1. ICF model u rehabilitaciji pacijenata sa lumbalnim bolnim sindromom
Željko Kanjuh
Ljubica Konstantinović
Aleksandra Dragin

2. World Health Organization
Biopsihosocijalni model zdravlja
The International Classification of Impairment, Disabilities and Handicaps (ICIDH) was developed as a tool for classifying the consequences of disease. The revised classification, ICF (see paragraph 9 in the main document above), aims to provide a unified and standard language and framework for the description of health states and is based on dimensions of functioning with categories, or domains, within each dimension. These dimensions are (1) body functions and structure, (2) activities at the individual level and (3) participation in society. It systematically groups different health domains and health-related domains (e.g. what a person can do or does do when he or she has a given health condition). It covers all possible health domains described at body, individual and society dimensions. In this way, the universe of ICIDH encompasses health and health-related outcomes (including non-fatal health outcomes – see Annex 3).
ICF

3. Cilj
Prikaz ICF užeg seta (“core set”-a) u rehabilitaciji bolesnika sa lumbalnim bolnim sindromom

4. Metodologija Pregled preko 30 članaka u Medline bazi podataka
Pregled relevantnih monografija i publikacija
Ključne reči: ICF, low back pain, rehabilitation, “core set”
Prikaz slučaja

5. Primena ICF-a u kliničkom i istraživačkom radu
GLAVNI CILJ
ŠTA da se izmeri
a ne
KAKO da se izmeri
Istorija, klinički pregled i zapažanja
Klinička ispitivanja i testovi
Standardizovana upitnici za pacijenta
Mere nezavisnosti, okupacije ili hendikepa;
ICF-Osnovne mere - kliničke mere funkcionisanja

6. Epidemiologija lumbalnog bolnog sindroma
Bol u leđima ( Low back pain, LBP) je značajan javno-zdravstveni problem u svim industrijalizovanim zemljama.
Vodeći je uzrok nesposobnosti kod osoba mlađih od 45 godina.
Više od ¼ radno sposobne populacije boluje od LBP svake godine.
Životna prevalencija je 60–80%.
Dugotrajne naknade za bolovanja (više od 90 izgubljenih radnih dana).
Lis AM et al. Association between sitting and occupational LBP. Eur Spine J (2007) 16:283–298.

7. Onesposobljenost kao posledica LS
Deyo et al. i Bombardier:
simptomi,
funkcija,
opšta dobrobit (osećanje blagostanja),
radna onesposbljenost i
zadovoljstvo lečenjem.
WHO Low Back Pain Initiative:
bola,
funkcije,
depresije,
somatske i autonomne percepcije,
Spinalne mobilnosti
vizuelne analogne skale bola,
Oswestry Low Back Disability Questionnaire,
modifikovan Zung Index,
modifikovan Somatic Perception Questionnaire (MSPQ) i
modifikovan Schober-ov test.

8. Uži set za hroničan lumbalni bolni sindrom
Konsensus između 18 eksperata iz 15 zemalja
SET
UKUPNO
Funkcije
Strukture
Aktivnosti Participacija
Sredina
Preliminarni
(4. nivo)
503
211 47
190 55
Celokupan
(2. nivo) 78 19 5 29 25
Osnovni 35 10 3 12
25 doctors, 7 PTs, 2 psychologists, 1 social worker and 1 sociologist
* Nisu obuhvaćene kategorije trećeg i četvrtog nivoa
J Rehabil Med 2004; Suppl. 44: 69–74

9. Osnovni uži set za hroničan lumbalni bolni sindrom

10. Osnovni uži set za hroničan lumbalni bolni sindrom

12. Zastupljenost ICF kategorija u postojećim mernim skalama za LBS
Analiza 129 kliničkih studija ( ); >7865 pojmova, 89% se može povezati sa ICF klasifikacijom.
Identifikovano 59 raličitih mernih instrumenata/upitnici, klinički testovi
Najčešći upitnik: Oswestry Low Back Pain Disability Questionnaire (20%), Roland Morris Disability Questionnaire (17%)
Klinički testovi: spinalne mobilnosti, mišićne funkcije, bol, korištenje zdravstvene zaštite, radnog statusa.
Najčešća intervencija je nefarmakološki tretman (67%)
J Rehabil Med Suppl 2004; 44:

13. Rehabilitacioni krug
Procena
Zadatak
Evaluacija
Intervencija

14. ICF procena zasnovana je na ICF listu/modelu
Rehabilitacioni krug
ICF alati
Procena
ICF Core Sets
ICF Lista procene
ICF Profil kategorija
Zadatak
ICF Tabela intervencija
Intervencija
Evaluacija
ICF Evaluacioni prikaz
*Steiner et al. Use of the ICF Model as a Clinical Problem-Solving Tool in Physical Therapy and Rehabilitation Medicine. Physical Therapy 2002; 82(11):
**Swiss Paraplegic Research, 2008.

15. Prikaz slučaja (1)
N.N. žena, visokoobrazovana, stara 38 godina, iz Beograda, bankarski službenik,udata, ima dvoje dece.
Bol u krstima sa propagacijom duž leve noge, osećaj slabosti i utrnulosti levog stopala, ne može duže da sedi, stoji i hoda, bol je budi iz sna, otežano oblači donje delove odeće, ne može da podiže teže predmete. Živi u stanu na 3.spratu bez lifta. Ne može da vozi auto. Na bolovanju.
Bolest počela pre mesec dana.
EMNG: aktuelno kompresivno trpljenje korena L5 levo
NMR l/s: dorzolateralna protruzija iv diskusa L4/5

16. Prikaz slučaja (2)
Hod otežan, na prstima leve noge izvodi kroz propadanje.
Antalgična sinistrokonveksna lumbalna skolioza, spazam PVM l/s, Schober 1, LF u levo pojačava bol, LL + levo 500, GMS m. ext. hall. long. sin 3/5, taktilna hipestezija dermatoma L5 levo.
Ne može da sedi i hoda >5 min, ne može da stoji >15 min, ne može samostalno da se obuče i obuje, sprovodi ličnu higijenu uz pomoć, bol je probudi iz sna pri okretanju u krevetu.

17. Prikaz slučaja (3) Osnovni uži ICF set za LBS
Funkcije
b280 funkcija bola
b152 funkcija emocija
b730 funkcija m. snage
b710 funkcija pokretljivosti zglobova
b455 funkcija tolerancije vežbanja
b134 funkcija spavanja
b740 funkcija izdržljivosti mišića
b735 funkcija tonusa mišića
b715 funkcija stabilnosti zgloba
b130 funkcija energičnosti
bol u krstima
anksioznost
slabost u levoj nozi
nemogućnost pretklona trupa
zamorljivost
poremećen san
intolerancija sedenja, stajanja
spazam PVM
zglobna stabilnost
motivisana za povratak u vokacijske i avokacijske aktivnosti

18. Prikaz slučaja (4) Osnovni uži ICF set za LBS
Strukture
s120 struktura kičmene moždine i odnosnih struktura
s760 struktura trupa
s770 dodatne mišićnoskelete strukture vezane za kretanje
radikularna lezija
diskus hernija L4/5
pareza peronealne muskulature

19. Prikaz slučaja (5) Osnovni uži ICF set za LBS
Aktivnosti i participacija
d415 (zadržavanje položaja tela)
d430 (podizanje objekta)
d410 (zadržavanje posture)
d450 (hod)
d850 (sposobnost privređivanja)
d859 (rad i zapošljavanje)
d640 (obavljanje kućnih poslova)
d540 (oblačenje)
d240 (postupanje u stresu i drugim psihološkim zahtevima)
d760 (odnosni u porodici)
d530 (toaleta)
d845 (sticanje, zadržavanje i završavanje posla)
ne može da sedi> 5min
ne može da podiže objekat > 3 kg
otežano menja položaj
ne može da hoda > 5 min
onemogućeno
otežano
asistirano
adekvatno
skladni
uredno
uspešna na poslu

20. Prikaz slučaja (6) Osnovni uži ICF set za LBS
Faktori sredine
e580 zdravstvena služba i sistem
e570 socijalna služba i politika
e355 medicinsko osoblje
e450 pojedinčni stavovi zdravstvenih radnika
e410 pojedinačni stavovi porodice
e135 proizvodi i tehnologija za zapošljavanje
e110 proizvodi ili supstance za ličnu potrošnju (lekovi, hrana..)
e310 porodica
e155 Projektovanje, izgradnja, tehnologije i gradnja objekata za privatnu upotrebu
e550 Pravne usluge, sistem i politika
dostupna zdravstvena služba
dostupna socijalna služba
lekar, med. sestra, FT, RT....
različiti pristupi
želja za izlečenjem
neprilagođenost radnog mesta
dostupnost lekova
pomoć i podrška u ADŽ
živi na 3 spratu bez lifta
Bolovanje i novčana nadoknada

21. Prikaz slučaja (7) Treći i četvrti nivo (kodiranje)
Funkcija
b2 Senzorne funkcije i bol (prvi nivo)
b280 osećaj bola (drugi nivo)
b2801 bol u delu tela (treći nivo)
b28013 bol u leđima

22. Prikaz slučaja (8) Treći i četvrti nivo (kodiranje)
Struktura
s1 struktura nervnog sistema (prvi nivo)
s120 struktura kičmene moždine i odnosnih struktura (drugi nivo)
s1201 spinalni nervi (treći nivo)

23. Prikaz slučaja (9) Skala procene (kvalifikatori)
Funkcije, strukture, aktivnosti:
0: NIJE problem (0-4%)
1: BLAG problem (5-24%)
2: UMEREN problem (25-49%)
3: IZRAZIT problem (50-95%)
4: KOMPLETAN problem (96-100%)
8: neobeležen
9: nedostupan.
Funkcije
b Izrazit bol u krstima sa propagacijom niz levu nogu
Strukture
s kompresivno radikularno trpljenje korena L5 umerenog stepena
Aktivnosti
d Ne može da sedi > 5 min

24. Prikaz slučaja (10) Skala procene (kvalifikatori)
Sredina: barijere(-), facilitatori(+)
0: NIJE barijera/facilitator
-1/+1: BLAGA barijera/facilitator
-2/+2: UMERENA barijera/facilitator
-3/+3: IZRAZITA barijera/facilitator
-4/+4: KOMPLETNA barijera/facilitator
Faktori sredine
e Najbliža porodica facilitator
e155.3 Živi na 3. spratu u zgradi bez lifta-izrazita barijera

25. Prikaz slučaja (11) ICF Lista procene
Pacijent
Bol
Slabost mišića pokretača stopala
Otežan hod
Zdravstveni radnik
b Izrazit bol u krstima
b Oslabljena GMS m. ext. hall. long.
d Ne može da hoda > 5min

26. Prikaz slučaja (12) ICF Profil kategorija i evaluacija
Core set
Kvalifikator
Cilj1
kvalif.
Cilj2
Ostvareno
b280 (funkcija bola) 3 2 1 C1
b740 (funkcija izdržljivsti mišića)
b730 (funkcija snage mišića)
d530 (oblačenje)
d8509 (sposobnost privređivanja) 4
C1,C2
e1551 (pristup stanu)
Cilj 1: redukovati bol, povećati mišićnu izdržljivost, vreme stajanja, hoda i sedenja.
Cilj 2: povratak na posao, ergonomsko prilagođavanje.

27. Prikaz slučaja (13) ICF Tabela intervencija
Cilj intervencije
intervencija
lekar FT RT MS
I kv. II
kv.
postignuto
b28013 bol u leđima
Lekovi
ZPP
Agensi + - 1
b7401 funkcija mišćne izdržljivosti
Aktivni/aktivno potpomognut pokret 3
b7300 funkcija mišićne snage
aktivan pokret 2
d5400 oblačenje
pomoć/instrukcije
d859 rad i zaposlenje
ergonomsko prilagođavanje 4

28. ICF klasifikacija za LBS: prednosti i nedostatci
Izvodljiva u velikoj meri
Klinički relevantna
Pruža nove informacije
Baza podataka
Nedostatci
Neusaglašenost ICF sa kliničkom terminologijom
Faktori okruženja su nespecifični sa problemima bolesnika sa LBS.
Teško se odlučiti za nivo kvalifikatora