1. Tabelarne kalkulacije 1
Modul 4
Zoltan Geler

2. Korišćenje aplikacije - Radno okruženje -
Ikone za brz
pristup alatima
Polje za ime
Polje za formule
Slovne
oznake kolona
Traka sa
alatima
Dugme
Office
Brojčane
oznake redova
Statusna linija
Kartice (jezičci)
radnih listova

3. Korišćenje aplikacije - Osnovni pojmovi 1 -
Radna sveska (Workbook) – Excel dokument, datoteka
Čuva se u fajlu sa ekstenzijom xlsx.
Svaka radna sveska sadrži jedan ili više radnih listova.
Radni list (Worksheet) – predstavlja mrežu ćelija u koje unosimo podatke
Podrazumevano svaka radna sveska sadrži 3 radna lista.
Svaki radni list ima ime.
Na dnu radne sveske za svaki radni list postoji jedna kartica (jezičak) sa imenom tog lista.
Podrazumevani nazivi su Sheet1, Sheet2, Sheet3.
Klikom na karticu nekog radnog lista prelazimo na taj radni list.

4. Korišćenje aplikacije - Osnovni pojmovi 2 -
Kolona (Column)
Svaki radni list sadrži više od kolona (tačno 214).
Kolone se označavaju slovima od A do XFD: A,B,...,Z,AA,AB,...,AZ,BA,BB,...,BZ,CA,...
Redovi (Row)
Svaki radni list sadrži više od redova (tačno 220).
Redovi se označavaju svojim rednim brojevima.

5. Korišćenje aplikacije - Ćelije 1 -
Ćelija (Cell) – osnovni element radnog lista
Nalazi se u preseku jedne kolone i jednog reda.
Svaka ćelija ima ime (adresu) koja se sastoji iz dva dela: slovne oznake kolone i rednog broja reda, npr.: A5, G25.
Izabranu ćeliju zovemo aktivnom ćelijom – oko nje je iscrtan crni okvir koji zovemo indikatorom aktivne ćelije.
Ime (adresu) aktivne ćelije možemo pročitati unutar polja imena.

6. Korišćenje aplikacije - Ćelije 2 -
Ćelije sadrže podatke ili formule.
Podatak može biti tekst, broj, datum, itd.
Ako ćelija sadrži formulu, prikazuje rezultat formule.
Polje imena (Name Box) prikazuje ime (adresu) aktivne ćelije, ako ukucamo adresu i pritisnemo ENTER, data ćelija će biti izabrana za aktivnu ćeliju.
Polje formula (Formula Bar) prikazuje sadržaj aktivne (izabrane) ćelije.
Može se koristiti za unos novih i menjanje postojećih podataka i formula.
Po potrebi, može se povećati.

7. Radni listovi - Prelazak, umetanje, brisanje -
Prelazak sa jednog radnog lista na drugi (1):
Klikom na karticu.
Pomoću tastature: Ctrl + PageUp (prethodni), Ctrl + PageDown (sledeći).
Pomoću strelica na levoj strani kartica.
Umetanje (2):
Klikom na dugme Insert Worksheet (Shift + F11).
Pomoću naredbe Insert... iz priručnog menija neke kartice.
Brisanje (3):
Pomoću naredbe Delete iz priručnog menija kartice.
Pomoću naredbe Delete Sheet ikone Delete grupe Cells kartice Home. 2 3 3 1 2

8. Radni listovi - Promena naziva, kopiranje, premeštanje -
Duplim klikom na karticu.
Pomoću naredbe Rename iz priručnog menija kartice.
Do 31 znakova.
Nedozvoljeni znakovi: :/\?*
Kopiranje i premeštanje:
Pomoću naredbe Move or Copy priručnog menija kartice.
To book – u koju svesku
Before sheet – ispred kog radnog lista
(move to end) – na poslednje mesto
Create a copy – kopiranje a ne premeštanje

9. Radni listovi - Selektovanje 1 -
JEDNA ĆELIJA
Pomoću miša, tastature, polja imena
OBLAST SUSEDNIH ĆELIJA
Miš – kliknemo na prvu ćeliju, držimo pritisnuto levi taster i markiramo do poslednje ćelije oblasti.
Tastatura – držimo Shift pritisnuto i markiramo pomoću strelica
Miš i tastatura – kliknemo na prvu/poslednju ćeliju, otpustimo levi taster miše, pritisnemo Shift i kliknemo na poslednju/prvu ćeliju te oblasti.
OBLAST NESUSEDNIH ĆELIJA
Pomoću Ctrl.

10. Radni listovi - Selektovanje 2 -
KOLONA/RED
Kliknemo na oznaku kolone/reda
Ctrl+Space – cela kolona
Shift+Space – ceo red.
VIŠE KOLONA/REDOVA
Pomoću Ctrl odnosno Shift.
CELA TABELA
Kliknemo na bilo koju ćeliju tabele i pritisnemo Ctrl + A.
CEO RADNI LIST
Kliknemo na ćeliju koja ne pripada nijednoj tabeli i pritisnemo Ctrl+A
Klikom na kvadratić između oznake prve kolone i rednog broja prvog reda.

11. Rad sa kolonama i redovima - Dodavanje i brisanje -
Pomoću priručnog menija kolone/reda (1):
Insert – dodavanje
Delete – brisanje
Pomoću grupe Cells kartice Home (2):
Pomoću priručnog menija ćelije kolone/reda (3):
Entire column (row) – cela kolona (red)
Shift cells – samo jedna ćelija, ostale ćelije kolone (reda) se pomeraju dole (down), gore (up) (desno (right), levo (left)). 1 2 3

12. Rad sa kolonama i redovima - Menjanje visine i širine -
Pomoću priručnog menija kolone/reda:
Column width... – širina kolone
Row Height... – visina reda
Pomoću grupe ikone Format grupe Cells kartice Home:
AutoFit Column Width – optimalna širina kolone
AutoFit Row Height – optimalna visina reda
Pomoću priručnog granične linije između naziva kolona/redova:
Kliknemo i pomeramo graničnu liniju
Dupli klik – optimalna širina/visina

13. Rad sa kolonama i redovima - Fiksiranje i defiksirianje -
Koristi se pri radu sa velikim tabelama koje sadrže veliki broj kolona i redova.
Ako želimo da prvi red i prva kolona tabele budu uvek vidljivi, treba da:
Kliknemo na prvu ćeliju ispod prvog reda i desno od prve kolone
Biramo naredbu Freeze Panes ikone Freeze Panes grupe Window kartice View
Fiksiranje isključujemo naredbom Unfreeze Panes
Ostale mogućnosti:
Freeze Top Row – fiksira prvi red radnog lista
Freeze First Column – fiksira prvu kolonu radnog lista

14. Rad sa ćelijama - Unos, brisanje i menjanje podataka -
Unos novog sadržaja u ćeliju:
Direktno - kliknemo na ćeliju i kucamo tekst
Preko polja za formule - kliknemo na ćeliju, kliknemo u polje za formule i kucamo tekst
Unos potvrđujemo pritiskom tastera Enter, Tab ili neke strelice
Sadržaj aktivne (izabrane) ćelije brišemo pritiskom na taster Delete.
Menjanje postojećeg sadržaja (bez brisanja):
Pomoću polja za formule
Dva puta kliknemo na ćeliju
Označimo ćeliju i pritisnemo F2

15. Rad sa ćelijama - Tekst i brojevi -
Ako su susedne ćelije prazne, dugačak tekst se prikazuje i “iznad” tih ćelija. Ovu osobinu možemo isključiti pomoću prelamanja teksta: ikona Wrap Text grupe Alignment kartice Home.
Tekst se podrazumevano poravnava levo.
Brojevi se podrazumevano poravnavaju desno.
Ako nakon unosa nekog broja, taj broj ostane na levoj strani ćelije, podatak nije prepoznat od strane programa kao broj, već se tretira kao tekst. Takvu ćeliju ne možemo koristiti za računanje.
Pri radu sa brojevima treba obratiti pažnju na decimalni simbol:
Decimalni simbol može biti tačka ili zarez, zavisi od toga kako je podešeno u operativnom sistemu.
Da bismo dobili pravi simbol, uvek je potrebno pritisnuti tačku na numeričkom delu tastature – taj taster uvek ispisuje pravi simbol.

16. Rad sa ćelijama - Format brojeva -
Način prikazivanja brojeva možemo izabrati na kartici Number prozora Format Cells koji se otvara biranjem stavke Format Cells... priručnog menija ćelije (Ctrl + 1).
Nakon izbora kategorije Number, postaju dostupne sledeća podešavanja:
Decimal places – broj decimalnih mesta
Use 1000 Separator – prikaz sa znakom odvajanja hiljada
Negative numbers – oblik prikaza negativnih brojeva

17. Rad sa ćelijama - Dva oblika pokazivača miša -
Prvi oblik pokazivača miša (1) omogućava selektovanje (markiranje, izbor) ćelija.
Drugi oblik pokazivača miša (2) se pojavljuje kada pokazivač miša postavimo na liniju okvira markirane oblasti. Omogućava premeštanje i kopiranje izabranih ćelija.
Ako želimo dobiti kopiju izabranih ćelija, u trenutku otpuštanja levog tastera miša potrebno je da držimo Ctrl pritisnuto. 1 2

18. Rad sa ćelijama - Sortiranje ćelija -
Izabrane ćelije možemo sortirati na dva načina:
Pomoću ikone Sort & Filter grupe Editing kartice Home
Pomoću naredbe Sort iz priručnog menija
Sortiranje brojeva:
Sort Smallest to Largest – po rastućem redosledu, od najmanjeg do najvećeg broja
Sort Largest to Smallest – po opadajućem redosledu, od najvećeg do najmanjeg broja
Sortiranje teksta:
Sort A to Z – po rastućem redosledu
Sort Z to A – po opadajućem redosledu

19. Rad sa ćelijama - Sortiranje tabele 1 -
Označimo one ćelije tabele koje želimo uključiti u sortiranje
Iz priručnog menija ili klikom na ikonu Sort & Filter grupe Editing kartice Home biramo naredbu Custom Sort...
Unutar prozora Sort kliknemo na dugme Options i biramo orijentaciju sortiranja:
Sort top to bottom – vertikalno
Sort left to right – horizontalno

20. Rad sa ćelijama - Sortiranje tabele 2 -
Biramo opcije sortiranja:
Sort by – na osnovu koje kolone (reda) želimo sortirati
Sort On – na osnovu koje informacije (Values – vrednosti)
Order – način sortiranja (opadajući ili rastući redosled)

21. Rad sa ćelijama - Formatiranje -
Pomoću grupe Font i Alignment kartice Home
Pomoću prozora Format Cells koji se otvara biranjem naredbe Format Cells iz priručnog menija. Na raspolaganju su sledeće kartice:
Alignment – poravnanje
Font – vrsta, boja i stil fonta
Border – okvir
Fill – boja pozadine

22. Formule - Aritmetički operatori -
Svaka formula počinje znakom jednakosti (=).
Aritmetički operatori:
Izraze možemo grupisati pomoću zagrada:
OPERATOR
ZNAČENJE
PRIORITET +
Sabiranje 3 -
Oduzimanje *
Množenje 2 /
Deljenje ^
Stepenovanje 1

23. Formule - Pravilno korišćenje -
Formula koja sadrži konstatne vrednosti: =
Ovakve formule treba izbegavati, uvek treba raditi sa podacima sačuvanih u ćelijama – podaci i formule moraju biti odvojeni da bismo ih mogli lako ažurirati, menjati.
Formula koja koristi ćelije: =b5+b6+B7+B8

24. Formule - SUM - Navođenjem pojedinačnih ćelija: B5,B6,B7,B8
Navođenjem prve i poslednje ćelije oblasti: B5:B8
Izborom oblasti pomoću miša:

25. Formule - Korišćenje prozora za izbor funkcije 1 -
Postupak računanja koristeći prozora za izbor funkcije:
BIRAMO ĆELIJU UNUTAR KOJE ŽELIMO DOBITI REZULTAT
KLIKNEMO NA DUGME Fx NA LEVOJ STRANI POLJA ZA FORMULE
UNUTAR PROZORA Insert Function POTRAŽIMO FUNKCIJU, OZNAČIMO JE I KLIKNEMO NA DUGME OK

26. Formule - Korišćenje prozora za izbor funkcije 2 -
UNUTAR PROZORA Function Arguments BRIŠEMO TO ŠTO JE PONUĐENO OD STRANE PROGRAMA I OZNAČIMO ĆELIJE NA KOJE IZABRANU FUNKCIJU ŽELIMO PRIMENITI