1. RESPIRATORNI SISTEM

2. Osnovna funkcija (spoljašnje disanje)
Snabdevanje organizma potrebnom količinom kiseonika
odstranjivanje viška ugljendioksida
nastalog unutrašnjim disanjem - ćel.disanjem (metabolizam)

3. Funkcije respiratornog sistema
Spoljašnje disanje
Održavanje acidobazne ravnoteže
Fonacija
Plućni odbrambeni mehanizmi
Metabolička funkcija pluća

4. Građa respiratornog sistema
Sprovodni disajni putevi
Pluća - Plućni acinus
Pleura
Respiratorni mišići
Delovi nervnog sistema koji vrše kontrolu respirstornih mišića

5. Sprovodni disajni putevi (anatomski mrtvi prostor, oko 150ml)
gornji
Nos i paranazalne šupljine (sinusi)
Nazofarinks i larinks

6. Sprovodni disajni putevi
donji
trahea
Levi i desni glavni bronh i njihove grane: lobarne, segmentalne.
bronhiole, terminalne bronhiole (16.generacija, račvanja od traheje)

7. Plućni acinus (“grozd”) dužina 5cm, (V=2500ml)
Prelazna zona
Respiratorne bronhiole (17-19 generacija)
Respiratorna zona
- alveolarni duktusi i sakulusi ( generacija grananja)

8. gornji, srednji i donji lobus.
Pluća (pulmo)
Desno pl. krilo
gornji, srednji i donji lobus.
Levo pl. krilo
gornji i donji lobus
Preko parijetalne pleure vezana za zid grudnog koša

9. Interkostalni, dijafragma, abdominalni
Respiratorni mišići
Respiratorni mišići
Interkostalni, dijafragma, abdominalni
Delovi nervnog sistema koji vrše kontrolu respirstornih mišića

10. Pleura
Parijetalni list (uz grudni koš) i visceralni (uz pluća), između tanak lubrikantni sloj.
Grudni koš: tendencija širenja - elastična retraktilnost toraksa
Pluća: tendencija skupljanja - elastična retraktilnost pluća
Ove dve sile su u ravnoteži pri kraju pasivnog ekspirijuma

11. Sprovodni disajni putevi i plućni parenhim

12. Račvanje disajnih puteva

13. Struktura zida disajnih puteva

14. Struktura zida disajnih puteva
Mukoza (epitel i vezivo),
glatki mišići,
vezivni omotač

15. Ćelije sa trepljama i žljezdane koje luče mukus
Epitel
Ćelije sa trepljama i žljezdane koje luče mukus
-Od traheje ka bronhiolama debljina epitela se smanjuje
Vezivo u mukozi bronhija: elastična vlakna postavljena longitudinalno, mali limfoidni folikuli.
mukus (sluz)

16. Mišićni i vezivni sloj
Snopovi glatkih mišića od traheje do respiratornih bronhiola,
u zidu alveolarnih ductusa čine prstenove oko ulaznog otvora alveola
Vezivni omotač: jaka fibrozna vlakna,sa hrskavicom u traheji i bronhijama,
nežni vezivni omotač bronhiola

17. Razlike između bronhija i bronhiola
Epitel bronhija pseudoslojevit, peharaste ćelije-submukozne žljezde, vezivo kolagena vlakna i hrskavica
Epitel bronhiola jednoslojan prizmatičan, ćelije sa cilijama i Clara ćelije (sekretorne), nežno vezivno tkivo (preko njega bronhiole u kontaktu sa susednim alveolama)

18. Alveolo - kapilarna zona
300 miliona alveola,
1000 (hiljadu) kapilara po alveoli.
Alveolarne pregrade
septa čine kapilari između kojih su elastična vlakna, i Kohove pore.

19. Alveolo - kapilarna zona
Alveola
pneumociti 1;
pneumociti 2- luči surfaktant;
najpovršnije su plućni makrofagi
Surfaktant (fosfolipid)
smanjuje površinski napon, stabilizuje alveole, umeće se između tečne i gasovite faze i sprečava gubitak tečnosti iz zone razmene

20. Alveolo - kapilarna zona
endotelne ćelije plućnih kapilara
Malobrojne neuroendokrine ćelije koje sa endotelnim ćelijama i pneumocitima 1 imaju metaboličke funkcije

21. SPOLJAŠNJE DISANJE

22. Razmena gasova na nivou alveolo-kapilarne membrane
Spoljašnje disanje
Razmena vazduha između alveola i spoljašnje sredine
Razmena gasova na nivou alveolo-kapilarne membrane

23. Spoljašnje disanje
3.Transport kiseonika i ugljendioksida putem krvi i razmena na nivou tkiva (kapilarna i ćelijska razmena)
Koordinišuće i regulatorne funkcije kardiovaskularnog i respiratornog sistema -adekvatno snabdevanje kiseonikom i uklanjanje ugljendioksida.

24. laminarno, turbulentno i prelazno. Najbrže u traheji 200cm/sec,
Razmena vazduha
Kretanje vazduha
laminarno, turbulentno i prelazno.
Najbrže u traheji 200cm/sec,
u alveolama samo difuzno kretanje molekula.
-vazduh u dodiru sa velikom površinom sluznice se : greje, ovlaži i očisti

25. trepljasti epitel potiskuje čestice i mukus ka ždrelu
Razmena vazduha
trepljasti epitel potiskuje čestice i mukus ka ždrelu
čestice koje ipak dospeju u alveole se “čiste” nespecifičnim enzimima,
makrofagima i
imunološkim reakcijama.

26. Sile koje teže da rašire pluća
Razmena vazduha
INSPIRIJUM (udah) I EKSPIRIJUM (izdah)-respiracijski ciklus puta u minutu
Sile koje teže da rašire pluća
Negativan intrapleuralni pritisak
Surfaktant
Alveolarna medjuzavisnost
Sile koje teže da kolabiraju (skupe) pluća
Težnja elastičnih vlakana plućnog parenhima da se skrate

27. Kontrakcija inspirijumskih mišića
Inspiracijski mišići:
dijafragma (pokreti 1-10cm), pri 1cm ml vazduha se udahne.
Spoljašnji interkostalni mišići
Pomoćni inspiracijski : sternocleidomastoideusi, scalenusi, pectoralisi

28. Inspirijum Kontrakcija inspirijumskih mišića
Povećanje zapremine grudnog koša i pad intrapleuralnog pritiska
Alveole se šire
pritisak u njima opada i ulazi vazduh,
pritisak u njima raste i prestaje inspirijum.

29. Ekspirijum (pasivan proces)
Ekspiracijski mišići
unutrašnji interkostalni
trbušni

30. RESPIRATORNI CENTAR
Spontano automatsko disanje je posledica funkcije respiratornog centra produžene moždine

31. Veza respiratornog centra sa drugim delovima organizma
U respiratorni centar dolaze impulsi iz viših delova CNS (voljno disanje - govor, napor, pevanje sviranje)
Hemoreceptora arterija i cerebrospinalnog likvora
Proprioreceptora disajnih puteva, kože, zglobnih kapsula, i drugih delova organizma (promene disanja pri bolu)

32. Otpor u disajnim putevima

33. Otpor u disajnim putevima
Ukupni otpor pluća : ukupna elestičnost (povr.napon i el.vlakna) + otpor u disajnim putevima.
20% samo plućno tkivo a 80% otpora disajni putevi
25-40% otpora je u gornjim disajnim putevima.
Najveći otpor u srednjim disajnim putevima

34. Otpor u disajnim putevima
Otpor u malim putevima zavisi od
transpulmonalnog pritiska (razlika između pritiska u alveolama i u pleuralnom prostoru) i
kontrakcija glatke muskulature

35. Otpor u disajnim putevima
Tonus muskulature:
jake kontrakcije i pojačana sekrecija
Holinergična (vagus)
bronhodilatacija i inhibicija sekrecije
Beta-2 adrenergična stimulacija (Simpatikus) .
(Alfa adrenergična-blaga kontrakcija)

36. Merenje plućne ventilacije
Volumeni pluća
Merenje plućne ventilacije

37. Volumeni pluća
Disajni (respiracijski) volumen VT (tidal-plima-oseka), koji se udahne ili izdahne tokom respiracijskog ciklusa (0.5L)
Inspirijumski rezervni volumen (IRV), volumen koji se udahne nakon normalnog inspirijuma (maksimalni inspirium)
(2.5L)

38. Volumeni pluća
Ekspirijumski rezervni volumen (ERV) volumen vazduha koji se izbaci pri maksimalnom ekspirijumu, posle pasivnog ekspirijuma
(1.5L)
Rezidualni volumen (RV), volumen koji ostaje u plućima posle maksimalnog ekspirijuma (1.5L)

39. Merenje plućne ventilacije Zbir volumena
Kapaciteti pluća
Merenje plućne ventilacije
Zbir volumena

40. Vitalni kapacitet (VC)
Kapaciteti pluća
Vitalni kapacitet (VC)
volumen između maksimalnog ekspirijuma i maksimalnog inspirijuma (4.5L)

41. Ukupni plućni kapacitet (TLC -total lung capacitet),
Kapaciteti pluća
Ukupni plućni kapacitet (TLC -total lung capacitet),
volumen vazduha koji se nalazi u plućima u trenutku maksimalnog inspirijuma
(sadrži TV, ERV, IRV, i RV)
( 6.0L)

42. Inspirijumski kapacitet (IC),
Kapaciteti pluća
Inspirijumski kapacitet (IC),
volumen maksimalne inspiracije posle pasivne ekspiracije (3.0L)
Funkcijski rezidualni kapacitet
(FRC), volumen koji se nalazi u plućima posle pasivnog ekspirijuma (3.0L)

43. RAZMENA GASOVA

44. Kiseonik iz alveola u plućni krvotok ugljendioksid iz krvi u alveole
Razmena gasova
Kiseonik iz alveola u plućni krvotok
ugljendioksid iz krvi u alveole

45. kroz respiratornu - alveolokapilarnu membranu
Razmena gasova
kroz respiratornu - alveolokapilarnu membranu
(debljina 0.3µm, površina m2)

46. Alveolo-kapilarna membrana

47. 2. Difuzijskoj konstanti 3. Razlici u parcijalnim pritiscima (Pp)
Razmena gasova
Brzina difuzije gasa kroz membranu je proporcionalna (Fikov zakon):
1. Površini
2. Difuzijskoj konstanti
(CO2 20x brže od O2)
3. Razlici u parcijalnim pritiscima (Pp)

48. Razmena gasova
Pp kiseonika u alveolama = 104mmHg, u venskoj krvi 40mmHg, razmena veoma brza
Pp ugljendioksida u venskoj krvi 45mmHg, u alveolama 40mmHg, zbog difuzijske konstante, razmena takođe brza
Pp oba gasa u krvi su konstantni

49. Transport kiseonika
1.fizički rastvoren i
2.vezan za hemoglobin

50. Transport ugljendioksida
1. U obliku bikarbonata (HCO3-)
2.Fizički rastvoren
3.Vezan za proteine plazme - karbamino (karbaminohemoglobin)

51. Respiracijski kontrolni mehanizmi

52. Respiracijski kontrolni mehanizmi
Disanje je autonomni automatski fiziološki proces, na koga se može voljno uticati
respiratorni centar

53. Mehanizmi
Receptori koji transformišu informacije u nervne impulse koje šalju u
Centaralni kontrolni sistem, koji šalje u:
Efektore – respiracijske mišiće i glatke mišiće traheobronhijalnog stabla

54. Centralni kontrolni sistem
1. autonomna regulacija u moždanom stablu
2. voljna regulacija kortikalnog porekla
3. integracija respiracijske aktivnosti koja nastaje u kičmenoj moždini

55. poreklo impulsa Kontrola disanja 1. Nerespiracijski mpulsi
iz kore v.mozga i subkortikalnih sivih masa i impulsi iz mišićnih vretena respiratornih mišića

56. Kontrola disanja
2.Hemoreceptori u arterijskom zidu (periferni) i moždanom stablu (centralni):
-usaglašavanje veličine ventilacije (spoljašnjeg disanja) sa metaboličkim potrebama (unutrašnje disanje)
3.Proprioceptivni receptori u resp.mišićima (Goldžijev tetivni, mišićno vreteno, zglobne čaure)

57. 5. Receptora na istezanje, iritantnih i jukstakapilarnih receptora
Kontrola disanja
4. Mehanoreceptori u plućima, disajmim putevima i grudnom košu ( određuju mehanička i dinamička svojstva disajnih pokreta)
5. Receptora na istezanje, iritantnih i jukstakapilarnih receptora

58. Receptori

59. Receptori Hemoreceptori Reaguju na promenu hemijskog sastava krvi
i telesne tečnosti koja ih okružuje

60. Hemoreceptori Periferni u ukupnoj regulaciji učestvuju sa 20-50%:
karotidna tela na bifurkaciji a.carotis communis
osetljiviji na PpO2 nego PpCO2
aortna tela
ispod i iznad aortnog luka

61. Centralni hemoreceptori
blizu mesta izlaska nn.glosopharingeus (IX) i vagusa (X)
okruženi intersticijumskom tečnošću mozga
reaguju na promenu pH.
Najvažniji za transport CO2

62. Povećana koncentracija jona vodonika stimuliše ventilaciju,
Hemoreceptori
Povećana koncentracija jona vodonika stimuliše ventilaciju,
smanjena inhibiše ventilaciju

63. nervni završeci između epitelnih ćelija disajnih puteva.
Iiritantni receptori
nervni završeci između epitelnih ćelija disajnih puteva.
Reaguju na iritante, promenu koncentracije Cl- u tečnosti koja oblaže epitel i osmolalnost ove tečnosti
Receptori u nosu i gornjim disajnim putevima reaguju na mehaničke i hemijske draži, produžetak plućnih iritantnih

64. Jukstakapilarni receptori
u zidu alveola pored kapilara
draž
povećanje količine intersticijske tečnosti
Juksta = pored

65. Receptori zglobnih čaura
Proprioceptori
Receptori zglobnih čaura
pri pokretu stimulišu ventilaciju.
Mišićna vretena
(interkostalnih mišića, dijafragme)
impulsi iz ovih receptora učestvuju u kontroli snage mišićne kontrakcije u respiraciji

66. Arterijski baroreceptori
karotidnog sinusa i aorte
pri porastu arterijskog pritiska - refleksna hipoventilacija
i obrnuto pri padu pritiska.

67. Receptori za bol i temperaturu
apnea, pa hiperventilacija
Toplo na koži
hiperventilacija

69. Nerespiratorne funkcije respirtornog sistema

70. Nerespiratorne funkcije
1.Održavanje acidobazne ravnoteže
-Količina vodonikovih jona je proporcionalna produkciji CO2.
-Zavisno od informacija sa receptora u arterijskoj krvi i likvoru, respiratorni sistem izbacuje ili zadržava CO2, menjajući frekvencu i dubinu disanja

71. Nerespiratorne funkcije
2. Fonacija
Govor, pevanje
strujanje vazduha preko glasnih žica
pod voljnom kontrolom disanja

72. Nerespiratorne funkcije
3. Metabolička funkcija pluća
Konverzija i uzimanje vazoaktivnih supstanci iz venske krvi
Proizvodnja i skladištenjei i oslobađanje supstanci koje deluju lokalno ili na drugim mestima

73. Metabolička funkcija pluća
Renin-angiotenzin sistem.
renin (bubreg) angiotenzinogen (jetra) angiotenzin (pluća)
Angiotenzin-konvertaza u plućnom vaskularnom endotelu
indukuje stvaranje angiotenzina II -
snažan vasokonstriktor

74. Metabolizam vazoaktivnih supstanci:
prostaglandini E1, E2,i E2alfa se uklanjaju iz venske krvi
30% norepinephrina se uklanja pri prolazu kroz plućnu cirkulaciju
(da ne dospeju u sistemsku)

75. Stvaranje supstanci sa lokalnim dejstvom
Pneumociti 2 stvaraju Surfaktant
Iz mastocita u plućima se oslobađaju
histamin. lizozomalni enzimi,
prostaglandini,
eozinofilni hemotaktički faktor
i serotonin.

76. Nerespiratorne funkcije
4.Plućni odbrambeni mehanizmi:
Filtracija vazduha, odstranjivanje filtrata
Kašljanje, kijanje
Alveolarni enzimi i makrofagi
Imunološke reakcije posredovane T i B limfocitima
5. Apsorpcija lekova – u obliku aerosola, anestetički gasovi