فروش
در این فرم،  اطلاعات مورد نیاز اعم از مشخصات شرکت کارگزاری، مشخصات سرمایه‌گذار، نام، تعداد و قیمت اوراق بهادار و  چگونگی پرداخت یا دریافت وجه قید می‌شود.
می توان برای سفارش ارائه شده به کارگزار انواع مختلفی را در نظر گرفت. مهمترین انواع سفارش مربوط به قیمت و یا تاریخ اعتبار سفارش می باشد.

26. سفارش خرید بهتر از قیمت تعیین شده
انواع سفارشات
Order Types
سفارش به قیمت معیّن
Limit Orders
سفارش روز
Day Order
سفارش به قیمت باز
Open Order
سفارش با توقف
Stop Order
سفارش خرید بهتر از قیمت تعیین شده
Buy Stop Order
سفارش فروش به قیمت معیّن
Sell Stop Order
سفارش به قیمت روز
Market Orders

27. انواع سفارش سفارش به قيمت معين : سفارش به قيمت روز:
متداولترين نوع سفارش است که مبتني بر خريد و فروش اوراق بهادار به بهترين قيمت ممکن و به قيمت جاري است که توسط کارگزار صورت مي گيرد.
سفارش به قيمت معين :
سفارشي که به يک کارگزار داده مي شود تا اوراق بهادار را حداکثر به قيمت تعيين شده بخرد و يا به حداقل قيمت تعيين شده بفروشد . اجراي سفارش در اين روش زماني صورت مي گيرد که قيمت پيشنهادي خريد و فروش به قيمت تعيين شده و يا موقعيت بهتر از آن صورت گيرد . اين سفارش مي تواند به روز باشد اگر سفارش در آن روز انجام نشود در پايان روز خود به خود باطل مي شود مي تواند به صورت قيمت باز نيز باشد بطوريکه تا پيش از فسخ دستور به قوت خود باقي و قابل اجراست .

28. سفارش با توقف
سفارشي است با قيمت تعيين شده که سفارش بازار بر آن تاثير مي گذارد. سفارش با توقف براي خريد وفروش سهام بعد از اينكه قيمت سهام در بازار به حد معيني رسيد، مورد استفاده قرار ميگيرد.
در اين نوع سفارش سرمايه گذار بايد قيمت توقف را مشخص نمايد. اگر يك سفارش فروش داده شود، قيمت توقف در زمان انجام سفارش فروش بايد زير قيمت بازار باشد. بر عكس اگر سفارش خريد باشد، قيمت توقف بايد زماني كه سفارش انجام مي شود بالای قيمت بازار باشد.
به عنوان مثال اگر يك سفارش با توقف با قيمت 500 ريال زماني به فروش مي رسد كه قيمت بازار آن سهام به بالاي500 ريال برسد. یک سفارش خرید با توقف به قیمت 500 ریال، زمانی خریداری می شود که اگر قیمت بازار آن سهام به کمتر از 500 ریال باشد.
قيمت تعيين شده در سفارش با توقف تضمين شده نيست و ممكن است همان قيمت دقيقا“ حاصل نشود.

29. 2- سفارشات در بازارهاي خارج از بورس
معامله گران معمولا از طريق مذاکره با مشتريان و ايجاد قيمتهاي پيشنهادي رقابتي قيمت اوراق بهادار را تعيين مي کنند . از طريق ايجاد بازارهاي جداگانه براي اوراق به حفظ تعادل عرضه و تقاضا کمک ميکنند . معامله گران قيمت پيشنهادي خريد را ارائه کرده و قيمت پيشنهادي مورد درخواست را براي هر اوراق بهاداري دريافت مي کنند . قيمت پيشنهادي خريد : بالاترين قيمتي است که توسط معامله گران براي خريد پيشنهاد مي شود . قيمت پيشنهادي مورد درخواست: پائين ترين قيمتي است که معامله گران حاضرند اوراق بهادار خود را به آن قيمت به فروش رسانند . معامله گران از پراکندگي و تفاوت ميان اين دو قيمت سود مي برند

30. 4-ورود به سامانه معاملاتي
پس از دریافت سفارش خرید یا فروش، کارگزار سفارش‌های دریافتی را با حفظ نوبت وارد سامانه معاملات می‌کند.
اولویت‌بندی درخواست‌ها در صف تقاضای خرید(فروش) سهام ابتدا براساس قیمت‌های پیشنهادی خرید(فروش) صورت می‌گیرد و از بالاترین(پايين‌ترين) تا پایین‌ترین(بالاترين) قیمت اولویت‌بندی می‌شوند.

31. 5-انجام معامله
در سامانه  معاملات،  صف تقاضا و سفارش‌های خرید در مقابل صف عرضه یا سفارش‌های فروش قرار می‌گیرد و درصورتی که قیمت پیشنهادی خرید و قیمت پیشنهادی فروش برابر شوند، معامله به‌طور خودکار توسط سیستم رایانه‌ای انجام می‌شود و سفارش‌ها از صف عرضه و تقاضا حذف می‌شوند.

32. مثال : در لیست خریداران و فروشندگان سهم خاصی ، در حال حاضر مقادیر تعداد و قیمت زیر وجود دارد : سفارشات خرید سفارشات فروش تعداد قیمت تعداد قیمت ۲۰۰ ۸۰۰۰ ۱۰۰ ۸۰۰۰ ۲۵۰ ۷۷۰۰ ۱۵۰ ۸۲۰۰ ۱۲۰ ۷۷۰۰ ۱۰۰ ۸۲۵۰ ۱۰۰۰ ۷۰۰۰ ۱۵۰ ۸۳۰۰ در این حالت معامله انجام می شود و در صفحه معاملات معامله ای با ۱۰۰ سهم و به قیمت هر سهم ۸۰۰۰ ریال ثبت می شود و ترتیب صف به شكل زیر خواهد بود : سفارشات خرید سفارشات فروش تعداد قیمت تعداد قیمت ۱۰۰ ۸۰۰۰ ۱۵۰ ۸۲۰۰ ۲۵۰ ۷۷۰۰ ۱۰۰ ۸۲۵۰ ۱۲۰ ۷۷۰۰ ۱۵۰ ۸۳۰۰ ۱۰۰۰ ۷۰۰۰

33. 6-تسويه پاياپاي
شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه، مسوول تسويه و پاياپاي معاملات اوراق بهادار و همچنين ثبت و سپرده‌گذاري اوراق بهادار است. پس از انجام معامله در بورس و به‌طور معمول در پایان نشست معاملاتی، اطلاعات براي پاياپاي اوراق و همچنين تطبيق با اطلاعات سهامداري ثبت‌شده در سیستم و برای اطيمنان از وجود سهامدار، صحت اطلاعات سهامداري ثبت‌شده (نام، مقدار سهام....)، كفايت موجودي اوراق سهامدار براي تسويه معامله و همچنین مسدود نبودن موجودي سهامدار (وثيقه، رهن و...)، به سپرده‌گذاری مرکزی ارسال مي‌شود.

34. سرمايه گذاري بدون کارگزار
امروزه شر کتهاي زيادي طرح سرمايه گذاري مجدد سـود تقسيمي ارائه مي کنند . در اين طرح شرکتهاي سرمايه گذار سودي را که بايد بين صاحبان سهام تقسيم کنند مجددآ در سهام شرکتهاي ديگر سرمايه گذاري مي کنند که بابت انجام اين کار هيچ کارمزدي دريافت نمي شود .
مزيت اين طرح حذف کارمزدهايي است که بايد در موقع خريد سهام پرداخت شود .

35. حمايت از سرمايه گذاران در بازارهاي اوراق بهادار
سرمايه گذاران بايد اطمينان حاصل کنند که بازارهاي اوراق بهادار براي حمايت از آنان ايجاد شده و سيستم مالي، شديد به اعتبار اين بازار ها بستگي دارد . سرمايه گذاران را مي توان به بخش قوانين دولتي و قوانين خصوصي صنعت ها تقسيم کرد قوانين دولتي از تاثير عمده اي برخوردار هستند . در ايران اين وظيفه بر عهده شوراي عالي بورس واوراق بهادار است.
همچنين بر اساس قانون اوراق بهادار ، نهاد جديدي تحت عنوان سازمان بورس واوراق بهادارايجاد شده كه زير نظر شوراي عالي بورس به نظارت بر قوانين ومقر رات، تنظيم وتدوين مقررات،و انجام وظايف تعين شده در قانون بپردازد.

36. حساب اعتباري :
حسابهاي مربوط به موسسات کارگزاري مي تواند به صورت نقدي يا اعتباري باشد که حساب اعتباري مستلزم واگذاري سپرده نقدي يا اوراق بهادار اعتباري است . با استفاده از حساب اعـتباري مشـتري مي تواند قسمتي از کل بدهي را پرداخت کرده و مابقي را از کارگزار قرض بگيرد کارگزار نيز معمولا اين وجوه را از بانک به منظور وجوه مالي مورد نياز مشتريان دريافت مي کند بانک مبلغي رابه عنوان نرخ خريد از کارگزار مطالبه مي کند کارگزار نيز در عوض مبلغي را به عنوان نرخ بهره اعتبار که شامل نرخ خريد کارگزار به اضافه درصدي است که از مشتري دريافت مي کند از مشتري مطالبه مي کند .

37. خريد اعتباري سهام
خرید اعتباری اوراق بهادار توسط کارگزار به سفارش مشتری برای وی است که کارگزار براساس قرارداد خرید اعتباری، قسمتی از ثمن معامله را تا سقف اعتبار تخصیصی، پرداخت و معادل مبلغ پرداختی را به بدهی تجاری مشتری منظور می‌کند. تسویه این بدهی، تابع قرارداد خرید اعتباری است. تخصیص اعتبار به مشتری توسط کارگزار اعتباردهنده، تنها به منظور خرید اعتباری اوراق بهادار قابل معامله در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران است و کارگزار نمی‌تواند بابت موضوع دیگری به مشتری اعتبار تخصیص دهد. همچنین سقف اعتبار تخصیصی به هر مشتری برای خرید اعتباری حداکثر معادل مانده حساب تضمین مشتری است و نباید از 10 درصد حقوق صاحبان سهام شرکت کارگزاری بیشتر باشد.

38. خريد اعتباري در تقابل با حساب اعتباري
سازو کار خرید اعتباری سهام بدين صورت است كه مشتری به‌منظور انجام معامله اعتباری باید حساب اعتباری نزد کارگزار افتتاح کند. در این حساب باید حداقل‌های زیر رعایت شود:
الف) موجودی اولیه:)اعتبار اوليه):
درصدی از قیمت خرید اوراق بهادار است که مشتری باید به‌منظور انجام معامله اعتباری در حساب اعتباری خود نزد کارگزار داشته باشد.
ب) حداقل موجودی:
درصدی از ارزش اوراق بهاداری است که به‌صورت اعتباری خریداری شده است و سهم مشتری نباید از آن کم‌تر شود.
ج) اخطاریه افزایش موجودی:
اگر سهم مشتری با کاهش ارزش اوراق بهادار به کمتر از حداقل موجودی برسد، کارگزار اخطاریه افزایش موجودی برای مشتری ارسال می‌کند

39. پس از ارسال اخطاريه افزايش موجودي سه حالت پيش بيني ميشود:
1) مشتری وجه موردنیاز را تامین کند؛
2) مشتری اوراق بهادار دیگری را به وثیقه می‌گذارد.
3) کارگزار با فروش بخشی از اوراق بهاداری که به صورت اعتباری خریداری شده است، وجه موردنیاز را تامین ‌کند؛
فرض کنید که مشتری، اوراق بهاداری به ارزش دو میلیون تومان به صورت اعتباری خریداری می‌کند که از این مبلغ یک میلیون تومان آن توسط کارگزار تامین شده است. اگر ارزش بازار اوراق بهادار به 1/5میلیون تومان کاهش یابد، سهم مشتری به 500 هزار تومان کاهش می‌یابد (500,000=1000, ,000). اگر حداقل موجودی، 25 درصد ارزش اوراق بهادار در نظر گرفته شده باشد (375,000=1500,000×25درصد)، نیازی به اخطاریه افزایش موجودی نیست. اما اگر حداقل موجودی، 40 درصد ارزش بازار باشد (600,000=1500,000×40درصد)، اخطاریه افزایش موجودی از طرف کارگزار برای مشتری ارسال می‌شود و مشتری باید حداقل 100 هزار تومان حساب اعتباری خود را افزایش دهد، در غیر این‌صورت کارگزار می‌تواند با فروش بخشی از اوراق بهادار وثیقه‌شده، ودیعه مشتری را تا حداقل موجودی افزایش دهد.

40. موارد استفاده از اعتبار
موارد استفاده از اعتبار
1 – خريد اوراق بهادار اضافي
2 – قرض کردن وام از حساب کارگزاري براي اهداف شخصي ، نرخ بهره اعتبار با نرخ پايه بهره بانک ها قابل مقايسه و برابر است .
3 – ارائه حواله بيش از اعتبار موجود.

41. فروش استقراضي
فروش اوراق بهادار به وسيله کسي است که چنين اوراق بهاداري را ندارد . بنابراين بايد آنها را قرض بگـيرد و به خريدار تحويل دهد .
فروش استـقراضي اوراق بـهادار باعـث مي شود که فروشنده از کاهش قيمت اين اوراق بهادار در آينده سود ببرد . فروشنده بايد در آينده اوراق بهادار مزبور را خريداري کرده و بدهي خود را بپردازد .
فروش استقراضي بخشي از بازار معاملات محسوب مي شود .

42. نحوه فروش استقراضي
فروش استقراضي زماني صورت ميگيرد كه اين باور وجود داشته باشد كه قيمت سهام سقوط خواهد كرد.در اين صورت مشتري كه قصد فروش استقراضي سهامي را دارد ابتدا با كارگزار خود تماس گرفته وقصد خود را براي فروش استقراضي اعلام ميكند.سپس كارگزار به او سهامي را كه بايد پيش فروش شود ، قرض ميدهد و مشتري ميتواند سهام مذبور را به همان شكلي كه سهام عادي فروخته ميشود به فروش رساند.
عوايد ناشي از فروش استقراضي در حساب استقراضي سپرده ميشود و مشتري ملزم به سپرده گذاري يك حاشيه كافي در حساب فروش استقراضي علاوه بر عايدات ناشي از فروش سهام تا حدي كه مانده حساب فوق به حداقل مورد نياز برسد است.

43. مثال-فروش استقراضي
مثال : شخصی 100سهم یک شرکت را که اکنون به قیمت 100 تومان است و توقع می رود در آینده به قیمت 80 تومان برسد از کارگزار قرض میگیرد و می فروشد . پس از یک ماه قیمت سهام مورد نظر به 80 تومان می رسد و شخص مورد نظر به کارگزار خبر می دهد که سهام مورد نظر را خریداری کرده و بدهی را تسفیه می کند . با این کار شخص مورد نظر 2000 تومان از محل فروش استقراضی منتفع می گردد . سود فروش استقراضي 2000=(80X100)-( 100X100

44. به سان رود که در نشيب دره سر به سنگ می‌زند،رونده باش٬اميد هيچ معجزه ای ز مرده نيست،
به سان رود که در نشیب دره سر به سنگ می زند رونده باش امید هیچ معجزی ز مرده نیست زنده باش...
زنده باش.
نقش تئوری حسابداری-زیمرمن