1. Projekat: Jačanje istraživačkog potencijala u visokom obrazovanju kao doprinos daljem razvoju regije Zapadnog Balkana – Aktivnost 3.3: Obuka mladih istraživača Zapadnog Balkana u oblasti metodologije naučnog rada
Prof. dr Irena Orović, Prof. dr Srdjan Stanković, Anđela Draganić
Univerzitet Crne Gore, 29 Novembar, 2017.g

2. Pregled: Metodologija naučnog rada Pisanje i prijava naučnog rada
Ilustracija naučnih rezultata korišćenjem tabela i figura
Literatura i navođenje referenci
Odabir naučnog časopisa
Etika

3. Metodologija naučnog rada
PUT KA USPJEŠNOM ISTRAŽIVAČU:
Razvijanje logičkog razmišljanja:
Razrada ideje na logičan način
Logičan zapis razmišljanja i same ideje
Logična interpretacija podataka
Sposobnost logičkog objašnjenja ideje naučnog rada

4. Metodologija naučnog rada
PUT KA USPJEŠNOM ISTRAŽIVAČU:
Ne vjeruj dok ne dokažeš
4 Dekartova pravila istraživanja:
Pravilo racionalne jasnoće - Neću prihvatiti nikada kao istinu nešto, što očigledno ne znam da je istinito. Radiću bez žurbe i prenagljivanja, neću zahvatiti svojim sudovima ništa što se ne bi mome duhu tako jasno i razgovjetno očitavalo, da više nikada neću imati prilike u to posumnjati
Pravilo analize - Podijeliću svaki zadatak koji ispitujem, u toliko djelova koliko je moguće i koliko je potrebno, da se on najbolje riješi.
Pravilo sinteze - U svojim ću mislima ići po redu počinjući od predmeta koji su najjednostavniji i koje je najlakše upoznati, a zatim ću se penjati malo po malo po stepenicama do spoznaje složenijih predmeta, pretpostavljajući red i među onim predmetima, koji ne slijede prirodno jedni iz drugih.
Pravilo klasifikacije - Obavljaću tako potpune podjele i tako detaljne preglede, da mogu pouzdano znati kako nisam ništa izostavio.

5. Metodologija naučnog rada
Analitičnost
Sistematičnost
Racionalnost
KVALITETAN ISTRAŽIVAČKI RAD PODRAZUMIJEVA:
Prikupljanje podataka i eksperimentalnu evaluaciju
Pouzdanost prikupljenjih podataka
Postavljanje pravih pitanja i posmatranje pravog problema
Analiza podataka na pravi način
Pravilnu interpretaciju analiziranih podataka
Istraživanje sa ciljem proširivanja znanja
Istinitost dobijenih rezultata

6. Metodologija naučnog rada
POSMATRANJE SVIH MOGUĆIH FAKTORA KOJI UTIČU NA REZULTAT ISTRAŽIVANJA
Promjena i posmatranje uticaja pojedinačnih faktora na rezultat istraživanja
Testiranje hipoteze u prirodnim uslovima
Metodologija naučnog rada

7. Metodologija naučnog rada
NAUKA:
Objektivnost
Pouzdanost
Preciznost
Analitičnost
Sistematičnost
Racionalnost
DOBRO ORGANIZOVAN POSTUPAK ISTRAŽIVANJA PODRAZUMIJEVA:
Uključivanje svih faktora koji mogu uticati na rezultat naučno-istraživačkog rada
Obavljanje svih mogućih statističkih analiza
Ponavljanje eksperimenata dovoljan broj puta u cilju dobijanja relevantnih rezultata
Kvalitativna kontrola skupa podataka koji se ispituje
Poznavanje svih načina koji mogu dovesti do greške u postupku istraživanja, kao i poznavanje procedura za izbjegavanje pojave greški

8. Metodologija naučnog rada
CILJ ISTRAŽIVAČKOG RADA – POVEĆANJE ZNANJA
KORACI U RADU:
Identifikacija problema
Poznato/Nepoznato
Identifikacija hipoteze
Pravljenje plana istraživanja
Prikupljanje informacija
Diskusije
Pisanje i revizija rada
Istraživanje je sistematski, kritički, kontrolisani i ponovljivi proces sticanja novih znanja, neophodnih za identifikovanje, određivanje i rješavanje naučnih problema.

9. Metodologija naučnog rada
KAKO POČETI:
Istraživanje literature – korišćenje literature što je moguće novijeg datuma
Knjige
Radovi
Recenzije
Potreba poznavanja starije literature (geneza znanja)
Naučni skupovi
Diskusije sa članovima istraživačkog tima
Umrežavanje

10. Metodologija naučnog rada
Podjele istraživanja:
teorijska i empirijska (prema prirodi)
početna i usmjerena (prema funkciji)
fundamentalna
i primijenjena (prema cilju)
Početno istraživanje ima za cilj da razjasni i definiše prirodu problema istraživanja

11. Metodologija naučnog rada
KADA SE ISTRAŽIVANJE NE RADI:
Kada unaprijed znate odgovor
Kada je odgovor irelevantan (naučno ili praktično)
Kada niste sigurni šta želite da znate
Kada ne raspolažete svim neophodnim resursima (finansijskim, kadrovskim, tehničkim ...)

12. Metodologija naučnog rada
DEFINISANJE PROBLEMA ISTRAŽIVANJA:
Naučni problemi se ne mogu riješiti odmah i direktno postojećim znanjem
Zahtijevaju istraživanja
Definisanje problema je iterativan proces (povratna sprega)
Inicijalna definicija problema
Definisanje cilja
Postavljanje hipoteza
Ponovno definisanje problema
Problem se najbolje definiše / opiše na kraju rada / istraživanja (kada istraživač ima cjelovitu sliku problema)

13. Metodologija naučnog rada
DEFINISANJE PROBLEMA ISTRAŽIVANJA:
Naučni problem ima svoj okvir (šta jeste, a šta nije poznato za definisanje)
Problem nikad nije nezavisan
Problem je obično protivrječnost (npr. ako dva iskaza iste teorije o istom problemu tvrde suprotno – to može biti problem)
Problem mora biti zasnovan na poznatom
Problemi često zahtijevaju interdisciplinarna predznanja

14. Metodologija naučnog rada
NAUČNE MREŽE
NEKE
BAZE PODATAKA
Pubmed (
Google scholar (
Scifinder Scholar (
Scopus (
Web of Science (

15. Metodologija naučnog rada
PLAN ISTRAŽIVANJA:
Tačan
Precizan
Efikasan
Robustan

16. grube sposobnosti + fine sposobnosti + istraživačke sposobnosti
Metodologija naučnog rada
Obrazovanje =
grube sposobnosti + fine sposobnosti + istraživačke sposobnosti
grube sposobnosti: nauka i tehnologija,...
fine sposobnosti: menadžment, komunikacione sposobnosti, socijalni aspekt, ...

17. Metodologija naučnog rada
VJEŠTINE NAUČNE KOMUNIKACIJE:
Diskusija o ostvarenim naučnim rezultatima
Adekvatno poznavanje engleskog jezika
Poznavanje načina na koji je potrebno struktuirati tekst rada
Poznavanje načina na koji je potrebno predstaviti metodologiju rada
Poznavanje načina pisanja sažetka rada i sumiranja procedure rada

18. Metodologija naučnog rada
VJEŠTINE NAUČNE KOMUNIKACIJE:
Poznavanje i korišćenje različitih sistema referenciranja
Dizajniranje i čitanje dijagrama, grafika, tabela i figura
Poznavanje načina usmenog prezentovanja rada
Korišćenje literature i načini na koje je moguće doći do adekvatne literature
Poznavanje procedure za prijavu rada naučnom časopisu
Poznavanje termina kao što su impact faktor, indeks citiranosti i slično
Poznavanje načina pripreme poster prezentacije

19. Metodologija naučnog rada
VJEŠTINE NAUČNE KOMUNIKACIJE:
Komunikacija sa: specijalistima u oblasti od interesa, studentima, širom javnošću
Sa ciljem: proširivanja znanja, informisanosti, podsticanja razvoja, traženja ciljnih grupa
Jednostavnost
Preciznost
Jasnoća
Iskrenost

20. Pisanje rada i analiza materijala
VRSTE NAUČNIH DOKUMENATA:
Izvještaji
Naučni članci
Pregledni radovi
Prijedlozi za istraživanje (Proposals)
Teze
Knjige
Poglavlja u knjigama
Apstrakti
Prezentcije
Poster prezentacije

21. Pisanje rada i analiza materijala
Naslov + imena autora + udruženje
Apstrakt i ključne riječi
Uvod (i/ili opis korišćene literature)
Materijali i metode
Rezultati i diskusija
Zaključak
Zahvalnica
Reference
Dodatak

22. Pisanje rada i analiza materijala
Pregled postojećih metoda - state-of-the-art
Prijedlog novih metoda
• Tačno i prilagođeno čitaocu (istraživaču, studentu, široj publici)
• Kratko
•Jasno

23. Pisanje rada i analiza materijala
Analiza ciljeva i ciljnih grupa
Pravljenje draft verzije
Revidiranje
KO-ZAŠTO-ŠTA-KAKO
Kriterijumi: Značenje:
Jasnoća Čitaoc dobija poruku
Kompletnost Dati odgovori na pitanja
Korektnost Poruka je adekvatna
Efikasnost Efikasno potrošeno vrijeme

24. Pisanje rada i analiza materijala
KOHERENTNOST:
Naglasiti čitaocu šta da očekuje
Konzistentnost u stilu pisanja
Konsolidovati informacije
prikupiti podatke, literaturu, tabele, figure
odabrati časopis
provjeriti tematiku odabranog časopisa
početi sa pisanjem rada
Pisati brzo (pisati svojim riječima, držati se plana, pisati dio po dio, tretirati svaku sekciju kao zaseban esej)
Napraviti draft rada
Revidirati draft verziju, nekoliko puta, dok god ima potrebe za bilo kakvim ispravkama

25. Pisanje rada i analiza materijala
Provjeriti smisao svake rečenice
Posebno povesti računa o dugačkim rečenicama
Revidirati rad u smislu jasnoće i kratkoće
Izbjegavati nepotrebne riječi
Biti konzistentan
Ukoliko rad ima više autora, povesti računa da se stil pisanja rada ne razlikuje i da ostane konzistentan
Prvi autor bi trebalo da uradi krajnje izmjene rada kako bi stil i struktura rada ostali konzistentni

26. Pisanje rada i analiza materijala
GDJE PUBLIKOVATI:
Faktori koje treba uzeti u obzir pri odabiru časopisa: kvalitet i obim rada, koliko rad može biti od interesa i kome, impakt faktor, periodičnost štampe, provjeriti tematiku rada i teme obrađivane u skorijim izdanjima časopisa

27. Pisanje rada i analiza materijala
STRUKTURA RADA
Apstrakt:
Početi od motivacije za rad
Navesti cilj
Sumirati korišćene metode
Sumirati rezultate
Navesti najvažnije zaključke i uticaj na dalje istraživanje u oblasti
Apstrakt bi trebalo da bude koncizan – oko 200 do 250 riječi
Uvod:
Motivacija i opravdanost istraživanja
State-of-the-art
Sumiranje literature
Šta JESTE a šta NIJE urađeno u radu
Hipoteze
Cilj istraživanja

28. Pisanje rada i analiza materijala
STRUKTURA :
Metodologija:
Dati jasan, potpuni opis svih korišćenih metoda (bioloških, hemijskih, analitičkih, statističkih...)
Organizovati metode logički
Uključiti dovoljno informacija, ali ne više od onog što je potrebno, kako bi se istraživanje moglo ponoviti
Rezultati:
Ne ponavljati podatke iz tabela i sa slika u tekstu
Ne tumačiti podatke niti izvlačiti zaključke u sekciji „Rezultati„
Povesti računa o razlici između teze i naučnog rada:
Rad: treba da bude prilično kratak, sa fokusom na jedan dio rezultata
Teza: skupina podataka i rezultata, od kojih ne mogu svi biti publikovani

29. Pisanje rada i analiza materijala
STRUKTURA :
Rezultati:
Podaci treba da budu tačni i konzistentni kroz tekst rada
Tabele i figure treba da se pojavljuju redosljedom koji je naveden u tekstu rada
Svaka tabela i figura treba da imaju svoj opis
Treba da postoji jasna razlika između rezultata predstavljenih u radu i rezultata koji postoje u literaturi
Pisati kratke rečenice
Izbjegavati skraćenice

30. Pisanje rada i analiza materijala
STRUKTURA :
Diskusija:
Interpretacija rezultata
Prikazani rezultati treba da budu potkrijepljeni poređenjima sa postojećim rezultatima i metodama
Opisati limite predstavljenog istraživanja kao i potencijalne nedostatke
Braniti predstavljene rezultate
Diskutovati neočekivana otkrića i rezultate, ukoliko ih ima
Koncizno rezimirati glavne implikacije istraživanja
Navesti planove za buduća istraživanja
Objasniti zašto su rezultati i zaključci važni i kako oni utiču na naše znanje

31. Pisanje rada i analiza materijala
STRUKTURA RADA - Zaključci:
Objasniti glavne rezultate istraživanja u smislu ciljeva rada – jasno i koncizno
Opisati šta rezultati znače za odgovarajuću disciplinu
Opisati koje su novine u odnosu na postojeća rješenja
Posljedice
Perspektive
Referenciranje:
U skladu sa instrukcijama časopisa
Pozvati se na sve reference koje su navedene u listi literature

32. Pisanje rada i analiza materijala
STRUKTURA - sumarno:
Naslov
Apstrakt
Posmatrani problem i hipoteza
Metodologija
Rezultati i uticaj
Uvod
State-of-the-art
Problem, hipoteza
Metode i materijali
Rezultati i diskusija
Zaključak
Glavni rezultati i značaj rada
Novine i posljedice

33. Pisanje rada i analiza materijala
STRUKTURA – Zahvalnica
Generalna zahvalnica
Instituciji, istraživačkom projektu, izvoru finansiranja
Specijalna zahvalnica
Kolegi ili tehničaru
Recezentu
Posveta

34. Slanje rada i recenzija
Editor provjerava da li tematika rada odgovara tematici časopisa
Nakon provjere, rad se šalje recezentima (obično postoje dva ili više recezenata)
Recenzija: pomaže editoru u odluci, a pomaže i autorima da poboljšaju rad
Rad može biti prihvaćen (uz veće ili manje ispravke) ili odbijen
Odgovor recezentima treba da bude što je moguće brži, ljubaznim tonom odgovoriti na sva pitanja recezenata
U dokumentu treba jasno naznačiti djelove rada koji su mijenjani
Ukoliko se autor ne složi sa komentarima recezenta, treba da obrazloži zašto se ne slaže

35. Slanje rada i recenzija
Obaveze autora, urednika, recenzenata i naučnog društva:
Autori: uredno obavljati istraživanja, izbegavati ponavljanja, pošteno pripisivati autorstvo
Urednici: izbor kvalifikovanih recenzenata, uspostavljanje jasnih kriterijuma i pravednog postupka recenzije, pružanje blagovremenog odgovora
Recenzenti: recenzije u okviru polja sopstvene ekspertize
Naučna društva: postavljanje standarda i normi, promovisanje koristi od istraživanja, promovisanje prednosti i ukazivanje na moguće nedostatke istraživanja

36. Tabele i figure u radu Slika govori više od 1000 riječi Figure:
Daju smisao numeričkim rezultatima
Pokazuju odnose i koncizno predstavljaju materijal
Tabele:
Naglasite sličnosti i razlike
Grupišite slične podatke
Izbjegnite ponavljanja
Figure:
Izbjegnite « busy » figure i prazan prostor
Figura treba da je jasna sama po sebi
Korišćenje bar chart-ova i pie chart-ova je korisno za međusobno poređenje dvije stavke ili poređenje djelova prema cjelini

37. Česte greške koje se javljaju pri kreiranju tabela i figura u naučnom radu:
- Tabele su prevelike pa je čitaocu teško da ih prati
- Tabele su previše jednostavne i informacije se mogu dati u tekstu umjesto u tabeli
- Izbjegava se upotreba sjenčenja i granica u tabelama, čak i ako one poboljšavaju čitljivost
- Ponavljanja u odnosu na tekst
- Korišćenje neadekvatnog predstavljanja (npr. koristi se 3D grafička predstava čak i kada je 2D dovoljna)
- Grafici nijesu sami po sebi dovoljni (tj. ne mogu se tačno interpretirati bez pomoći teksta rada)
- Neadekvatne definicije simbola i skraćenica
Lauren E.FranzblauKevin C.Chung, „Graphs, Tables, and Figures in Scientific Publications: The Good, the Bad, and How Not to Be the Latter“, The Journal of Hand Surgery, Volume 37, Issue 3, March 2012, Pages

38. Tabele i figure u naučnom radu
Ukoliko ne postoji jasna potreba za tabelom/slikom/grafikom u radu, ne treba ih stavljati
Svaka ilustracija treba da nosi određenu informaciju i da predstavlja dodatak tekstu
Tabele i grafici koji ponavljaju podatke napisane u tekstu rada treba izbjegavati
Tabelarni prikaz treba upotrebljavati kada su od interesa tačne vrijednosti, a ukoliko je fokus na prikazivanju određenih relacija, onda je bolje koristiti grafike
Lauren E.FranzblauKevin C.Chung, „Graphs, Tables, and Figures in Scientific Publications: The Good, the Bad, and How Not to Be the Latter“, The Journal of Hand Surgery, Volume 37, Issue 3, March 2012, Pages

39. Literatura Potvrđuje izvor informacija i ideja
Izbjegavanje plagijarizma
Vođenje evidencije svih korišćenih izvora
Pravljenje detaljnog spiska svih korišćenih referenci
Mora postojati korespondencija između referenci u tekstu i spisku
Navoditi samo relevantne reference

40. Literatura
Plan rada na prikupljanju i proučavanju literature i dokumentacije
Upoznavanje sa najnovijim rezultatima u oblasti istraživanja
Potreba poznavanja starije literature (geneza znanja)
Proučavanje izvorne literature (neophodno znanje stranih jezika)
Literatura se proučava stalno tokom istraživanja
Proučavanje naučne dokumentacije (centri), literature (biblioteke)
Pretraživanje na internetu

41. Literatura
Postoji nekoliko različitih sistema za postavljanje referentne liste i citata u tekstu:
Harvard stil
Chicago stil
Skoro svaki časopis ima svoj stil navođenja literature
Potrebno je provjeriti uputstva autorima

42. Literatura

43. Kako odabrati naučni časopis
Distribucija naučnih rezultata počela je u 17. vijeku, osnivanjem prvih naučnih društava:
 1635: Académie Française
 1645: Royal Society of London
 1652: Deutsche Akademie der Naturforscher
 1666: Académie des Sciences de Paris
TO DOVODI DO:
Povećanja protoka informacija
Informacije postaju sve raznovrsnije → sve je više časopisa i zbornika radova
Teško je napraviti pregled literature
Javila se potreba za obukom u cilju efikasnijeg korišćenja bibliografskih izvora

44. Kako odabrati naučni časopis
TIPOVI ČASOPISA:
Primarni
Sekundarni (baze podataka):
Web of Science
Web of Knowledge
Tercijarni:
Magazini
Recenzije

45. Kako pronaći naučni časopis
Biblioteke:
•ISI Web of Knowledge
•Web of Science
•Google Scholar
•Baze podataka
–ISI = Institute for scientific information, Philadelphia

46. Metodologija pretraživanja

47. Kako pronaći naučni časopis
Pretraživanje po ključnim riječima, naslovu, apstraktu
Naslov i apstrakt su obično lako dostupni, kompletan naučni rad ne mora biti dostupan
Zbog toga je potrebno:
Koristiti prilično “širok” naslov, sa ključnim riječima na početku
U cilju povećanja dostupnosti i vidljivosti naučnog rada, apstrakt pisati tako da se čitanjem može steći jasna predstava šta je u radu posmatrano

48. Rangiranje časopisa po kategorijama - pretraga određenog časopisa ISSN (ISBN)
Impact faktor
Časopis koji nije citiran:
- neiskorišćene informacije, nizak kvalitet časopisa
Često citirani časopisi:
-imaju dobar prijem, visok kvalitet
Samocitiranje: manipulacija impact faktorom
Rangiranje časopisa

49. h-indeks
Razvijen od strane Prof. H. Hirsch, University of California, San Diego
Obezbjeđuje jednostavnu mjeru procjene uticaja naučnog rada nekog autora u određenom periodu vremena
Uticaj i količina istraživačkog učinka pojedinca
Postoji korelacija h-indeksa sa brojem citata, impact faktorima i brojem publikacija
Istraživač ima indeks h ako h od njegovih publikacija ima najmanje h citata, a ostale publikacije imaju manje od h citata

50. Etika
Primjena etičkih i moralnih vrijednosti u publikaciji, prezentovanju i korišćenju naučnih radova
Smanjenje zloupotrebe intelektualne svojine
Greške i prevare u naučnom radu - nesvjesne (pogrešno uočavanje, pogrešna analiza, pogrešne reference), namjerne (dvostruko publikovanje, lažno autorstvo, serijske (“salama”) publikacije, izmišljanje podataka)
Međunarodni standardi i kodeks ponašanja u naučno-istraživačkom radu neophodni su da bi se naučna djelatnost zaštitila od svih oblika prevara

51. Neki oblici neetičkog ponašanja koje su istraživači ispoljavali u praksi
Publikovanje istih rezultata dva ili više puta
Neprimjereno dodjeljivanje autorskih honorara
Izostavljanja ili odbijanja otkrivanja detalja istraživanja
Korišćenje neadekvatnog i neprimjerenog dizajna istraživanja
Izostavljanje analize ili rezultata koji nijesu provjereni
Neadekvatno vođenje evidencije o istraživačkom projektu

52. Etika
ISTINOLJUBIVOST je osnovna karakteristika koju istraživač mora imati i ona zato predstavlja osnovni uslov napretka nauke
Naučno istraživanje ne podnosi aljkavost i improvizaciju, kao ni samouvjerenost
Istraživač ima moralnu obavezu da naučnu javnost ili druge moguće korisnike rezultata istraživanja obavijesti o:
problemu istraživanja
postavljenim ciljevima istraživanja
hipotezi
načinu istraživanja
rezultatima istraživanja
zaključcima izvedenim iz njih

53. Etika Odgovornost autora:
Da prijavljuju tačne, koncizne i precizne informacije
Da čuvaju rezultate istraživanja, kako bi se mogli dalje analizirati i revidirati
Čuvanje svih podataka koji su vezani za studiju
Rad treba da sadrži dovoljno detalja i referenci kako bi ostali istraživači mogli da ponove rezultate istraživanja

54. Etika Ko treba da bude autor istraživačkog rada?
Kakav treba da bude redosljed autora istraživačkog rada?
Postoje li odgovarajuće smjernice za autorstvo?
Da li onaj koji piše rad zaslužuje da bude autor rada?
Prvi autor je onaj koji sprovodi istraživanje i piše rad
Ostali autori rade manji dio posla
Poslednji autor je vođa laboratorije ili istraživačkog tima

55. Etika Autor (koautor) rada bi trebalo da bude onaj koji je:
Dao značajan dopinos koncepciji i dizajnu rada
Dao značajan doprinos izvođenju, analizi i interpretaciji podataka
Dao doprinos pisanju teksta ili kritički obilježio važan intelektualni sadržaj
Dao odobrenje na verziju rada koja će biti objavljena

56. Etika
Veoma često istraživanje podrazumijeva timski rad: zajednički rad autora i jednog ili više koautora
Unaprijed se razgovara o redosljedu autora
Ukoliko u istraživanju učestvuju timovi iz različitih institucija, onda oni mogu biti navedeni po grupi; prvo istraživači iz one institucije u kojoj je obavljena većina posla

57. Etika
Priznanje: za ljude koji imaju značajan doprinos radu, ali ne opravdavaju autorstvo
Ukazati na njihovu funkciju ili doprinos radu
Razlikovati tehničku podršku od intelektualnog doprinosa radu

58. Etička pitanja Dupliciranje publikacija Konflikt interesa
Sličan materijal u različitim časopisima
Osjetljiva pitanja (npr. kako praviti bombe)
Neetičko istraživanje (eksperimenti na ljudima i životinjama)
Vlasništvo podataka
Autorstvo
Istovremeno slanje rada u dva ili više časopisa
Podjela rezultata istraživanja u više manjih radova

59. POGREŠNO ! Pitanja koja nijesu etička Plagijati Namještanje rezultata
Falsifikovanje podataka
Namještanje rezultata

60. Zaštita autorskih prava
Predmet teze:
Već prilikom definisanja oblasti istraživanja i teme teze, studenti / osoblje bi trebalo da daju izjavu da će sve informacije biti poverljive;
Svoja prava moraju prenijeti na univerzitet, pa bi izjava trebalo da se odnosi na povjerljivost i prenos prava (na engleskom i na maternjem jeziku)
Proces evaluacije:
članovi spoljnih odbora takođe bi trebalo da potpišu izjavu o povjerljivosti, kako na engleskom, tako i na maternjem jeziku.

61. Zaštita autorskih prava
Odbrana teze:
Ako je odbrana javna, onda poštovati pravila institucije
Objavljivanje rezultata:
Konsultovanje univerzitetske jedinice
Publikacije u časopisima: autori ne bi trebalo da daju dozvolu za korištenje podataka iz teze (a to treba jasno naglasiti u tezi)

62. KAD GOD JE MOGUĆE, KORISTITI JEDNU RIJEČ UMJESTO FRAZE:
Pisanje popularnim stilom
Privući čitaoca
Formulisati dobru hipotezu: mora postojati razlog za istraživanje posmatrane teme
Koristiti tačne, odgovarajuće, poznate riječi
Izbjegavati žargon
KAD GOD JE MOGUĆE, KORISTITI JEDNU RIJEČ UMJESTO FRAZE:
Due to the fact that .....because
Prior to the start of before
On a regular basis .... regularly
A second point is .... secondly
Would seem to suggest .... suggests
IZBJEGAVATI FRAZE :
It is interesting to note that ...
It should be pointed out that ...
It is significant that ...
In the presence of ...

63. Pisanje popularnim stilom
IZBJEGAVATI:
Gubitak fokusa rada
Nepostojanje originalnosti
Pisanje predugačkih radova
Nepostojanje ilustracija
Nepostojanje razloga za istraživanje problema
Korišćenje velikog broja skraćenica
Navođenje velikog broja radova za trivijalne i opštepoznate stavove
KAD GOD JE MOGUĆE, KORISTITI JEDNU RIJEČ UMJESTO FRAZE:
 Despite the fact that ....although
 In the event that .... if
 In close agreement with .... agrees with
 It seems likely that ... likely
 The majority of ... Most

64. Pisanje popularnim stilom
Koristiti aktivne glagole
Kratko
Jasno
Direktno
Rečenice treba da su jasne i kratke
Reference navoditi na kraju rečenice
Voditi računa o gramatici
Pisati koherento
Pisati logično
Pisati ono šta želite reći
Pisati jasno i koncizno
Pisati priču na način kako biste je htjeli pročitati

65. HVALA NA PAŽNJI