1. امير حسين كيذوري دوره دكتري آموزش عالي
بسمه تعالی سازوکارهای تضمین کیفیت در دانشگاه The Mechanisms of Quality Assurance in University
امير حسين كيذوري
دوره دكتري آموزش عالي

2. طرح موضوعاتي براي هم انديشي
1- ويژگيهاي نظام دانشگاهي و مفهوم دانشگاه
2- چالشهاي مديريت در نظام دانشگاهي
3- ضرورت و رويكردهاي برنامه ريزي توسعه كمي و كيفي دانشگاه
4- تعاريف و راههاي دستيابي به كيفيت در دانشگاه
5- چرخه تضمين كيفيت در دانشگاه
6- تعاريف و رويكرد هاي ارزيابي كيفت در دانشگاه
7- نمونه اي از فعاليت هاي صورت گرفته در خصوص تضمين كيفيت در دانشگاه
8- جستجوي سازوكارهاي تضمين كيفيت در دانشگاه تربيت معلم سبزوار

3. ویژگیهای نظام دانشگاهی
1- سیستمي متشكل از عناصر چندگانه :
از نگاه سيستمي هر دانشگاه متشكل از عناصري (درونداد ، فرايند ، برونداد واسطه اي ، برونداد نهايي و پيامد) است كه همواره در تعامل با همديگر و همواره در حال تغيير و تحول اند و اين تغيير و تحول مي تواند وضعيت مطلوب يا نامطلوبي را براي دانشگاه فراهم آورد . تعادل در سيستم دانشگاه از نوع تعادل پوياست يعني همواره در حالت نظم و بي نظمي است .

4. ویژگیهای نظام دانشگاهی
2- دانشگاه به عنوان یک سیستم باز دارای تعامل با محیط :
تعامل جوهره اصلي وجودي و پويايي دانشكاه را نشان مي دهد اساسي ترين مفهوم بازخورد است كه دانشگاه از نشانه هايي كه از محيط مي گيرد خودش را با محيط سازگار ميكند
ويژگيهاي سيستم هاي بسته : 1- دروندادهاي تعريف شده ، قابل كنترل ، ساده ، پردازش داده ها سيستماتيك و مطابق برنامه 2- خطي بودن 3- علت و معلول را مي توان به دقت پيش بيني كرد
ويژگيهاي سيستم هاي باز : 1- درونداد پيچيده ، غير قابل ارزيابي و كنترل دقيق 2- پويا غير خطي 4- دائما در حال تغيير و تعامل با محيط 5- تكاملي
دو نوع ديدگاه كه به آموزش عالي مشروعيت مي بخشد (بورابوكر ،2000) :
1- ديدگاه اول : دانشگاه بايد فارغ از بحث هاي روزمره تنها به توليد علم بينديشد
2- ديدگاه دوم : دانشكاه به عنوان يك زير سيستم اجتماعي بايد پاسخگوي نياز هاي محيط باشد . دانشگاه بايستي در قبال نيازهاي جامعه مسئوليت بپذيرد و در راستاي حل مسائل اجتماعي گام بردارد. ( تحقيق راجع به سند توسعه شهرستان ميتواند نمونه اين قضيه باشد)

5. ویژگیهای نظام دانشگاهی
3- دانشگاه به عنوان سیستمی با پیوند های سخت و سست :
اصطلاح پيوند هاي سخت و سست به چگونگي تاثير و تعامل زير سيستم ها و عناصر مختلف يك دانشگاه مربوط است.
در پیوند هاي سخت ، ارتباط محكمي بين زير سيستم ها و عناصر وجود دارد بنحوي كه تغيير يكي از زير سيستم ها تاثير قابل توجهي در ساير زير سيستم ها ايجاد مي كند . لذا اگر سيستم واجد عناصر و اجزاء مشترك بسياري باشد و آن عناصر در ميان مهمترين عناصر زير سيستم باشد ، شاهد پيوند هاي سخت خواهيم بود
در سيستم هايي با پيوند سست : 1- تغييرات در زير سيستم باعث تغيير در كل سيستم نمي شود 2- تعاملات و تغييرات قابل پيش بيني نيست 3- برونداد پيوندهاي سست قبل پيش بيني و برنامه ريزي نيست
در سيستم دانشگاهي بيشتر چه نوع پيوند هایي رايج است ؟

6. ویژگیهای نظام دانشگاهی
4- دانشگاه سیستمی پیچیده و دارای محیطی پیچیده :
- پيچيدكي دلالت بر محتواي اطلاعاتي سيستم داشته و مشخص كننده اصالت (غير اقتباسي) سيستم است. درجه پيچيدگي يك سيستم به تعداد عناصر سيستم و تعداد و نوع روابطي كه اين عناصر را با هم مرتبط مي سازد دارد.
- پيچيدگي دانشگاه ناشي از كاركرد متنوع و تضادهاي دروني آنست. فزايندگي روابط و تنوع عوامل باعث بوجود آمدن رفتارهايي مي شود كه پيش بيني آنها غير ممكن است .
- هرچه سيستم ها پيچيده تر مي شوند به سمت اصالت و نو شدن حركت مي كنند.
- فهم پيچيدگي نيازمند ذهن پيچيده است و براي درك آن به زمان ، روش و دقت نظر كافي نياز است
- فهم پيچيدگي سازمان دانشگاه براي ساختن دانشگاه اصيل امري اساسي است.

7. مي خواهيم چگونه دانشگاهي باشيم ؟
واقعیت دانشگاه از طريق نوع نگاه به دانشگاه شكل مي گيرد و باور مديران و دست اندكاران بيشترين نقش را در شكل گيري مفهوم دانشگاه دارد
باور دست اندركاران دانشگاه سبزوار در خصوص مفهوم دانشگاه چيست؟
- آيا به دنبال دانشگاه آموزشي هستيم؟
- آيا به دنبال دانشگاه پژوهشي هستيم؟
- آيا به دنبال دانشگاه به مثابه بنگاه هستيم؟
- آيا به دنبال دانشگاه كارگاهي هستيم؟
- آيا به دنبال دانشگاه نوآور هستيم؟
هر كدام از مفاهيم را كه انتخاب كنيم الگوي سازماندهي علمي( آموزشی ، مولد بودن ، سازگارشوندگی ) مربوط به خودش را مي طلبد

8. چالش های مديريت نظام دانشگاهی
چالش های مديريت نظام دانشگاهی
1- مديريت راهبردي : تحقق ماده 49 برنامه چهارم در استقلال دانشگاه ها و اداره هيات امنايي آنها ، نيازمند نهادينه شدن تفكر راهبردي در برنامه ريزي است . با توجه به روند تمركز زدايي در دانشگاه ها ، مديران دانشگاهي بايستي براي توسعه خود برنامه ريزي كنند كه اين امر نيازمند نگرش حرفه اي به امور برنامه ريزي و ايجاد ظرفيت هاي تخصصي و كارشناسي لازم در مديريت دانشگاهي است.
2- مديريت كيفيت : تضمين كيفيت رمز بقاي يك نظام آموزش عالي در دنيايي است كه روز به روز رقابتي تر مي شود . ايده دانشگاه مستقل ، تنها به شرط استقرار نظام تضمين كيفيت دانشگاه ها و نهادينه سازي فرايند هاي ارزيابي دروني و بيروني در آنها محقق مي گردد.
3- مديريت بهره وري : واگذاري اختيارات ، دانشگاه ها را با چالش مواجه ساخته است . لذا دانشگاه ها بايستي با اصول بهره وري و بنگاه داري آشنا شوند و ضمن ايفاي مسئوليت هاي اجتماعي _ فرهنگي خود در قبال استفاده از كمك هاي عمومي دولت، به لوازم عقلاني بقاي خود در يك محيط رقابتي بر اساس قواعد كارايي و بهره وري نيز پايبند باشند فرصت يا تهديد ؟

9. رويكرد هاي برنامه ریزی توسعه دانشگاهی و انتخاب مسیر آینده
1- رويكرد برنامه ریزی خطی : در گذشته تصور بر اين بود كه مي توان با يك برنامه ريزي دقيق و محاسبه تمامي جوانب اهدافي دقيق طراحي كرده و با يك برنامه حساب شده به تمامي اهداف از قبل طراحي شده دست يافت . مفروضات اين نوع برنامه ريزي: 1- ساده بودن محيط برنامه ريزي 2- خطي بودن موقعيت 3- پيش بيني پذير بودن ، كنترل پذير و ثابت بودن متغير ها بوده است (مثال برخي دانشگاه هاي كشور)
2- رويكرد برنامه ریزی راهبردی : اما دانشگاه يك نظام خاص است و حتي با الگوهاي متداول برنامه ريزي استراتژيك (الگوهاي تجاري) هم نمي توان براي دانشگاه برنامه ريزي كرد .
مهمترين ويژگي برنامه ريزي راهبردي در دانشگاه تعامل مستمر با محيط و انعطاف پذيري است. دانشگاه بايد چشم انداز داشته باشد (ولي نه از نوع چشم اندازهاي بنگاه هاي تجاري ) و بايد براي رسيدن به آن سناريو هاي متنوعي طراحي نمايد. مفروضات برنامه ريزي در هزاره سوم : عدم قطعيت ، عدم اطمينان ، پيچيدگي محيط ، پويايي و تغيير مداوم است
تصميمات در نظام دانشگاهي بايستي بر اساس موقعيت و استراتژي ها بيشتر از نوع نوظهور Emergent)) باشند. (نظريه مينتسبرگ در اين خصوص قابل توجه است)(تعريف استراتژي و فرايند استراتژي سازي)

10. اهداف عمده برنامه ریزی توسعه دانشگاهی
الف) برنامه ریزی توسعه کمی دانشگاه : برنامه ريزي توسعه كمي دردانشگاه ها كه عمدتا به توسعه فضاي فيزيكي و رشد جمعيت دانشجويي اطلاق ميشود بر اساس طرح جامع دانشگاه صورت مي پذيرد كه با برنامه جامع دانشگاه تفاوت دارد براساس طرح جامع اقدامات زير صورت مي پذيرد :1- انجام مطالعات مقدماتي در مقياس شهر ( نقش غالب اقتصادي شهر ، تراكم جمعيت و وضعيت كالبدي شهر و شرايط آب و هوايي و تهيه نقشه توپوگرافي زمين دانشگاه و بررسي ويژگيهاي طبيعي زمين و آماده سازي آن از نظر مطالعات زمين شناسي و مطالعات خاك شناسي ، منابع آب و پوشش گياهي و...3- گونه شناسي و جايابي فضاهاي آموزشي 4- برنامه ريزي توسعه آموزشي دانشگاه از نظر : توزيع جمعيت دانشجويي ، فضاهاي آموزشي الزامي دانشگاه ، برنامه ريزي فيزيكي فضاهاي آموزشي و برنامه ريزي دانشكده هاي مورد نياز و ساير فضا هاي كمك آموزشي و رفاهي و تاسيسات زير بنايي و...
ب) برنامه ریزی توسعه کیفی دانشگاه : براي ورود به بحث توسعه كيفي ابتدا بايستي مفهوم كيفيت در دانشگاه را دريافت

11. ضرورت توجه به كيفيت دانشگاهي چند عامل در اين ميان نقش اساسي داشته‌اند
اگرچه متخصصان بريك تعريف واحد از كيفيت چندان اتفاق نظر ندارند، ولي در ضرورت توجه به كيفيت دانشگاهي متفق اند.
ايشان براي ارتقاي آن به سطح مورد نظر، به طراحي و پياده سازي نظامهاي تضمين كيفيت پرداخته اند.
چند عامل در اين ميان نقش اساسي داشته‌اند
چالش‌ها و تنگناها
رشد فزاينده دانشجويان
و متقاضيان ورود به
آموزش عالي
کثرت و تنوع مؤسسات
آموزش‌عالي
گسترش کمي آموزش عالي
بدون توجه به ظرفيت‌هاي
موجود و توان و بافت
اقتصادي، اجتماعي وفرهنگي
کاهش بودجه و منابع
مالي اختصاصي به
وجود خيل عظيم دانش‌آموخته بيکار
کاهش کيفيت نظام آموزش عالي
اتلاف منابع انساني و مادي
لزوم مسئوليت پذيري و پاسخگويي در قبال جامعه و دولت
ضرورت بازانديشي در رسالت و اهداف، ساختار، کارکرد‌ها، فرايندهاي نظام دانشگاهي
توجه به کيفيت و بهبود و ارتقاء آن

12. کیفیت در نظام دانشگاهی
به چه معناست؟

13. الف ) كيفيت از ديدگاه شبكه بين المللي نهادهاي تضمين كيفيت درآموزش عالي :
كيفيت به عنوان تطابق وضعيت آموزش عالي با استانداردهاي از قبل تعيين شده
كيفيت به عنوان تطابق وضعيت آموزش عالي با رسالت، هدف وانتظارات ياران آموزشي (افراد ذي ربط، ذي نفع وذي علاقه درامور دانشگاهي )

14. ب ) کيفيت از ديدگاه افراد ذينفع:
الف) مصرف کننده ( دانشجو ، ....)
ب ) متخصصان حرفه‌اي
ج) هيات علمي
د‌) کارفرما (بازار کار)

15. ج ) کیفیت براساس عناصر نظام دانشگاهي
‌ كيفيت
دروندادها
فرايند
محصول
بروندادها
پيامدها

16. د ) کیفیت براساس مولفه هاي نظام دانشگاهي
کيفيت تدريس
کيفيت يادگيري
کيفيت پژوهش
کيفيت خدمات تخصصي ( ارتباط با جامعه)

17. تعریف عملیاتی کیفیت دانشگاهی
مناسب بودن برای هدف
Fitness for the Purpose
Fitness of the Purpose
برای ارتقاءکیفیت باید یک نقطه هدف تعریف کنیم زیرا هدف مبنایی است که کیفیت بر اساس آن سنجیده می شود
کیفیت مقصد نیست بلکه روش زندگی دانشگاه و اعضاء است
کیفیت باید به صورت پلکانی دیده شود که پله آخر ندارد

18. جمع بندي مفهوم كيفيت نظام دانشگاهي
كيفيت در نظام دانشگاهي مفهومي است :
الف) نسبي : علاوه بر اینکه مفهوم کیفیت در نزد افراد تغییر میکند ، شاخص ها نیز معیارهایی قراردادی هستند که بر حسب زمان و اطلاعات کنشگران تعیین می شوند
ب) تام : تام بودن کیفیت دانشگاهی به کلیت نظام دانشگاه مربوط می شود
ج) پيچيده : با توجه به وجود نظم و بی نظمی ، عدم اطمینان و تضاد های محیطی ، کیفیت نیز امری تحولی است و از جهتی (در مفهوم ایستایی آن) استاندارد پذیر نیست . بنابراین در طراحی شاخص ها عدم اطمینان باید لحاظ شود
د) چند بعدي و چند وجهي : ابعاد ؛ آموزش ، تحقیق ، عملکرد نیروی انسانی و ...

19. راه دستيابي به كيفيت در آموزش عالي
تجارب بين المللي نشان مي دهد دستيابي به كيفيت در گام نخست مستلزم استقرار نظامهاي تضمين كيفيت دانشگاهي است. از طريق فعال شدن اين نظامهاست كه دانشگاه :
1- فرهنگ كيفيت را در عناصر دروني اش ايجاد و توسعه مي دهد.
2- كيفيت آموزش, پژوهش, وخدمات خود را ارتقاء مي بخشد.
3- خود را براي ارزشيابي هاي بيروني كيفيت و پاسخگويي به جامعه آماده مي كند.

20. تعریف تضمین کیفیت در دانشگاه
1- شامل كلية خط‌مشئ‌ها, سياستگذاري‌ها, فرايندها و فعاليت‌هاي برنامه‌ريزي شده‌ كه از طريق آنها كيفيت آموزش عالي حفظ, ارتقاء و توسعه مي‌يابد.
2- فرايند بررسي و امتحان اهداف, ساختار, درونداد, فرايند, برونداد و پيامدهاي نظام آموزش عالي كه موجب حفظ, بهبود و ارتقاء كيفيت مي‌شود.
بنابراين مفهوم تضمين كيفيت بر حفظ، بهبود مستمر و ارتقاء كيفيت دلالت دارد

21. تضمين كيفيت و استاندارد ها
1- ارتباط نزديك بين مفهوم كيفيت و تضمين آن با استانداردها وجود دارد
2- اما كيفيت، تضمين كيفيت و استانداردها يكسان نيستند
استاندارد را مي‌توان نشانگرهاي پيامدي قابل اندازه‌گيري تعريف كرد كه براي اهداف مقايسه‌اي مورد استفاده قرار مي‌گيرد، از اين رو آنها را مي‌توان مرتبط با چهار حوزه از فعاليت‌ها دانست ( هاروي ، 1999) :
- استانداردهاي دانشگاهي؛
- استانداردهاي شايستگي (صلاحيت)؛
- استانداردهاي خدمات ؛
- استانداردهاي سازماني.
بنابراين:
استانداردها را مي‌توان وضعيت مطلوب پديده‌ها يا نشانگرهاي مورد سنجش كه حاصل توافق و اجماع جامعه دانشگاهي است، دانست كه در سطوح حداقل (الزامات) و يا تعالي (حداكثر/ايده‌آل) مي‌توانند تدوين شوند. از اينرو مي‌توان گفت استانداردها ابزارهايي براي تضمين كيفيت هستند.

22. رويكرد هاي تضمین کیفیت در دانشگاه (1)
1- رويكرد سنتي :
نگاه بخشي به مسئله كيفيت و بهبود چند شاخص نظير :نسبت استاد به دانشجو يا اصلاح هرم اعضاء هيات علمي
2- رويكرد جديد ( رويكرد مديريت كيفيت ):
رويكرد جديد به نهاد سازي و ساختار سازي مي پردازد . در اين رويكرد تضمين كيفيت شامل : 1- ساختار(نهاد) ، 2- برنامه (چرخه ارزيابي) است
در واقع بهبود كيفيت يك چرخه است كه از ارزيابي وضع موجود شروع مي شود و به برنامه بهبود (برنامه توسعه كيفي) ختم مي شود.

23. رويكرد هاي تضمین کیفیت در دانشگاه (2)
در يك دسته‌بندي كلي روش‌هاي تضمين كيفيت بر مبناي معيارها و استانداردهاي مورد استفاده در ارزيابي به دو دسته تقسيم شده‌اند:
روش پسخوراند ( Feedback-based): كه اهداف و رسالتهاي مؤسسه يا واحد را مورد توجه قرار مي‌دهد و شامل تجزيه و تحليل اهداف واحد, بحث و مذاكره و بازخورد به مجموعه سازمان مي‌باشد. ارزيابي دروني در قالب اين رويكرد قرار مي‌گيرد.
روش مقايسه‌اي(Comparative) : در اين دسته مدل‌هايي قرار مي‌گيرند كه معيارهاي مورد نظر در آن خارج از واحد محسوب شده و بر مبناي استانداردها و يا عملكرد ساير مؤسسات مورد توجه قرار مي‌گيرند. ارزيابي بيروني در قالب اين رويكرد قرار مي‌گيرد.

24. موضوعات نشست دوم چرخه تضمين كيفيت در دانشگاه
تعاريف و رويكرد هاي ارزيابي كيفت در دانشگاه
نمونه اي از فعاليت هاي صورت گرفته در خصوص تضمين كيفيت در دانشگاه
جستجوي سازوكارهاي تضمين كيفيت در دانشگاه ارزشمند تربيت معلم سبزوار
داستان سیمرغ و نتیجه گیری نهایی

25. ارزیابی کلید بهبود کیفیت در دانشگاه
- مهمترين ابزار دستيابي به كيفيت ارزشيابي است .
- ارزشيابي در مفهوم كلي به تعيين ارزش براي پديده مورد بررسي و داوري كردن در باره آن گفته مي شود.
- در يك تعريف دقيق تر:
ارزشيابي به يك فرايند نظامدار براي جمع آوري ، تحليل ، وتفسيراطلاعات گفته ميشود به اين منظوركه تعيين شود آيا هدفهاي مورد نظرتحقق يافته اند يا در حال تحقق يافتن هستند و به چه ميزاني(سيف،1382)

26. چرا ارزشيابي آموزشي انجام ميدهيم
زيرا :
1- مشكلات و بن‌بست‌هايي در حين اجراي برنامه پديد مي‌آيند كه ماهيت آنها بايد شناخته شود .
2- با توجه به محدوديت در اختصاص منابع بايد بهره‌وري افزايش و در هزينه‌ها صرفه‌جويي شود.
3- براي برنامه‌ريزي آگاهانه و آينده‌نگر نياز به اطلاعات منظم از اجزاء برنامه آموزشي داريم .
4- ارزيابي وسيله‌اي است براي تشخيص نقاط قوت و ضعف و پيشنهاد براي اصلاح مشكلات .
5- از طريق ارزيابي درباره اصلاح, ادامه يا توقف يك برنامه تصميم گرفته‌مي‌شود.
6- از طريق ارزيابي امكان مقايسه واحدهاي آموزشي فراهم مي‌شود.
ارزشيابي‌آموزشي با هركدام از هدفهاي فوق كه انجام پذيرد, پيامدهاي زير را به‌ دنبال دارد :
باعث توجه به لزوم بهبود كيفيت آموزشي مي‌شود(و اساس بهبود كيفيت را فراهم مي‌كند). 1
به عنوان يك ابزار نيرومند, مديريت را در تصميم‌گيريهاي مناسب‌تر ياري مي‌كند . 2
ضرورت «پاسخگويي» و«مسئوليت‌پذيري » متقابل برنامه‌ريزان و مجريان را آشكار مي‌سازد. 3

27. چرخه تضمين كيفيت در دانشگاه-

28. اعتبار سنجي Accreditation)) دانشگاه
اعتبار سنجی یکی از باسابقه ترین الگوهای ارزشیابی در آموزش عالی است. اعتبار سنجی از طریق استاندارد ها ، مولفه ها و شاخص ها به ارزشیابی عملکرد دانشگاه ها می پردازد و از این مسیر موجبات ارتقاء کیفیت را فراهم می آورد
این الگو دارای 2 مرحله است :
الف ) ارزیابی درونی (به مثابه حمایت و همراهی با شاخص های خاص و زایشی برحسب موقعیت که پیامد آن ابتکار و نوآوری است)
ب ) ارزیابی بیرونی (اگر به تنهایی و بدون ارزیابی درونی صورت گیرد به مثابه نظارت و کنترل بر اساس شاخص های از قبل تعیین شده است که پیامد آن مقاومت است.

29. مراحل اعتبار سنجي دانشگاه
1- ارزيابي دروني
2- ارزيابي بيروني
2-1- مرور گزارش ارزيابي دروني توسط هيأت همگنان
2-2- بازديد از محل
2-3- تدوين گزارش ارزيابي بيروني
3- اقدام (قضاوت) تعيين رتبه يا اعتبار واحد مورد ارزيابي (اعتبارسنجي)
4- بازنگري بوسيله هيأتهاي خارجي به صورت مستمر (پيگيري)

30. ارزيابي دروني و اشاعه فرهنگ كيفيت
ايجاد دلبستگي به كيفيت مستلزم اشاعه فرهنگ كيفيت است
در گذشته ارزيابي هاي كيفيت دانشگاهي حالت دستوري و با نگاه مچگيرانه انجام مي شده است و مسئولان دانشگاه رغبتي به انجام ان نشان نمي دادند
بر خلاف سازمانهاي تجاري و بازرگاني ، در دانشگاه نمي توان با بخشنامه و دستورات اداري به بهبود كيفيت پرداخت . و فقط با دلبستگي اعضاء هيات علمي اين مهم امكانپذير است
كيفيت بخشي به دانشكاه بايستي در درجه اول از دغدغه هاي دروني و خواست دروني اعضاء هيات علمي نشات گرفته باشد
با انجام ارزيابي دروني (به عنوان اولين گام در استقرار نظام تضمين كيفيت دانشگاه) ابتكار عمل در دست اعضاء هيات علمي گروه آموزشي است و اعضاء در تمامي مراحل ارزيابي و تدوين شاخص ها و معيار هاي ارزيابي مشاركت داشته و نظرات خود را اعمال مي كنند و بدين صورت در مديريت توسعه دانشگاه سهيم مي شوند و فرهنگ ارزيابي در دانشگاه نهادينه مي گردد.

31. ارزیابی دروني كيفيت دانشگاهي
ارزيابي دروني پايه اي ترين مبناي فرايند تضمين كيفيت و
زير بناي استقلال عضو هيات علمي و دانشگاه است
نوعي از ارزشيابي است كه توسط متخصصان درون يك سيستم آموزشي و با استفاده از معيارهاي همان سيستم و با هدف بهبود كيفيت آموزشي انجام مي شود.
گرچه ارزشيابي دروني مرحله نخست الگوي اعتبار بخشي است و قبل از ارزشيابي بيروني انجام مي شود. اما اجراي ارزشيابي دروني الزاما در راستاي اعتبار بخشي نيست و مي تواند با هدف ارتقاء كيفيت به صورت جداگانه انجام شود

32. يك تعبيرمناسب از ارزيابي دروني
ارزشيابي دروني را ميتوان به خود در آينه ديدن تعبير كرد كه در آن فرد به صورت خود انگيخته و بدون اجبار براي بررسي وضعيت خود و اصلاح نا آراستگيها اقدام مي كند.
چنين فردي اعتماد به نفس لازم براي روبرو شدن با ديگران ومورد قضاوت واقع شدن را دارد.
آينه چون نقش تو بنمود راست خود شكن آينه شكستن خطاست

33. اهداف ارزيابي دروني كيفيت دانشگاهي
1- آشكار كردن جنبه‌هاي مختلف (درونداد، فرايند، برونداد و پيامد) كيفيت نظام دانشگاهي
2- ياري‌دادن به خود- تنظيمي امور دانشگاهي و نهادينه كردن فرهنگ ارزيابي
3- بهبود بخشيدن به كيفيت نظام دانشگاهي
4- مشاركت دادن اعضاي هيات علمي در شفاف سازي امور دانشگاهي،
5- قدرت سپاري به آنان و پاسخگو كردن نظام دانشگاهي نسبت به نيازهاي جامعه
6- شناسايي امكانات بالقوه براي بهبود وضعيت موجود هر گروه (چه داريم؟ چه نداريم؟ و چگونه استفاده كنيم؟ )
هدف عمده و اصلي در ارزشيابي دروني آن است كه دست‌اندركاران گروه آموزشي مورد ارزشيابي نسبت به هدفهاي نظام و مسائلي كه تحقق اين هدفها وجود دارد، آگاهي بيشتري به‌ دست آورند، سپس ميزان دستيابي به آنها را بسنجند، تا بر آن اساس به برنامه‌ريزي آينده، جهت بهبود كيفيت بپردازند

34. فرايند اجراي ارزيابي دروني
ـ آشنا كردن اعضاي گروههاي آموزشي با فلسفه و هدف ارزيابي دروني
ـ تشكيل كميته ارزيابي دروني و تقسيم كار بين اعضاء
ـ تصريح و شفاف ‌سازي اهداف
ـ تعريف و تدوين عوامل
ـ تعريف و تدوين ملاكها
ـ تعريف و تدوين نشانگرها و معيارهاي قضاوت
ـ مشخص كردن داده‌ها مورد نياز جهت سنجش نشانگرها
ـ طراحي و تدوين ابزارهاي اندازه‌گيري جهت گردآوري داده‌ها
ـ گردآوري داده‌ها
ـ تجزيه و تحليل داده‌ها
ـ تهيه و تدوين گزارش مقدماتي ارزيابي و توزيع بين كليه اعضاء گروه
ـ تهيه و تدوين گزارش نهايي ارزيابي دروني
- برنامه‌ريزي براي بكارگيري نتايج حاصل از انجام ارزيابي و عملي نمودن پيشنهادات ارائه شده
اين مراحل در كارگاه هاي آموزشي آتي و با مشاركت ساير اعضاء محترم هيات علمي بطور تخصصي توضيح داده خواهد شد

35. مبناي تدوين نشانگرها و معيارهاي قضاوت :
اهداف گروه آموزشي
نظر اعضا هيات علمي
آئين‌ نامه‌هاي مصوب
شرايط و امكانات گروه آموزشي
تدوين نشانگرها در سه سطح مطلوب، نسبتاً مطلوب و نامطلوب ؛
عامل :
ملاك :
نشانگر:
سطح قضاوت:
هيات علمي
تركيب و توزيع
نسبت استاد به دانشجو 1 10 1 15 1 20

36. ارزیابی بيروني كيفيت دانشگاهي
ضرورت ارزيابي بيروني جهت كسب تاييد هيأت همگنان و تضمين كيفيت نظام ضروري مي‌باشد. جهت انجام اين امر لازم است كه وضعيت مورد ترسيم در ارزيابي دروني با استانداردهاي از پيش تعيين شده و يا الزامات (حداقل‌ها) مورد مطابقت قرار گيرد. مراحل ارزيابي بيروني عبارتند از:
1- تشكيل كميته ارزيابي بيروني بوسيله يك سازمان تخصصي در رشته مورد ارزيابي
2- تدوين چارچوب و دستورالعمل براي اجراي ارزيابي بيروني
3- مطالعه و بررسي گزارش ارزيابي دروني و تحليل آن
4- تعيين و تصويب استانداردها يا مجموعه‌اي از الزامات متناسب با اهداف ارزشيابي
5- تشكيل هيات همگنان و آشنا ساختن اين هيأت با فرايند اجراي ارزيابي بيروني
6- جلسه قبل از بازديد تيم ارزيابي بيروني و توافق بر سر چارچوب و نحوه انجام ارزيابي بيروني
7- بازديد هيأت همگنان از واحد مورد نظر
1-7- جلسه با تيم (كميته) مجري ارزيابي دروني
2-7- جلسه با كادر اعضاء هيأت علمي
3-7- جلسه با منتخبي از دانشجويان (نمونه بايد معرف كليه دانشجويان حاضر به تفكيك مقاطع داير باشد)
4-7- مشاهده محيط آموزشي و پژوهشي و بازديد از فضا، امكانات و تجهيزات در اختيار واحد
5-7- جلسه پاياني با مدير گروه و كميته ارزيابي دروني
8- تهيه و تدوين پيش‌نويس گزارش ارزيابي بيروني و ارسال براي بازبيني توسط كميته ارزيابي بيروني
9- تهيه و تدوين گزارش ارزيابي بيروني
1-9- بر اساس تجزيه و تحليل گزارش ارزيابي دروني و نتايج بازديد از محل باشد.
پيشنهادهايي عملي, مفيد و صريح ارائه نمايد.
3-9- نقطه شروع قابل قبولي براي فعاليت‌هايي كه بايد پيگيري شوند, باشد.
10 - برنامه‌ريزي و پيگيري.

37. ارزيابي مبناي برنامه ريزي توسعه دانشگاهي
در الگوهاي راهبردي برنامه ريزي معمولا چشم انداز آينده سازمان با در نظر گرفتن قوت ها ، ضعف ها ، فرصت ها و تهديدها (ٌُSWOT) مشخص شده و برنامه راهبردي در جهت آن شكل مي گيرد
اما تدوين چشم انداز بر چه اساس است؟
در آموزش عالي بر خلاف موسسات تجاري و بازرگاني نمي توان بدون شناخت وضعيت گذشته ، موجود و روند آن به تدوين چشم انداز پرداخت . لذا براي شناخت وضعيت خودمان ، طراحي و تدوين و بررسي شاخص هاي عملكردي كليدي (KPI) دانشگاه و ارزيابي وضعيت گذشته و موجود و روندهاي جاري و آينده ضروري است كه اين مهم تنها از طريق ارزيابي به سرانجام ميرسد

38. نمونه ای از فعالیت های صورت گرفته در سطح دانشگاهي و ملي در راستای بهبود بخشی به کیفیت
فعاليت هاي مركز ارزيابي كيفيت دانشگاه تهران و مركز مطالعات، تحقيقات و ارزشيابي آموزشي سازمان سنجش در اين زمينه قابل توجه است
دكتر عباس بازرگان استاد تمام دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي دانشگاه تهران ( و رييس مركز ارزيابي كيفيت دانشگاه تهران ) ، بنيانگذار ارزيابي دروني و سردمدار توسعه نظام تضمين كيفيت در كشور است
مي توان از تجربيات ، سازمان سنجش ، دانشگاه تهران و شخص استاد بازرگان در دانشگاه تربيت معلم سبزوار بهره جست
آدرس سايت مركز ياد شده :

39. چگونه می توان در دانشگاه تربیت معلم سبزوار سازوکارهای تضمین کیفیت را ایجاد نمود ؟

40. پيشنهاداتی برای استقرار نظام تضمین کیفیت در دانشگاه تربیت معلم سبزوار
الف ) در زمینه ساختار
1- ایجاد ساختار مناسب برای فعالیتهای نظارت و ارزشیابی در دانشگاه
2- تشکیل شورای ارزیابی کیفت در دانشگاه متشکل از مدیران برخی از گروه های آموزشی دانشگاه
3- تشکیل کمیته های ارزیابی کیفیت در سطح گروه های آموزشی و تقسیم کار بین آنها به منظور شناسایی و تدوین نشانگر های آموزشی با کمک سایر اعضاء گروه
4- فعال کردن پورتال اطلاع رسانی دفتر نظارت و ارزیابی در سایت دانشگاه و ایجاد شبکه بین گروه های آموزشی

41. ادامه پيشنهاداتی برای استقرار نظام تضمین کیفیت در دانشگاه تربیت معلم سبزوار
ب ) در زمینه برنامه
1- فعال کردن دفتر نظارت و ارزیابی دانشگاه به منظور انجام :
الف ) برنامه ریزی و پیگیری انجام ارزیابی کیفیت فعالیت های دانشگاه
ب ) یاری دادن به سنجش کیفیت فعالیت ها از طریق عرضه خدمات پشتیبانی
ج ) بازخورد به گروه ها آموزشی و کمک به آنها برای تدوین برنامه بهبود کیفیت آموزشی و تحقیق
د ) برگزاری کارگاه های آموزشی برای آشنایی اعضاء هیات علمی با فرایند های ارزیابی درونی و بیرونی و برنامه ریزی توسعه گروه ها

42. ادامه پيشنهاداتی برای استقرار نظام تضمین کیفیت در دانشگاه تربیت معلم سبزوار
2- ایجاد ارتباط با مراکز ارزیابی دانشگاهی ( نظیر دانشگاه تهران ) ، ملی ( سازمان سنجش و آموزش کشور) و مراکز بین المللی
3- اتخاذ سازوکارهای حمایتی برای گروه های آموزشی مجری ارزیابی درونی و انجام ارزیابی درونی در تمامی گروه های آموزشی
4- تدوین برنامه های توسعه 2 یا 3 ساله برای گروه های آموزشی بر مبنای نتایج ارزیابی درونی آنها
5- شناسایی شاخص های عملکردی کلیدی (KPIs) در سطح گروه ، دانشکده و دانشگاه و کسب آمادگی برای طراحی و تدوین برنامه توسعه دانشگاه

43. نتیجه گیری نهايي
از آنجا كه هر دانشگاهي خاص است هيچ مدل از قبل آماده اي براي دانشگاه وجود ندارد. كيفيت طلبي بايستي ؛ از دغدغه و خواست دروني اعضاء دانشگاه نشات گيرد در واقع :
راه با پيمودن هموار و مشخص ميگردد !
من تو را بردم فراز قله هان بعد از اين تو از درون خود بخوان
به تعبير استاد بازرگان :
كيفيت در دانشگاه همانند داستان سيمرغ است
دفاتر نظارت و ارزيابي بايستي نقش هد هد را ايفا كنند
جان نباشد جز خبر در آزمون هركه را افزون خبر جانش فزون

44. با تشکر موفق باشید