1. Cirkulacioni sistem cirkulacioni sistem hrana i voda nesvareni
produkti
amonijak i jedinjenja koja sadrže azot, soli, voda O2
CO2
digestivni
sistem
respiratorni
sistem
ekskretorni
sistem
endokrini sistem
cirkulacioni
sistem
imuni sistem
organi,
tkiva, ćelije

2. Cirkulacioni sistem
Međusobno povezani i zatvoreni sudovi u kojima transportni medijumi (krv i limfa) uvek imaju isti smer kretanja
Osnovne funkcije:
prenos različitih supstancija (kiseonik, hranljive materije, enzimi, hormoni) do tkiva
dopremanje ugljen dioksida, viška vode, produkata metabolizma do mesta njihovog oslobađanja iz organizma
važna uloga u imonološkim reakcijama
važna uloga u termoregulaciji
Morfološka organizacija:
krvni sistem (srce, arterijski i venski sudovi, kapilarne mreže)
limfni sistem

3. Tri osnovna tipa krvnih sudova: arterije, vene, kapilari
Krvni sudovi – građa
Tri osnovna tipa krvnih sudova:
arterije, vene, kapilari
arterije
Arterije – odvode krv od srca
Vene – dovode krv u srce
Kapilari – formiraju mreže između
arterijskih i venskih krvnih sudova
arteriole
kapilari
Vasa vasorum – krvni sudovi većih krvnih sudova i srca
tunica interna
tunica media
(glatka mišićna vlakna,
kod arterija i elastična vlakna)
tunica externa (kolagena vlakna)
venule
vene

4. Kapilarne mreže između arteriola i venula između arterijskih sudova
(škrge)
između venskih sudova
(portni sistemi)
Nature Reviews Molecular Cell Biology 8,   (November 2007)
Autonomni nervni sistem i hormoni kontrolišu nivo prokrvljenosti u zavisnosti od metaboličke aktivnosti tkiva
Kontrola priliva krvi u kapilarnu mrežu – prekapilarni sfinkteri, kontrola pritiska, termoregulacija

5. Srce (Cor) Centralni organ krvnog sistema koji pokreće krv
kontrakcijama muskulature i usisavanjem 
Osnovna građa srca:
venozni sinus (sinus venosus)
pretkomora (atrium)
komora (ventriculus)
arteriozni konus (conus arteriosus)
predačko stanje
primitivno stanje:
četvorodelno srce kroz koje protiče dezoksigenisana krv
izvedena stanja:
srce pulmonatnih grupa (Dipnoi, vodozemci i gmizavci,
izuzev krokodila) kroz koje protiče i dezoksigenisana i
oksigenisana krv
endotermne grupe kičmenjaka (ptice i sisari) imaju dvojnu
cirkulaciju – opšta (sistemska) cirkulacija “koristi” levu stranu srca, a plućna cirkulacija desnu polovinu srca.
ribe
vodozemci

6. Srce – evolucija
Grosskurth SE, Bhattacharya D, Wang Q, Lin JJ - PLoS ONE (2008)

7. Respiracija i cirkulacija
vodozemci
većina gmizavaca
Promene u cirkulaciji u odnosu na način respiracije
krokodili,
ptice, sisari

8. ***Plućni organi i riblji mehur
Riblji mehur – Teleostei – veza sa crevom dorzalno, hidrostatička uloga, neparni
Riblji mehur – Holostei (Amia, Lepisosteus) – veza sa crevom dorzalno, može imati respiratornu ulogu, neparni
Plućni organi – Dipnoi – veza sa crevom ventralno, respiratorna uloga, parni ili neparni
Plućni organi – Polypteriformes (Polypterus, Erpetoichthys) – veza sa crevom ventralno, respiratorna uloga, parni, asimetrični
Plućni organi – Tetrapoda – veza sa crevom ventralno, respiratorna uloga, parni

9. ***Veza krvotoka i respiratornih organa (riblji mehur i plućni organi)
Dezoksigenisana krv iz srca – plućne arterije
Oksigenisana krv u srce – plućne vene
Krv do ribljeg mehura – dorzalna aorta (a. coeliaco – mesenterica)
Krv iz ribljeg mehura – zadnja šuplja vena (zadnja kardinalna vena, v. porta)
izlučivanje gasa (O2) u mehur – gasna žlezda+rete mirabile – crveno telo
gas se resorbuje iz mehura u nivou oval-a.

10. Plućno disanje i krvotok Promene u građi srca i početnom delu aorte:
Razdvajanje tokova dezoksigenisane i oksigenisane krvi koja iz pluća dospeva u srce
Promene u građi srca i početnom delu aorte:
nepotpuna (Dipnoi) ili potpuna pregrada pretkomore
sistem uzdužnih nabora komore
spiralni nabor u arterioznom konusu
skraćivanje ventralne aorte

11. Veza cirkulacionog i respiratornog sistema
Hicks, J. W. (2002). Physiology 17:

12. Osnovna organizacija arterijskog sistema
Arterijski sistem
Osnovna organizacija arterijskog sistema
Generalizovani oblik
aorta ventralis
aortini luci
aorta dorsalis
kod najvećeg broja grupa šest pari lukova

13. Arterijski sistem
Kardong, K. V. Vertebrates, 3rd edition

14. Arterijski sistem D S
Kardong, K. V. Vertebrates, 3rd edition

15. Venski sistem Portni sistemi: velika varijabilnost između grupa
izražena individualna varijabilnost
formiranje sekundarnih kapilarnih i sinusoidnih mreža
Portni sistemi:
venski sudovi između "opšte" kapilarne mreže i sekundarne kapilarne (ili sinusoidne) mreže u novou jetre, bubrega i hipofize.
jetrin portni sistem

16. Venski sistem Osnovne grupe sudova subintestinalno-vitelinski sistem
(sudovi koji formiraju jetrin
portni sistem)
kardinalni sudovi (dovode krv iz
dorzalnih delova tela, glave i
ekstremiteta)
abdominalni sudovi (dovode krv
iz delova tela sa ventralnim
položajem
plućne vene

17. Venski sistem Endotermne grupe (ptice i sisari)
redukcija bubrežnog portnog sistema
krv iz repnog regiona zadnjih ekstremiteta i bubrega, se zadnjom šupljom venom dovodi direktno do srca
povećanje efikasnosti cirkulacije

18. Retia mirabilia (“divna mreža”)
Sistemi manjih krvnih sudova priljubljenih jedni uz druge, u kojima krv teče u suprotnim smerovima
Biološka uloga:
efikasna razmena gasova, jona i toplote
Kavernozni lavirint – omogućava snižavanje temperature krvi koja se upućuje u mozak
Artiodactyla
Čovek
T. KRZYMOWSKI, S. STEFANCZYK-KRZYMOWSKA News Physiol Sci • Vol. 17 • December 2002
Thomas DB, Fordyce RE.  Australian Journal of Zoology 55:

19. Embrionski krvotok

20. Embrionski krvotok

21. Limfni sistem Morfološka organizacija:
sistem započinje slepo završenim limfnim kapilarima
završni sudovi se ulivaju u veće venske sudove
limfni sudovi
limfni sinusi
limfna srca
limfni čvorovi (mase
hemopoetičnog tkiva)
posebni organi:
slezina (lien)
krajnici (tonsilae)
timus
bursa Fabricii
Biološka uloga:
drenažna uloga (vraćanje u krvotok tečnosti i nekih proteina plazme iz intersticijske tečnosti)