1. ارائه كننده : مهدي كريمي
شركت كيفيت پيمان صنعت ( مسئوليت محدود)
جزوه شماره2 اصطلاحات و تعاريف و اصول هشتگانه مديريت كيفيت بر مبناي استانداردISO9000:2000
ارائه كننده : مهدي كريمي
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

2. شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت
فهرست مطالب
معرفي اصطلاحات و تعاريف در گروههاي ده گانه
روش بكار رفته در تهيه اصطلاحات و تعاريف
نمودارهاي مفهومي مربوط به اصطلاحات و تعاريف در گروههاي ده گانه
تشريح اصطلاحات و تعاريف
اصول هشتگانه مديريت كيفيت
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

3. اصطلاحات و تعاريف(Terms and definition)
در بند(3)استانداردISO9000:2000 اصطلاحات و تعاريف در ده گروه بشرح زير تشريح شده است:
بند3-1- اصطلاحات مربوط به كيفيت(Terms relating to quality)
بند3-2- اصطلاحات مربوط به مديريت(Terms relating to management)
بند3-3- اصطلاحات مربوط به سازمان (Terms relating to organization)
بند3-4- اصطلاحات مربوط به فرايند و محصول(Terms relating to process and product)
بند3-5- اصطلاحات مربوط به ويژگيها (Terms relating to characteristics)
بند3-6- اصطلاحات مربوط به انطباق (Terms relating to conformity)
بند3-7- اصطلاحات مربوط به مستندسازي (Terms relating to documentation)
بند3-8- اصطلاحات مربوط به بررسي (Terms relating to examination)
بند3-9- اصطلاحات مربوط به مميزي (Terms relating to audit)
بند3-10- اصطلاحات مربوط به تضمين كيفيت در مورد فرايندهاي اندازه گيري
(Terms relating to quality assurance for measurement processes)
مجموعاً 80 اصطلاح در استاندارد ISO9000:2000 تشريح شده است.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

4. روش بكاررفته در تهيه اصطلاحات و تعاريف
اصطلاحات بكاررفته در هر تعريف كه با حروف پررنگ(bold-type) نشان داده شده اند، اصطلاحاتي هستند كه در جاي ديگر به تعريف آن پرداخته شده است. براي مراجعه به تعريف مورد نظر مي توان به شماره بند ذكرشده كه در داخل پرانتز جلوي آن اصطلاح درج گرديده، مراجعه كرد.
اصطلاحات چاپ شده با حروف پررنگ را مي توان در تعاريف با تعريف كامل آن جايگزين كرد.
مثال
محصول (3-4-2) بعنوان ماحصل يك فرآيند(3-4-1) تعريف شده است.
فرآيند بعنوان ”مجموعه فعاليتهاي مرتبط بهم يا متعامل كه دروندادها را به بروندادها تبديل مي كند“ تعريف شده است .
اگر اصطلاح فرآيند با تعريف آن بصورت زير جايگزين شود :
تعريف محصول بصورت ”ماحصل مجموعه فعاليتهاي مرتبط بهم يا متعامل كه دروندادها را به بروندادها تبديل مي كند“ در خواهد آمد.
مفهومي كه محدود به معناي خاص در يك زمينه معين است.با مشخص كردن رشته مربوط در داخل پرانتز زاويه دار<> قبل از تعريف نشان داده مي شود.براي مثال: كارشناس فني <مميزي>(3-9-11) :
در تعريف يك واژه صرفا آن ويژگيهايي كه براي مفهوم واژه مورد نظر اساسي هستند به كارگرفته شده اند. اطلاعات مربوط به مفهوم واژه كه مهم هستند ولي براي شرح آن مفهوم اساسي نيستندبصورت يك يا چند يادآوري در زير آن آورده شده اند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

5. روش بكاررفته در تهيه اصطلاحات و تعاريف
فراگير بودن كاربرد مجموعه استانداردهاي سري9000 ايجاب مي كند كه :
تشريح فني انجام گيرد ، بدون اينكه از زبان فني استفاده شود و
واژگاني منسجم و هماهنگ بكار برده شوند كه به آساني از طرف كليه كاربران بالقوه استانداردهاي سيستم مديريت كيفيت قابل درك باشند.
مفاهيم از يكديگر مجزا نيستند و تحليل روابط ميان مفاهيم در زمينه سيستمهاي مديريت كيفيت و تنظيم آنها به صورت سيستمهاي مفاهيم از پيش نيازهاي يك واژگان منسجم است. چنين تحليلي در تهيه واژگان مشخص شده در استاندارد ISO9000:2000 بكارگرفته شده است.
سه شكل رابطه اوليه بين مفاهيم در استاندارد ISO9000:2000 نشان داده شده است:
رابطه عام و خاص(Generic Relation)
رابطه كل و جزء (Partitive Relation)
رابطه وابستگي (Associative Relation)
در پيوست الف(Annex A) استاندارد ISO9000:2000 اين روابط تشريح شده اند.ضمنا ارتباط بين اصطلاحات بند(3) استاندارد كه در ده گروه تقسيم بندي شده اند نيز در اين پيوست تشريح شده است.
در اين جزوه جهت تشريح مناسبتر اصطلاحات و تعاريف ، قبل از واردشدن در جزئيات هر مفهوم اين ارتباطات نشان داده مي شوند.سپس اصطلاحات به ترتيبي توضيح داده خواهند شد كه مفاهيم ارجاع شده در هر تعريف قبلاً توضيح داده شده باشند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

6. روش بكاررفته در تهيه اصطلاحات و تعاريف
رابطه عام و خاص و نحوه نمايش تصويري آن :
مفاهيم تابع يا خاص(Subordinate) كه
در سطوح پائين ترقرار مي گيرند در اين نوع ارتباط
سلسله مراتبي كليه ويژگيهاي مفهوم متبوع يا عام (Superordinate) كه در سطح بالاتر قرار مي گيرد را به ارث مي برند و حاوي توصيفاتي از اين ويژگيها هستند كه آنها از مفاهيم عام تر و مفاهيم هم تراز متمايز مي سازند.
براي مثال رابطه بهار، تابستان، پائيز و زمستان با فصل كه هر كدام يك فصل هستند و مفهوم فصل را همراه خود دارند ولي داراي ويژگيهاي خاصي هستند كه آنها را از هم جدا مي كند. مثلا هواي گرم تابستان يا هواي سرد زمستان
روابط عام وخاص بوسيله يك نمودار پره اي يا درختي بدون پيكان نشان داده مي شوند.
فصل
بهار
تابستان
پائيز
زمستان
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

7. روش بكاررفته در تهيه اصطلاحات و تعاريف
رابطه كل وجزء ونحوه نمايش
تصويري آن :
مفاهيم تابع يا جزء (subordinate) كه در سطوح پائينتر قرار مي گيرند در اين نوع ارتباط سلسله مراتبي ، اجزاء سازنده مفهوم متبوع يا كل (superordinate) كه در سطح بالاتر قرار مي گيرد، هستند.
براي مثال فصول بهار، تابستان، پائيز و زمستان اجزاي مفهوم سال هستند. همچنين ماههاي فروردين، ارديبهشت و خرداد اجزاي فصل بهار هستند.
براي مقايسه ، تعريف هواي آفتابي (كه يكي از ويژگيهاي احتمالي تابستان است) بعنوان جزئي از سال مناسب نيست .
روابط كل و جزء با يك خط چنگكي بدون پيكان نشان داده مي شوند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

8. روش بكاررفته در تهيه اصطلاحات و تعاريف
رابطه وابستگي و نحوه نمايش تصويري آن :
آفتاب تابستان
اين نوع ارتباط جهت مشخص كردن ماهيت رابطه ميان يك مفهوم و مفهوم ديگر در داخل يك سيستم مفاهيم مفيد مي باشد.
به طور مثال روابط بين :
علت ومعلول مانند توانمندي سازمان و رضايت مشتري
فعاليت و مكان مانند توليد و سايت توليد
فعاليت و نتيجه مانند فرآيند و محصول يا كنترل و تأئيد
ابزار و كاركرد مانند قالب و فرم دهي يا چيلروسرمايش
مواد و محصول مانند سوخت و گرما يا داده هاي طراحي و
خروجي طراحي
روابط وابستگي بوسيله خطي با پيكانهاي جهت دار در دو سوي آن نشان داده مي شوند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

9. نمودار مفاهيم مربوط به كيفيت(بند3-1)
الزام و يا خواسته ها(3-1-2)
درجه(3-1-3)
كيفيت(3-1-1)
توانمندي(3-1-5)
رضايت مشتري(3-1-4)
( 5 اصطلاح )
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

10. نمودار مفاهيم مربوط به مديريت (بند 3-2)
سيستم(3-2-1)
مديريت(3-2-6)
مديريت رده بالا(3-2-7)
سيستم مديريت (3-2-2)
خط مشي كيفيت(3-2-4)
سيستم مديريت كيفيت(3-2-3)
مديريت كيفيت(3-2-8)
هدف كيفيت(3-2-5)
طرح ريزي
كيفيت
كنترل كيفيت
(3-2-10)
تضمين كيفيت
(3-2-11)
بهبودكيفيت
(3-2-12)
(15 اصطلاح)
اثربخشي
(3-2-14)
كارايي
(3-2-15)
بهبودمداوم
(3-2-13)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

11. نمودار مفاهيم مربوط به سازمان (بند 3-3)
ساختار سازماني(3-3-2)
سازمان(3-3-1)
زيرساخت(3-3-3)
محيط كار(3-3-4)
(7 اصطلاح)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

12. نمودار مفاهيم مربوط به محصول و فرآيند (بند 3-4)
نمودار مفاهيم مربوط به محصول و فرآيند (بند 3-4)
روش اجرايي(3-4-5)
فرآيند(3-4-1)
محصول(3-4-2)
پروژه(3-4-3)
طراحي و تكوين(3-4-4)
(5 اصطلاح)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

13. نمودار مفاهيم مربوط به ويژگي (بند 3-5)
قابليت اعتماد(3-5-3)
ويژگي(3-5-1)
قابليت رديابي(3-5-4)
ويژگي كيفيت(3-5-2)
(4 اصطلاح)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

14. نمودار مفاهيم مربوط به انطباق (بند 3-6)
الزام و يا خواسته
(3-1-2)
ترخيص(3-6-13)
عيب(3-6-3)
عدم انطباق(3-6-2)
انطباق(3-6-1)
اقدام پيشگيرانه
(3-6-4)
اقدام اصلاحي
(3-6-5)
اسقاط
(3-6-10)
اجازه ارفاقي
(3-6-11)
اجازه انحراف
(3-6-12)
تعمير(3-6-9)
(13 اصطلاح)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

15. نمودار مفاهيم مربوط به مستندسازي (بند 3-7)
اطلاعات(3-7-1)
مدرك(3-7-2)
مشخصات
(3-7-3)
نظامنامه كيفيت
(3-7-4)
طرح كيفيت
(3-7-5)
سابقه(3-7-6)
مدرك روش اجرايي
مدرك روش اجرايي : به يادآوري بند روش اجرايي(3-4-5) مراجعه شود.
(6 اصطلاح)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

16. نمودار مفاهيم مربوط به بررسي (بند 3-8)
بازنگري(3-8-7)
تعيين
(تعريف نشده است)
شواهد عيني(3-8-1)
بازرسي(3-8-2)
آزمون(3-8-3)
تصديق
(3-8-4)
صحه گذاري
(3-8-5)
(7 اصطلاح)
تعيين : determination
توجه : اصطلاح فرآيند اثبات شرائط (qualification process) در اين نمودار ديده نشده است.ولي در شرح آمده است.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

17. نمودار مفاهيم مربوط به مميزي (بند 3-9)
كارفرماي مميزي
(3-9-7)
برنامه مميزي
(3-9-2)
مميزي شونده
(3-9-8)
يافته هاي مميزي
(3-9-5)
مميزي(3-9-1)
معيارهاي مميزي
(3-9-3)
تيم مميزي
(3-9-10)
شواهد مميزي
(3-9-4)
كارشناس فني
(3-9-11)
مميز(3-9-9)
نتيجه نهايي مميزي
(3-9-6)
(12 اصطلاح)
توجه : اصطلاح شايستگي(Competence) در اين نمودار ديده نشده است.ولي در شرح آمده است.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

18. نمودار مفاهيم مربوط به تضمين كيفيت در فرآيندهاي اندازه گيري (بند 3-10)
فرايند اندازه گيري
(3-10-2)
تأئيد اندازه شناختي
(3-10-3)
سيستم كنترل اندازه گيري
(3-10-1)
حوزه فعاليت اندازه شناختي
(3-10-6)
تجهيزات اندازه گيري
(3-10-4)
ويژگي اندازه شناختي
(3-10-5)
(6 اصطلاح)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

19. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-3-1 سازمان(organization)
گروهي از افراد و تسهيلات (facilities) همراه با ترتيب دادن مسؤوليتها (responsibility)، اختيارات (authority) و روابط آنها
توضيح (مؤلف) :
تسهيلات (facilities) : ابزارهاي فيزيكي(physical means) يا تجهيزات (equipment) مورد نياز براي انجام دادن كارها
مسووليت (responsibility): پاسخگويي در قبال تصدي و عهده داري چيزي يا كسي (Charge) ، اعتماد(Trust) يا وظيفه و مأموريت (duty)
اختيار(authority) : قدرت حكم دادن (command) يا تصميم گيري (decision making) نهايي در مورد كارها
مثال : شركت (Company) ،مجتمع(corporation) شامل مجتمع صنعتي يا تجاري يا خدماتي يا غيره ، اداره(firm) ، بنگاه (enterprise) ، موسسه (institution) بنگاه خيريه(Charity) ، انجمن(association) ، تجارتخانه(sole trader) يا بخشي يا تركيبي از آنها
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

20. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-3-2 ساختار سازماني(organizational structure)
ترتيب مربوط به مسووليتها، اختيارات و روابط بين افراد
3-3-3 زيرساخت (infrastructure)
<سازمان>سيستم تسهيلات، تجهيزات و خدمات مورد نياز براي انجام فعاليتهاي يك سازمان (3-3-1)
توضيح(مؤلف) :
فضاي كاري(work space) : ناحيه و فضايي(Area) كه كار در آن انجام مي گيرد. فضاي كاري جزو زيرساخت ها محسوب مي شود.
3-3-4 محيط كار(work environment)
مجموعه اي از شرائط(Conditions) كه كار تحت آن شرائط انجام مي گيرد.
يادآوري: شرائط شامل عوامل فيزيكي ، اجتماعي ، روانشناختي و زيست محيطي است (مانند دما، ارگونومي و تركيب مواد موجود در هوا)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

21. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-3-5 مشتري (Customer)
سازمان (3-3-1)يا شخصي كه محصولي(3-4-2) را دريافت مي كند.
مثال: مصرف كننده(Consumer) ، كارفرما(client) ، استفاده كننده نهايي(end user) ، خرده فروش(retailer) ، خريدار(purchaser) و....
يادآوري : مشتري مي تواند نسبت به سازمان دروني يا بيروني باشد.
3-3-6 تأمين كننده(supplier)
سازمان (3-3-1) يا شخصي كه محصولي (3-4-2) را ارائه مي كند.
مثال: توليدكننده (producer) ، توزيع كننده (distributor) ، خرده فروش(retailer) يا فروشنده(vendor) يا ارائه كننده(provider) خدمت يا اطلاعات و....
يادآوري: در موارد مبتني بر قرارداد گاهي ”تأمين كننده“ را ”پيمانكار“ (contracto+r) مي نامند.
يادآوري: تأمين كننده مي تواند نسبت به سازمان دروني يا بيروني باشد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

22. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-3-7 طرف ذينفع(interested party)
شخص يا گروه ذينفع در عملكرد يا موفقيت يك سازمان(3-3-1)
مثال :
مشتريان (3-3-5) ،مالكان، افراد سازمان، تأمين كنندگان(3-3-6)، بانكداران ، اتحاديه ها ، شركاء يا جامعه
يادآوري : گروه ممكن است متشكل از يك سازمان ، جزئي از يك سازمان يا بيش از يك سازمان باشد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

23. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-4-1 فرايند(process)
مجموعه فعاليتهاي(activities) مرتبط بهم يا متعامل كه دروندادها را به بروندادها تبديل مي كند.
يادآوري : دروندادهاي يك فرايند عموما بروندادهاي ساير فرايندها هستند.
يادآوري : فرايندها در يك سازمان(3-3-1) عموما برنامه ريزي مي شوند و تحت شرائط كنترل شده به اجرا در مي آيند تا ارزش افزوده(add value) حاصل گردد.
(I1)
process1
process3
process4
01(I3) 04
os(I4)
(I2)
دروندادI:Input
بروندادo:output
process2
O2(I3)
توضيح (مؤلف):دروندادها شامل منابع نيز مي شوند.مانند تجهيزات، اطلاعات، نيروي انساني و غيره....
سوال : يك فرايند ممكن است شامل يك فعاليت باشد.پس تفاوت فعاليت با فرايند چيست؟
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

24. تشريح اصطلاحات و تعاريف
روش اجرايي
3-4-1 فرايند (ادامه)
توضيح(مؤلف) : هر فرايند داراي سه وظيفه است:
بعنوان يك تأمين كننده(supplier) براي فرايند(هاي) بعدي
بعنوان يك مشتري(customer) براي فرايند(هاي) قبلي
بعنوان يك عمل كننده(operator)
3-4-5 روش اجرايي(procedure)
طريقه مشخص شده اي براي اجراي يك فعاليت يا يك فرايند (3-4-2)
يادآوري: روشهاي اجرايي مي توانند مدون (documented) باشند يا نباشند.
يادآوري: هرگاه روش اجرايي بصورت مدون باشد، غالبا اصطلاح ”روش اجرايي مكتوب“ (Written procedure) يا“روش اجرايي مدون“را بكار مي برند.مدركي (3-7-2) كه حاوي يك روش اجرايي باشد را مي توان ”مدرك روش اجرايي“(procedure document) ناميد.
input
output
محصول
process1
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

25. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-4-2 محصول (product)
ماحصل يك فرايند (3-4-1)
يادآوري: چهار نوع محصول بطور كلي بشرح زير وجود دارد:
خدمات(براي مثال: حمل ونقل)
نرم افزار(براي مثال: برنامه رايانه اي، فرهنگ لغات): متشكل از اطلاعات كه عموما غير ملموس است.
سخت افزار(براي مثال: قطعات مكانيكي موتور)
مواد فرايند شده(براي مثال: روغنهاي روان كننده)
بسياري از محصولات متشكل از اجزايي هستند كه متعلق به انواع كلي مختلفي از محصول مي باشند. اينكه يك محصول خدمت(service) ، نرم افزار(software) ، سخت افزار (hardware) يا مواد فرايندشده ناميده شود به جزء غالب آن بستگي دارد. براي مثال محصول عرضه شده ”خودرو“ متشكل است از سخت افزار (مانند تايرها) ، مواد فرايندشده (مانند سوخت، مايع خنك كننده) ، نرم افزار(مانند نرم افزار كنترل موتور، دفترچه راهنماي راننده) و خدمت (مانند توضيحات فروشنده در مورد نحوه بكارگيري خودرو).
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

26. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-4-2 محصول(ادامه)
يادآوري: خدمت ماحصل حداقل يك فعاليت است كه الزاما در فصل مشترك بين تأمين كننده (3-3-6) و مشتري(3-3-5) انجام مي گيرد و عموما ناملموس است.ارائه يك خدمت ممكن است شامل موارد زير باشد:
فعاليت انجام گرفته برروي محصول ملموس عرضه شده توسط مشتري(مانند خودرويي كه بايد تعمير شود)
فعاليت انجام گرفته برروي محصول غير ملموس عرضه شده توسط مشتري(مانند اطلاعات ارائه شده جهت تنظيم اظهارنامه مالياتي)
تحويل يك محصول غيرملموس(ماننداطلاع رساني در زمينه انتقال دانش)
ايجاد شرائط محيطي مناسب براي مشتري(مثلا در هتل ها و رستوران ها)
يادآوري: سخت افزار و مواد فرايند شده غالبا بعنوان كالا(goods) ناميده مي شوند. اين دو نوع محصول ملموس هستند. مقدارسخت افزار مشخصه اي قابل شمارش است.مقدار مواد فرايند شده مشخصه اي پيوسته است.
يادآوري: نرم افزار متشكل از اطلاعات است كه عموما غير ملموس است و مي تواند بشكل رويكردها (approaches) ، صورت مذاكرات يا روش اجرايي(3-4-5) باشد.
سوال : محصول سازمان شما چيست و در كدام گروه قرار مي گيرد؟
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

27. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-5-1 ويژگي(Characteristic)
خصوصيت متمايز كننده
يادآوري: ويژگي داراي انواع مختلفي است از قبيل:
فيزيكي(مانندويژگيهاي مكانيكي، الكتريكي، شيميايي يا زيست شناختي (بيولوژيكي))
حسي(مانندويژگيهاي مربوط به بويايي، لامسه، چشايي، بينايي و شنوايي)
رفتاري(مانند ادب، درستكاري، صداقت)
زماني(مانند وقت شناسي، قابليت اطمينان، قابليت در دسترس بودن)
ارگونومي يا مهندسي عوامل انساني(مانندويژگي فيزيولوژيكي يا مربوط به ايمني انسان)
كاركردي(مانندحداكثر سرعت يك هواپيما)
يادآوري: يك ويژگي مي تواند كمي يا كيفي باشد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

28. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-1-2 الزام و يا خواسته(requirements)
نياز (need) يا انتظاري(expectation) كه تصريح مي شود(stated) ، عموما تلويحي مي باشد(implied) يا اجباري است(obligatory) .
يادآوري: ”عموما تلويحي مي باشد“ يعني در عرف يا رويه عمومي يك سازمان (3-3-1) ، مشتريانش (3-3-5) و ساير طرفهاي ذينفع(3-3-7) نياز يا انتظار مورد نظر تلويحي است.
يادآوري: براي نشان دادن نوع خاصي از الزام و يا خواسته مي توان توصيفگري(Qualifier) (صفت يا مضاف اليه) را بكار برد. براي مثال الزام و يا خواسته مربوط به محصول،الزام مديريت كيفيت و خواسته مشتري.
يادآوري: الزام و يا خواسته ممكن است توسط طرفهاي ذينفع مختلفي ايجاد شود.
توضيح(موسسه استاندارد): نياز يا انتظار مشتري تا هنگامي كه توسط سازمان مورد پذيرش قرار نگرفته است ”خواسته“ و پس از آن“الزام“ دانسته مي شود.
يادآوري: الزام و يا خواسته مشخص شده (specified) آن است كه تصريح شده باشد. مثلا در يك مدرك(3-7-2)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

29. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-1-1 كيفيت(quality)
ميزاني كه مجموعه اي از ويژگيهاي(3-5-1) ماهيتي، الزامات و يا خواسته ها (3-1-2) را برآورده مي سازد.
يادآوري: ماهيتي(inherent) در مقابل تخصيص يافته(assigned) يعني موجود در چيزي بصورت يك ويژگي دايمي
يادآوري: ويژگي تخصيص يافته (assigned) به يك محصول ، فرايند يا سيستم (براي مثال قيمت يك محصول، مالك يك محصول) ويژگي كيفيت آن محصول، فرايند يا سيستم به حساب نمي آيد.
يادآوري: اصطلاح كيفيت ممكن است همراه يك صفت از قبيل ضعيف، خوب يا عالي به كار برده شود.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

30. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-1-1 كيفيت-گسترش مفهوم كيفيت در سازمان (مؤلف)
با توجه به تعريف بيان شده ، مفهوم كيفيت بطور گسترده اي مي تواند در سازمان بكار گرفته شود.بطور مثال وقتي صحبت از كيفيت محصول به ميان مي آيد، تعريف كيفيت به شكل زير تغيير مي يابد: ”ميزاني كه مجموعه اي از ويژگيهاي ماهيتي ، الزامات و يا خواسته هاي مربوط به محصول را برآورده مي سازد.“
مثال: الزامات و يا خواسته هاي مربوط به خدمات حمل ونقل بار مي تواند شامل مواردي همچون حمل سالم و به موقع كالاها باشد كه توسط مشتري تصريح مي شود وويژگيهاي خدمات حمل ونقل كه توانايي آنرا براي برآورده ساختن الزامات و يا خواسته هاي بيان شده مشخص مي كنند مي توانند شامل زمان حمل ونقل بار يا سرعت حمل ونقل بار ، ظرفيت حمل ونقل بار در واحد زمان ، تن كيلومتر، ميزان ايمني در حمل ونقل يا ميزان ريسك حمل ونقل و غيره باشد.
در صورتي كه بخواهيم مفهوم كيفيت را گسترش دهيم مي توانيم بسياري از مقوله ها را در نظر بگيريم به طور مثال:
كيفيت فرايندها و فعاليتها
كيفيت تجهيزات
كيفيت سيستمها و روشها
كيفيت كاركنان
كيفيت آموزش
كيفيت مدارك
....
مقوله (ITEM , ENTITY) :
آنچه را كه بتوان بطور جداگانه توصيف و بررسي كرد.
تمرين: كيفيت را در مورد كار خود در سازمان تشريح كنيد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

31. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-1-3 درجه(grade)
رده يا رتبه تخصيص بافته به انواع الزامات و يا خواسته هاي (3-1-2) مربوط به كيفيت در مورد محصولات (3-4-2) ، فرايندها (3-4-1) ،سيستمها (3-2-1) كه داراي استفاده عملي يكسان باشند.
مثال : درجه بليط هواپيما و درجه هتل مندرج در راهنماي هتل
يادآوري: هنگام تعيين الزام و ياخواسته مربوط به كيفيت عموما درجه مشخص مي شود.
3-1-5 توانمندي(Capability)
توانايي يك سازمان (3-3-1) ، سيستم (3-2-1) يا فرايند (3-4-1) براي پديدآوردن يك محصول (3-4-2) به نحوي كه الزامات و يا خواسته هاي (3-1-2) مربوط به آن محصول را برآورده سازد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

32. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-1-4 رضايت مشتري(Customer satisfaction)
تلقي يا ادراك(Perception) مشتري از ميزاني كه خواسته هاي(3-1-2) وي برآورده شده است.
توضيح(مؤلف)
تلقي(Perception) : فرايندي است كه بوسيله آن، افراد پنداشتها و برداشتهايي كه از محيط خود دارند را تنظيم و تفسير مي كنند و به اين وسيله به آن معنا مي دهند.
افراد از يك چيز واحد برداشتهاي متفاوتي دارند و اين موضوع به عوامل متعددي از جمله شخص ادراك كننده، آنچه مشاهده مي شود(موضوع مورد ادراك) و موقعيت بستگي دارد.
يادآوري: شكايات مشتري يكي از شاخص هاي متداول در مورد پائين بودن سطح رضايت مشتري است، اما نبودن آن نيز ضرورتا دلالت بر بالا بودن سطح رضايت مشتري ندارد.
يادآوري: حتي وقتي كه خواسته هاي مشتري با وي مورد توافق قرار گرفته و برآورده شده باشد، اين امر الزاما بالا بودن سطح رضايت مشتري را تضمين نمي كند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

33. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-4-3 پروژه(project)
فرايندي(3-4-1) منحصر بفرد، متشكل از مجموعه اي از فعاليتهاي هماهنگ و كنترل شده همراه با تاريخهاي شروع و پايان، كه جهت دستيابي به هدفي منطبق با الزامات(3-1-2) معين انجام مي گيرد و محدوديت هاي زمان، هزينه و منابع را شامل مي گردد.
يادآوري: يك پروژه منفرد مي تواند بخشي از ساختار يك پروژه بزرگتر باشد.
يادآوري: در برخي از پروژه ها همگام با پيشرفت پروژه ، اهداف دقيق تر مي شوند و ويژگيهاي (3-5-1) محصول بتدريج تعيين مي گردند.
يادآوري: ماحصل يك پروژه ممكن است يك يا چند واحد از محصول (3-4-2) باشد.
يادآوري: اين تعريف از استاندارد ISO10006:1997 اقتباس شده است.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

34. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-4-4 طراحي و تكوين(design and development)
مجموعه اي از فرايندها (3-4-1) كه الزامات و يا خواسته ها (3-1-2) را به ويژگيهاي (3-5-1) مشخص شده يا به مشخصات (3-7-3) يك محصول (3-4-2)، فرايند (3-4-1) يا سيستم (3-2-1) تبديل مي كند.
يادآوري: اصطلاحات طراحي و تكوين گاهي مترادف با يكديگر و گاهي براي تعريف كردن مراحل مختلف فرايند كلي طراحي و تكوين بكار مي روند.
يادآوري: ممكن است يك توصيفگر (صفت يا مضاف اليه) براي مشخص كردن ماهيت آنچه كه طراحي مي شود و تكوين مي يابد، بكار رود (براي مثال طراحي و تكوين محصول يا طراحي و تكوين فرايند)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

35. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-5-4 قابليت رديابي (traceability)
امكان رديابي تاريخچه ، كاربرد يا موقعيت چيزي كه تحت بررسي است.
يادآوري: هنگامي كه محصول (3-4-2) بررسي مي شود. قابليت رديابي مي تواند به موارد زير مربوط باشد :
مبدأ مواد و قطعات
تاريخچه فرآوري
توزيع و موقعيت محصول پس از تحويل
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

36. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-5-3 قابليت اعتماد(dependability)
اصطلاحي كلي براي توصيف عملكرد مربوط به قابليت در دسترس بودن و عوامل تاثيرگذار در آن يعني: عملكرد مربوط به قابليت اطمينان، عملكرد مربوط به قابليت نگهداري و تعمير و عملكرد مربوط به پشتيباني نگهداري و تعمير
يادآوري: قابليت اعتماد فقط براي توصيفهاي كلي در موارد غير كمي بكار ميرود.
توضيح(مؤلف) :
قابليت اطمينان(Reliability):احتمال موجود براي عملكرد مطلوب يك دستگاه در فاصله زماني[0,t] مي باشد. بديهي است كه در حالت كلي ، عملكرد مطلوب در زمان t واجد اين معني خواهد بود كه دستگاه در تمام فاصله زماني [0,t] عملكرد مطلوب داشته باشد به شرط آنكه در اين فاصله هيچگونه تعويض قطعه يا عمليات تعميراتي صورت نگرفته باشد.
قابليت نگهداري و تعمير(Maintainability): احتمال ترخيص يك وسيله از حالت از كارافتادگي ، در مدت زمان معينT (service time) ، ضمن رعايت اصول و روشهاي قابل تجويز.
پشتيباني نگهداري وتعمير(maintenance support): احتمال فراهم نمودن به موقع پشتيبانيهاي لازم براي نگهداري و تعمير يك وسيله در مدت زمان معين T (support time) ، ضمن رعايت اصول و روشهاي قابل تجويز.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

37. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-2-7 مديريت رده بالا(top Management)
شخص يا گروهي از افراد كه يك سازمان (3-3-1) را در بالاترين سطح هدايت و كنترل مي كنند.
3-2-4 خط مشي كيفيت (quality policy)
مقاصد (intentions)و جهت گيري(direction) كلي يك سازمان(3-3-1) در رابطه با كيفيت (3-1-1) كه رسما بوسيله مديريت رده بالا (3-2-7) اعلام شده باشد.
يادآوري: خط مشي كيفيت عمومابا خط مشي كلي سازمان سازگار است و چارچوبي را براي تعيين اهداف كيفيت (3-2-5) فراهم مي آورد.
3-2-5 هدف كيفيت (quality objective)
چيزي كه در رابطه با كيفيت (3-1-1) جستجو شود يا مقصود باشد.
يادآوري: اهداف كيفيت عموما مبتني بر خط مشي كيفيت (3-2-4) سازمان مي باشد.
يادآوري: اهداف كيفيت عموما براي انواع كارها و سطوح ذيربط درسازمان مشخص مي گردد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

38. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-2-1 سيستم (system)
مجموعه عناصرداراي ارتباط دروني يا داراي تعامل
3-2-2 سيستم مديريت(Management system)
سيستمي (3-2-1) جهت تعيين خط مشي و اهداف و دستيابي به آن اهداف
يادآوري: سيستم مديريت يك سازمان مي تواند شامل سيستم هاي مديريت مختلفي از قبيل سيستم مديريت كيفيت (3-2-3)، سيستم مديريت مالي، سيستم مديريت زيست محيطي يا سيستم مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي باشد.
3-2-3 سيستم مديريت كيفيت(quality management system)
سيستم مديريت(3-2-2) جهت هدايت و كنترل يك سازمان (3-3-1) از نظر كيفيت (3-1-1)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

39. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-2-6 مديريت (Management)
فعاليتهاي هماهنگ شده جهت هدايت و كنترل يك سازمان(3-3-1)
3-2-8 مديريت كيفيت(quality management)
فعاليتهاي هماهنگ شده جهت هدايت و كنترل يك سازمان (3-3-1) از نظر كيفيت (3-1-1)
يادآوري: هدايت و كنترل از نظر كيفيت عموما شامل برقراري خط مشي كيفيت(3-2-4) و اهداف كيفيت (3-2-5)، طرح ريزي كيفيت(3-2-9)، كنترل كيفيت (3-2-10)، تضمين كيفيت(3-2-11) و بهبود كيفيت (3-2-12) مي باشد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

40. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-2-9 طرح ريزي كيفيت(quality planning)
بخشي از مديريت كيفيت(3-2-8) كه بر تعيين اهداف كيفيت (3-2-5)و مشخص كردن فرايندهاي (3-4-1) اجرايي لازم و منابع مربوط جهت برآورده كردن اهداف كيفيت تمركز دارد.
كنترل كيفيت(quality control)
بخشي از مديريت كيفيت(3-2-8) كه بر برآورده كردن الزامات و يا خواسته هاي (3-1-2) مربوط به كيفيت تمركز دارد.
تضمين كيفيت (quality assurance)
بخشي از مديريت كيفيت (3-2-8) كه بر ايجاد اطمينان از اينكه الزامات و يا خواسته هاي (3-1-2) مربوط به كيفيت برآورده خواهند شد تمركز دارد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

41. تشريح اصطلاحات و تعاريف
بهبود كيفيت(quality improvement)
بخشي از مديريت كيفيت (3-2-8) كه بر افزايش توانايي جهت برآورده كردن الزامات و يا خواسته هاي (3-1-2) مربوط به كيفيت تمركز دارد.
يادآوري: الزامات و يا خواسته ها مي توانند به هر جنبه اي از قبيل اثربخشي(3-2-14)، كارايي(3-2-15)يا قابليت رديابي(3-5-4) مرتبط باشد.
بهبود مداوم(Continual improvement)
فعاليتي كه به منظور افزايش توانايي برآورده كردن الزامات و يا خواسته ها (3-1-2) بصورت پي در پي انجام مي گيرد.
اثربخشي (effectiveness)
ميزاني كه فعاليت هاي برنامه ريزي شده تحقق يافته و نتايج برنامه ريزي شده بدست آمده است.
كارايي (efficiency)
رابطه بين نتايج بدست آمده و منابع استفاده شده
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

42. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-6-1 انطباق (Conformity)
برآورده شدن يك الزام و يا خواسته (3-1-2)
3-6-2 عدم انطباق(non conformity)
برآورده نشدن يك الزام و يا خواسته(3-1-2)
3-6-3 عيب(defect)
برآورده نشدن يك الزام و يا خواسته (3-1-2) در رابطه با كاربرد مورد نظر يا كاربرد مشخص شده
يادآوري: تمايز ميان مفاهيم عيب و عدم انطباق حايز اهميت است زيراكه متضمن عواقب حقوقي، بخصوص در مورد مسائل مربوط به مسووليت در قبال محصول، مي باشد. بنابراين اصطلاح“عيب“ را بايستي با نهايت احتياط به كاربرد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

43. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-6-6 اصلاح (correction)
اقدامي كه براي از بين بردن يك عدم انطباق (3-6-2) بالفعل تشخيص داده شده انجام مي گيرد.
3-6-5 اقدام اصلاحي (corrective action)
اقدامي كه براي از بين بردن علت يك عدم انطباق(3-6-2) بالفعل يا ساير شرائط نامطلوب بالفعل تشخيص داده شده انجام مي گيرد.
3-6-4 اقدام پيشگيرانه(preventive action)
اقدامي كه براي از بين بردن علت يك عدم انطباق (3-6-2) بالقوه يا ساير شرايط نامطلوب بالقوه انجام مي گيرد.
يادآوري: اقدام پيشگيرانه به منظور پيشگيري از وقوع انجام مي گيرد، در صورتيكه اقدام اصلاحي بمنظور پيشگيري از وقوع مجدد انجام مي گيرد .
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

44. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-6-7 بازكاري(rework)
اقدامي كه در مورد يك محصول (3-4-2) نا منطبق انجام مي گيرد تا با الزامات و يا خواسته ها (3-1-2) انطباق يابد.
3-6-9 تعمير (repair)
اقدامي كه در مورد يك محصول (3-4-2) نامنطبق بايد انجام گيرد تا براي كاربرد مورد نظر قابل قبول شود.
يادآوري: بر خلاف بازكاري ، تعمير ممكن است بر بخشي از محصول نامنطبق اثر بگذارد يا آنرا تغيير دهد.
يادآوري: تعمير شامل اقدام جبراني هم مي شود كه بر روي محصولي كه زماني منطبق بوده است، انجام مي گيرد تا بتوان آنرا براي استفاده به وضعيت اوليه خود بازگرداند. مثلا بعنوان بخشي از فعاليتهاي نگهداري و تعمير
3-6-8 درجه بندي مجدد (regrade)
تغيير درجه (3-1-4) يك محصول (3-4-2) نامنطبق بدين منظور كه آنرا با الزامات و يا خواسته هايي (3-1-2) متفاوت با الزامات و يا خواسته هاي اوليه منطبق سازد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

45. تشريح اصطلاحات و تعاريف
ترخيص(release)
اجازه پيش رفتن به مرحله بعدي در يك فرايند (3-4-1)
اسقاط (scrap)
اقدامي كه در مورد يك محصول (3-4-2) نامنطبق انجام مي گيرد تا مانع استفاده از آن در كاربرد مورد نظر اصلي گردد.
مثال : بازيافت (Recycling) ، تخريب يا انهدام (destruction)
يادآوري: در مورد يك خدمت نامنطبق ، اسقاط از طريق“متوقف كردن“ (discontinuing) خدمت انجام مي گيرد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

46. تشريح اصطلاحات و تعاريف
اجازه ارفاقي(concession)
اجازه استفاده يا ترخيص محصولي (3-4-2) كه با الزامات و يا خواسته هاي (3-1-2) مشخص شده انطباق ندارد.
يادآوري: اين اجازه عموما منحصر به تحويل محصولي است كه داراي ويژگيهاي نامنطبق در محدوده مشخصي و براي مدت زمان و تعداد معيني از محصول بوده كه قبلا مورد توافق قرار گرفته باشد.
اجازه انحراف (deviation permit)
اجازه عدول از الزامات و يا خواسته هاي (3-1-2) مشخص شده اوليه در مورد يك محصول (3-4-2)پيش از پديدآوردن آن.
يادآوري: اين اجازه عموما براي تعداديا دوره زماني محدود و براي كاربردي مشخص داده مي شود.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

47. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-7-1 اطلاعات(information)
داده هاي معنادار
توضيح(مؤلف): داده(Data) يعني واقعيت هاي خام
3-7-2 مدرك(document)
اطلاعات(3-7-1)ورسانه (medium) پشتيبان آن
يادآوري: رسانه ممكن است كاغذ، ديسك مغناطيسي، الكترونيكي يا نوري براي رايانه ها، عكس يا نمونه مرجع يا تركيبي از آنهاباشد.
مثال از مدرك: نقشه، گزارش، استاندارد، روش اجرايي و غيره بهمراه رسانه آنها
3-7-3 مشخصات (specification)
مدركي (3-7-2) كه الزامات و يا خواسته ها (3-1-2) را بيان مي كند.
يادآوري: مشخصات مي تواند مربوط باشد به فعاليتها(مانندمدرك روش اجرايي، مشخصات فرايند و مشخصات آزمون (test) يا به محصولات (مانند مشخصات محصول، مشخصات عملكرد و نقشه))
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

48. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-7-4 نظامنامه كيفيت(QUALITY MANUAL)
مدرك (3-7-2) مشخص كننده سيستم مديريت كيفيت (3-2-3) يك سازمان (3-3-1)
3-7-5 طرح كيفيت (quality plan)
مدركي (3-7-2) كه مشخص مي كند كدام روش اجرايي (3-4-5) ومنابع مرتبط با آن بوسيله چه شخصي ودر چه هنگام در مورد يك پروژه (3-4-3)، محصول (3-4-2)، فرايند (3-4-1) يا قرارداد خاصي بايد بكار رود.
يادآوري: طرح كيفيت عموما يكي از نتايج حاصل از طرح ريزي كيفيت (3-2-9) مي باشد.
3-7-6 سابقه (record)
مدركي (3-7-2) كه در آن نتايج بدست آمده ذكر مي شود يا شواهدي (evidence) را دال بر انجام فعاليتها فراهم مي آورد.
مثال: سوابق بازرسيها، ارزيابي ها، تأئيدها، اجازه هاي ارفاقي، بازنگري ها، اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه، مميزي ها، كاليبراسيون تجهيزات اندازه گيري، اندازه گيري رضايت مشتري و....
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

49. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-8-3 آزمون (test)
تعيين يك يا چند ويژگي (3-5-1) بر طبق يك روش اجرايي (3-8-4)
فرايند اندازه گيري(measurement process)
مجموعه اي از عمليات به منظور تعيين مقدار يك كميت
3-8-2 بازرسي(inspection)
ارزيابي انطباق از طريق مشاهده و قضاوت همراه با اندازه گيري (3-10-2)، آزمون(3-8-3) يا مقايسه با شاخص، هركدام كه مقتضي باشد.
3-8-1 شواهد عيني(objective evidence)
داده هايي كه وجود يا وقعيت چيزي را تأئيد مي كند.
يادآوري: شواهد عيني را مي توان از طريق مشاهده(observation) ، اندازه گيري (3-10-2)، آزمون (3-8-3) يا طرق ديگر بدست آورد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

50. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-8-6 فراينداثبات شرائط(qualification process)
فرايند(3-4-1) اثبات قابليت برآورده كردن الزامات و يا خواسته هاي (3-1-2) مشخص شده
يادآوري: اصطلاح “واجد شرائط“ (qualified) براي مشخص كردن وضعيت مربوطه به كار مي رود.
يادآوري: اثبات شرائط مي تواند مرتبط به اشخاص ،محصولات(3-4-2)، فرايندها(3-4-1) يا سيستم ها(3-3-1) باشد.بطور مثال فراينداثبات شرائط مميز، فرايند اثبات شرائط مواد
3-8-7 بازنگري(review)
فعاليتي جهت تعيين مناسب بودن، كفايت و اثربخشي (3-2-14) موضوع تحت بررسي براي دستيابي به اهداف تعيين شده
يادآوري: بازنگري مي تواند تعيين كارايي (3-2-15) را نيز شامل گردد.
مثال: بازنگري مديريت، بازنگري طراحي و تكوين، بازنگري خواسته هاي مشتري و بازنگري عدم انطباق
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

51. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-8-4 تصديق(verification)
تأئيد از طريق فراهم آوردن شواهد عيني (3-8-1) در مورد اينكه الزامات و يا خواسته هاي (3-1-2) مشخص شده برآورده شده اند.
يادآوري: اصطلاح ”تصديق شده“ (verified) به منظور مشخص كردن وضعيت مربوطه(پس از تصديق) بكار مي رود.
يادآوري: تأئيد مي تواند شامل فعاليت هايي باشد از قبيل:
انجام محاسبات به روش هاي ديگر
مقايسه مشخصات (3-7-3) يك طراحي جديد با مشخصات طراحي هاي مشابه كه درستي آنها به اثبات رسيده است.
انجام آزمون ها (3-8-3) و اثبات از طريق نشان دادن
بازنگري مدارك پيش از صدور
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

52. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-8-5 صحه گذاري(Validation)
تأئيد از طريق فراهم آوردن شواهد عيني (3-8-1)در مورداينكه الزامات و يا خواسته ها (3-1-2) براي استفاده مورد نظر يا كاربرد خاص برآورده شده اند.
يادآوري: اصطلاح ”صحه گذاري“ (Validated) به منظور مشخص كردن وضعيت مربوطه(پس از صحه گذاري)بكار ميرود.
يادآوري: شرائط استفاده مي تواند واقعي يا شبيه سازي شده باشد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

53. تشريح اصطلاحات و تعاريف
تجهيزات اندازه گيري(measuring equipment)
ابزار اندازه گيري، نرم افزار، استاندارد اندازه گيري، مواد مرجع و يا ساير وسايل كمكي يا تركيبي از آنها كه براي تحققفراينداندازه گيري (3-10-2) لازم هستند.
ويژگي اندازه شناختي(metrological characteristic)
ويژگي (3-5-1) كه ممكن است بر نتايج اندازه گيري تأثير گذارد.
يادآوري: تجهيزات اندازه گيري (3-10-4) معمولا داراي چندين ويژگي اندازه شناختي هستند.
يادآوري: ويژگيهاي اندازه شناختي ممكن است مورد كاليبراسيون قرارگيرند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

54. تشريح اصطلاحات و تعاريف
تأئيد اندازه شناختي(metrological confirmation)
مجموعه اي از عمليات مورد نياز جهت حصول اطمينان از اينكه تجهيزات اندازه گيري (3-10-4) منطبق با الزامات و يا خواسته ها(3-1-2) براي كاربرد مورد نظر هستند.
يادآوري: تأئيد اندازه شناختي معمولا شامل كاليبراسيون يا تصديق (3-8-4) ، هر نوع تنظيم(adjustment) يا تعمير(3-6-9) لازم و كاليبراسيون مجدد بعدي، مقايسه با الزامات اندازه شناختي براي استفاده مورد نظر از تجهيزات و هر نوع برچسب گذاري (labeling) و مهروموم(sealing) كردن مورد نياز مي گردد.
يادآوري: الزامات براي استفاده مورد نظر شامل مواردي از قبيل گستره(range) ،تفكيك پذيري (resolution) ، حداكثر خطاهاي مجاز(maximum permissible errors) و غيره مي گردد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

55. تشريح اصطلاحات و تعاريف
سيستم كنترل اندازه گيري(measurement control system)
مجموعه اي از عناصر مرتبط بهم يا متعامل مورد نياز جهت دستيابي به تأئيد اندازه شناختي (3-10-3)
حوزه فعاليت اندازه شناختي (metrological function)
حوزه فعاليت (function) با مسووليت سازماني براي تعيين و اجراي سيستم كنترل اندازه گيري (3-10-1)
3-9-1 مميزي (audit)
فرايندي(3-4-1) نظام يافته ، مستقل و مدون به منظور بدست آوردن شواهد مميزي(3-9-4) و ارزيابي آنها بصورت عيني جهت تعيين ميزاني كه معيارهاي مميزي (3-9-3) برآورده مي شوند.
يادآوري: مميزي ها شامل دو نوع كلي است :
مميزي داخلي(مميزي شخص اول)
مميزي خارجي كه خود شامل دو نوع است: (مميزي شخص دوم)ومميزي صدور گواهي ثبت(مميزي شخص ثالث)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

56. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-9-1 مميزي(ادامه)
يادآوري:
مميزي داخلي(شخص اولfirst party-): مميزي است كه توسط خود سازمان (3-3-1) يا از جانب آن براي مقاصد داخلي انجام مي گيرد و مي تواند مبنايي براي خود اظهاري سازمان در مورد انطباق (3-6-1) باشد.
مميزي شخص دومsecond party- :توسط طرفهايي كه در مورد سازمان ذينفع هستند، از قبيل مشتريان يا از جانب آنها توسط ساير اشخاص انجام مي گيرد.
مميزي صدور گواهي نامه يا ثبت(مميزي شخص ثالثThird party-): توسط سازمان مستقل بيروني انجام ميگيرد. اين سازمان ها انطباق با الزاماتي از قبيل الزامات ISO9001 , ISO14001 را گواهي يا ثبت مي كنند.
مميزي تلفيقي(combined audit) : هنگامي كه سيستم هاي مديريت (3-2-2) كيفيت و زيست محيطي با هم مورد مميزي قرار مي گيرند، آنرا مميزي تلفيقي مي نامند.
مميزي مشترك(joint audit) : هنگامي كه دو يا چند سازمان مميزي كننده در انجام مميزي يك مميزي شونده (3-9-8) همكاري مي كنند، آنرا مميزي مشترك مي نامند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

57. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-9-2 برنامه مميزي (audit program)
مجموعه اي از يك يا چند مميزي (3-9-1) برنامه ريزي شده براي محدوده زماني مشخص و براي دستيابي به هدفي خاص .
3-9-3 معيارهاي مميزي(audit criteria)
مجموعه اي از خط مشي ها (3-2-4) ، روشهاي اجرايي (3-4-5) يا الزامات و يا خواسته هايي (3-1-2) كه بعنوان مرجع مورد استفاده واقع مي شود.
3-9-4 شواهد مميزي(audit evidence)
سوابق(3-7-6) ، شرح واقعيت ها يا ساير اطلاعات (3-7-1) كه به معيارهاي مميزي (3-9-3) مربوط و قابل تصديق باشند.
يادآوري: شواهد مميزي مي تواند كيفي يا كمي باشند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

58. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-9-5 يافته هاي مميزي(audit finding)
نتايج حاصل از ارزيابي شواهد مميزي (3-9-4) گردآوري شده در مقايسه با معيارهاي مميزي(3-9-3)
يادآوري: يافته هاي مميزي مي تواند انطباق يا عدم انطباق با معيارهاي مميزي يا فرصتهاي بهبود را مشخص كند.
3-9-6 نتيجه نهايي مميزي(audit conclusion)
ماحصل يك مميزي (3-9-1) ، فراهم شده بوسيله تيم مميزي (3-9-10) بعد از در نظر گرفتن اهداف مميزي و كليه يافته هاي مميزي (3-9-1)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

59. تشريح اصطلاحات و تعاريف
3-9-7 كارفرماي مميزي (audit client)
سازمان (3-3-1)يا شخص درخواست كننده مميزي (3-9-1)
3-9-8 مميزي شونده(auditee)
سازمان (3-3-1) موردمميزي
3-9-9 مميز (auditor)
شخص داراي شايستگي (3-9-12) جهت انجام مميزي(3-9-1)
شايستگي (competence)
توانايي به اثبات رسيده در بكارگيري دانش و مهارتها
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

60. تشريح اصطلاحات و تعاريف
تيم مميزي (audit team)
يك يا چند مميز(3-9-9) كه يك مميزي(3-9-1) را انجام ميدهند.
يادآوري: يك مميز از بين تيم مميزي معمولا بعنوان راهبر تيم مميزي(audit team leader) منصوب مي شود.
يادآوري: تيم مميزي مي تواند مميزان در حال آموزش و در صورت لزوم، كارشناسان فني (3-9-11) را نيز شامل شود.
يادآوري: ناظراني مي توانند تيم مميزي را همراهي كنند ولي آنها بعنوان عضوي از تيم عمل نمي كنند.
كارشناس فني(technical expert)
<مميزي> شخصي كه دانش يا تخصص معيني را در زمينه مورد مميزي ارائه مي نمايد.
يادآوري: دانش يا تخصص معين شامل دانش يا تخصص در مورد سازمان (3-3-1) ، فرايند (3-4-1) يا فعاليت مورد مميزي و همچنين راهنمايي زباني يا فرهنگي مي گردد.
يادآوري: كارشناس فني بعنوان مميز (3-9-9) در تيم مميزي(3-9-10) عمل نمي كند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

61. شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت
اصول مديريت كيفيت
براي مديريت كيفيت در استانداردهاي سري 9000 اصول هشتگانه زير مشخص شده است كه مي تواند توسط مديريت رده بالا به منظور راهبري سازمان به سمت عملكرد بهتر مورد استفاده قرار گيرد:
مشتري محوري(Customer focus)
رهبري (leadership)
دخيل بودن افراد (involvement of people)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

62. شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت
اصول مديريت كيفيت
رويكرد فرايندي(process approach)
رويكرد سيستمي در مديريت(system approach to management)
بهبود مداوم(continual improvement)
رويكرد واقع بينانه در تصميم گيري(factual approach to decision making)
روابط سودبخش متقابل با تأمين كننده(mutually beneficial supplier relationships)
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

63. اصول مديريت كيفيت-مشتري محوري
مفهوم: سازمان ها به مشتريان خود وابسته هستند و لذا بايستي نيازهاي حال وآينده مشتريان را درك نمايند، خواسته هاي آنها را برآورده سازند و در جهت فراتر رفتن از انتظارات مشتري تلاش كنند.
مزايا:
افزايش درآمد و سهم بازار به جهت انعطاف پذيري و سرعت در پاسخگويي به فرصتهاي بازار
ايجاد وفاداري در مشتري كه منجر به تكرار مراجعه مي گردد.
افزايش اثربخشي در بهره مندي از منابع سازمان براي افزايش رضايت مشتري
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

64. اصول مديريت كيفيت-مشتري محوري
نحوه تحقق اصل مشتري محوري:
شناسايي، تحقيق و درك انتظارات و نيازهاي مشتريان و پاسخگويي به نيازها و انتظارات فعلي وآتي آنان
اطمينان از پيوند داشتن اهداف سازمان با انتظارات و نيازهاي مشتريان
انتقال انتظارات و نيازهاي مشتريان به داخل سازمان
اندازه گيري رضايت مشتريان و انجام اقدامات لازم بطور سريع در جهت افزايش رضايتمندي و رفع نارضايتي ها
مديريت سيستماتيك روابط با مشتري
برقراري يك رويكرد متعادل ميان رضايتمندي مشتريان وساير طرفهاي ذينفع
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

65. اصول مديريت كيفيت- رهبري
مفهوم: رهبران وحدت مقصد و جهت گيري سازمان را ايجاد مي كنند.آنان بايستي محيط درون سازمان را بنحوي بوجود آورده و برقرار نگهدارند تا افراد بتوانند در دست يابي به اهداف سازمان بطور كامل دخيل شوند.
مزايا:
اهداف و مقاصد سازمان توسط كاركنان درك شده و براي حركت در اين مسير انگيزه لازم را پيدا خواهند كرد.
فعاليتها در يك راستاي مشخص ارزيابي ، تنظيم و اجرا مي شود.
ارتباطات نامناسب بين سطوح مختلف سازمان حداقل خواهد شد.
تعهد و وفاداري كاركنان نسبت به سازمان بيشتر خواهد شد.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

66. اصول مديريت كيفيت- رهبري
نحوه تحقق اصل رهبري:
توجه به نيازهاي كل طرفهاي ذينفع
برقراري يك دورنماي (vision) روشن از آينده سازمان
ايجاد جذابيت و هويت منحصر بفرد براي ذينفعان از طريق ايجاد ارزشها، اخلاقيات و فرهنگ
تعيين اهداف و مقاصد رقابتي
ايجاد اعتماد و حذف بيم و ترس
تأمين منابع، آموزش وآزادي عمل توام با مسووليت پاسخگويي براي افراد
تشويق و به رسميت شناختن همكاري افراد
ايجاد اتحاد بين همه رهبران و ايجاد انگيزه در آنان
به نمايش گذاشتن يك الگوي رفتاري و عملكردي مناسب جهت ترغيب پيوسته ديگران به سوي برتري
انجام فعاليتهاي بهبود بطور مشترك با همه ذينفعان و دخيل شدن مستقيم رهبران در آن
ايجاد قابليت تغيير در سازمان جهت تطبيق با تغييرات مداوم و حركات سريع محيط خارجي سازمان
ايجاد روابط سيستماتيك با ذينفعان
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

67. اصول مديريت كيفيت- دخيل بودن افراد
مفهوم: افراد در هر سطحي كه باشند جوهره سازمان هستند و دخيل بودن كامل آنها موجب مي شود تا توانايي هاي آنها در جهت منافع سازمان مورد استفاده قرارگيرد.
مزايا:
داشتن افراد متعهد و با انگيزه براي انجام دادن وظايف محوله
بهره گيري از نوآوري و خلاقيت كاركنان در پيشبرد اهداف سازمان
پاسخگو شدن كاركنان در قبال عملكردشان و نتايج حاصل از آن
افزايش تمايل كاركنان به نقش آفريني جهت بهبود مستمر
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

68. اصول مديريت كيفيت- دخيل بودن افراد
نحوه تحقق اصل دخيل بودن افراد:
افراد اهميت مشاركت و نقش خود را در سازمان درك نمايند.
افراد محدوديتهاي مربوط به عملكردشان را بشناسند.
افراد مالكيت مشكلات و مسووليت خود را درحل آنها بپذيرند.
افراد عملكرد خود را در قبال اهداف و مقاصد خودشان ارزيابي نمايند.
افراد اهداف خود را با اهداف سازمان يكي بدانند.
افراد فعالانه در جستجوي فرصت هايي براي بالا بردن شايستگي ، دانش و تجربه خود باشند.
افراد آزادانه دانش و تجربه خود را به مشاركت بگذارند.
افراد بصورت باز درباره مشكلات و مسايل بحث نمايند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

69. اصول مديريت كيفيت- رويكرد فرايندي
مفهوم: نتيجه مطلوب هنگامي بصورت كاراتر حاصل مي شود كه فعاليت ها و منابع مرتبط به آنها بصورت يك فرايند مديريت شوند.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

70. اصول مديريت كيفيت- رويكرد فرايندي
مزايا:
كنترل مداوم بر روي ارتباط ميان فرايندهاي منفرد از هم در نظامي از فرايندها و نيز بر روي تركيب و تعامل متقابل ميان آنها
كاهش مستمر هزينه ها و كوتاه تر شدن زمان چرخه هاي كاري با استفاده مؤثر از منابع
بهبود نتايج عمليات و سازگار و قابل پيش بيني شدن اين نتايج
فرصت هاي بهبود متمركز و الويت بندي شده
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

71. اصول مديريت كيفيت- رويكرد فرايندي
نحوه تحقق اصل رويكرد فرايندي:
تعريف فرايندهاي ضروري براي حصول به يك نتيجه مطلوب
شفاف سازي مسووليت پاسخگويي براي مديريت فرايندهاي كليدي
لندازه گيري و تحليل قابليت فرايندهاي كليدي
شناسايي فصل مشترك فرايندهاي كليدي در ميان ساير فرايندهاي سازمان
تمركز بر عواملي مانند منابع، روشها و مواد و اطلاعات كه فرايندهاي كليدي سازمان را بهبود مي بخشد.
ارزيابي ريسك، پيامدها و اثرفرايندها بر مشتريان، تأمين كنندگان و ساير طرفهاي ذينفع
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

72. شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

73. اصول مديريت كيفيت- رويكرد سيستمي در مديريت
مفهوم: شناسايي، درك و مديريت فرايندهاي مرتبط بهم بعنوان يك سيستم كه به اثربخشي و كارايي سازمان در دست يابي به اهداف آن كمك مي كند.
مزايا:
يكپارچه سازي فرايندها كه به بهترين صورت باعث دستيابي به نتايج مطلوب شوند.
ايجاد توانايي در جهت تمركز تلاشها بر روي فرايندهاي كليدي و مهم
ايجاد اطمينان در طرفهاي ذينفع در خصوص سازگاري و ثبات اثربخشي و كارايي سازمان
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

74. اصول مديريت كيفيت- رويكرد سيستمي در مديريت
نحوه تحقق اصل رويكرد سيستمي در مديريت:
پي ريزي يك سيستم به منظور دستيابي به اهداف سازمان از كاراترين و مؤثرترين مسير
درك و شناسايي وابستگي هاي متقابل فرايندهاي سيستم
استفاده از روشهاي ساختار يافته براي يكپارچه سازي و هماهنگ نمودن فرايندها
ايجاد درك بهتري از نقشها و مسووليت هاي ضروري براي دستيابي به اهداف مشترك و در نتيجه كاهش موانع بين بخشها و داخل بخشها
شناسايي قابليتهاي سازماني و تعيين موانع، مشكلات و محدوديت هاي منابع پيش از اقدام
هدف گذاري و تعريف چگونگي اجرا و اداره يك فعاليت خاص در يك سيستم
بهبود مستمر سيستم از طريق اندازه گيري نتايج عملكرد آن و ارزيابي دايمي اين نتايج
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

75. اصول مديريت كيفيت- بهبود مداوم
مفهوم: بهبود مداوم در عملكرد كلي سازمان بايستي يك هدف دايمي براي سازمان باشد.
مزايا:
دستيابي به برتري عملكردي از طريق بهبود قابليت هاي سازماني
همسويي فعاليتهاي بهبود در تمامي سطوح به سمت اهداف كلان سازمان
افزايش قابليت انعطاف پذيري در عكس العمل سريع نسبت به فرصت ها
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

76. اصول مديريت كيفيت- بهبود مداوم
نحوه تحقق اصل بهبود مداوم:
بكارگيري يك رويكرد سازگار و استواردر بستر كل سازمان به منظور بهبود عملكرد سازمان
ارائه آموزشهاي مربوط به روشها و ابزارهاي بهبود مستمر براي افراد
تبيين اصل بهبود مداوم(محصولات، فرايندها و سيستم ها)بعنوان يك هدف براي هر فرد در سازمان
تعيين اهداف و شاخص هاي مربوطه جهت هدايت و اندازه گيري براي پيگيري بسوي بهبود مستمر
به رسميت شناختن و قدرداني از بهبودها
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

77. اصول مديريت كيفيت- رويكرد واقع بينانه در تصميم گيري
اصول مديريت كيفيت- رويكرد واقع بينانه در تصميم گيري
مفهوم: تصميمات مؤثر مبتني بر تحليل داده ها و اطلاعات است.
مزايا:
تصميم گيري آگاهانه
افزايش توانايي در اثبات اثربخشي تصميمات قبلي از طريق رجوع به سوابق واقعي
افزايش توانايي براي بازنگري، بررسي تغيير عقايد و تصميمات
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

78. اصول مديريت كيفيت- رويكرد واقع بينانه در تصميم گيري
اصول مديريت كيفيت- رويكرد واقع بينانه در تصميم گيري
چگونگي تحقق اصل رويكرد واقع بينانه در تصميم گيري:
اطمينان از اينكه داده ها و اطلاعات در حد كفايت ، صحيح و قابل اعتماد هستند.
در دسترس قرار دادن داده ها براي افرادي كه بدان نياز دارند.
تجزيه و تحليل داده ها و اطلاعات با استفاده از روشهاي معتبر
اتخاذ تصميم و انجام اقدامات بر اساس تحليل واقع بينانه و هماهنگ با تجربه و بصيرت
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

79. اصول مديريت كيفيت- روابط سودبخش متقابل با تأمين كننده
اصول مديريت كيفيت- روابط سودبخش متقابل با تأمين كننده
مفهوم: هر سازمان و تأمين كنندگان آن بهم وابسته اند و رابطه سودبخش متقابل بين آنها موجب افزايش توانايي هر دو در ايجاد ارزش مي گردد.
مزايا:
افزايش توانايي ايجاد ارزش براي طرفين
انعطاف پذيري و سرعت در پاسخگويي مشترك به تغييرات بازار يا نيازها و انتظارات مشتريان
بهينه سازي هزينه ها و منابع
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

80. اصول مديريت كيفيت- روابط سودبخش متقابل با تأمين كننده
اصول مديريت كيفيت- روابط سودبخش متقابل با تأمين كننده
چگونگي تحقق اصل روابط سودبخش متقابل با تأمين كننده:
برقرار كردن روابطي كه ميان منافع كوتاه مدت و ملاحظات/ انتظارات بلند مدت توازن برقرار نمايد.
مشاركت در بهره گيري از تجارب فني و تأمين منابع
شناسايي و انتخاب تأمين كنندگان كليدي و مهم
برقراري ارتباطات شفاف و باز
ارائه اطلاعات و اعلام برنامه هاي آتي به يكديگر
برقراري فعاليت هاي توسعه و بهبود مشترك
ترغيب و تشويق و به رسميت شناختن بهبودها و موفقيت هاي تأمين كنندگان.
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت

81. Karimymail@yahoo.com تلفكس : 7704117-021 تلفن همراه : 1465940-0912
به اميد ديداري دوباره
تلفكس :
تلفن همراه :
1/2/2019
شركت مشاوره مهندسي كيفيت پيمان صنعت