1. NUTRITIVNI TRETMAN REUMATSKIH BOLESTI
Midhat Jašić1, Duška Bećirović3,
Senada Selmanović, Ešref Bećirović 2
Murisa Ustavdić4
Farmacutski fakultet Univerziteta u Tuzli, Tuzla,
Medicinski fakultet Univerziteta u Tuzli,
JZU Dom zdravlja Živinice,
JZU Dom zdravlja Gračanica, Gračanica,

2. Sadržaj Nutritivna procjena Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Antioksidanti u prevenciji i kao podrška liječenju RB

3. Nutritivna procjena
Nutritivna procjena predstavlja osnovu za planiranje dijetetskog tretmana reumatskih bolesti.
Na osnovama
nutritivne procjene i
dijagnoze bolesti
vrši se projekcija dijetetskog režima prehrane.

4. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Dijeto terapiji reumatskih
bolesti sukladno dijagnozi
pristupa na 2 načina:
1. Eliminacijom namirnica koje otežavaju stanje bolesnika naročito onih koje promoviraju upalne procese ( prostaglandini, leukotrieni)
Dodavajući funkcionalne
namrnice i dodatke, biljne
kao makro i mikronutrijente
koji ublažavaju ipoboljšavaju
stanje bolesnika
( Primjer omega 3 masne
kiseline i riba, eikosanoidi
koji su supresori upalnih
procesa)

5. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Dijeta se uspostavlja na uobičajenim
Vodičima ( npr. piramide)
standardima i
Preporukama (RDA/DRI)
uz korištenje
Funkcionalne hrane
Dodataka prehrani
Dijeteskih proizvoda
Piramida prehrane
Sugerira preporučuje
količine i broj obroka

6. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Nutritivni tretman kod osteoartritisa i reumatoidnog artritisa uključuje
balansiranu prehranu,
održavanje normalne tj. mase,
dovoljan unos Ca i vitamina D,
povećani unos omega 3 masnih kiselina,
ribljeg ulja i
sezamovog sjemena
Ostali mikronutrijenti
Vitamini: A,C, E i B6 te
Minerali: željezo, cink i selen
Važno : antioksidanti iz hrane
Izvor : Mahan, L. Kathleen Escott-Stump, Sylvia : Food, nutrition and diet therapy

7. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Dodatno kod reumatoidnog artitisa je potrebno
izbjegavanje prehrambenih alergena-antigena,
uključenje komplementarne terapije sa folnom kiselinom i
opcija vegetarijanske dijete.
Oboljeli od gihta
izbjegavanje hrane koja sadži purine : a) mesne prerađevine, dagnje, sardine, kvasac,haringa, b) slanina, pileća juha, govedina, ovčetina, fazan, losos, kobasice, pastrva, puretina, teletina, srnetina, jastog, rakovi
alkohol: alkohol ne sadržava purine, ali ometa izlučivanje mokraćne kiseline
Izvor : Mahan, L. Kathleen Escott-Stump, Sylvia : Food, nutrition and diet therapy

8. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Dodaci prehrani: Ca
vitamina D,C,E
omega 3 masne kiseline
glukozamin (dobija se iz rakova)
kondroitin sulfat (dobija se od morskog psa)
Hijaluronska (glukuronske kiseline i N-acetil-glukozamina)
Folna kiselina
ALA
Koenzim Q 1O
Glutation
Posebno značjne
namirnice u podršci liječenju :
Sezam i lan
Losos i ulje lososa
Soja
Orasi i ulje oraha
Avokado i ulje avokada
voda
svježe voće i povrće,
cjelovite žitarice,
riba, bijelo pileće meso,
probiotici i prebiotici
juha,
biljni čajevi

9. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Održavanje normalne tjelesne mase
Smanjenje tjlesne mase ublažava neke od
Deformacija. Pretilost uzrokuje povećan pritisak
može ujecati na upale
BMI ili OBUJAM STRUKA

10. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Dodaci prehrani i funkcionalna hana:
dovoljan unos Ca i vitamina D,
povećani unos omega 3 masnih kiselina,
ribljeg ulja i
sezamovog sjemena.
Dopuna ishrane sa
esencijalnim masnim kiselinama
(omega-3 ) može da inhibira
proizvodnju medijatora
zapaljenja, kao što su
leukotriene-B4 i
interleukina-1.

11. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Eliminacija ili smanjenje unosa namirnica koje
otežavaju stanje bolesnika
Sol
Šećer
Bijeli kruh
Bijele masnoće
Alkohol (?)
Kafa
Prženi proizvodi
Mliječni proizvodi
Omega-6 masne kiseline
Kukuruzno ulje umjereno,
suncokretovo umjereno
Zasićene masti sadrže
prostaglandine koji uzrokuju
Upale i ,
Oticanje i
bol
kod reumatoidnog artritisa .
arahidonska kiselina iz
mesa se transformiše u prostaglandine
Antigeni iz hrane igraju važnu
ulogu u nastanku i održavanju
upalnih procesa.
Omjer omega-6 / omega-3
masnih kiselina faktor u upala

12. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Kod RA režim ishrane nosi nutritivne rizike
pojava kaheksije kao posljedica produkciju citokina (Roubenoffi sur., 1997 ).
hronične upale- proizvodnja
citokina i interleukina-1 i
faktora tumor. nekroza se povećava
raste bazalni metabolizam uz destrukciju proteina
potreba za povećanjem i kalorija i proteina da bi zadovoljio nutritivne potrebe zbog porasta metabolizma.
Stvaraju se poteškoće zbog pojave
bolova i
otika,
što često otežava
kupovinu i
pripremu
hrane posebno kod osoba koji
žive same ili i
maju ograničene resurse.

13. Nutritivni tretman reumatskih bolesti
Djelovanje na odbrambeni sistem-antioksidanti

14. SLOBODNI RADIKAL SR-OKSIDANS
Moses Gomberg
Slobodni radikal se definira kao bilo koji atom, molekula ili jon sa nesparenim elektronom
( Hallivel i Gutteritge, 2007)
Zbog nesparenog elektrona, koji predstavlja slobodnu valenciju, slobodni radikali su hemijski jako reaktivni
U svakoj sekundi u čovjeku se stvara veliki broj slobodnih radikala koji istovremeno bivaju neutralizirani sa antioksidansima (homeostaza)

15. IZVORI SLOBODNIH RADIKALA - SR
Egzogeni SR
sa hranom (pesticidi, veterinarski lijekovi, aditivi, spojevi nastali preradom hrane na visokim temp. kao akril amid roštilja, aromatski spojevi)
sa lijekovima
sa zrakom (UV zračenje, okolišni plinovi,...)
sa vodom (organski hlorni spojevi,..)
Endogeni SR
posljedica metabolizma O2,
pri upali i upalnom odgovoru na ozljedu (fagocitoza, hemotaksija, apoptoza),
tokom koagulacije, hipoksije ili hiperoksije.
fizičkog napora
nagle promjene temperature
psihičkih stresova, frustracija, depresije...

16. BIOLOŠKI NAJZNAČAJNIJI SR
Kisikove reaktivne vrste ( reactive oxygen species - ROS),
što je zajednički naziv za radikale kisika kao:
superoksidni anion,
perhidroksilni radikal,
hidroksilni radikal,
vodikov peroksid,
hipokloritna kiselina i drugi.
Uz reaktivne kisikove spojeve, veliku važnost imaju i
reaktivni azotni spojevi ( reactive nitrogen species – RNS)

17. OKSIDACIJSKI STRES - OS
OS se definira se kao pomak ravnoteže u ćelijskim reakcijama oksido-redukcije u smjeru oksidacije
Riječ je o stanju prekomjernog stvaranja ROS pri čemu dolazi do neuravnoteženog stvaranja SR i premašivanja mogućnosti neke ćelije da ih razgradi, što rezultira oštećenjem ćelija
OS može se definirati kao oštećenje tkiva uvjetovano poremećajem ravnoteže pro- i anti-oksidativnoga sistema
(Čepelak i sur., 2004)
Normalna ćelija - ć. napadnuta slobodnim radikalima - ć. pod oksidativnim stresom

18. OKSIDATIVNI STRES-TIHI UBICA
Starenje kože,
Psorijaza,
Dermatitis, Melanom
Sunčane opekotine
Srce
Oči
Koža
Multi
organi
Bubrezi
Hronična bubrežna
Bolest i Nefritis
Slobodni radikali
Oksidativni stres
Slobodni radikali
Oksidativni stres
Krvni
sudovi
Zglobovi
Imuni
sistem
Pluća
Mozak
Astma,
COPB, Ca
Alergije

19. ANTIOKSIDANSI - AO Vezuju slobodne radikale i omogućavaju homeostazu
Endogeni antioksidansi
ALA
Glutationperoksidaza
Superoksid dismutaza (SOD)
Koenzim Q10
Egzogeni antioksidansi
Vitamin C i E
Minerali Se i Zn
Polifenoli, flavonoidi, hlorofil
Karotenoidi, betalaini,...
(Skibska i sur., 2006)

20. ORAC - Oksigen radical apsorbens capacity
JEDINICA ZA AO
ORAC - Oksigen radical apsorbens capacity
(kapacitet antioksidansa za vezivanje slobodnih radikala)
Metoda mjerenja antioksidativnog kapaciteta u biološkim primjercima in vitro
Preporučena dnevna doza AO ORAC jedinica
Istraživanja pokazuju da prosječna osoba dobija samo oko 1200 ORAC jedinica dnevno iz 3 obroka voća i povrća.
UNITED STATES DEPARTMENT OF AGRICULTURE

21. ORAC U 100 GRAMA SELEKTIRANE HRANE
Suha šljiva
Grožđice
Borovnica
Kupina
Jagoda
Malina
Šljiva
Narandža
Grejp
Trešnja
Kelj
Špinat
Prokulica
Brokuli
5. Cvekla
(USDA, 2010)

22. ZAKLJUČAK 1. Prehrana kao dio životnog stila može biti dio
komplementarne ili
alternativne terapije bolesti
uz neophodnu fizikalnu terapiju.
2. Kod reumatskih bolesti važno je pridržavati se plana prehrane zbog
prevencije i
suporta
liječenju bolesti sačinjenog od strane profesiaonalnog dijetetičra

23. Literatura
Author
Mahan, L. Kathleen
Escott-Stump, Sylvia

24. Literatura
Nutrition and Rheumatic Disease (Nutrition and Health) (Hardcover)
Laura A. Coleman (Editor) and
Ronenn Roubenoff (Foreword By)

25. Hvala na strpljenju