1. Staða og horfur í efnahagsmálum og ríkisfjármálum Friðrik Már Baldursson Háskólinn í Reykjavík
Erindi á fundi Félags forstöðumanna ríkisstofnana og Stofnunar stjórnsýslufræða og stjórnmála
21. september 2011

2. Paul Krugman New York Times, 1. september, 2011
“Iceland still has high unemployment and is a long way from a full recovery; but it’s no longer in crisis, it has regained access to international capital markets, and has done all that with its society intact.”
“And it has done all that with very heterodox policies — debt repudiation, capital controls, and currency depreciation. It was as close as you can get to the polar opposite of the gold standard. And it has worked.”
Paul Krugman New York Times, 1. september, 2011

3. Þáttaskil 26. ágúst sl. Markmið AGS áætlunarinnar:
Endurreisa bankakerfið
Hægja á, og síðan stöðva skuldasöfnun hins opinbera
Stöðva fall krónunnar og ná verðbólgu niður
AGS og vinaþjóðir lánuðu Íslandi 5 milljarða dollara (40% af landsframleiðslu) gegn því að skynsamlegri efnahagsstefnu yrði fylgt
26. ágúst “útskrifaðist” Ísland með láði – að mati AGS
Mjög jákvæð – e.t.v. stundum of jákvæð – mynd dregin upp af Íslandi í erlendri umfjöllun

4. Kostnaður við að tryggja gegn greiðslufalli – Ísland vs. Írland

5. Margt jákvætt Hagvöxtur í fyrsta sinn síðan 2008
Atvinnuleysi á niðurleið
Verðbólga lækkað
Hillir undir lúkningu á endurskipulagningu skulda
Betri staða hins opinbera
Frumjöfnuður úr -6,5% af landsframleiðslu 2009 í -0,4% 2011
Ísland gaf út skuldabréf á erlendum markaði sl. sumar – í fyrsta sinn síðan 2006

6. Primary Fiscal Balance in Nordic Crises

7. Hin hliðin Hagvöxtur er hægur, spáð um 2,5% á árinu
Og byggir á einkaneyslu fremur en útflutningsvexti
Enn minni hagvöxtur á næsta ári skv. Seðlabanka
Atvinnuleysi hátt í sögulegu samhengi, 7%
fluttu fleiri frá landinu en til þess
Verðbólga er 5% og spáð 7% í upphafi 2012
Vextir á uppleið
40% lána fyrirtækja eru í vanskilum
Skuldir hins opinbera eiga að toppa í 100% á þessu ári
Þýðir áframhaldandi samdrátt í samneyslu á næsta ári
Gjaldeyrishöftin komin til að vera?

8. Vextir á 10 ára ríkisskuldabréfum

9. Hagspá SBÍ (ágúst)

10. Rekstur og afkoma hins opinbera (spá AGS)

11. Mjög mikilvægt að skuldasöfnun stöðvist
En forsendan er hagvöxtur
Í spá AGS er reiknað með 2,5-3% hagvexti næstu árin
Mun ekki ganga eftir nema með aukinni fjárfestingu og vexti útflutnings

12. Fjárfesting í sögulegu lágmarki

13. Ýmislegt hefur tafið Innlend fjárfesting Bein erlend fjárfesting
Veik fjárhagsleg staða fyrirtækja
Endurskipulagning skulda í bankakerfinu hefur gengið hægar en ætlað var
Glatað traust
Bein erlend fjárfesting
Neikvæð viðhorf

14. Flest ríki sækjast eftir beinni erlendri fjárfestingu ...
... fyrir utan áhrif á hagvöxt til skamms tíma hefur hún jákvæð áhrif á annan hátt
En Ísland virðist ekki hafa áhuga
Ekki aðeins stjórnvöld heldur býsna almennt viðhorf
Líklega vegna þess að erlendir fjárfestar hafa mestan áhuga á auðlindatengdri starfsemi
En Íslendingar virðast ekki treysta útlendingum til að fara með auðlindir

15. En það er tregða til að leyfa þessu kerfi að virka
Samt ...
... hefur Ísland sett upp ramma fyrir mikilvægustu náttúruauðlindir ...
... sem ætti að tryggja eignarhald og sjálfbæra nýtingu auðlinda, og að auðlindaarður renni til þjóðarinnar:
Nýtingarstefna fyrir auðlindina í heild
Nýtingarréttur
Endurgjald
En það er tregða til að leyfa þessu kerfi að virka

16. Að lokum
Ísland er í býsna góðri stöðu – að sumu leyti litið til landsins sem fordæmis, merkilegt nokk
Landið býr yfir gnægð auðlinda, góðum innviðum og menntuðum mannafla
Allar forsendur til hóflegrar bjartsýni
En nú þarf að nýta sóknarfærin og móta skynsamlega efnahagsstefnu til næstu ára
Ríkisfjármál og peningamál
Skipulag hagkerfisins
Stefnumótun í stað flats niðurskurðar