1. تهیه و تنظیم : دکتر شقایق قاسمی بخش مدیریت دارویی بیمارستان شمال
تزریق دارویی ایمن
تهیه و تنظیم :
دکتر شقایق قاسمی
بخش مدیریت دارویی بیمارستان شمال

2. قسمت اول نحوه رقیق سازی ویال های آنتی بیوتیکی و مدت زمان پایداری ویال های رقیق شده

3. سفتریاکسون250 و 500 و 1و 2
آماده سازی دارو : 1- تزریق عضلانی : به ترتیب میزان1 ، 2، 3/5 ، 7 میلی لیتر آب سترون قابل تزریق یا لیدوکایین 1% یا دکستروز 5% یا سدیم کلراید 0/9% به ویال های سفتریاکسون250mg ، 500 mg ، 1 گرم ، 2 گرم افزوده و به خوبی تکان دهید. تزریق بدون لیدوکایین دردناک خواهد بود. دوز بالای 1 گرم در 2 منطقه متفاوت تزریق شود. ( منبع : بروشور شرکت داروسازی آفا شیمی و اکسیر ) 2- تزریق وریدی : ویال 1 گرمی با 10 ml آب مقطر استریل رقیق کرده و طی 4 دقیقه تزریق شود. محلول باید شفاف باشد و ذره ای دیده نشود. ( منبع : کتاب injctable drugs guide ) 2- انفوزیون وریدی : به ترتیب 5 ، 10، 20 میلی لیتر آب سترون قابل تزریق به ویال های سفتریاکسون 500 mg ، 1 گرم ، 2 گرم افزوده و آنرا بخوبی تکان دهید. سپس محلول اولیه را با حجم 50 – 100 میلی لیتر با محلول سدیم کلراید 0/9% یا دکستروز 5% رقیق نمایید. محلول حاصله به مدت 24 ساعت در دمای محیط و 3 روز در یخچال پایدار است. توصیه می شود بلافاصله مصرف گردد. ( منبع : بروشور شرکت داروسازی آفا شیمی و اکسیر )

4. سفتریاکسون
محلول اماده شده باید شفاف به رنگ زرد روشن یا کهربایی باشد و در صورت تغییر رنگ و تیره شدن محلول از مصرف آن خودداری کنید.
انفوزیون وریدی حداقل طی 30 دقیقه صورت گیرد.
تزریق عضلانی باید بصورت عمیق و در عضله بزرگ باشد.
استفاده از رقیق کننده های حاوی کلسیم مانند محلول رینگر جهت رقیق سازی دارو ممنوع است.
سفتریاکسون با ونکومایسین تداخل فیزیکی دارد.
از مخلوط کردن سفتریاکسون با آمینوگلیکوزیدها مانند جنتامایسین به منظور تزریق وریدی خودداری کرده و در صورت نیاز به تزریق همزمان از دو نقطه جدا تزریق کنید. ( منبع : بروشور شرکت داروسازی آفا شیمی و اکسیر )

5. سفتریاکسون
قبل از تزریق دارو به بیمار ، از سابقه حساسیت به سفالوسپورین ها یا پنی سیلین ها سوال شود.
منع مصرف سفتریاکسون در بیماران با سابقه حساسیت به سفتریاکسون و سایر سفالوسپورین ها ( سفالکسین ، سفالوتین ، سفکسیم ، سفتازیدیم ، سفوتاکسیم ، سفازولین و ....)
با توجه به حساسیت متقاطع پنی سیلین و سفالوسپورین ها ، در صورت سابقه حساسیت به پنی سیلین فقط در موارد ضروری و با رعایت احتیاط تجویز سفتریاکسون صورت گیرد.

6. سفتریاکسون
مصرف همزمان با محلول یا فرآورده حاوی کلسیم حتی بصورت انفوزیون همزمان از رگ های مختلف ممنوع است و تا 48 ساعت بعد از تزریق سفتریاکسون باید از مصرفش اجتناب گردد.
مصرف دارو در نوزاد مبتلا به هایپربیلی روبینمیا ، بویژه نوزاد نارس ، ممنوع است.
( منبع : بروشور شرکت داروسازی آفا شیمی و اکسیر )

7. سفتریاکسون

8. ونکومایسین 500 و 1 رقیق سازی ونکومایسین :
10 سی سی آب مقطر به ویال 500 mg یا 20 سی سی آب مقطر به ویال 1 گرمی اضافه کرده ، سپس محلول را به ترتیب به حداقل 100 ، 200 سی سی نرمال سالین ، دکستروز 5% و سایر سرم های سازگار اضافه و مجددا رقیق نمایید.
محلول فوق تا 14 روز در یخچال پایدار است اما در دمای اتاق فقط تا 4 ساعت پایدار است. ( بروشور شرکت جابر بن حیان)
محلول رقیق شده اولیه تا رقیق شدن مجدد ، تا یک روز در دمای اتاق و 4 روز در دمای یخچال پایدار است . ( بروشور شرکت داروسازی دانا)
محلول تهیه شده را بلافاصله مصرف کنید ( بروشور شرکت اکسیر )

9. ونکومایسین انفوزیون باید طی 1-2 ساعت صورت گیرد .
غلظت محلول انفوزیون نباید بیش از 5 میلی گرم بر میلی لیتر و سرعت انفوزیون نباید بیش از 10 میلی گرم در دقیقه باشد.
انفوزیون سریع دارو میتواند باعث عوارض کهیر ، قرمزی اندام فوقانی ، راش ، برافروختگی شود و هرگز نباید بصورت تزریق سریع وریدی تزریق شود.
فرآورده هرگز نباید عضلانی تزریق شود یا از ورید نشت کند زیرا درد شدید و نکروز بافت را منجر می شود.
فرآورده نباید با داروهای دیگر مخلوط شود.
جهت درمان عوارض حساسیتی مصرف آنتی هیستامین و استروئید توصیه می شود. فقط در این موارد باید دقت کرد که آنتی هیستامین علایم سمیت گوشی مانند وزوز و سرگیجه را ممکن است ماسکه کنند.

10. ونکومایسین
در صورت مصرف همزمان این دارو با داروهایی ایجاد کننده سمیت گوشی و کلیوی مانند
آمینوگلیکوزیدها ( جنتامایسین ، آمیکاسین ، نئومایسین )
آمفوتریسین بی
کوتریموکسازول
فوروزماید ...
اثرات سمی دارو روی گوش و کلیه تشدید می شودو توصیه می شود که مانیتورینگ های لازم ( BUN ، Cr سرم و ارزیابی وضعیت شنوایی بیمار ) انجام شود.
سالمندان به این عوارض حساس ترند.

11. ناسازگاری سازگاری دارو
در صورت نیاز به مصرف همزمان با داروهای ناسازگار لازم است در نقاط مختلفی از بدن تزریق شود.

12. آمپی سیلین 250 و 500 و 1
تزریق عضلانی : ویال 250 و 500 را در 1/5 میلی لیتر و ویال 1 گرمی را در 3/5 میلی لیتر آب سترون قابل تزریق حل نموده و بطور عمیق تزریق کنید.
تزریق مستقیم داخل وریدی : ویال 250 و 500 را در 5 میلی لیتر و ویال 1 گرمی را در 10 میلی لیتر آب سترون قابل تزریق حل کنید. ویال 250 و 500 را طی 5 دقیقه و ویال 1 را طی 15 دقیقه تزریق کنید. ( تزریق سریع وریدی ممکن است باعث تشنج شود)
انفوزیون وریدی : ویال 250 و 500 را در 5 میلی لیتر و ویال 1 گرمی را در 10 میلی لیتر آب سترون قابل تزریق حل نموده و محلول به دست آمده را در حجم مناسب نرمال سالین ( معمولا 100 میلی لیتر ) رقیق تر کرده و طی 30 – 60 دقیقه انفوزیون نمایید.

13. آمپی سیلین
محلول آماده تزریق عضلانی و تزریق مستقیم وریدی را بلافاصله مصرف نمایید. ( بروشور شرکت داروسازی دانا )
محلول رقیق شده اولیه تا 24 ساعت در یخچال پایدار است اما از نظر میکروبی باید بلافاصله مصرف شود. ( کتاب injectable drugs guide )
آمپی سیلین با سرم رینگر و دکستروز 5% ناسازگار است . ( کتاب injectable drugs guide )

14. ناسازگاری
سازگاری
دارو

15. پنی سیلین جی
فقط برای تزریق عضلانی عمیق می باشد. از تزریق وریدی خودداری کنید.
به ویال پنی سیلین جی پروکایین 400 ، 1ml
به ویال پنی سیلین جی پروکایین 800 ، 2 ml
به ویال پنی سیلین جی بنزاتین ، 3ml
آب سترون قابل تزریق اضافه کرده و بخوبی تکان دهید و سوسپانسیون یکنواخت به دست آمده را بلافاصله بصورت عمیق در عضله با سوزن 21 تزریق نمایید. قبل از تزریق آسپیراسیون جهت اطمینان از عدم تزریق دارو به داخل عروق انجام شود .

16. پنی سیلین جی
تزریق دوز بالاتر می تواند باعث تحریک پذیری خارج از حد عصبی – عضلانی و تشنج شود.
در صورت مشاهده حساسیت دارویی درمان های لازم با اپی نفرین و اکسیژن ، کورتیکواستروئید ، آنتی هیستامین انجام شود.
در صورت سابقه بیمار به پروکایین بادی تزریقپوستی 0/2 میلی لیتری محلول پروکایین 2% تست شود . در صورت التهاب و قرمزی نباید فرآورده مصرف شود.
مصرف این دارو بعلت وجود ملح پتاسیم در بیمار با نقص کلیه و نارسایی احتقانی قلب ، مصرف پتاسیم و دیورتیک بالا برنده پتاسیم با احتیط انجام شود. ( بروشور شرکت داروسازی جابربن حیان)

17. کلوگزاسیلین آماده سازی :
برای تزریق عضلانی به ترتیب 2 و 2/5 ml آب سترون قابل تزریق به ویال های 250 و 500 افزوده و حل نمایید.
برای تزریق مستقیم داخل وریدی : 5 ml آب سترون قابل تزریق به به ویال های 250و 500 افزوده و حل نموده و طی 2-4 دقیقه تزریق نمایید.
برای انفوزیون وریدی : محتوی ویال های 250 و 500 را در 5 ml آب سترون قابل تزریق حل نموده و محلول رقیق شده اولیه را با حجم مناسب از یک مایع انفوزیون مناسب مانند سدیم کلراید 0/9% یا دکستروز 5% رقیق کنید.
توصیه می شود محلول تهیه شد بلافاصله مصرف گردد. (بروشور شرکت داروسازی دانا )

18. کلوگزاسیلین
هشدار : بیمار با سابقه آلرژی به پنی سیلین یا سفالوسپورین ها می توانند به کلوگزاسیلین هم حساس باشند .

19. پیپراسیلین تازوباکتام
آماده سازی :
برای تزریق مستقیم وریدی : به ترتیب 10 ، 15 ، 20 mlاز محلول مناسب ( آب سترون قابل تزریق یا سدیم کلراید 0/9% یا دکستروز 5% ) را به ویال 2 ، 3 ، 4 گرمی پیپراسیلین اضافه و بخوبی تکان داده تا پودر کاملا حل شود . سپس محلول بدست آمده را در حالت سکون قرار داده تا کف و حباب های ایجاد شده از بی رود و حالت شفاف بگیرد .
محلول شفاف فوق را طی 3-5 دقیقه تزریق وریدی کنید.

20. پیپراسیلین تازوباکتام
برای انفوزیون وریدی :
به ترتیب 10 ، 15 ، 20 mlاز محلول مناسب ( آب سترون قابل تزریق یا سدیم کلراید 0/9% یا دکستروز 5% ) را به ویال 2 ، 3 ، 4 گرمی پیپراسیلین اضافه و حل کرده و محلول بدست آمده را بلافاصله در ml از همان محلول رقیق تر کرده و طی دقیقه انفوزیون کنید.
محلول های آماده برای تزریق وریدی به مدت 24 ساعت در یخچال و 1 ساعت در درمای اتاق پایدارند .

21. پیپراسیلین تازوباکتام
ناسازگاری
سازگاری
دارو

22. سفازولین 250 و 500 و 1 آماده سازی :
برای تزریق عضلانی به ویال 1 gr، 2/5 میلی لیتر و به ویال500و 250 mg 2 میلی لیتر آب استریل قابل تزریق اضافه نمایید و بخوبی تکان دهید تا حل شود و بصورت عضلانی عمیق تزریق کنید.
برای انفوزیون وریدی ابتدا 5 ml آب قابل تزریق را به ویال 250 ، 5-10 ml آب قابل تزریق را به ویال 500 و1 اضافه کرده و سپس محتوی ویال را با ml محلول سدیم کلراید0/9% یا دکستروز 5% رقیق کرده و طی 30 دقیقه انفوزیون کنید.
بلافاصله بعد از آماده سازی محلول را تزریق کنید.

23. ناسازگاری
سازگاری
دارو

24. سفوتاکسیم 500 و 1 تزریق وریدی طی 3-5 دقیقه صورت گیرد آماده سازی :
سفوتاکسیم 500 : به ترتیب 2 و 10 میلی لیتر آب سترون قابل تزریق جهت تزریق عضلانی و وریدی اضافه کرده و بخوبی تکان دهید.
سفوتاکسیم 1 : به ترتیب 3و 10 میلی لیتر آب سترون قابل تزریق جهت تزریق عضلانی و وریدی اضافه کرده و بخوبی تکان دهید.
تزریق وریدی طی 3-5 دقیقه صورت گیرد
محلولهای رقیق شده اولیه تا 12 ساعت در دمای اتاق و 24 ساعت در یخچال پایدار است.
جهت انفوزیون وریدی، محلول رقیق شده اولیه را با میلی لیتر سدیم کلراید 0/9% یا دکستروز 5% رقیق تر نمایید این محلول تا 24 ساعت در دمای اتاق پایدار است.
( بروشور شرکت جابربن حیان و کتاب injectable drugs guide )

25. سفوتاکسیم
ناسازگاری
سازگاری
دارو

26. سفتازیدیم 500 و 1 آماده سازی :
تزریق عضلانی : به ترتیب 1/5 و 3 ml آب سترون قابل تزریق یا لیدوکایین 1% به ویال های 500 و 1 اضافه کنید.
انفوزیون وریدی : ابتدا 3 یا 5 ml آب مقطر استریل یا سدیم کلراید 0/9% ، رینگر لاکتات ، رینگر ، دکستروز 5 یا 10% به ویال 500 و 10 ml از محلولهای فوق را به ویال 1 gr اضافه کرده و خوب تکان دهید تا حل شود . سپس با ml از همان محلول فوق رقیق تر کرده و انفوزیون کنید.
محلول داخل ویال باید بلافاصله تزریق گردد. ( بروشور شرکت لقمان )
محلول رقیق شده اولیه تا 24 ساعت در یخچال پایدار است اما از نظر میکروبی باید بلافاصله مصرف شود. ( کتاب injectable drugs guide )

27. ناسازگاری
سازگاری
دارو

28. سفتی زوکسیم 500 و 1 آماده سازی :
سفتی زوکسیم 500 و 1
آماده سازی :
به ترتیب 1/5 ، 5 ml آب سترون قابل تزریق یا لیدوکایین 1% جهت تزریق عضلانی و وریدی به ویال 500 و
به ترتیب 3 و 10 ml آب سترون قابل تزریق یا لیدوکایین 1% جهت تزریق عضلانی و وریدی به ویال 1 gr اضافه نموده و بخوبی تکان دهید.
پس از حل شدن کامل پودر ها درصورت مشاهده ذره خارجی از تزریق خودداری کنید.
در صورت انفوزیون وریدی محلول اولیه را با میلی لیتر محلول سدیم کلراید 0/9% تزریقی یا دکستروز 5% رقیق تر نمایید.
محلول رقیق شده اولیه تا 24 ساعت در دمای اتاق و یخچال پایدار است.
( بروشور شرکت داروسازی جابر بن حیان و دانا )

29. ایمی پنم سیلاستاتین 500/500 و 250/250
آماده سازی : 10 ml از محلولهای قابل تزریق سدیم کلراید 0/9% ، دکستروز 5% یا 10% ، دکستروز 5% سدیم کلراید 0/9% ، مانیتول 5% و 10% به محتویت ویال افزوده و بخوبی تکان دهید تا سوسپانسیون یکنواختی حاصل شود. سوسپانسیون آماده شده را به حجم 100 ml از همان محلول اضافه نمایید .10 ml از محلول استفاده شده جهت رقت ابتدایی را به ویال تخلیه شده افزوده و بخوبی تکان دهید. محلول انفوزیون باید شفاف باشد.
از تزریق سوسپانسیون اولیه و محلولهای کدر بصورت وریدی جدا خودداری کنید.
انفوزیون طی دقیقه باید صورت گیرد.
توصیه می شود محلول آماده شده بلافاصله بعد از تهیه مصرف شود.
( بروشور شرکت داروسازی زاگرس )

30. ایمی پنم سیلاستاتین
ناسازگاری
سازگاری
دارو

31. مروپنم 500 و 1
آماده سازی :
جهت تزریق مستقیم وریدی : به ترتیب 10 و 20 ml آب استریل به ویال های 500 و 1 افزوده و ویال را خوب تکان دهید تا کاملا حل و شفاف شود. از مصرف محلول کدر خودداری کنید. تزریق مستقیم وریدی طی 3-5 دقیقه صورت گیرد.
جهت انفوزیون وریدی : محلول حاصل فوق را تا غلظت مورد نظر ( حجم ml ) با محلول های قابل تزریق سدیم کلراید 0/9% یا دکستروز 5% رقیق نمایید. انفوزیون طی دقیقه صورت گیرد.
پس از آماده سازی بلافاصله تزریق نمایید. ( برشور شرکت لقمان )

32. سفپیم
آماده سازی :
برای تزریق عضلانی : به ترتیب 1/3 و 2/4 ml از یکی از محلولهای ( آب مقطر تزریقی ، سدیم کلراید 0/9% ، دکستروز 5% ، محلول 1% لیدوکایین) را به ویال های 0/5 و 1 گرمی بیفزایید.
برای انفوزیون وریدی : به ترتیب 5 و 10 ml از یک حلال مناسب ( سدیم کلراید 0/9% ، دکستروز 5% ، دکستروز سالین ) به ویال های 1 و 2 گرمی برای تهیه رقت اولیه بیفزایید . این رقت را سپس به حجم ml رقیق تر کرده و طی حداقل 30 دقیقه انفوزیون کنید. ( محدوده سازگاری ، غلظت های 1-40 میلی گرم سفپیم در میلی لیتر است )

33. سفپیم
ویال ها را پس از اضافه نمودن حلال به مدت 1-2 دقیقه تکان دهید و سپس ساکن بماند تا شفاف شود و پس از شفاف شدن تزریق گردد.
محلول آماده شده 24 ساعت در دمای اتاق و 1 هفته در یخچال قابل استفاده است. ( بروشور شرکت داروسازی اکسیر )

34. زمان پایداری در دمای اتاق
غلظت سفپیمmg/ml
غللظت دارو همراه
محلول حامل
زمان پایداری در دمای اتاق
زمان پایداری در یخچال 40
آمیکاسین 6mg/ml
NS 0/9% یا DW 5%
24 ساعت
7 روز
آمپی سیلین 1mg/ml
DW 5%
8 ساعت
آمپی سیلین 10 mg/ml
2 ساعت
آمپی سیلین 1 mg /ml
NS 0/9%
48 ساعت 4
آمپی سیلین 40 mg/ml
4- 40
کلیندامایسین 0/25-6 mg/ml
NS 0/9% یا DW 5%
کلرید پتاسیم mEq/ml
NS 0/9% یا DW 5%
هپارین unit/ml
تئوفیلین 0/8 mg/ml

35. سفپیم

36. اسپکتینومایسین 2 gr
آماده سازی : 3/2 ml آب مقطر استریل به ویال افزوده و ویال را شدیدا تکان دهید. تزریق باید بصورت عضلانی عمیق در ربع فوقانی عضله گلوتئال صورت گیرد. سوسپانسیون دارو تا 24 ساعت در دمای اتاق پایدار است.

37. تیکوپلانین 200 و 400 mg ( تارگوسید)
آماده سازی :
تزریق مستقیم وریدی طی 3-5 دقیقه و انفوزیون طی 30 دقیقه صورت می گیرد.
در نوزاد زیر 2 ماه باید دارو حتما باید انفوزیون شود.
محلول رقیق شده ممکن است خوراکی هم مصرف شود.
3 ml آب مقطر سترون تزریقی به ویال افزوده و بصورت چرخشی حرکت دهید تا دارو کاملا حل شود و در عین حال کف تشکیل نشود. دقت کنید با تشکیل کف ، 15 دقیقه ثابت بماند تا کاملا شفاف شود.
محلول رقیق شده اولیه در محلول های انفوزیون زیر می توانند رقیق تر شوند.
سدیم کلراید 0/9% - رینگر – دکستروز 5 و 10 %

38. تیکوپلانین 200 و 400 mg ( تارگوسید)
محلول رقیق شده اولیه و ثانویه 24 ساعت در یخچال پایدار است.

39. قسمت دوم ویال های multiple dose

40. single dose vial
این ویال ها فاقد مواد نگهدارنده(preservative ) هستند و در صورت وارد شدن نیدل امکان رشد میکروبها وجود دارد و نباید برای بیش از یک مریض بکار رود.
In a single patient
For a single case
اگر ویال مورد نظر حاوی مقدار بیشتری از دارو مورد نظر برای یک بیمار است ، به هیچ عنوان ویال سینگل دوز را برای بیش از یک مریض بکار نبرید.
در صورتیکه نیاز است برای یک مریض چند بار از ویال single dose استفاده شود از نیدل و سرنگ جدید استفاده شود.

41. Multiple dose vial
نکته 1 : ویال های مولتیپل دوز حاوی ماده نگهدارنده آنتی باکتریال است و نمی تواند علیه ویروس عمل کند .
و اگر بهداشت پرسنل هنگام کار با ویال های تزریقی رعایت نشود نمیتواند از محتویات ویال محافظت کند .
نکته 2 : اگر ویال لازمه برای بیش از یک مریض استفاده شود ویال را در “ محل درمان فوری بیمار “ نبرید زیرا احتمال آلوده شده ویال بسیار بالا می رود و بادی در اتاق استوک دارو ، دارو را در سرنگ کشید .
محل درمان فوری بیمار: اتاق عمل ، تخت بیمار

42. چه وقت ویال های مولتیپل دوز باید دور ریخته شوند ؟
ویال های باز شده باید طی 28 روز مصرف و باقی در ریخته شود بغیر از داروهایی که کارخانه مشخص کرده که مدت زمان کمتر یا بیشتری میتواند نگهداری شود.
هیچ ویالی نباید بیشتر از تاریخ انقضا نگهداری شود.

43. تزریق ایمن سوالات رایج 
1- آیا میشه یک سرنگ رو برای بیش از یک بیمار استفاده کرد و فقط نیدل را تعویض کرد ؟
خیر ، امکان داره مقدار کمی خون از نیدل به داخل سرنگ پمپ شود و سرنگ و نیدل هر دو آلوده می شوند.
2- آیا میشه سرنگی که با اون دارو را به سرم تزریق میکنند دوباره برای یک بیمار دیگر مصرف کرد ؟
خیر ، هرچیزی از کیسه دارویی (سرم ) تا کاتتر بیمار ، یک واحد محسوب میشه و بطور مستقیم یا غیر مستقیم با خون بیمار در ارتباط باشد ، نمی شود برای یک بیمار دیگر مصرف کرد.

44. ليست ويالها single dose بیمارستان شمال
Vial kCl 15%
Vial NaCl 5%
Vial magnesium sulfate 20% ,50%
Dextrose 50%
IVIG
Intralipid 10%
Aminoplasmal 10%
ليست ويال ها multidose بیمارستان شمال
Insulin regular( R)
Insulin NPH (N)
Vial lidocain 2%

45. منابع :
/ FAQs regarding safe practices for mediccal injection

46. قسمت سوم : داروهای مشابه LASA

48. قسمت چهارم : داروهای پرخطر