Bridging, Switching, dhe Routing

Bridging, Switching, dhe Routing
Janar 2008 Agjencia Kombëtare e Arsimit dhe e Formimit Profesional Education Center of Elbasan MATERIALE MESIMORE Në mbështetje të mësuesve të shkollave profesionale që trajtojnë lëndët “Rrjete kompjuterike“ (L ) në kl.11 të drejtimit mësimor TIK (T1-I-11) dhe “Rrjete kompjuterike“ (L ) në kl.12 të profilit mësimor “Instalim dhe mirëmbajtje rrjetesh kompjuterike“ (T1-III-11) të drejtimit mësimor TIK. (Këto materiale mund të përdoren edhe nga mësuesit e praktikave profesionale gjatë trajtimit të moduleve praktike të këtyre drejtimeve/profileve mësimore) Materialet mësimore u përgatitën nga Thoma Kero, me mbështetjen teknike të Agjencisë Kombëtare të AFP dhe me mbështetjen financiare të Education Center of Elbasan (ECE). Tiranë, 2011

Ndërtimi i rrjeteve LAN dhe WAN
Bridging, Switching, dhe Routing Janar 2008 Ndërtimi i rrjeteve LAN dhe WAN Page 2

Hyrje ne rrjetet kompjuterike

Perse lidhje ne rrjet? Sharing information — p.sh. komunikim të dhënash Preferoni këte mënyrë? Apo këtë tjetrën?

Përse lidhje në rrjet? Sharing hardware apo software
p.sh. printim dokumenti Administrim dhe suport i qendërzuar p.sh. Aplikacion bazuar mbi Internet, kështu që gjithsecili mund ta aksesojë nga kompjuteri i tij

Çfarë është një rrjet kompjuterik?
Nje rrjet përbëhet prej dy ose më shumë kompjuterash të lidhur së bashku, të cilët mund të komunikojnë dhe përbashkësojnë (share) burimet (p.sh. informacionin)

Rrjetet Peer-to-Peer Rrjeti Peer-to-peer quhet ndryshe edhe workgroup
Nuk ka hierarki midis kompjuterave  te gjithë janë të barabartë Nuk ka administrator përgjegjës për rrjetin Peer-to-peer

Avantazhet e rrjeteve peer-to-peer:
Kostot e ulta Te thjeshte per t’u konfiguruar Perdoruesi ka akses te plote ne kompjuter Disadvantazhet e rrjeteve peer-to-peer : Mund te kete dublikim ne burime E veshtire per te aplikuar nje politike sigurie E veshtire per te trajtuar ngarkesat ne rrjet Ku do te ishte i pershtatshem rrjeti peer-to-peer network : 10 apo me pak perdorues Nuk kerkohet sherbim i specializuar Siguria nuk perben problem Parashikohet zgjerim i kufizuar ne te ardhmen

Kliente dhe servera Klientet e rrjetit (Workstations)
Kompjutera qe kerkojne burime apo sherbime ne rrjet Serverat e rrjetit (Servers) Kompjutera qe menaxhojne dhe sigurojne burimet dhe sherbimet e rrjetit per klientet Zakonisht kane me shume fuqi procesimi, memorje dhe hapesira hard disku se klientet Punojne me sisteme operative rrjeti qe mund te menaxhojne jo vetem te dhena, por dhe perdorues, grupe, siguri, dhe aplikacione ne rrjet Serverat shpesh kane kerkesa me strikte ne lidhje me performancen dhe besueshmerine

Avantazhet e rrjeteve klient / server
Lehtesojne perbashkesimin e burimeve (resource sharing) – administrimin dhe kontrollin qendror Lehtesojne backup-in e sistemit dhe permiresojne fault tolerancen Rrisin sigurine – vetem administratori ka akses ne server Suporton me shume perdorues – gje e veshtire per t’u arritur me rrjetet peer-to-peer Disavantazhet e rrjeteve klient / server Kosto te larta per serverat Nevojiten eksperte per konfigurimin e rrjetit Krijojne mundesine e nje “single point of failure” ne sistem

Sa lloje rrjetesh kemi? Ne varesi nga kendveshtrimi, rrjetet mund te
klasifikohen ne menyra te ndryshme: Bazuar ne median e transmetimit: wired –me kabell (UTP, kabllo koaksial, kabell me fibra optike) dhe wireless - pa kabell Bazuar ne shtrirjen e rrjetit: LAN dhe WAN (dhe MAN) Bazuar ne metoden e menaxhimit: Peer-to-peer dhe Klient/Server Bazuar ne topologji :Bus, Star, Ring …

Janar 2008 Topologjitë fizike Star Frame Relay ATM Wireless Fiber ISDN Extended Star Bus Ethernet Ring FDDI SONET FDDI Fiber Distributed Data Interface 100 Mb Token Ring SONET Synchronous Optical Network Up to 2 Gb

Topologjitë ― 3 llojet bazë
Topologjia Bus Topologjia Ring Topologjia Star Hub

Topologjia Bus Topologjia Star E thjeshte dhe me kosto te ulta
Nje kabell i vetem qe quhet trunk (backbone, segment) Vetem nje kompjuter mund te dergoje mesazhe ne nje kohe Topologji pasive – kompjuterat jane ne rol prites, nuk rigjenerojne te dhena Topologjia Star Secili kompjuter ka nje kabell te lidhur me nje pike te vetme Me shume kabllim, kosto me te larta Te gjitha sinjalet kalojne permes hub-it; nqs ai bie, bie i gjithe rrjeti Ne varesi nga inteligjenca e hub-it, dy ose me shume kompjutera mund te dergojne mesazhe ne te njejten kohe

Si të ndërtojmë një rrjet me topologji Bus / Star?
Topologjia Bus Kabëll koaksial Topologjia Star Lidhës BNC T Kartë rrjeti

Topologjia Ring Secili kompjuter sherben si nje perforcues per sinjalet Menyra tipike e dergimit te te dhenave: Token passing Vetem pc-ja qe merr token mund te dergoje te dhena Disavantazhet E veshtire te shtohen kompjutera Me e shtrenjte N.q.s nje pc bie, bie gjithe rrjeti T Ack T T T T data T data T data T data T data T Ack T Ack T data T Ack

Zgjedhja e topologjisë
Bridging, Switching, dhe Routing Janar 2008 Zgjedhja e topologjisë Avantazhet Disavantazhet Bus Te gjitha hostet komunikojne direkt me njeri tjetrin Nje defekt ne kabell i shkeput lidhjet e hosteve nga njeri tjetri Star Te gjitha nodet komunikojne me njeri tjetrin N.q.s bie nodi qendror i gjithe rrjeti shkeputet Star i zgjeruar (extended) Kabllot lidhese jane me te shkurtra dhe kufizohet numri i pajisjeve qe lidhen me nodin qendror Shpenzime me te medha mirembajtje Other considerations: What physical transports are available? What physical topology do the locations fit into? What speeds do I need? What protocols do I need? What can I afford? What can I support?

Janar 2008 Çfarë është LAN-i? Local-Area Network LAN-i është një bashkësi kompjuterash të pavarur që komunikojnë me njëri tjetrin përmes një mediumi të përbashkët. LAN-et janë zakonisht rrjete të kufizuara, brenda një zone gjeografike të tilla si p.sh. një ndërtesë. LANs can be small, linking as few as three computers, but often link hundreds of computers used by thousands of people. The development of standard networking protocols and media has resulted in worldwide proliferation of LANs throughout business and educational organizations.

Janar 2008 Çfarë është WAN-i? WAN E ulët E lartë Wide-Area Network Lidh ndërtesa/hapësira që nuk janë fizikisht pranë njëra tjetrës Shpejtësi të ulta Kosto të larta MAN Campus Shpejtësi Kosto LAN Why build a WAN: WANs connect LANs together Eliminates ‘islands’ of automation Enables better sharing of information Allows for sharing of scarce resources Enables collaborative work to be performed more easily across multiple locations E ulët E lartë

Wide Area Network (WAN)
Nje rrjet qe perdor lidhjet qe ofrojne mjetet e telekomunikacionit per lidhjen e 2 apo me shume LAN-eve/kompjuterave te lokalizuara ne vende te ndryshme shume larg nga njeri tjetri. Qytete, shtete, etj. Shembuj: Rrjeti i nje zyre Interneti Zyre projektimi USA WAN Kamp studentor

Shembuj teknologjish WAN :
ISDN – Integrated Service Digital Network Basic rate: 192 Kbps Primary rate: 1.544Mbps DSL - Digital Subscriber Line 50Mbps ne distanca <300m T-Carriers ― kryesisht digital phone lines T1: 1.544Mbps T3: 28T1 Frame relay Secili link ofron 1.544Mbps, apo madje edhe me te larta ATM – Asynchronous Transfer Mode Support B-ISDN: 155Mbps, 622Mbps, apo me te larta SONET – Synchronous Optical Network Fluksi baze OC1: 51.84Mbps Suporton OC12 dhe deri ne OC192 ( Mbps), apo edhe me te larte ne te ardhmen

Shembull WAN-i: Broadband Cable Network
Sherbimet Cable TV jane zhvilluar ne menyre ekstensive ne shumicen e qyteteve moderne Kompanite e Cable TV shfrytezojne kabllot e tyre koaksiale te instaluara (qe presupozohet te transmetojne sinjale televizive) per te ofruar sherbime broadband Shume rrjete kabllore e kane zevendesuar kabllimin e tyre me hybrid fiber-coax (HFC) ― pra perdorin kabell me fibra optike per te lidhur ndertesat e abonenteve te tyre dhe me pas qe aty deri ne shtepine e abonentit lidhjen e bejne me kabllin koaksial tradicional

Cable modem-i eshte nje teknologji asimetrike Downstream: max 36 Mbps
Ethernet link to PC Coaxial link from cable TV socket Cable Modem Cable modem-i eshte nje teknologji asimetrike Downstream: max 36 Mbps Upstream: max 10 Mbps Mund te reduktohet deri 3 – 10 Mbps downstream dhe 2 Mbps upstream, ne varesi nga numri i abonenteve Nevojitet nje cable modem special

Lidhja qe shfrytezohet bashkerisht nga numer i madh abonentesh, mund te paraqese probleme performance dhe sigurie PC TV Fiber-optic cable Cable Drop Coaxial Cable Cable company

Bazat e rrjeteve kompjuterike
Bridging, Switching, dhe Routing Janar 2008 Bazat e rrjeteve kompjuterike Ethernet (IEEE Standardi 802.3) Fast Ethernet (IEEE Standardi 802.3u) Hubs/ Repeaters Intelligent Non-intelligent (dumb) Collision Domains

Janar 2008 Segmentimi i një LAN-i Dy arsye parësore për segmentim Izolohet trafiku midis segmenteve Arrihet gjerësi më e madhe bande për përdorues duke krijuar “collision domains” më të vogla Bridges and switches offer several advantages. They: Diminish the traffic experienced by devices on all connected segments because only a certain percentage of traffic is forwarded Accommodate communication among a larger number of devices than would be supported on any single LAN connected to a bridge Extend the effective length of a LAN, permitting the attachment of distant stations that were not previously permitted

Metodat më të përhapura të segmentimit
Bridging, Switching, dhe Routing Janar 2008 Metodat më të përhapura të segmentimit Bazuar në LAN Bridges (jo shumë e përhapur) Switches Bazuar në WAN Routers

Janar 2008 Bridget Një bridge është një pajisje LAN që “studion” rrjetin dhe mban një “bridging table” Filtron paketat bazuar mbi adresën MAC Redukton madhësinë e collision domains Mund të rrisë kohëvonesën 10%-30% Magazinon dhe dërgon më tej të dhëna (store-and-forwards) Bridges: Build a bridging table to keep track of devices on each segment Filters packets that do not need to be forwarded to other segments based on their MAC address Divides the network into multiple collision domains thereby reducing the number of collisions on any network segment Are considered store-and-forward devices because it must examine the destination address field and calculates the CRC in the frame check sequence field before forwarding the frame to all ports. Can temporarily store the frame if the destination port is busy Latency is due to the decision making required of the bridges in transmitting data.

Janar 2008 Bazat e switcheve Megjithese bridget dhe switchet kane atribute te ngjashme, gjithsesi ka disa dallime: Switchet jane me te shpejta Switches suportojne densitet portash me te larte Switchet rritin gjeresine e bandes Switches: Are significantly faster because they switch in hardware while bridges switch in software Can support higher densities than bridges Some use cut-through switching, which reduces latency and delays in the network, while bridges support only store-and-forward traffic switching Reduce collisions and increase bandwidth on network segments because they provide dedicated bandwidth to each network segment A LAN the uses a switched Ethernet topology performs as though it had only two nodes – the sending node and the receiving node. These two nodes share 10Mb bandwidth between them (this means nearly all bandwidth is available for transmission of data!)

Janar 2008 VLAN-et Virtual LAN-et Grupimimi në një LAN i pajisjeve të cilat janë konfiguruar (duke përdorur software menaxhimi) me qëllim që të mund të komunikojnë sikur të ishin në të njëjtin segment LAN-i, ndërsa ato në fakt janë vendosur në një numër segmentesh të ndryshme të LAN-it. Duke qenë se VLAN-et bazohen në lidhjet logjike në vend të atyre fizike, ato janë jashtëzakonisht fleksibël. An Ethernet switch physically segments a LAN into individual collision domains. However, each segment is still part of one broadcast domain. The total number of segments on a switch equals one broadcast domain. This means that all nodes on all segments can see a broadcast from a node on one segment. A VLAN is a logical grouping of network devices or users that are not restricted to a physical switch segment. The devices or users in a VLAN can be grouped by function, department, application, and so on, regardless of their physical segment location. A VLAN creates a single broadcast domain that is not restricted to a physical segment and is treated like a subnet. VLAN setup is done in the switch by software. VLANs are now standardized according to IEEE 802.1Q, but implementations vary among vendors

= Node X = Switch VLAN Kati 1 Kati 2 Kati 3 Kati 4 Kati 5 X S F P

Përse VLAN-i shikohet si zgjidhje?
Pavarësi topologjie fizike Siguri më e lartë Performancë më e lartë (për shkak të shtimit të më shumpër shkak të shtimit të më shumë collision domains)

Janar 2008 Bazat e routerave Routerat kane te gjithe avantazhet e switcheve dhe ofrojne madje me shume Lidhin rrjete te ndara Kryejne zgjedhjen sipas “rruges me te mire” Lidhin media te ndryshme rrjeti Bazohen ne WAN Each interface on the router connects to a separate network, so insertion of the router into a LAN creates smaller collision domains and smaller broadcast domains. Routers do not forward broadcasts unless programmed to do so. Routers are Network layer (Layer 3) devices that are extremely intelligent! They maintain “routing tables” based on IP address and share path information with other routers.

Janar 2008 Routerat Routerat ndertojne rrjete hierarkike Administrimi i rrjeteve percaktohet nga zonat e routimit Paketat levizin midis rrjeteve bazuar ne protokollet e routimit

Komputeri A dërgon të dhëna tek kompjuteri C
Bridging, Switching, dhe Routing Janar 2008 Komputeri A dërgon të dhëna tek kompjuteri C In the picture above, Workstation A is connected to the network on the left. Workstation C is connected to the network on the right. If Workstation A wants to send data to Workstation B, the router will recognize it as part of the same network and keep the data from going out of the network. What happens if Workstation A wants to talk to Workstation C? Which path would the routers choose to send the data? If the routers are determining the best path by the number of hop counts*, they would choose the upper path. However, lets say that the upper path is running at 56 Kbps and the lower path is a T-1 connection. If the routers are determining the best path by number of hop counts AND bandwidth, which path would they choose? *Hop count is the number of routers data must be routed through in order to reach their intended destination.

Janar 2008 Routing vs. Switching Routerat ndertojne rrjete hierarkike logjike Routerat operojne ne Layer 3 sipas OSI Routerat mbeshteten tek protokollet Switchet ndertojne rrjete logjike te rrafshta Switchet operojne ne Layer 2 sipas OSI Switches nuk mbeshteten tek protokollet

Collision and broadcast domains
Bridging, Switching, dhe Routing Janar 2008 Collision and broadcast domains Nje switch LAN-i Redukton madhesine e collision domains Te gjitha hostet e lidhura me switchin jane ende ne te njejtin broadcast domain nje broadcast nga nje node shihet nga te gjithe nodet e tjera te lidhura permes switchit ne LAN Vetem nje router i izolon broadcast domainet

Janar 2008 Routing Information Dy kategori protokollesh routimi: Link State Distance Vector Tabelat e routimit perditesohen ne menyre dinamike bazuar mbi protokollet e routimit Mund te perdoret edhe routimi statik

Janar 2008 Static Routing Routimi statik eshte i pershtatshem vetem per rrjete shume te vogla, te cilat kane vetem nje rrugekalim per tek nje destinacion i dhene, i cili nuk eshte pjese e rrjetit lokal Static routing advantages: Is much more resource efficient Uses far less bandwidth Doesn’t waste CPU cycles trying to calculate routes Requires far less memory In some networks, you might even be able to use smaller, less expensive routers by using static routes. Static routing disadvantage: Routers cannot discover alternate routes if the programmed path goes down.

Metodat e transportimit te te dhenave
Bridging, Switching, dhe Routing Janar 2008 Metodat e transportimit te te dhenave Grupohen ne kater grupe: Dedicated Circuit Switched Packet Switched Cell Switched Mund te perdoret nje perzierje e tyre ne WAN...

Hierarkia në transportin e të dhënave
Bridging, Switching, dhe Routing Janar 2008 Hierarkia në transportin e të dhënave WAN Dedicated Switched Leased Lines: Fractional T1/E1 T1/E1 T3/E3 Circuit Switched Packet/cell Switched X.25 Frame Relay ATM Basic Phone Service ISDN

Te dedikuara-Dedicated
Bridging, Switching, dhe Routing Janar 2008 Te dedikuara-Dedicated Point-to-point leased lines 56/64K Fractional T-1/T-1 T-3 Broadband Cable Modems Wireless Maximum bandwidth: T1: Mbps T3: Mbps OC1: 51 Mbps OC3: 155 Mbps OC12: 622 Mbps OC48: 2.5 Gbps

Janar 2008 Wireless Cfare ndikon? Jane te ndjeshme ndaj topologjise se mjedisit ku jane vendosur dhe distances Ndikohen nga kushtet e motit Sa me e madhe distanca = me i vogel fluksi i transmetimit The Fresnel Zone (pronounced “fra-NEL” as the “S” is silent) is the area around the visual line-of-sight that radio waves spread out after they leave the antenna. Fresnel Zone is an area of concern for 2.4 GHz wireless systems. Although 2.4 GHz signals pass rather well through walls, they have a tough time passing through trees. The main difference is the water content in each. Walls are very dry: trees contain high levels of moisture. Radio waves in the 2.4 GHz band absorb into water quite well. This is why microwaves, which also use the 2.4 GHz band, cook food. Water absorbs the waves, and heat from the energy cooks the food. The Fresnel Zone defines an area around the line of sight that can introduce Radio Frequency (RF) signal interference if blocked. Basically, things such as hilltops and trees can block your Fresnel Zone outdoors, scattering and diffracting your RF signal. Excessive wind, hilltops, and trees are all considerations when implementing a wireless wide-area network connection.

Janar 2008 Circuit Switched ISDN - Integrated Services Digital Network BRI ose PRI delivery PNTS – Public Network Telephone Service K analog A good example of a circuit-switched network is the telephone system. A telephone is hard-wired to a central office telco switch that is owned and operated by a carrier. Although many carriers exist, any telephone can establish a connection to any other telephone through a series of switches. That connection is a physical circuit and is dedicated to that session for the duration of the communication session. When the telephones terminate their sessions, the physical circuit through the switched telco infrastructure goes away. The resources are then freed up for the next call. The creation of a dedicated, physical circuit through switches is the essence of circuit switching.

Janar 2008 Cable Modems Operon nepermjet rrjeteve te TV-ve kabllore Punon me shume si nje nderfaqe LAN se sa si nje nderfaqe modem Lidhet me outletin e kablit te TV, i cili lidhet me CMTS tek ofruesi I sherbimit “head end” Cable modemat ndertohen sipas specifikimeve te DOCSIS Shpejtesite mesatare variojne nga 575kbps ne 800kbps Shpejtesia varet nga fakti se sa abonente fqinje jane njekohesisht ne Internet dhe shfrytezojne ne menyre simultane te njejtin kabell modem The term cable modem can be rather confusing. Most people think of the term “modem” as being associated with dial-up networking service. Although they are referred to as cable modems, they actually work more like a full-time, dedicated LAN service than a dial-up modem service. The physical setup of a cable modem is relatively easy. You will need a coaxial cable splitter so that you can receive cable television and cable modem Internet service. While you are connecting your cable modem to your cable modem wall jack, the wall jack itself connects with the Cable Modem Termination System (CMTS). The CMTS is located at the cable providers site (also referred to as the “head end”), and is defined as a central device for connecting the cable TV network to a data network, like the Internet. All cable modems communicate with the CMTS, and the CMTS is capable of communicating with all of the cable modems on its respective network. Think of the CMTS as a “tree” while the cable modems will be the “branches” of the tree. Cable modems are manufactured according to DOCSIS specifications. DOCSIS stands for Data Over Cable Service Interface Specification, and acts as an industry standard for the Cable Modem industry, and strives for vendor-interoperability among cable modems. DOCSIS version 2.0 is the current release.

Janar 2008 DSL Shkurtimi i Digital Subscriber Line Përdor linjat egzistuese telefonike Diapazoni i shpejtësive nga 144kbps në 2Mbps Shpejtësia e DSL-së përcaktohet nga distanca midis vendodhjes së klientit dhe zyrës qendrore - Central Office (CO) Sa më afër të jeni me zyrën qendrore apo me stacionin shpërndarës (remote switching station), aq më e shpejtë lidhja DSL Duhet te banoni afer nje zyre qendrore (Central Office (CO)) apo afer nje remote switching station Nuk eshte i disponueshem si cable modem access Digital Subscriber Line (DSL) is another method of accessing the Internet. Like cable modem access, DSL provides “always-on” service, available 24 hours a day. With DSL, there is no need to dial into a modem pool. DSL gives users up to 25 times faster connectivity than 56kbps modem access. Speeds will range from 144kbps up to 1.5Mbps, depending on how close your site is to either a remote telephone switching station office or the telephone company’s central office, or CO. DSL runs over the same twisted pair that you use for your regular phones. With DSL, the data transmission runs at high frequencies, creating a high-pitched noise over the phone lines. Therefore, in most cases, you need to put filters on all telephones plugged into the same line so that you will not hear this high-pitched noise when you are talking on the phone. The phone company provides these in most instances. Remember, with DSL your full-time telephone line is shared with your method of accessing the Internet. In most cases, you need to live within approximately three miles of either a remote switching station or the central office itself to be eligible to receive DSL service. To see if DSL service is available in your area, visit

Janar 2008 ISDN Përdor linjat egzistuese telefonike Mund të përdoret për transmetim zëri dhe të dhënash (voice & data) I përshtatshëm për video konferenca Nuk është shumë i përhapur Dy llojesh BRI (Basic Rate Interface) PRI (Primary Rate Interface) “B”earer channels provide full-duplex communication for the user. “D”ata channels provide full-duplex ISDN channel. ISDN BRI has two B channels that are each capable of transmitting at 64Kbps, for a combined total throughput of 128Kbps. In addition to the two B channels, there is a 16Kbps D channel that manages signaling of the B channels. The B channels can be combined to support only data, one data and one voice channel, or all voice. ISDN PRI uses a 64Kbps D channel to manage the twenty-tree B channels. This type of service is known as Dial-on-Demand to establish the dedicated connection between two locations.

Janar 2008 Packet Switched X.25 Frame Relay Packet-switching does not provide a dedicated connection between two locations. Customer data packets are forwarded through the commercial packet-switched network (PSN). Packets transmitted may be variable lengths. Supports Switched virtual circuits Permanent virtual circuits X.25 First offered in early 70’s Provides error correction, banks used it! Frame Relay More popular now, X.25 all grown up!

Janar 2008 Packet Switched Frame Relay Operon me shpejtësi nga 56kbps deri në 45Mbps Nuk ndikohet nga distanca I lehtë për t’u aplikuar Nuk kryen korrigjim gabimi

Janar 2008 Cell Switched ATM - Asynchronous Transfer Mode SMDS - Switched Multi-Data Service A close relative to packet switching is cell switching. The difference between a packet and a cell is the length of the structure. A packet is a variable length data structure, whereas a cell is a fixed-length data structure.

Janar 2008 ATM Asynchronous Transfer Mode Cell technology (voice/video/data) Nuk eshte implementuar gjeresisht nga carriers Mund te jete e shtrenjte dhe e veshtire per t’u arritur Shume e pershtatshme per aplikacionet multimediale Shpejtesite nga 25Mbps deri ne 9.954Gbps ATM is usually deployed over fiber. At 9.9Gbps, an ATM network is capable of handling 129,024 simultaneous voice conversations! Most of the U.S. telephone company backbones run on ATM.

Janar 2008 Point-to-Point Advantazhet: Full time service, no shared infrastructure Disponibel pothuaj gjithandej Mund te kaperceje kufij operative (LEC, IEC, LATA) Disavantazhet Kostot varen nga distanca dhe gjeresia e bandes (bandwidth) Shkallezimi i veshtire These are dedicated lines, leased from your telephone company (also referred to as your telco). LEC = Local Exchange Carrier IEC = Inter Exchange Carrier LATA = Local Access and Transport Area Examples of LEC’s include the Regional Bell Operating Companies (RBOC’s), such as Atlantic Bell, Bell South, and Pacific Bell. Examples of IEC’s include companies such as Sprint, MCI, and AT&T. They connect the RBOC’s together. LATA’s connect LEC’s of different types within the same geographic area, such as connecting Southwestern Bell with Bell South. The LATA boundaries are set by the RBOC’s and could be set by area code, for example.

Permbledhje Dy lloje sherbimi bazuar ne WAN
Dedicated Switched Shembuj per Dedicated jane leased T1 lines, cable modems, DSL, wireless. Shembuj per Switched jane ISDN, POTS, Frame Relay, dhe ATM

Pyetje në lidhje me VLAN-in :
A ka switch-i egzistues aftësi VLAN-i? Jo të gjitha switchet kanë aftësinë të krijojnë VLAN-e Switchet e lira në çmim (të pa menaxhueshme) nuk mund të krijojnë VLAN-e A duhet blerë një switch me aftësi të krijojë VLAN-e?

Permbledhje Tre menyra segmentimi - Bridging, Switching, ose Routing
Switchet kane mundesi te ndryshme, ne varesi nga sa doni te shpenzoni Switchet segmentojne LAN-et ndersa routerat segmentojne WAN-et Switcheet punojne zakonisht ne Layer 2 dhe routerat ne Layer 3

Mediat e transmetimit Dallojmë dy kategori kryesore:
E drejtuar (guided) ― transmetim me kabëll E padrejtuar (unguided) ― transmetim pa kabëll, p.sh. radio, bluetooth, infrared, sound, sonar Tek media që bën pjesë në kategorinë e drejtuar hyjnë: Kabllo Twisted-Pair: Unshielded Twisted-Pair (UTP) Shielded Twisted-Pair (STP) Kabllot me fibra optike Kabllot koaksiale

Kabllot Twisted-Pair N.q.s çiftet e fijeve të kabllit nuk janë të përdredhura (twisted), interferencat elektromagnetike nga, p.sh., motorët, do të ndikojnë sa më afër tyre të jetë kablli duke shkaktuar në këtë mënyre gabime në transmetim.

Unshielded Twisted-Pair (UTP)
Të veshura brenda një mbështjelle plastike (për mbrojtje mekanike) Shembull i një kablli UTP me 5 çifte fijesh të përdredhura të pambrojtura (unshielded twisted pairs) Metal Insulator

Shielded Twisted-Pair (STP)
Kabllot STP janë të ngjashme me kabllot UTP, përjashto një fletë të hollë metalike që mbulon çiftet e fijeve

Kategorite e kabllove UTP
EIA i klasifikon kabllot UTP sipas cilesise: Kategoria 1 ― cilesia me e ulet, e pershtatshme vetem per transmetimin e zerit, gjendet kryesisht ne ndertesat shume te vjetra, sot nuk rekomandohet Kategoria 2 ― e pershtatshme per transmetimin e zerit dhe flukseve te vogla te te dhenave (deri ne 4Mbps per rrjetet token ring te shpejtesive te ulta) Kategoria 3 ― te pakten 3 përdredhje për njësi gjatësie, per deri ne 10 Mbps (e zakonshme ne rrjetet telefonike) Kategoria 4 ― deri ne 16 Mbps (kryesisht per token rings) Kategoria 5 (ose Cat 5e) ― deri ne 100 Mbps (per rrjetet me shpejtesi te larta komunikimi te dhenash) Kategoria 6 dhe 7 ― me shume çifte të përdredhura se tek Cat 5, deri ne 1 Gbps

Kabllot koaksiale Në përgjithesi, kabllot koaksiale, apo coax, transmetojnë sinjale të një frekuence (100KHz–500MHz) më të lartë se kabllot UTP Mbështjella e jashtme metalike shërben si mburojë, si ndaj interferencave, ashtu edhe si përcjellës i dyte që mbyll qarkun

Kabllot me fibra optike
Drita lëviz në hapësire të lirë me shpejtesi 3108 ms-1 dhe është shpejtësia më e lartë në Univers Kjo shpejtësi ngadalësohet në media me densitet, si p.sh. xhami Reflektimi ndodh në ndërfaqe, me dritën që përthyhet nga drejtimi normal kur hyn në një medium me më pak densitet Përtej këndit kritik  reflektimi i plotë i brendshëm

Një fiber optike përbëhet nga një bërthamë (core) (material me densitet të lartë) dhe një cladding (material me densitet më të ulët) Më i thjeshti është një multimode step-index optical fiber Multimode = rrugëkalime të shumëfishta Drita lëviz para dhe mbrapa përgjatë bërthamës Burimet më të zakonshme të dritës: LED-et dhe lazerat

Advantazhet dhe disadvantazhet
Rezistencë ngaj zhurmave ― drita nga jashtë bllokohet nga veshja e jashtme e kabllit Humbje më e vogël e sinjalit ― një sinjal mund të kalojë km të tëra pa rigjenerim (sot, humbja më e vogël e matur është ~4% ose 0.16dB/km) Gjerësi më e madhe bande ― sot, kufizimet e fluksit të të dhënave të transmetuara vijnë nga teknologjia e gjenerimit/marrjes së sinjalit, jo nga fibra vetë Kostot ― Fibrat optike janë të shtrenjta Instalimi/mirëmbajtja ― çdo thyerje në bërthamë do ta degradonte sinjalin, dhe të gjitha instalimet duhen bërë në mënyrë perfekte

Modeli OSI

RRJETET PA KABELL (WIRELESS LAN - WLAN) 66

Ndërtimi i një WLAN-i 67

Hardware-t e nevojshme
68

Llojet e komunikimit Standardi përcakton komunikimin e :
Dy wireless nodes (stations) me njeri – tjetrin (Ad hoc) Një ose më shumë wireless stations me një Access Point Standardi nuk përcakton komunikimin e : Dy Access Points me njeri - tjetrin *Për këtë arsye këshillohet blerja e të dy Access Point-eve nga e njëjta kompani 69

Komunikimi Ad-hoc 70

Komunikimi me Access Point
71

Komunikimi midis dy WLAN-eve

Standardet IEEE 802.11 – 1997 WLAN Committee
802.11a – Frekuenca 5Ghz, Bandwidth 54Mbps (11-18Mbps), Mbulimi 20m, me pak interferencë 802.11b – Frekuenca 2.4Ghz, Bandwidth 11Mbps (5Mbps), Mbulimi 100m, me pak e shtrenjtë 802.11g – Frekuenca 2.4Ghz, Bandwidth 11Mbps -54Mbps (20Mbps -25Mbps), Mbulimi 100m, Kompatibël me b 802.11n – Frekuenca 2.4/5Ghz, Bandwidth 300Mbps (20Mbps -25Mbps), Mbulimi 50m-70m, 73

Përmbledhje e standardeve
74

Zgjidhje në kushtet e shtëpisë
75

Konfigurimi i TCP/IP 76

Adresat IP 77

Objektivat Kuptimi i komponentëve kyc te adresimit dhe routimit si:
Adresat e Hardware ose MAC IP addressing Subnet mask Gateway Domain Name System (DNS) Adresat IP Private 78

Adresat Hardware/MAC Çdo pajisje në një rrjet identifikohet nga një adresë unike, e quajtur shpesh: Hardware address, MAC address, physical address, device address, adapter address, ose node address. Çdo kartë rrjeti (NIC card) ka një adresë 48-bit Adresat MAC shkruhen duke perdorur numra hexadecimale (me bazë 16). Dallohen dy formate adresash MAC: c ose c The hardware, or MAC, address is burned on your NIC (Network Interface Card). Unlike IP addresses, you can’t manually change this address. The only way to change a NIC address is to actually change out the NIC. 79

Formati i adresave MAC Çdo kartë Ethernet ose Token Ring e lidhur në një rrjet ka një adresë unike 48-bit hardware-i, që i caktohet nga prodhuesi i kartës. Organizational Unique Identifier (OUI) Vendor Assigned (NIC Cards, Interfaces) 24 bits B 3A-07-BC 3Com Pajisje e vecantë Let’s find the manufacture code of our network interface card. Go to: 80

Çfarë është një adresë IP?
Adresa Internet Protocol (IP) Konsiston në 32 bits (1’sha dhe 0’) Thelbësore për kompjuterat e lidhur në rrjet I përket një ose pesë klasave të ndryshme të rrjeteve I caktohet hostit nga administratori i rrjetit 81

Çfarë është një Bit? 1 Një bit është një sinjal dixhital me një vlerë të vetme (1 ose 0) 1 tregon ‘on’ ndërsa 0 ‘off’ Kompjuterat kuptojnë dhe procesojnë vetëm bits Një byte përbëhet nga 8 bits 82

Format i një adrese IP Oktet (8 bits) Oktet (8 bits) Oktet (8 bits) Oktet (8 bits) Baraz me 2 to the 7th power = 128 2 to the 6th power = 64 2 to the 5th power = 32 2 to the 4th power = 16 2 to the 3rd power = 8 2 to the 2nd power = 4 2 to the 1st power = 2 2 to the 0 power = 1 83

Përbërësit e adresës IP
Çdo adresë IP përmban dy fusha: Fushën Network ID Fushën Host ID Fusha Fusha network ID është adresa logjike e rrjetit të një subneti tek i cili bashkëngjitet një host i caktuar. Fusha host ID është adresa logjike e pajisjes, e cila identifikon çdo host në një subnet. Telephone analogy: You need to talk to somebody in another state. You know their name (MAC address). In order to call that person on the telephone, you need to dial their telephone number (IP address). First, dial the area code (network) Second, dial the number (host) 84

Kush i menaxhon IP-të reale?
InterNIC* shpërndan adresat për rrjetet sipas madhësisë së tyre. Sipas madhësisë rrjetet ndahen në 5 klasa. Zakonisht, rrjetet e klasave A, B, dhe C përdoren komercialisht. Klasat D dhe E janë të rezervuara për universitetet dhe institucionet kërkimore. * InterNIC: International Network Information Center Organization that serves the Internet community by supplying user assistance, documentation, training, registration service for Internet domain names, and other services. Formerly called Network Information Center (NIC). MOREnet obtains addresses from InterNIC, then assigns them to the MOREnet community based on the needs of each location’s network. 85

Class A Networks # Bite: 1 7 24 Rrjetet e klasës A janë rezervuar për qeveritë dhe korporatat e mëdha. Network # Host # Klasa A Diapazoni i numrave të rrjetit : – Numri i adresave të hosteve : 16,777,216 – = Class A network 86

Rrjetet e klasës B # Bite: 1 1 14 16 Rrjetet e klasës B janë rezervuar për kompani me madhësi mesatare. 1 Network # Host # Klasa B Diapazoni i numrave të rrjetit : – Numri i adresave të hosteve : 65,536 – = Class B Network 87

Rrjetet e klasës C # Bite: 1 1 1 21 8 Rrjetet e klasës C janë rezervuar për organizata të vogla. 1 Network # Host # Klasa C Diapazoni i numrave të rrjetit : – Numri i adresave të hosteve: 256 – = Class C network 88

Çfarë është një Network Address?
Network address është adresa e rezervuar për rrjetin. Ajo përfaqësohet nga të gjithë zerot binare në pjesën e hosteve të adresës së IP-së. Për shembull: = 89

Çfarë është një Broadcast Address?
Ajo përdoret për dërgimin e mesazheve të gjithë pajisjeve në një rrjet të vetëm. Ajo përfaqësohet nga të gjithë njëshat binarë në pjesën e hosteve të porcionit të adresës së IP-së. Për shembull: = 90

Subnet Masks Subnet masks matematikisht përcaktojnë numrin e biteve që përdoren për të dalluar ID-në e rrjetit. Pjesa tjetër e biteve përdoren për të përcaktuar ID-në e hosteve. In order to find the network ID of an IP address, we MULTIPLY the IP address at the bit level with the subnet mask. For example: = X = = By multiplying each bit by it’s corresponding vertical bit, the host portion is “masked” out. Default subnet masks: Class A = Class B = Class C = 91

Çfarë është subnetting?
Subnetting është procesi i ndarjes së një rrjeti në rrjete më të vogla (nënrrjete). Kjo gjë kryhet duke ndarë rrjetet tek shtresa e rrjeteve (network layer) me një router (për shembull, Cisco) ose një server (Windows, Novell, etj.) të konfiguruar për të kryer routim. Why subnet? By breaking our network into several smaller networks, we decrease the amount of collisions created by broadcasts on the network. Collisions slow a network down, which is not a good thing!! More information on subnetting can be found on MOREnet’s website at: 92

Gateways I ashtuquajturi default gateway, për një rrjet lokal, identifikon adresën e IP-së së pajisjes, e cila është përgjegjëse në këtë rrjet për routimin e paketave tek rrjetet e tjera. The gateway address is usually the IP address of your router. 93

Çfarë janë serverat DNS?
Serverat DNS janë kompjutera specialë që “përkthejnë” emrat e domaineve (domain names) në adresa korresponduese IP-sh. Përpara se të kryhet routimi, duhet të dihet adresa e IP-së së destinacionit për paketën. 94

Metodat e caktimit të informacionit të IP-së
Statike – Administratori i sistemit cakton manualisht dhe mban të gjithë informacionin e IP-ve për çdo kompjuter. Dinamike -- Adresat caktohen automatikisht nga një server me një shërbim referuar si DHCP. (Dynamic Host Configuration Protocol). 95

Caktimi statik i adresave të IP-së
Kundër Pro Numër fiks i adresave të IP-së Kërkohet regjistrim Konfigurimi manual Mundësi gabimi me dhënie dy herë të të njëjtës adresë IP I siguron administratorit të sistemit shkallën më të lartë të kontrollit Lejon gjurmimin e keqpërdorimit të rrjetit Rënia e serverit nuk ndikon në trafikun e IP 96

Caktimi dinamik i adresave të IP-së
Kundër Pro Mundësi për të patur më shumë përdorues se adresa IP Pamundësi për gjurmimin e përdoruesve N.q.s.bie serveri, bie i gjithë sistemi Shfrytëzim më i mirë i adresave të IP-së Mundësi e kufizuar për dublikim adresash Kontroll i centralizuar 97

Numrat e IP-ve të rrjeteve private
Private IP network numbers janë rrjete IP që janë projektuar si rrjete (private) që një institucion mund t’i përdorë brenda tij. Private Address Space (Hapësira e adresave private) Internet Assigned Numbers Authority (IANA) ka reservuar tre blloqet e mëposhtme të adresave të IP-ve për rrjete private: For more information on "Address Allocation for Private Internets”, go to: 98

Çfarë kuptojmë me…? NIC shitësi/modeli MAC address IP address
Subnet mask Subnet Host number Default gateway IPCONFIG /ALL është komandë që egzekutohet nga command prompt-i i Windows XP/Vista/7, 99

Troubleshooting 100

Strategjitë Përça dhe sundo!!
Përcakto fillimisht çfarë punon dhe çfarë jo Sipas protokollit Sipas vendndodhjes Njohja e rrjetit është kritike në këto raste Kontrollo gjithmonë kabllot!!! 101

Troubleshooting i lidhjes fizike
102

Troubleshooting një rrjet egzistues
Skenar I gjithë rrjeti është “down”. Përdoruesit nuk aksesojnë internetin. Askush nuk ka marrë (nuk ka = kaos!!) Mbase pastruesja shkëputur ndonjë kabëll gjatë fundjavës!!! 103

Identifikimi i problemeve tek konfigurimet e TCP/IP-së
104

Instrumenta bazë ipconfig /all (Windows XP/Vista/7) ping tracert 105

ipconfig /all (Windows XP/Vista/7)
106

ping – për kompjuterat me Windows
Ping-u është utiliteti bazë i vlefshëm për të verifikuar lidhjen TCP/IP. Ping-u dërgon një paketë tek një host i caktuar me një sasi të vogël të dhënash dhe pret që hosti të përgjigjet me të njëjtën sasi të dhënash ende të paprekur. N.q.s nuk merrnet përgjigje presupozohet se: Host-i është “down” Një router përgjatë rrugës për tek hosti është “down” TCP/IP nuk punon *If the device is behind a firewall, the ability to “ping” it may be limited/prohibited by the local administrators. Example: 107

ping Hapet Command prompt: Run - cmd.
Shkruhet ping i ndjekur nga adresa e IP-së ose emri i hostit. Shtypet Enter. Ping will return the IP address of a machine if you know only the host name. Ping will also allow you to determine if your DNS name resolution is working properly, by entering the host name of a website instead of the actual IP address. 108

ping – Mesazhe gabimi Marrja e një mesazhi të tillë si: “Unable to resolve mund të tregojë që: Serveri DNS apo DNS domain name nuk janë konfiguruar siç duhet tek klienti Serveri DNS që kërkohet nuk punon Marrja e një mesazhi të tillë si: “Bad IP address mund të tregojë që: Nuk egziston host me këtë emër Përgjithësisht, kjo do të thotë që adresa nuk është shkruar saktë 109

ping – adresash të rekomanduara
– e njohur ndryshe si loopback address. Si parim, kontrollon TCP/IP-në. ping-on një stacion pune në rrjet ping routerit/gateway-it – përcakton nëse dalja nga rrjeti lokal funksionon siç duhet – ping-on një nga serverat DNS If you cannot ping your router, either the router has lost it’s configuration or the problem is in your local network. If you can ping your router but not problem resolution belongs to MOREnet. 110

tracert (Trace Route) Siç kuptohet edhe nga emri, me anë të kësaj komande gjurmohet rruga për tek një host i caktuar dhe paraqiten të gjitha hop-et që kalohen për të arritur këtë host. Duhet patur parasysh që mund të shikoni rrugëkalime të ndryshme n.q.s. e provoni komandën disa herë! 111

tracert (Trace Route) 112 Let’s do a demo:
Click on Start > Programs > MSDOS Command Prompt. After C:\ type: tracert 112

Faktorë për t’u konsideruar
Identifikimi i problemit të lidhjes mund të variojë n.q.s rrjeti përdor: IPX/IP gateway N.q.s. stacionet e punës (workstations) janë konfiguruar me IPX/IP gateway, kompjuterat nuk do të kenë TCP/IP të instaluar. Network Address Translation (NAT) N.q.s. eshte aktivizuar NAT-i, duhet verifikuar që ai është konfiguruar siç duhet. 113

Quiz Cila është adresa IP e kompjuterit tuaj?
Eshtë e dhënë në mënyrë statike apo dinamike? Si mund ta tregoni këtë fakt? Cili është prodhuesi i kartës së rrjetit? Cila është IP-ja e loopback address? 114

Bridging, Switching, dhe Routing

Similar presentations

Presentation on theme: "Bridging, Switching, dhe Routing"— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback

Log in

Auth with social network:

Bridging, Switching, dhe Routing

Similar presentations

Presentation on theme: "Bridging, Switching, dhe Routing"— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback