1. سرمایه گذاری وجوه مازاد
INVESTING EXCESS CASH
سرمایه گذاری وجوه مازاد
فصل یازدهم
ارائه : سروش برقی

2. مقدمه
یک بخش با اهمیت از مدیریت سرمایه در گردش ، سرمایه گذاری وجوه مازاد می باشد. در این رابطه شرکت ها به دنبال یک بازده منطقی در یک سطح قابل قبول از ریسک هستند. در این فصل انواع سرمایه گذاریهای وجوه مازاد بیان میشود :

3. 1 –اوراق خزانه
2 –اوراق قرضه بهره دار
3 - گواهی سپرده بانکی
4 - اوراق تجاری
5 –برات بانکی
6 –قرارداد باز خرید

4. اوراق خزانه:
اوراق خزانه اوراقی هستند که به موجب آنها خزانه دولت مبالغی را در تاریخ سر رسید به دارندگان این اوراق پرداخت می کند. این اوراق دارای کوپن بهره نبوده و با تخفیف در قیمت اسمی قبل از سررسید به فروش می رسند. اوراق خزانه برای دوره های زمانی کوتاه مدت ، که معمولا 3 ماهه ، 6ماهه و یا 12 ماهه (کمتر از یکسال ) در نظر گرفته می شوند و از طریق مزایده عرضه می شوند. در واقع اوراق خزانه مطمئن ترین و بهترین سرمایه گذاری وجوه نقد مازاد شرکت می باشد.

5. اوراق خزانه به دو شکل عرضه می شوند:
مزایده رقابتی یا پیشنهادی
مزایده غیر رقابتی
مزایده رقابتی یا پیشنهادی :
در این نوع مزایده سرمایه گذاران و متقاضیان خرید اوراق بر مبنای بازده مورد انتظار خود ، مبالغی را برای این اوراق پیشنهاد می کنند و خزانه هم بالاترین پیشنهادات را می پذیرد.

6. محاسبه نرخ بازده اوراق خزانه : (FV-PV)/PV*360/ days = نرخ بازده
I = نرخ بهره
مثال : فرض کنید شرکتی برای خرید اوراق خزانه به ارزش سر رسیدی دلار با سررسید 91 روزه ، مبلغ دلار پیشنهاد می کند . اگر این شرکت در مزایده برنده شود نرخ بازده اوراق خزانه را بدست آورید:
نرخ بازده = (1,000,000 – 980,000)/980,000 * 360/91= 8.07

7. مزایده غیر رقابتی :
در این نوع مزایده مبالغی برای اوراق خزانه توسط خزانه تعیین می شود و مبالغ پیشنهادی بالاتر از مبالغ تعیین شده توسط خزانه مورد پذیرش قرار می گیرند.
روش محاسبه نرخ بازده اوراق خزانه بصورت مثالی در جدول 1-11 ارائه میشود :
این جدول دارای 4 ستون می باشد.
Date = تاریخ
Bid = (نرخ بازده فروش ) : یعنی اگر شرکتی در یک تاریخ معین اوراق خزانه را به فروش رساند نرخ بازدهی معادل نرخ بازدهی فروش (bid) خواهد داشت.
Ask = (نرخ بازده خرید) : نرخ بازدهی است که شرکت یا سرمایه گذار در صورت خرید اوراق خزانه و نگهداری تا سررسید تحصیل می کنند .
Yield = نرخ بازده اوراق خزانه

9. مثال : قیمت خرید و فروش یک اوراق خزانه 10
مثال : قیمت خرید و فروش یک اوراق خزانه دلاری خریداری شده در 22 ژانویه را با توجه به اطلاعات جدول 1-11 برای سررسید در 3 ژولای محاسبه کنید.
Pv = Fv – (Fv * Yield )* days to maturity / 360days
روز360 / ( تعداد روز تا سررسید) ( ارزش آتی*نرخ بازده ) - ارزش آتی = ارزش فعلی
به منظور محاسبه ارزش فعلی خرید از Ask و برای محاسبه ارزش فعلی فروش اوراق خزانه از Bid استفاده شود.

10. ارزش فعلی فروش = 10,000 – (10,000 * 0.1201*162)/360= 9459.55 $
Bid = نرخ بازده فروش = 12.01
Ask = نرخ بازده خرید = 11.89
ارزش فعلی خرید = 10,000 – (10,000* *162)/360= $
ارزش فعلی فروش = 10,000 – (10,000 * *162)/360= $

11. اوراق قرضه بهره دار :
روش دوم به منظور استفاده از وجوه نقد مازاد شرکت ها ، خریداری اوراق قرضه بهره دار می باشد.
اغلب دولتها اقدام به انتشار و عرضه اوراق بهادار از طریق نمایندگان خود مانند بانکها و سایر موسسات مالی می کنند . محاسبه نرخ بازده اوراق قرضه بهره داربا ذکر مثالی تشریح خواهد شد :

12. مثال:
شرکتی قصد خرید اوراق قرضه بهره داری را به ارزش اسمی دلار و سررسید 294 روزه دارد. نرخ بهره 8.75 درصد با پرداخت های بهره 6 ماهه می باشد و اولین تاریخ پرداخت بهره روز آینده و دومین تاریخ پرداخت بهره 294 روز آینده است . مبلغ خرید اوراق قرضه دلار است. این شرکت اوراق قرضه مشابه دیگری را هم بررسی کرده است و معین شده که این اوراق قرضه جدید بازدهي معادل 10.2 درصد دارد. تعييبن كنيد كه خريد كدام نوع اوراق قرضه مطلوبیت بیشتری دارد یا بازده بیشتری را ایجاد می کند.

13. هر یک از پرداخت های بهره معادل 10937.50 دلار می باشد.
250,000 $ * * 6/12 = $
فرمول محاسبه بصورت زیر است :
Pv = (Fv)/(1)+( i)(days/360)
Pv = ( )/(1)+(0.102)(294/360) = ( )/1.0833=240,873
Pv = ( )/(1)+(0.102)(111.5/360) = ( )/ = 10603

14. قیمت ارزش فعلی اوراق برابر$ 251476 (10603 + 240873 ) خواهد بود .
ارزش دلاری دلار بیشتر از دلار است (251476> )
لذا این اوراق قرضه بازده ای بیشتر از درصد دارند. اگر این فرایند را با نرخ تنزیل 10.5 درصد تکرار کنیم ، به ارزش فعلی دلار می رسیم که با مقایسه با دلار معلوم می شود که بازدهی حدوداً 10.5 درصد است .

15. گواهی سپرده بانکی :
گواهی سپرده بانکی یکی از ابزارهای سرمایه گذاری موسسات مالی است. گواهی سپرده بانکی دارای نرخ بازده ثابتی در یک دوره زمانی معین ( حداقل 30 روزه) است. در این نوع سپرده گذاری ها ، شخص سپرده گذار تعهد می کند که در طول یک دوره زمانی معین از وجوه سپرده خود برداشت نکند و در غیر این صورت جریمه خواهد شد و در قبال آن بانکهای تجاری و سایر موسسات مالی متعهد به پرداخت مبالغی به عنوان سود به سپرده گذاران در فواصل زمانی معین خواهند شد.
گواهی نامه های بانک های بزرگتر و قوی تر از لحاظ قدرت مالی و به اصطلاح بانکهای درجه یک بدلیل سرمایه گذاری مطمئن در آنها و نیز سود دهی نسبتا بالای این بانکها مرسوم تر هستند . علاوه بر این یک گواهی سپرده بانکی قبل از موعد پرداخت نیز در بازار قابل فروش است.

16. اوراق تجاری :
سفته یا اوراق استقراضی کوتاه مدت بدون تضمین یک شرکت معتبر یا شرکت غیر مالی بزرگ در دوره های 30 تا 270 روزه که به منظور تامین نقدینگی ، منتشر می شوند.
در صورتی که این اوراق توسط شرکت های مالی منتشر شوند به آنها اوراق بهادار مالی گفته می شود. این اوراق دارای نرخ سود بالاتری به نسبت دیگر ابزارهای بازارهای پولی کوتاه مدت می باشند و در ضمن این اوراق را می توان بطور مستقیم توسط خود شرکت یا بوسیله واسطه های مالی و دلالان در بازارهای فرعی به فروش رساند.
از آنجا که برای اوراق تجاری بازار فرعی محدود شده ای وجود دارد ، لذا قابلیت تبدیل به وجه نقد این اوراق نسبت به سایر سرمایه گذاری های کوتاه مدت کمتر است.

17. جدول 2-11 طبقه بندی اوراق قرضه را بر اساس درجه بندی مودی (moody`s rating) نشان می دهد.
طبقه 1 – عالی ((highest quality
طبقه 2 – خوب (higher quality )
طبقه 3 – متوسط (high quality )

18. اوراق قرضه این گروه فاقد ویژگیهای سرمایه گذاری مطلوب هستند.
شرح
Aaa
اوراق قرضه این دسته بهترین کیفیت را دارند . پرداخت های بهره با سودهای ثابت زیاد و تقریبا استثنایی انجام می شود و اصل مبلغ سرمایه هم محفوظ است . Aa
اوراق این دسته کیفیت بالایی دارند. این گروه از گروه Aaa پایین تر هستند . به این دلیل که سود ثابت آنها به بزرگی دسته اول نمی باشد. نوسانات عناصر موثر بیشتر است و ممکن است عناصر دیگری هم وجود داشته باشند A
اوراق قرضه این دسته بسیاری از ویژگیهای سرمایه گذاری مطلوب را دارا هستند و تعهدات بالاتر از حد متوسط دارند .
Baa
اوراق قرضه این گروه تعهدات متوسطی دارند یعنی نه در سطح بالایی حفاظت می شوند و نه در سطح پایین تضمین می شوند(سرمایه گذاری ضعیفی به حساب نمی آید ) Ba
اوراق قرضه این دسته تحت تاثیر عناصر ریسک پذیری قرار دارند و آینده آنها خیلی مطمئن و مشخص نمی باشد. B
اوراق قرضه این گروه فاقد ویژگیهای سرمایه گذاری مطلوب هستند.
Caa
اوراق قرضه این دسته ممکن است در پرداخت آنها ناتوانی بوجود آید Ca
تعهدات این گروه از اوراق قرضه درجه ریسک بسیار بالایی دارند. C
این دسته از اوراق قرضه پایین ترین و ضعیف ترین نوع اوراق قرضه هستند.

19. برات بانکی :
یک حواله یا برات مدت دار است که پرداخت آن توسط یک بانک تجاری یا موسسه ای مشابه ضمانت شده است. این حواله ها با قیمتی کمتر از ارزش سررسید فروخته می شوند و در تامین مالی کوتاه مدت برای خرید و فروش کالاهای بین دو طرف یا چند طرف مورد استفاده قرار می گیرد و اغلب در معاملات بین المللی کاربرد دارند.

20. مثال :
یک شرکت خارجی کالاهایی را به ارزش دلار به یک شرکت آمریکایی سفارش داده است. بانک مرتبط با شرکت آمریکایی براتی به ارزش دلاربا بازده 14 درصد و سررسید 90 روزه را ، عرضه میکند . خزانه دار باید چه مبلغی برای برات پرداخت کند ؟
Pv = (150,000) /(1)+(0.14)(90/360) = $
یعنی یک خزانه دار برای سرمایه گذاری وجوه نقد مازاد مطابق محاسبات بالا دلار برای این برات پرداخت خواهد کرد.

21. قرارداد باز خرید: REPO
موافقت نامه ای است که به موجب آن یک بانک یا کارگزار اوراق بهادار تعهد می کند که اوراق بهادار شرکت را به فروش برساند و شرکت نیز متقابلاً متعهد می شود که همین اوراق را در زمانی مشخص و به مبلغی معین باز خرید نماید.
قرارداد باز خرید یک ابزار کوتاه مدت برای سرمایه گذاری است و اغلب برای مدت یک شب ، یک هفته و یا هر دوره ای کمتر از یک هفته مورد استفاده است.

22. مثال : یک دلال اوراق بهادار موافقت می کند که مجموعه ای از اوراق قرضه شرکتی را به مبلغ دلار روز جمعه بفروشد و آنها را روز دوشنبه به مبلغ دلار باز خرید کند. بازده موثر برای سرمایه گذار دارنده اوراق چه مقدار است؟
بازده موثر = (Fv –Pv )/ Pv * (360/ days)
بازده موثر یا واقعی = ( )/ * (360/3) = 13.6 %

23. ریسک نرخ بهره:
ریسک مهم در سرمایه گذاری اوراق بهادار قابل فروش ، زیان احتمالی ناشی از کاهش اصل مبلغ سرمایه است که به علت فروش اوراق قبل از سررسید ایجاد میشود و دو عامل در این ریسک موثرند :
1 - نوسانات ارزش بازار در خلاف جهت نرخ های بهره :
هنگامی که نرخ های بهره افزایش یابند ، ارزش اوراق بهادار در دست سهامداران کاهش می یابد و بالعکس .

24. 2 - زمان سررسید:
درجه و میزان ریسک نرخ بهره بطور مستقیم به طول دوره سررسید اوراق بهادار بستگی دارد. لذا اگر مدت سررسید نسبتا کوتاه باشد ارزش بازار در یک دامنه محدودی نوسان خواهد داشت و در صورتی که مدت سررسید طولانی باشد ، نوسانات ارزش بازار شدیدتر خواهد شد و این منجر به افزایش ریسک می شود.

25. مثال : شرکتی وجوه نقد مازاد خود را در اوراق تجاری شرکتی سرمایه گذاری کرده است. علاوه بر این فرض کنید که شرکت سرمایه گذار باید اوراق خود را 60 روز قبل از سررسید بفروشد. شرکت دلار اوراق را بر مبنای نرخ بازده 13 درصد بطور سالانه و با دوره 182 روزه خریداری می کند. 60 روز قبل از سررسید بازده اوراق به 17 درصد افزایش یافت و لذا شرکت تمام اوراق را فروخت.
Pv = (500,000)/(1)+(0.13)*(182/360) =
در این صورت شرکت اوراق را به مبلغ دلار خریده است و مبلغ دلار در سررسید دریافت می کند.
هنگامی که شرکت ، خریداری 60 روز قبل از سررسید پیدا کند اوراق با نرخ بازده جدید 17 % فروخته می شوند و شرکت معادل دلار دریافت می کند.
Pv = (500,000)/1+(0.17)(60/360) = 486,224

26. نرخ بازده موثر برای اوراق که 4 ماه یا 120 روز نگهداری شده اند به میزان 10.7% خواهد بود.
بازده موثر یا بازده واقعی= (486,224 – 469,165)/469,165 * (360/122)= 10.7 %
اختلاف بین بازده مورد انتظار 13 % و بازده واقعی % نتیجه ریسک نرخ بهره می باشد.

27. پایان