1. 1. Preferencat e konsumatorit dhe koncepti i dobisë
Universiteti i Prishtinës Fakulteti Ekonomik Studimet Master Departamenti: Ekonomiks Lënda: Mikroekonomi e avancuar
1. Preferencat e konsumatorit dhe koncepti i dobisë

2. Çështjet që do të trajtohen:
Kuptimi dhe definimi i preferencave të konsumatorit;
Aplikimi i tri aksiomave të teorisë konsumatore dhe funksioni i dobisë;
Dallimi mes renditjes ordinale dhe kardinale të preferencave;
Preferencat për një të mirë, analiza e konceptit të dobisë marxhinale dhe ligjit të dobisë marxhinale rënëse;
Preferencat për më shumë të mira;
Lakoret e indiferencës, vetit e tyre dhe MRS;
Shpjegimi dhe krahasimi i disa preferencave të veçanta.

3. Përshkrimi i preferencave
Preferencat e konsumatorit na tregojnë se si konsumatori mund t’i rendisë dy shporta konsumi sipas pëlqyeshmërisë që ka për ato shporta
(duke supozuar se kjo shpërndarje është e disponueshme pa kosto).
Preferencat janë mënyrë e renditjes së shportave të konsumit.

4. Shembuj preferencash: Për të ilustruar idenë e shportës së konsumit, supozojmë se konsumatori blen vetëm dy të mira: ushqim dhe veshje. Kombinimet janë si vijon: A (60, 30); B (60, 10); C (60, 0); D (40, 20); E (20, 30), F(20, 10) dhe G (0, 30).
Njësi të veshjes
Njësi të ushqimit 30 20 10 A C E B G F D

5. Renditja ordinale dhe kardinale :
Sh.1. Konsumatori preferon shportën e konsumit C dy herë
më shumë se shportën e konsumit A.
Sh.2. Konsumatori preferon shportën e konsumit C ndaj
shportës B, sepse “më shumë produkte është më mirë”

6. Funksioni i dobisë
Funksioni i dobisë U(x) paraqet raportin e preferencave si vijon: A B, preferon fort
A B, preferon dobët
A ~ B, indiferent p p

7. Supozime rreth preferencave (Aksioma të teorisë konsumatore)
Plotësia:
Preferencat janë të plota nëse konsumatori mund t’i rendit (krahason) çdo dy shporta të të mirave (A preferohet ndaj B; B preferohet ndaj A; ose është indiferent mes A dhe B).
Preferencat janë kalimtare nëse konsumatori i cili preferon shportën A ndaj shportës B dhe shportën B ndaj shportës C, gjithashtu preferon shportën A ndaj shportës C.
Kalueshmëria
A  B dhe B  C → A  C
Pasqyrimi
Preferencat janë monotonike nëse një shport e të mirave me të paktën po atë sasi të të dy të mirave dhe me më shumë prej njërës prej tyre preferohet ndaj shportës fillestare.

8. Çfarë mund të themi për : A  B B  C C  A

9. Preferencat me një të mirë
Y-numri i hamburgerëve, U(y)- kënaqësia që konsumatori përfiton nga konsumi i të mirës y
Tab. 1. Dobia totale dhe dobia marxhinale për një të mirë
Sasia konsumuar (y)
Dobia totale
U(Y)=10√y
Dobia margjinale
MU(y)= 5/√y 1
10.00
5.oo 2
14.14
3.54 3
17.32
2.89 4
20.00
2.50 5
22.36
2.24 6
24.49
2.04

10. Ligji i dobisë margjinale rënësey
5.00
2.50
2.24 A B C
U(y) = 10√y
U(y) 1 4
10.00
20.00
22.36 A’ B’ C’
MU(y)
Ligji i dobisë margjinale rënëse y
MUy= U/y
MU(y)= 5/√y

11. Dobia totale dhe dobia marxhinale nuk mund të paraqiten grafikisht në një grafik të vetëm.
Pjerrësia e funksionit të dobisë në grafikun (a) është norma marxhinale në grafikun (b).
Çështje për diskutim:
A është gjithmonë “më shumë produkte është më mirë”?
Nëse dobia marxhinale (në shembullin e hamburgerëve) në njësinë e gjashtë është pozitive, në njësinë e shtatë është zero, çfarë është dobia marxhinale në njësinë e tetë?

12. Dobia marxhinale MUy= U (y+ y)- U(y) / y MUy= U/y= ∂U/∂y x
Shembull:
Sipas të dhënave në tabelë y=4, U(4)=10√4=20 MUy=2.5.
Nëse y ndryshon në 4.01, U(4.01)=10√4.01=20.025
Sa do të jetë MUy nëse y ndryshon në y=4.01?
A ndryshon dobia marxhinale për vlera të vogla të
ndryshimit të y?
MUy= U/y= ∂U/∂y x

13. c) Δy=0.01, ΔU=0.025 a) y=4, U(4)=10√4=20 MUy=2.5
b) y=4.01, U(4)=10√4=20.025
c) Δy=0.01, ΔU=0.025
MUy= U/y =0.025/0.01= 2.5
MU nuk ndryshon me një ndryshim të vogël në konsumin e një të mire.

14. Preferencat me më shumë të mira
Preferencat me shumë të mira
Nëse funksioni i dobisë është U=√xy, atëherë dobia për shportën e konsumit (2,8) do të jetë: U(2,8)=√(2)(8)=4 …

15. Kurbat e indiferencës Punë në grupe:
Të paraqitet grafikisht funksioni i dobisë U=√xy në
grafikun dy dimensional.
Nëse ndryshon x dhe y (x dhe y) a ka ndryshim
tërësor në dobinë totale (U=?)
3. Të llogaritet MRS.

16. Kurba e indiferencës Dobia e njejtë për çdo shport konsumi A,B dhe C
veshje
Dobia e njejtë për çdo shport konsumi A,B dhe C A B C
U=4
ushqim

17. MUx = U/x (y - konstant) MUx= U(x + x) - U(x,y) / x U = MUx x
Dobia marxhinale
MUx = U/x (y - konstant)
MUx= U(x + x) - U(x,y) / x
U = MUx x
MUy = U/y (x - konstant)
MUy= U(y + y) - U(x,y) / 
U = MUy y
MUx x + MUy y = U = 0

18. MUx x + MUy y = U = 0
MUy y = - MUx x
y/ x = - MUx/ MUy
y/ x = - MUx/ MUy= MRSxy

19. Shembull:
U = Ax2+By2
MUx=2Ax; MUy=2By (A dhe B pozitive)
MRSx,y
= MUx/MUy
= 2Ax/2By
= Ax/By

20. MRS(1,8) = - 8/1 = -8 MRS(6,6) = - 6/6 = -1.
MU dhe MRS: Shembull
Në pikën A:
Prej pikën A në pikën B: y A 8
MRS(1,8) = - 8/1 = MRS(6,6) = - 6/6 = -1. C 6 B
U = 36 4
U = 8 x 1 3 6

21. Harta e indiferencës:
Veshje
Drejtimi i preferencave
U = 6
U=4
Ushqim

22. Kur janë preferencat normale?
Monotonike
(më shumë produkte është më mirë)
Preferencat normale
Konvekse
(mesataret më të preferuara se ekstremet)

23. Monotonia e preferencavey
Të preferuara
ndaj A • A
Më pak të
preferuara U1 x

24. • • • Preferenca jo-monotonike : Pika e ngopjes Y C B A U3 U2 U1 X
(Vetëm preferenca të plota dhe kalimtare) X

25. Konveksiteti i preferencave
Veshje • A
(0.5A, 0.5B) • U2 • U1 B
Ushqim

26. Çështje për diskutim:
Teoria e sjelljes konsumatore supozon se harta e indiferencës për konsumator mbetet e pandryshuar gjatë analizës. Ne dimë se preferencat mund të ndryshojnë. Ato ndryshojnë me moshë, edukim dhe përvojë.
A mund të ndikohet në ndryshimin e preferencave dhe si mund të ndikohet?

27. Cilat janë vetitë e kurbave të indiferencës?

28. a. Kurbat e indiferencës kanë pjerrësi negative
Veshje
Kurbat e indiferencës duhet të kalojnë në këto hapësira: kanë pjerrësi negative
Më shumë të
preferuara se A
Më pak
të preferuara
se A
Ushqim

29. b. Kurbat e indiferencës nuk mund të ndërpriten
veshje B • • A U2 C U1
ushqim

30. c. Kurbat e indiferencës nuk mund të jenë
të “plota”
Veshje
Shporta A dhe shporta B nuk mund të jenë në kurbë të njejtë të indiferencës B • • A
Ushqim

31. Norma marxhinale e zëvendësimit (MRS)y
Pjerrësia A=-5 A
MRS zbritëse B
Pjerrësia C=-2 C x

32. x y MRS rritëse U2 U1 A është gjithmonë MRS zbritëse?
Drejtimi i preferencave konkave • • U1

33. Funksione dobie të veçanta
Zëvendësuesit e plotë
Bashkëplotësuesit e plotë
Preferencat pothuajse lineare
Preferencat Cobb-Douglas

34. Zëvendësuesit e plotë (Perfect substitutes)y
Normë të pandryshueshme
U= ax+by
MRS konstante
Pjerrësia = -1
Nëse funksioni i dobisë është U=x+2y, sa është pjerrësia? x

35. Bashkëplotësuesit e plotë (Perfect complements)
U = A min (x, y)
raport të pandryshueshëm
ku: A është konstant pozitive.
U1=10, U2=20, U3=30 M • G 3 2 1
U = 10 min (x, y) U3 H
Sa është dobia në pikën H dhe G? U2 U1 D
MRSx,y është 0 apo infinit apo I padefinuar (këndi)

36. Lakoret e indeferencës për funksionet e dobisë pothuajse lineare (Indifference Curves for a Quasilinear Utility Function)
U = v(x) + Ay
A - konstant pozitive. y
Linear për y, jo linear për x
Pjerrësi e njejtë • • x

37. Funksioni i dobisë Cobb-Douglas (The Cobb-Douglas utility function)
U = A x y
ku:  +  = 1; A, ,  janë konstante pozitive (preferencat e konsumatorëve)
 Ax-1 y
MUX =
MU(x) dhe MU(y) janë pozitive
MUY =
 Ax y-1
MRS x, y =
(y) /(x)
A plotësohet kushti “më shumë produkte është më mirë”?
Çfarë pjerrësie kanë ?
Çfarë është MRS ?

38. Të diskutohen shembuj të tjerë të preferencave të veçanta (mallrat e padëshiruar, të mirat asnjëanëse, etj.)

39. Të mirat asnjëanëse Plotësia? Pasqyrimi? U1 U2 U3 U4 Kalueshmëria? y
X (e mirë e dëshiruar) y
U1 U2 U U4
Drejtimi i preferencave

40. Mallrat e padëshiruara
Plotësia?
Pasqyrimi?
Kalueshmëria?
U1 U2 U3 y
Drejtimi i preferencave
X (e mirë e dëshiruar)

41. David Besanko, Ronald R. Braeutigam, “Microeconomics, An Integrated Approach”, John Wiley & Sons, Inc., New York, 2002, kapitulli i tretë.
Hal R. Varian, “Mikroekonomia”, përkthim i botimit të tretë, Onrufi, Tiranë, 2000, kapitulli i tretë dhe i katërt.

42. Ligjërata në vijim: Zgjedhja konsumatore