Hemorragik Qızdırma Virusları (HQV): Təhlükənin qiymətləndirilməsi/ Tarix/ Epidemiologiya CH-L27 Bax: 00 1 OCT 14.

Hemorragik Qızdırma Virusları (HQV): Təhlükənin qiymətləndirilməsi/ Tarix/ Epidemiologiya
CH-L27 Bax: 00 1 OCT 14

Xülasə Təhlükənin mövcudluğu Tarix Epidemiologiya Virusologiya
Patofiziologiya/İmmunologiya Xəstəliyin gedişi Diaqnoz Müalicə Profilaktika/Vaksinasiya

HQ Virusları (HQV): Ön söz
Kəskin multisistem febril sindromlar Etiologiya - RNT virusları (bir neçə virus ailəsi) Xəstəliyin sindromları Qızdırma, halsızlıq, qusma Selikli qişadan və mədə-bağırsaq traktından qanaxmalar Ödem, hipotenziya Yüksək yoluxucu xəstəlikdir Müəyyən olunmuş bir neçə müalicə metodu var Bioloji silah kimi istifadə oluna bilər (BS)

HQV - Bioloji silah kimi (BS)*
ABŞ və Rusiya / Sovet İttifaqı : HQV bioloji silahı Şimali Koreya: Sarı Qızdırma bioloji silahı (?) Rusiya/Sovet İttifaqı (1992-ci ilə qədər) İstehsal edilirdi: Marburq, Ebola, Lassa, Yunin, Maçupo ABŞ: 1969-cu ilə qədər Sarı Qızdırma və Rift Vadisi Qızdırması virusları bioloji silah məqsədilə istehsal edilirdi İnsana bənzəməyən primatların (İBP) yoluxdurulması üçün aerozol hazırlanması Ebola, Marburq, Lassa, Yeni nəsil Arenaviruslar 1999-cu il: Xəstəliklərə Nəzarət Mərkəzləri (XNM) HQ virusları bioloji silah növlərinin A kateqoriyasına aid edilmişdir *Alibek K. Biohazzard: The Chilling True Story of the Largest Covert Biological Weapons Program in the World, Told From the Inside by the Man Who Ran It. New York, NY: Random House; 1999.; Center for Nonproliferation Studies. Chemical and biological weapons: possess and programs past and present. November 2000.; Miller J. Germs: Biological weapons and Americas Secret War. Warterville, ME: GK Hall; 2002.

HQV - Bioloji silah kimi (BS)
HQV-nin bioloji silah kimi istifadəsi haqqında təsdiqləyici fakt yoxdur Biopreparat (Dr. Ken Alibek) Sovet bioloji silah proqramı Aum Şinrikyo (Şoko Asaxara) 22 oktyabr, 1992 40-dan çox tərəfdaşı ilə Zairə səfər edir Səbəb: Tibbi yardımı təmin etmək (?) Nəzərdə tutulmuşdur: Bioloji silah üçün Ebola virusunu əldə etmək

HQ virus ailələri Arenaviridae Bunyaviridae Filoviridae Flaviviridae
Argentina HQ Hanta Virus növü Ebola Denge Qızdırması Boliviya HQ Krım-Konqo HQ Marburq Sarı Qızdırma Venesuela HQ Rift Vadisi Qızdırması Kyasanur Meşəsi Xəstəliyi Braziliya HQ * Omsk Qızdırması Lassa HQ *very few reported cases, no known reservoir

Hemorragik Qızdırma (HQ) Baxış
Cədvəl 1. Hemorragik Qızdırma Virusları* Ailə Cins Virus Xəstəlik Təbiətdə ötürücü Coğrafi yayılma Filoviridae Filovirus Ebola Ebola hemorragik qızdırması Bilinmir Afrika Marburq Merburq hemorragik qızdırması Arenaviridae Arenavirus Lassa Lassa qızdırması Gəmirici Qərbi Afrika Yeni Dünya Arenaviridae Yeni Dünya hemorragik qızdırması Şimali və Cənubi Amerika Bunyaviridae Nairovirus Krım-konqo hemorragik qızdırması Birə Afrika, Mərkəzi Asiya, şərqi Avropa, Orta Şərq Flebovirus Rift dərəsi qızdırması Ağcaqanad Afrika, Səudiyyə Ərəbistanı, Yəmən Hantavirus Böyrək sindromlu hemorragik qızdırmanın törədiciləri Böyrək sindromlu hemorragik qızdırma Gəmricii Asiya, Balkarlar, Avropa, Avrasiya Flaviviridae Flavivirus Denqe Denqe qızdırması, Denqe hemorragik qızdırmasıvə Denqe şok sindromu Asiya, Afrika, Sakit Okean hövzəsi, Şimali və Cənubi Amerika Sarı qızdırma Ağcaqanaq Afrika, tropik Şimali və Cənubi Amerika Omsk hemorragik qızdırması Mərkəzi Asiya Kyasanur Meşə Xəstəliyi Hindistan *Qalın hərflərlə bioloji silah kimi ciddi təhlükəyə səbəb ola bilən hemorragik qızdırma virusları göstərilir (bu birgə yekunda nəzərdə tutulan). Ebolanın dörd alt növü vardır: zair, Sudan, Fil dişi sahili və reston Yeni dünya arenaviridae-yə Maçupo, Boliviya hemorragik qızdırmasının səbəbi; Xunun, Argentina hemorragik qızdırmasının səbəbi; Quanarito, Venesuelo hemorragik qızdırmasının səbəbi; və Sabia, Braziliya hemorragik qızdırmasının səbəbi daxildir ci illərdə, Kaliforniyada hemorragik qızdırmaya 3 ölümcül yoluxma hadisəsindən sonra, əlavə arenavirus aşkar edilmişdir. §Əlavə olaraq, hantavirus ağciyər sindromunun törədiciləri Şimali Amerikada aşkar edilmişdir. 2392 JAMA, May, 8, 2002 – vol 287, No 18 (reprinted)

HQV-lər: Qlobal Epidemiologiya
EBOV alovlanmaları KKHQ Lassa qızdırması MARV alovlanmaları Cənubi Amerika Hemorragik Qızdırmaları Şəkil 1. Dünya xəritəsində 2005-ci ildə Hemorragik Qızdırma Virusuna yoluxma hallarının baş verdiyi ölkələr göstərilmişdir. Müxtəlif rənglərlə fərqləndirilmiş ərazilərdə Cənubi Amerika hemorragik qızdırması virusları istisna olmaqla nozokomial alovlanma hadisələri baş vermişdir - KKHQ, Krım-Konqo hemorragik qızdırması, EBOV- Ebola virusu; MARV- Marburq virusu.

Arenaviridae: Tarix Arenaviridae
Latın sözü olan “arenosus” - “qumlu”sözündən götürülüb Bu söz ribosomların xarici görünüşünü təsvir edir Virus ailəsinin ümumi xarakteristikası Morfologiya, serologiya və biokimyəvi xüsusiyyətləri Xroniki infeksiyalar gəmirici rezervuar (sahib) tələb edir İnsanların və gəmirici rezervuarların ifrazatları vasitəsilə yayıla bilər Limfotik Xoriomeningit Virusu (LCMV,1933) Aşkar olunmuş ilk Arenavirus Sent Luis ensefalitinin epidemiyası zamanı aşkar olunmuşdur Aseptik meningitlərə səbəb ola bilər Siçanlarda oxşar əlamətlər törədir

Arenaviridae: Isolation History
Virus Mənbə İl Yayılması LCMV Klinika 1933 Bütün dünya Xunin* Argentina 1957/58 Cənubi Amerika Maçupo Boliviya Lassa* Nigeriya 1969/70 Qərbi Afrika Quanarito Venesuela 1989 Sabia Braziliya 1990 *HQ İlk törədicisi kimi tanınan ilk Arenavirus təcrid edilmişdir

Lassa: Epidemiologiya
Rezervuar: Mastomys gəmiricisi Yoluxma Gəmiricidən insana keçmə: Gəmiricilərin sidik və nəcisi ilə xarici mühitə düşdükdən sonra virusun tənəffüs yollarına düşməsi İnfeksion ifrazatlarla yoluxmuş qida məhsullarının və ya çirklənmiş maddələrin daxilə qəbulu Mastomys gəmiricilərindən qida məhsullarının hazırlanması İnsandan insana keçmə : Qan, toxumalar və ifrazatlarla birbaşa təmas zamanı İynə sancması və ya dəridə kəsiklər nəticəsində Aerozollaşmış virusun inhalyasiyası Xəstəlik hallarının sayı artmaqdadır: Mano çayı hövzəsi ölkələrində vətəndaş ixtişaşları Qvineya, Liberiya və Sierra Leone

Arenavirus HQ: Epidemiologiya
Yeni Dünya, Cənubi Amerika HQ Qlobal Yeni və Köhnə Dünya HQ Takaribe Kompleks Arenavirusları Kliniki Mikrobioloji İnfeksiyalar 2009; 15:

Argentina HQ: Epidemiologiya
Virus: Xunin Əsas rezervuar - gəmirici: Calomys musculinus Transmissiya: aerozol, birbaşa təmas Yayılması: Buenos Ayresin şimalı və Santa Finin cənubu Kordobanın cənub-şərqi, La Pampa əyalətinin şimal-şərqi Ən yüksək transmissiya dövrü: fevral – may ayları Yoluxma hadisələri: ildə ə qədər xəstəlik halı Demoqrafiya Taxıl sahələrində çalışan kişilər Ferma işçilərinin həyat yoldaşları İnkubasiya periodu yoluxmanın ifrazatdan sonra baş verdiyinə dəlalət edir Endemik ərazilər getdikcə artmaqdadır

Boliviya HQ: Epidemiologiya
Virus: Maçupo Rezervuar-gəmirici: Calomys callosus Transmissiya: Aerozollar, gəmirici sidiyi ilə yoluxmuş qida məhsulları Yayılması: Beni departamenti, şimal-şərqi Boliviya Ən yüksək transmissiya dövrü: aprel-iyul ayları Demoqrafiya Ferma işçiləri: kişilər Epidemiya zamanı: bütün yaş qrupları və hər iki cins Epidemiyalar San Xoakin əyaləti (1963–1964) 637 yoluxma hadisəsi/113 ölüm / 3000 əhali Koçabamba, Qərbi Boliviya (1971) Maçupo virus növü İnsandan insana ötürülmə ci illərdə heç bir hal qeydə alınmamışdır Beni departamenti ( ) Ailədaxili transmissiya (8 üzvü olan ailədə 6 ölüm halı) Şəkil 1. Boliviya Hemorragik Qızdırmasının endemik olduğu və şübhəli halların aşkar edildiyi 4 şəhərin* yerləşdiyi ərazi – Boliviya, 1 İyul – 30 Sentyabr, 1994 Endemik Məruzə edilmiş yoluxma hadisələri Yoluxma hadisələri məruzə edilməmişdir Şəhər

Venesuela HQ: Epidemiologiya
Virus: Quanarito Rezervuar - gəmirici: Zygodontomys brevicauda Yoluxmasi: gəmiricilərin ifrazatları ilə təmas Yayılması: Venesuelanın Portugeza və Barinas Ştatları Demoqrafiya Düzənliklərdə yaşayan gəmiricilər Kənd təsərrüfatı sahələri üçün meşələrdə ağac kəsən insanlar Əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan kişilər Acta Cient Venez. 1998;49 Suppl 1:46-51. CID. 1998;26:308–13. Şəkil1. Yuxarı solda,Venesuelanın xəritəsinin kölgəli hissəsində Potugesa və Barinas ştatlarının yeri göstərilir. Aşağı sağda, həmin iki ştatın geniş xəritəsi və 1996-cı ildə məruzə edilən Venesuela hemorragik qızdırması xəstələrinin təxmini yaşayış yeri ∆ (VHQ; n=42)

Cənubi Amerikada rast gələn digər Arenovirus HQ-rı: Epidemiologiya
Çapare virusu cü illərdə kiçik alovlanma Koxabamba, Boliviya Sahibi müəyyənləşdirilməmiş gəmiricidir Sabia virusu San Pauloda (Braziliya) hemorragik xəstəliklərə yalnız bir ədəd təbii yoluxma hadisəsi məlumdur Laboratoriyada baş vermiş 2 yoluxma halı

Cənubi Afrikada HQ ilə əlaqəli yeni arenovirus
2008-ci ilin sentyabr-oktyabr aylarında Cənubi Afrikada 5 HQ xəstəliyi halı 4 hadisə ölümlə, 1 hadisə isə Ribavirinlə müalicə nəticəsində sağalma ilə nəticələnmişdir İlk xəstə Zambiya vətəndaşı olmuşdur 4 hadisə xəstəyə qulluq edən şəxslər arasında müəyyən olunmuşdur Luyo virusu (LUJV) aşkar olunmuşdur Afrikada rast gələn digər arenoviruslar patogen deyil IPPYV (Ippi), MOBV (Mobala), MOPV (Mopeya) Afrika Arenaviruslarının yayılması: Yeni Luyo Virusu Lassa (qırmızı); LUJV (qızılı); IPPYV, MOBV, MOPV (mavi) PLoS Patogenlər 2009; 4(5): e

Argentina HQ Hanta Virus növü Ebola Denge Qızdırması Boliviya HQ Krım-Konqo HQ Marburq Sarı Qızdırma Venesuela HQ Rift vadisi Qızdırması Kyasanur Meşəsi Xəstəliyi Braziliya HQ * Omsk Qızdırması Lassa HQ *very few reported cases, no known reservoir

Bunyaviridae: Tarix Virus ailəsi 1975-ci ildə aşkar olunmuşdur
Buğumayaqlılar mənşəli virusların boyük bir qrupunu əhatə edir Morfoloji, morfogenik və antigen xüsusiyyətləri Növlər/Virus Hantavirus: Hantan, Dobrava, Seul, Puumala Nairovirus: Krim-Kongo HQ Phlebovirus: Rift Vadisi Qızdırması Nairovirus və Phlebovirus Buğumayaqlılar vasitəsilə ötürülür Hantavirus Mənşəyi gəmiricilərdir və viruslar gəmiricilərin ifrazatlarından aerozol formasında ötürülür

Rift Vadisi Qızdırması (RVQ): Epidemiologiya
Törədici: RVQ virusu Rezervuar – ev heyvanları: qoyun, keçi, qaramal, dəvə Ötürücü: Aedes ağcaqanadı (mcintoshi) Yoluxma İnsandan insana keçməsi haqqında heç bir məlumat yoxdur Ağcaqanad sancması Aerozol və ya ölü heyvanlarla təmas Yayılması: Sub-Saxara regionu, Afrika Ən yüksək ötürülülmə dövrü: yağışlar mövsümü Yüzlərlə hal Demoqrafiya Fermerlər, baytarlar və sallaqxana işçiləri

RVQ: Epidemiologiya Daha az RVQ alovlanmaları olan, virusun dövrü aşkar edildiyi və ya RVQ-ın seroloji sübutu olan Afrika ölkələri

RVQ: Epidemiologiya Rift Vadisi Qızdırması virusu: 1930
RVQ virusu yeni doğulmuş quzuda tapılmışdır Keniya: 100,000 qoyun ölmüşdür Misir: 20,000 nəfər insan yoluxmuş, onlardan 600 nəfər ölmüşdür Qərbi Afrika: 1987 Seneqal Çayı Layihəsi nı aşağı Seneqal çayında daşqınlara səbəb olmuşdur Keniya və Somali: 27,500 nəfər insan yoluxmuşdur Səudiyyə Ərəbistanı və Yəmən: sentyabr, 2000 Afrikadan kənar ərazidə ilk RVQ hadisəsi Yəmən: 653 şübhəli hadisə və 80 ölüm halı Səudiyyə Ərəbistanı: 443 insan yoluxmuş və 85 nəfəri ölmüşdür

Krım-Konqo HQ (KKHQ): Tarix
12-ci əsr: Tacikistan HQ sindromu: sidikd, düz bağırsaq, damaqlar və qusuntu kütləsində qan Ötürücü: gənələr və bitlər : İlk kliniki təsvir Sovet İttifaqı: Krımda yardımçı kəndlilər arasında (xəstəlik hadisəsi =200, (ÖK = 10%) 1956: Belçika Konqosunda qızdırmalı xəstə Adi antigen strukturu: Krım və Konqo virusları = KKHQ 1965: Çində xəstəliyin alovlanması 1967: Xəstələrdən virusun aşkarlanması CCHF was first discovered in Azerbaijan in ticks in It was discovered in ticks in Sabirabad, Masally, Jalilabad, Julfa, Shaki and Ismayilli regions. Later on CCHF antibodies were discovered during blood testing of cattle and small cattle. (MOH surveillance guidelines, page 31)

KKHQ: Epidemiologiya Virus: KKHQ virusu
Rezervuar- dovşan, ev heyvanları Ötürücü: Hyalomma gənəsi Ötürülmə Gənələrin sancması İnsan qanı və ya ölü heyvanların qanı ilə təmas Yayılması: Cənub-şərqi Avropa, Asiya, Afrika, Orta Asiya Ən yüksək transmissiya dövrü: Yazda temperaturun yüksəldiyi vaxt= > gənələrin sayının artması Ətraf mühit dəyişiklikləri = rezervuar populyasiyasının sayının artması Demoqrafiya Fermerlər, baytarlar və sallaqxana işçiləri Tibb işçiləri Hyalomma birəsi

KKHQ: Epidemiologiya Şəkil 1. KKHQ virus izolyatlarının və insan
xəstəliklərinin dünyada yayılması Arch Iranian Med 2007; 10(2):

KKHQ: Epidemiology Yer İllər Yoluxma hallarının sayı
Ölüm göstəricisi (%) Peşəsi Cənub-Şərqi Avropa Krım Həştərxan Rostov Bolqariya Hərbçilər Kənd-təsərrüfatı işçiləri Səhiyyə işçiləri Laboratoriya işçiləri Çoban, səhiyyə işçiləri Albania Kosovo Türkiyə Asiya Çin Qazaxstan Tacikistan Pakistan

KKHQ: Epidemiology Yer İllər Yoluxma hallarının sayı
Ölüm göstəricisi (%) Peşəsi Orta şərq Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) Şərcə (BƏƏ) İraq Səudiyyə Ərəbistanı Yəmən İran Səhiyyə işçiləri Kənd-təsərrüfatı işçiləri Anbardar Afrika Zair Uqanda Mavritaniya Burkina faso Cənubi Afrika Tanzaniya Cənub-qərbi Afrika Keniya Həkim Laboratoriya işçisi Dəvə sürüsü sahibi Kənd-təsərrüfatı işçiləri, Səhiyyə işçiləri ... Fermerlər, səhiyyə işçiləri Tələbə Kənd-təsərrüfatı işçiləri Məruzə edilməmişdir*. Təsdiq edilmiş halların sayı həm şübhə doğuran həm də təsdiq edilmiş hallar məruzə edildikdə təqdim edilir. Hal-hazırda Konqo Demokratik Respublikası Cədvəl1: 1945-ci ildən bəri məruzə edilən alovlanmalar

KKHQ: Epidemiology Yer və Alovlanma Yoluxma hallarının Ölüm
Istinad ili sayı halları Bolqariya2 Pakistan20 İraq25 Dubay23 Cənubi Afrika38 Pakistan21 Pakistan48 Albaniya50 Mavritaniya49 Türkiyə (Çap edilməmiş Məlumatlar) bilinmir Cədvəl 2: KKHQ-in alovlanlamaları zamanı səhiyyə işçiləri arasında xəstəxana daxili infeksiyalar

Böyrək Sindromlu HQ (BSHQ): Epidemiologiya
Virus Hantaan virusu: BSHQ (Koreya, Çin, Şərqi Rusiya) Dubrava-Belqrad virusu: BSHQ (Balkanlar) Seul virusu: BSHQ (bütün dünya, xüsusilə Asiya) Puumala virusu: yüngül BSHQ (Skandinaviya, qərbi Rusiya, Avropa) Nefropatiya epidemika Sanqassou virusu: 2006-cı ildə Qərbi Afrika və Qvineyada aşkar edilmişdir, patogenliyi? Mənbə Apodemus agrarius : zolaqlı çöl siçanı (Hantaan) Aedes flavicollis : sarıboyun siçan (Dubrava) Myodes glareolus : taxıl siçanı (Puumala) Rattus norvegicus, Rattus rattus: siçovul (Seul)

BSHQ: Epidemiologiya Yoluxma: Gəmiricilərin ifrazatlarından buxarlanmalar Yoluxma hadisələri 150,000 hadisə/ildə ölümlə nəticələnmə 15% >90% hal Çində, Rusiyanın Uzaq Şərqində, Koreyada Yoluxmanın pik nöqtələri Hantaan: payızda Seul və Dubrava: yaz və yayın əvvəlləri Puumala: avqust, noyabr-yanvar Demoqrafiya Fermerlər, meşə təsərrüfatı işçiləri, hərbi-səhra şəraitində olan əsgərlər 20 – 50 yaş arasında olanlar Kişi > Qadın Hantaan virusunun rezervuarı olan Apodemus agrarius (tarla siçanı)

BSHQ: Epidemiologiya Şərqi yarımkürədə Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırmanın (BSHQ) dünya üzrə yayılması. (A) Asiya. (B) Avropa. HTN, Hantaan; SEO, Seul; PUU, Puumala; THAI, Tayland; TTP, Tottapalayam; KBR, Xabarovsk; TOP, Topoqrafov; DOB, Dobrava; VLD, Vladivostok. Field’s Virology, 4th Ed. Chapter 48

BSHQ: Tarix 1934: BSHQ xəstəliyi haqqında İlk nəşr 1951-1953
Koreya müharibəsi zamanı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qoşunları 3000 qızdırma halı; onların 33%-i hemorragiyalarla Əksəriyyəti Hantaan çayı ətrafında olmuşdur 1978: virus aşkarlanmışdır 1986: ABŞ və Koreya əsgərlərinin birgə səhra təlimləri ABŞ-ın 3,754 nəfər dəniz piyadası arasında 14 BSHQ halı 10 nəfər xəstəxanaya yerləşdirilmiş, 2 nəfər ölmüşdür (ÖK = 14%) Xəstəlik halları seroloji reaksiyalarla təsdiq olunmuşdur Sonradan 2053 nəfərin seroloji skrininqi MMWR Feb 19, 1988/37(6);87-90,95-6

Filoviridae: Epidemiologiya
Virus Marburq virusu Ebola virusu (Zair, Sudan, Kot-Divuar, Reston alt növləri) Mümkün Sahiblər İBP İnsanlar Ötürülmə Çirklənmiş materiallarla təmas (qan, toxuma, ifrazatlar, aerozol?) Cərrahi ləvazimatların təkrar istifadəsi zamanı xəstəxanadaxili ötürülmə Yayılması - Afrika və Filippin Demoqrafiya Cəngəlliklərdə insana bənzəməyən primatlarla (İBP) təmasa məruz qalanlar Tibb işçiləri Təbii rezervuar: məlum deyil Afrikada yarasa növü: yalnız Marburq virusu üçün 1995-ci ildə keçmiş Zairdə alovlanma zamanı tibbi işçilər – BBC News

Seroloji araşdırmalar filoviruslara qarşı daha çox anticisimlərin olduğunu göstərmişdir 10.2%: Qabonda qızıl mədənlərinin işçiləri arasında 9.3% : Demokratik Konqo respublikasında kənd əhalisi arasında İkinci Ebola alovlanmaları hadisələri: 10% - 15% (transmissiya kifayət dərəcədə deyil?) 23%, ailə üzvləri arasında (xəstə ilə eyni otaqda yaşayanlar) 81%, xəstələrə tibbi xidmət göstərən şəxslər (1976-cı il Sudan alovlanması) Xəstəxanadaxili yoluxma ciddi problemdir Xəstəliyin əhali arasında yayılmasında xəstəxanalar mənbə rolunu oynayırlar 1995-ci ildə Zairdə Ebola alovlanması zamanı xəstəlik hallarının 25 %-ni təşkil etmişdir Parenteral yolla yoluxan bütün xəstələr (100%) ölmüşlər (1976-cı il Zair alovlanmsı) Marburq virusunun cinsi yolla ötürülməsi haqqında məlumatlar var Sağalma dövrünün 3 ayı ərzində müvafiq qoruyucu tədbirlərin görülməsi Ksiazek TG. J Infect Dis 1999;179(suppl 1):S192–198. Johnson ED. Trans R Soc Trop Med Hyg 1993;87:530–535. Georges A. J Infect Dis 1999;179(suppl 1):S65–75.

Marburq: Tarix Marburq 1967-ci il
Uqandadan Afrika yaşıl meymunlarının gətirilməsi Avropada laboratoriya işçiləri (Almaniya və Yuqoslaviya) Xəstəxanadaxili transmissiyalı çoxsaylı ağır HQ halları 25 ilkin, 6 ikincili və 7 ölüm hadisəsi 1980-ci il: fransız mühəndisi, qərbi Keniya 1987-ci il: gəlmə, qərbi Keniya, ölüm halı 1998 – 2000-ci illər (Konqo Demokratik Respublikası) 123 ölüm halı Virusun fərqli filogenetik törəmələri Oktyabr, iyul, 2005 (Anqola) 252 təsdiq olunmuş hadisə, 227 ölüm halı (ÖK = 90%) Durba/Vatsa Şərqi Əyalət Konqo Demokratik Respublikası

Marburq: Tarix Cədvəl 1. Marburq virus xəstəlinin alovlanması və yoluxma hadisələri, potensial və bilinən infeksiya mənbələri İl Yer Hadisə Risk Amilləri Mümkün mənbə İstinad 1967 Almaniya, Yugoslaviya Alovlanma, laboratoriya işləri Meymunların qanı və toxumaları Cercopithecus aethiops (Uqanda) [10,11] 1975 Zimbabve (Venki şəhəri) Tək hadisə Çöldə gəzmiş və yatmışdır Likozid hörümçəkləri; digər dişləyən/sancan buğumayaqlılar; Gonimbrasia bellina sürfələri; yarasa, quş və gəmiricilərin nəcisi; kanna antilopunun əti (Taurotragus oryx)? [14-16] 1980 Kenya (Elqon Dağı) Kitum mağarası Yarasa nəcisi və ya ektoparazitlər; mağara daxilində və ətrafındə dişləyən buğumayaqlılar; digər onurğalı heyvanlar və ektoparazitlərin nəcisi [18] Şəkər fabriki Hörümçəklər Ev şəraitində Qarğa (corvus albus) Ev Ətrafındakı meşələr Buğumayaqlılar, onurğalılar İnsanla təmas Seromüsbət qulluqçu (xəstə olmayan) 1982 ? [17] 1987 Kenya (Elqon dağı) Yarasa nəcisi və ya ektoparazitlər; * Mağara yaxınlığında qayalıq ərazi Quş nəcisi və ya ektoparazitlər; mağara daxilində və ətrafındə dişləyən buğumayaqlılar; digər onurğalı heyvanlar və ektoparazitlərin nəcisi *Conson ED, şəxsi əlaqə, 1996

Marburq: Məruzə edilən alovlanmalar
Cədvəl 1. Marburq virusuna yoluxma halları, İl(lər) Şəhər Ölkə Ölümlərin sayı/yoluxma hadisələrinin sayı İstinad 1967 Marburq Almaniya 5/24 [6] 1967 Frankfurt Almaniya 2/6 [6] 1967 Belqrad Yugoslaviya 0/2 [6] 1975 Yohannesburq CAR 1/3 [7] 1980 Nayrobi Keniya 1/2 [8] 1987 Nayrobi Keniya 1/1 [9] 1990 Kolstovo SSRİ 0/1 [10] Durba KDR 118/ [11] Uiqe Anqola 227/ [12] QEYD: KDR – Konqo Demokratik Respublikası W. Slenczka et al. J Infect Dis 2007; 196 (Suppl 2): S131-5.

Marburq: Alovlanmalar
H. Feldmann. Nyu England Tibbi Jurnal 2006; 355:

Ebola Tarixi XNM-in Xüsusi Patogenlər Şöbəsi
İl Ebola subnövü Ölkə Hadisə # CFR* Vəziyyət 1976 Ebola-Zair Zair [KDR] 318 88% Yambuku: insanlar arasında yaxın təmas və çirklənmiş iynə vasitəsilə yayılmışdır Ebola-Sudan Sudan 284 53% Nzara, Marididə: insanlar arasında yaxın təmas nəticəsində baş vermişdir İngiltərə 1 0% Laboratoriyada təsadüfən çirklənmiş iynənin batması nəticəsində yoluxma 1977 Zair 100% Tandala kəndində retrospektiv olaraq müəyyən olunmuşdur 1979 34 65% Nzara: 1976-ci ildə Sudan epidemiyasının baş verdiyi eyni ərazidə mütəmadi olaraq baş verən alovlanma 1989 Ebola-Reston ABŞ Ebola-Reston virusu Virciniya, Texas və Pensilvaniya ştatlarının karantin ərazilərinə Filippindən gətirilmiş meymunlardan keçmişdir. 4 nəfərdə anticisim reaksiyası yaranmışdır 1990 Ebola-Reston virusu bir daha Virciniya və Texas ştatının karantin ərazilərinə Filippindən gətirilmiş meymunlardan keçmişdir. 1992 Italiya Ebola-Reston virusu Filippinin eyni ərazisindən gətirilmiş meymunlar tərəfindən Siennadakı karantin ərazisinə salınmışdır 1994 Qabon 49 59% Mékouka və digər qızıl mədənləri düşərgələri. EHQ olduğu 1995-ci ildə müəyyən edilmişdir Ebola-Kot-d’İvuar Kot-d’İvuar Elmi işçi Tay meşəsində vəhşi şimpanzeni yardıqdan sonra xəstələnmişdir 1995 KDR 315 81% Kikvit. İlkin xəstə müəyyən olunmuşdur. Ailə üzvləri və xəstəxanalar vasitəsilə yayılmışdır 1996 31 68% Mayibout sahəsi. Şimpanze ətinin yeyilməsi nəticəsində 19 insan və onların ailə üzvləri xəstəliyə yoluxmuşdur 60 75% Booué ərazisindən xəstələrin Librevilə gətirilməsi ilə; ilkin xəstə ovçu olmuşdur. Xəstəlik yaxın təmasla yayılmışdır. Meşədə şimpanze cəsədi tapılmışdır. Cənubi Afrika 2 50% Tibbi işçisi Ebola virusu ilə yoluxmuş xəstələri müalicə etdikdən sonra Qabondan Yohannesburqa, Cənubi Afrikaya səfər etmişdir. Həmin tibb işçisi vəfat etmişdir. Ebola-Reston virusu Texas ştatına Filippindən meymunlar vasitəsilə gətirilmişdir Filippin Ebola-Reston virusu Filippində meymun ixracı ilə məşğul olan müəssisədə müəyyən edilmişdir. 2000- 2001 Uqanda 425 Uqandanın Qulu, Masindi və Mbarara rayonları. Risk = EHQ-dən ölənlərin dəfn edilməsi, təmasda olanlar və ŞM geyimindən istifadə etmədən tibbi yardım göstərənlər 2001- 2002 Qabon və 122 79% Alovlanma Qabon və Konqo Respublikası sərhəddində baş vermişdir. CFR- case fatality rate

Ebola: Epidemiologiya
İl Yer Yambuku, KDR Nzara (Maridi), Sudan Tandala, KDR Nzara, Sudan Nzola (Elqon dağı), Keniya Tay Meşəsi, Fil Dişi Sahili Ogue-İvindo R, Qabon Kikvit, KDR Nəm meşə Meşə-savanna qarışıq Epizootik Sporadik hadisə Epidemiya Şəkil 4: Afrikada məruzə edilmiş Ebola virusunun yayılma halları, (A) və İFR Ebola əkscisimlərinin müxtəlif sorğularda prevalentliyi 38, 42-45, 47, (B) DRC = Konqo Demokratik Respublikası

Ebola: Epidemiologiya
25 aprel -16 iyun, ci il: Konqo Demokratik Respublikası 12 xəstələnmə (1 hadisə laboratoriyada təsdiq edilmiş və 11 hadisə epidemioloji əlaqələndirilmişdir) və 9 ölüm hadisəsi Etumbi və Mbomo, Küvet Uest Rayonu May-avqust 2004-cü il: Cənubi Sudan 17 xəstələnmə və 7 ölüm hadisəsi 13 hadisə laboratoriyada təsdiq edilmiş, 4 hadisə epidemioloji olaraq əlaqələndirilmişdir Yambio (Sudan) alovlanması zamanı təsdiq olunmuş 17 Ebola halının 7-si ölümlə nəticələnmişdir. Xəstələr xəstəxananı tərk etdikdən sonra (sağalma və ya ölüm nəticəsində) çarpayılar xlorla dezinfeksiya edilmişdir. İzolyasiya olunmuş hər 8 pasiyent üçün nəzərdə tutulan tibbi çadırlar qurulmuşdur. 25 nəfər xəstəyə 15 nəfər tibb işçisi tərəfindən qayğı və kömək göstərilmişdir.

İnsana bənzəməyən primatlar (İBP): ehtimal azdır Filoviruslar İBP üçün yüksək dərəcədə patogendir Bu heyvanlarda latent virus infeksiyasının mövcudluğu ilə bağlı heç bir sübut yoxdur Buğumayaqlılar: ehtimal azdır antropod hüceyrələrindən və inokulyasiya edilməmiş atropod orqanizmində virusunun replikasiyası olmur Gəmiricilər: mümkündür Filoviruslar: bioloji, ekoloji və viroloji xüsusiyyətləri Lassa ilə oxşardır Yarasalar: mümkündür Marburq virusu ilə bağlı 2 xəstələnmə halı Keniyada yoluxmuş yarasaların məskunlaşdığı mağaraya baş çəkmişlər (mağara yoluxmuş İBP-lərin yaşadığı əraziyə yaxın olmuşdur) Konqoda Marburq virusu xəstəliyi: yarasaların çox olduğu qızıl mədəni ilə əlaqə Sudanda ilk Ebola alovlanması halı Yarasaların məskunlaşdığı fabrik binasında işləyən işçilər Laborator transmissiya tədqiqatları İnokulyasiyadan sonra yarasalarda 21 günə qədər sürən infeksiya

Ebola: Ekologiya Nature. Vol 438|1 Dec. 2005
Şəkil 1 | Yarasalar Ebola virusunun potensial daşıyıcı kimi. a. Heyvanların tələ ilə tutulma tarixləri və yerləri (mavi); Qabon və KDR DRC-də Ebola virusunun insanlar arasında alovlanma hadisələri (qırmızı ulduzlar) . b. RNT polimeraza ardıcıllığından çıxan Ebola virusunun filogenetikası. Şaxələrin altındakı qiymətlər bayesin aposterior ehtimallarıdır (defisin solunda; 0.5-dən aşağı olan qiymətlər göstərilmir); butstrap faizləri maksimal qənaətdən alınmışdır (defisin sağındakı; 50%-dən aşağı qiymətlər göstərilmir). (GenBank inventar nömrələri, DQ – ) Zair alt növünün gen ardıcıllığı kodu RNT polimerazasının tam kodlaşma ardıcıllığının 1,755 (T) 1,800 (G), 1,857 (T), 2,002 (A) və 2,003 (C) pozisiyalarında 5 nukleotidi bölüşür. c. Yarasaların coğrafi yayılması (rəngli xətlərin içərisində) Hypsignathus monstrosus (mavi), Epomops franqueti (qırmızı) və Myonycteris torquata (sarı). Nature. Vol 438|1 Dec. 2005

Argentina HQ Hanta Virus növü Ebola Denge Qızdırması Boliviya HQ Krım-Konqo HQ Marburq Sarı Qızdırma Venesuela HQ Rift Dərəsi Qızdırması Kyasanur Meşəsi Xəstəliyi Braziliya HQ * Omsk Qızdırması *very few reported cases, no known reservoir

Flavivirus: Denge HQ Virus Ötürücü Transmissiya Yayılması DENV-1-4
Ağcaqanad (Aedes aegypti/albopictus) Transmissiya Ağcaqanad dişləməsi Laboratoriyada Yayılması Asiya, Amerika, Afrika Aedes aegypti

Denge HQ: Qlobal epidemiologiya
Ən çox rast gələn arboviral (ağcaqanadla ötürülmə ) infeksiya Subtropik və tropik ərazilərdə sağlamlıqla bağlı problemlər 100-dən çox ölkədə yayılmışdır 2.5 milyon insan risk altındadır Hər il milyon xəstəlik halı rast gəlir 2007-ci il: Amerika qitəsində Denge virusunun törətdiyi xəstəlik halı qeydə alınmışdır; onlardan i Denge HQ-sı olmuşdur Hər il xəstə qospitalizasiya olunur; ölüm səviyyəsi - 2,5% Dengue is a rapidly expanding global public health problem. As you can see from some of these statistics, there are billions of people at risk for infection and millions of people are infected every year around the globe. Tens of thousands of people have died of dengue infections, most of them have been children in dengue endemic regions, like Thailand. 47

Denge HQ Qlobal Epidemiologiya
ÜST-ə məruzə edilmiş DQ/DHQ hadisələrinin orta illik sayı Hadisələrin sayı Mənbə: ÜST DenqeNET – 2005 İlkin məlumatlar

Denge HQ: qlobal epidemiologiya (2004)
DengueNET saytına məruzə edilən ümumi denqeye yoluxma hadisələri Mənbə: ÜST DengueNet

Flavivirus: Sarı Qızdırma (SQ) virusu
Sarı qızdırma virusu Mənbə/Ötürücü Ağcaqanad (Haemagogus spp. & Aedes spp.) Ötürülmə Dişi ağcaqanadın dişləməsi Yayılma Afrika və Cənubi Amerika

SQ: Epidemiologiya Zoonoz infeksiya
İBP-lər və gün ərzində aktiv həyat sürən ağcaqanadlar xəstəliyin yaranmasına səbəb olur Ağcaqanadlar meşəlik ərazilərdə ağac oyuqlarında çoxalırlar Haemagogus spp. (Cənubi və) Aedes spp. (Afrika) Şimali Amerika) Vertikal yoluxma; yoluxmuş yumurtalar yaşama qabiliyyətini saxlayırlar İnsanlar dövriyyəyə “daxil” olduqları halda yoluxurlar İl ərzində xəstəlik halı və ölüm halı qeydə alınır

SQ: Qlobal Epidemiologiya (1950-2004)
Afrika və cənubi Amerikada məruzə edilmiş sarı qızdırmaya yoluxma hadisələrinin ümumi sayı, *təxminən yoluxma hadisəsi və ölümlə nəticələnən, 1961-ci ildə baş verən geniş alovlanmanın baş verdiyi Efiopiya istisna olmaqla

YF: Epidemiology: Global (1950-2004)
Afrika və cənubi Amerikada ci illərdə, 5 illik dövr ərzində ortaya çıxmış və məruzə edilmiş sarı qızdırmaya yoluxma hadisələrinin ümumi sayı *1950-ci ildən bəri ən az bir sarı qızdırmaya yoluxma barədə xəbərdarlığın rast gəlindiri 44 ölkə

SQ: Qlobal yoluxma hadisələri (2004)

SQ: Qlobal ölüm hadisələri (2004)

İcmal

Hemorragik Qızdırma Virusları: Virusologiya/ Kliniki əlamətləri/ Müalicə
CH-L28 Bax: 00 1 OCT 14

HQV: Patofiziologiya və İmmunologiya
HQV-lər üzrə ümumi prinsiplər İmmunopatologiya Makroskopik patologiya

Patogenez konsepsiyaları
Hüceyrə reaksiyası* Orqanizmin cavabı Hüceyrə lizisi Orqanizm məhv olur Yad cisimlərin yaranması və ya Klassik və ağır xəstəlik KLİNİKİ XƏSTƏLİK VİZUAL EFFEKT Hüceyrə transformasiyası Orta ağır və yüngül dərəcəli xəstəlik və ya Hüceyrənin disfunksiyası Görünən dəyişikliklər müşahidə olunmadan virusun çoxalması və ya virusun tam inkişaf etməməsi Kliniki əlamətsiz infeksiya (asimptomatik infeksiya) QEYRİ- VİZUAL EFFEKT SUBKLİNİKİ XƏSTƏLİK Hüceyrəyə birləşmədən və/və ya daxil olmadan məruz qalma İnfeksiyasız məruz qalma İnfeksiyanın aysberq konsepsiyası Field’s Virusologiya, 4th Buraxılış. Bölmə 9: Virus İnfeksiyalarının patogenezi, Kennet L. Tayler və, Nil Natanson

HQ virusları: Ümumi prinsiplər
Xəstəliyin 2 mexanizminin ağırlıq spektri Damarların keçiriciliyi → < plazma həcmi → şok Koaqulyasiya patologiyaları → qanaxmalar Şok, koaqulopatiya, nekroz Vaskulyar funksiyanın dəyişməsi Ebola Zair KKHQ S. A. Arenaviruses SQ az %-i Hanta virus Denge qızdırması

Sitokin/komplement kaskadı
Makrofaqlar Trombositlər Koaqulyasiya kaskadları İnfeksiya Endotelial hüceyrələr Damar divarının keçiriciliyinin artması Qara ciyər, limfatik toxuma, və s. Bir çox orqanların funksiyasının pozulması Ölüm 62

Arenaviridae: Patologiya: ümumi prinsiplər
İnfeksiya nazofaringeal selikli qişadan daxil olur Hüceyrəyə patogen təsir göstərmədən bir çox molekulyar qatlardan keçərək yayılır İBP toxumalarının yoluxması zamanı histoloji dəyişikliklər aşkar olunmur Qanaxma Trombosit aqreqasiyasının ingibitorları Trombositopeniya Lassa: Hüceyrənin immunoloji reaksiyası ilə nəticələnir Şərqi Yarımkürə Arenaviridae: hüceyrə immuniteti və humoral immunitet

Bunyaviridae: Patologiya: ümumi prinsiplər
Rift Vadisi Qızdırması virusu Yoluxmuş hüceyrələri məhv edir Hemostatik pozuntular Vaskulitlər Qara ciyər nekrozu IFN- α profilaktika məqsədilə və ya yoluxmadan sonra verilir Viremiya və hepatosellülyar zədələnmədən qoruyur Sağalma neytrallaşdırıcı anticisimlərin yaranması ilə bağlıdır IFN-α The IFN-α proteins are produced by leukocytes. They are mainly involved in innate immune response against viral infection. They come in 13 subtypes that are called IFNA1, IFNA2, IFNA4, IFNA5, IFNA6, IFNA7, IFNA8, IFNA10, IFNA13, IFNA14, IFNA16, IFNA17, IFNA21. These genes for these IFN-α molecules are found together in a cluster on chromosome 9. IFN-α is also made synthetically as medication. The International Nonproprietary Name (INN) for the product is interferon alfa. The recombinant type is interferon alfacon-1. The pegylated types are pegylated interferon alfa-2a and pegylated interferon alfa-2b.

Filoviridae: Patologiya: ümumi prinsiplər
İBP-lər və insanlarda Çox virulentdir Daxili orqanların nekrozu Qara ciyər, dalaq, böyrək Viruslarla törədilən hüceyrə zədələnməsi Mikrosirkulyasiyanın pozulması İltihabi infiltrat müşahidə olunmur Hüceyrələrə sitotoksik təsir göstərir İBP: YDL inkişaf edir YDL- Yayılmş. Damar Daxili laxtalanma

Flaviviridae: Patologiya: ümumi prinsiplər
Viruslar və makrofaqlar/dendrit hüceyrələr arasında qarşılıqlı təsir baş verir Hemorragik Qızdırma Virusları immun “qapıçı” hüceyrələrin (makrofaqların) daxilində replikasiya olunur Yeni virionlar əlavə “qapıçı” hüceyrələr əmələ gətirir Yeni virionlar müxtəlif orqanların parenximal hüceyrələrini yoluxdurur Virusların sürətli disseminasiyası 1-ci növ interferonun (İFN) azalması nəticəsində baş verir Makrofaqlardan sitokinlər, xemokinlər və mediatorlar azad olur Vaskulyar funksiyanın dəyişməsi baş verir Koaqulyasiya sistemində prokoaqulyant vəziyyətə doğru dəyişikliklər baş verir

HQV:Arenaviridae: İnsanlarda patofiziologiyası
Lassa Müxtəlif İltihabsız nekrozlar Qara ciyər, dalaq, böyrəküstü vəz Xəstəliyin ağırlığı histoloji dəyişikliklərlə uyğun gəlmir Argentina və Boliviya HQ Selikli qişada kiçik fokal hemorragiya Qara ciyər nekrozu (Lassa ilə müqayisədə daha az ağır) Bronxopnevmoniya (virus və ya ikinicili bakterial) Argentina HQ = >> IFN-α (infeksiyadan gün sonra), ölüm halları Autopsiya: toxumaların yoxlanılması Xunin/Maçupo: virus antigeni, virus, virionlar (dalaq, limfatik düyünlər, sümük iliyi) Lassa: qara ciyər (hamilə qadınlarda plasenta)

HQV:Patofiziologiya Bunyaviridae: KKHQ
Endotelə iki yolla təsir göstərilir dolayı: virus faktorları və ya sahiblə bağlı faktorlar birbaşa: virus infeksiyası və replikasiya Hemostatik pozuntular Trombositlərin aqreqasiyası və deqranulyasiyası stimulə edilir Daxili koaqulyasiya kaskadının aktivləşdirilməsi Yayılmış damardaxili laxtalanma (YDL) Reaktiv hemofaqositoz Müşahidə edilmiş sitopeniyada rolu (?) Th1 sitokinlərin yüksək səviyyəsi monositləri həddən artıq aktivləşdirir IFN-γ, TNF-α, IL-1, IL-6 (> letallıqla əlaqəlidir)

HQV:Patofiziologiya Bunyaviridae: KKHQ
Bir neçə xəstəlik halı ( , Cənubi Afrika) 50 xəstə (15 ölüm, 35 sağalma halı) Ölüm hallarının səbəbi Serebral hemorragiya, anemiya, şok, miokard infarktı, ağ ciyər ödemi Patoloji tapıntılar Qara ciyərdə nekrotik dəyişikliklər 7 nümunədən 5-i Nizamsız paylanma Qara ciyərin prosesə cəlb olunması (25%-75%) Tromboz Mərkəzi və portal venalar Rev Inf Dis. 1989; 11:S794

HQV: Patofiziologiya: Filoviridae
Patogenezin mexanizimləri Hədəf hüceyrələrlə birləşmə Virusun sitopatik təsiri İmmun sisteminin suppresiyası İmmun reaksiyaların modifikasiyası Limfositlərin apoptozu Apoptoz — ölmək üzrə olan hüceyrələrin öz nüvə DNT-lərini, nuklear və sitoplazmatik zülallarını parçalaya bilən fermentləri aktivləşdirdikləri, ciddi şəkildə hazırlanmış intihar proqramı ilə başladılan bir hüceyrə ölümü yoludur. Apoptotik hüceyrələrin fraqmentləri daha sonra bir-birindən ayrılır. Bu da apoptoz terminini izah edir (apoptoz — qopma, düşmə). Apoptotik hüceyrənin plazma membranı sağlam qalır, ama elə bir şəkildə dəyişikliyə uğrayır ki, faqositlər üçün çox cəlb edilən bir hədəf halına gəlir. Ölü hüceyrə daxili möhtəviyyatı ətrafa yayılmadan sürətlə aradan qaldırıldığından, bu yolla hüceyrə ölümü sahib orqanizmində iltihabi cavab reaksiyasına səbəb olmur. Bununla əlaqədar olaraq, apoptoz membran tamlığının pozulduğu, hüceyrələrin fermentativ həzm olunduğu, hüceyrə möhtəviyyatının ətrafa yayıldığı və daha çox orqanizmin qonaq reaksiyası olan nekrozdan fərqlənir. Ancaq, müəyyən məqamlarda apoptoz və nekroz birlikdə rast gəlinir, bəzi patoloji qıcıqlandırıcılar ilə aktivləşdirilən apoptoz prosesi nekroza qədər irəliləyə bilər.

Hemorragik Qızdırma Virusları: Kliniki Əlamətlər və Diaqnoz

HQV-lər: Diferensial diaqnoz
İnfeksiyalar Virus qripi Virus hepatitləri Stafilokok və ya Qram-mənfi mikrob mənşəli sepsis Meninqokoksemiya Salmonellyoz Şigellyoz Leptospiroz Malyariya Rikketsiozlar (RMSY) Qeyri-infeksion xəstəliklər YDL İdiopatik trombositopenik purpura/ trombotik trombositopenik purpura Hemolitik uremik sindrom Kəskin leykemiya Kollagen vaskulyar xəstəliklər Rocky Mountain spotted fever -RMSF MOH GUIDELINES on surveillance and control over especially dangerous infections in Chapter 9 (pages 29-34) outlines information on VHF Epidemiological surveillance VHF case definition Sample collection at suspect VHF case VHF outbreak investigation/response

HQV-lər: Kliniki təzahürlər spektri
Xəstəliyin müxtəlif əlamətləri (təbii infeksiya ilə bioloji silah istifadəsinin müqayisəsi) Prodromal dövr Yüksək hərarət, baş ağrısı, halsızlıq, artralgiya və mialgiyalar Ürəkbulanma, qarın nahiyəsində ağrılar, qansız ishal İlkin əlamətlər Hərarət, ↓ qan təzyiqi, ↓ nəbz, taxipnoe, konyuktivit, faringit Üz nahiyəsində hiperemiya, dəri səpgiləri Sonrakı əlamətlər Hemorragik diatez, selikli qişada petexiyalar Konyuktivanın hemorragiyası, hematuriya, hematomezis və melena Əsas əlamətlər YDL, sirkulyator şok, MSS-in disfunksiyası

HQV-lər: Laborator dəyişikliklər spektri
Leykopenia Lassa – Leykositoz Qan azlığı Hemokonsentrasiya Trombositopeniya Qara ciyər enzimlərinin artması

HQV-lər: Laborator dəyişikliklər spektri
Koaqulyasiya pozuntuları Qanaxma müddətinin uzanması Protrombin vaxtı aPTT (Aktivləşdirilmiş Tromboplastinin hissəvi vaxtı) ↑ fibrinin azalması ↓ fibrinogen Sidik analizi Proteinuriya Hematuriya Oliquriya Azotemiya

HQV-lərın mümkün nəticələri
Uzun sürən sağalma Saçların tökülməsi, dırnaqların qırılması Karlıq (Lassa, EBO) Retinit (RVQ, KMX) Uveit (RVQ, MBG) Perikardit(Lassa) Böyrək çatışmazlığı (BSHQ) Ensefalitlər (AHQ, BHQ, RVQ, KMX, OHQ) 76

HQV-lər: Laboratoriyada ehtiyat tədbirləri
Baryerlərlə bağlı ciddi ehtiyat tədbirləri Əlcəklər, xalat, maska, ayaqqabı üçün corablar, qoruyucu eynəklər və ya üz maskaları HEPA filtrli respiratordan istifadə Mümkün olduqda nümunələrlə biotəhlükəsizlik kamerasında işləmək Sızma/Sıçramaya qarşı tədbirlər Üzərinə dərhal dezinfeksiyaedici maddə tökmək və 30 dəqiqə ərzində hopmağa imkan vermək Desinfektantda isladılmış absorbent dəsmalı ilə silmək Tullantının ləğv edilməsi Xəstənin təcrid edilməsi qaydaları ilə eynidir 77

HQV: Diaqnoz: Ümumi Digər diaqnozları istisna etmək (qan kulturası, qalın və nazik yaxmalar ) Laborator metodlar Sürətli ELISA- test üsulundan asanlıqla istifadə oluna bilər (kəskin dövr/sağalma dövrü ) Virus antigeninin aşkarlanması həssaslığı ~104 log PFU/ml İqM-in aşkarlanması Toxumalar Nuklein turşusu hibridizasiyası İmmunohistokimya (IHC) Elektron mikroskop Xəstəliyin kəskin dövründə nekropsiya nümunəsində və ya qanda virusun aşkarlanması PZR Əhəmiyyətli testdir; daha çox inkişaf etdirilməsinə ehtiyac var The MOH LABORATORY DIAGNOSTICS OF ESPECIALLY DANGEROUS PATHOGENS manual refers to CCHF laboratory diagnostics, including PCR on Chapter VIII, pages 78

HQV-lər: Ümumi müalicə qaydaları
Xəstəlik hallarının düzgün və erkən aşkar edilməsi Xəstəlik halı barədə hesabat verilməsi Fərdi qorunma (xəstələrə qulluq edən şəxslərin sayını məhdudlaşdırmaq: səriştəlilik = təhlükəsizlik) Təcrid etmə və xəstəliyin yayılmasının qarşısının alınması İntensiv və erkən əvəzedici müalicə ABŞ-ın FDA Departamenti tərəfindən HQ-rın müalicəsi üçün təsdiq edilmiş virus əleyhinə preparat yoxdur Münasib olduqda Ribavirin - VD və ya oral Peyvəndlər hazırlanma mərhələsindədir Heç bir peyvənd geniş istifadə olunmur Food and Drug Administration)

HQV-lər: Ümumi müalicə metodları: Əvəzedici müalicə
Sedativ, ağrıkəsicilər və narkotik preparatlar Aspirin və laxtalanma əleyhinə preparatlardan istifadə etməmək İkincili infeksiyanın müəyyən edilməsi və müalicəsi Zəruri olmadığı hallarda VD kateterlərdən istifadə etməmək İmmunosupressorlardan (steroidlər) istifadə etməmək Qanaxmalar Yüngül qanaxmanı müalicə etməmək Ciddi qanaxmalar zamanı: dondurulmuş plazma, laxtalanma faktorlarının konsentratları, trombositlər YDL üçün heparin Hipotenziya və şok Kolloid/kristalloidlərdən ehtiyatla istifadə (ağ ciyər ödemi) Maye bərpasına reaksiya olmadıqda – dopamin

HQV-lər: İnfeksiyaya nəzarət
Birbaşa təmas zamanı filoviruslar və arenaviruslar yüksək dərəcədə yoluxucudurlar 1995, Ebola, Kikvit, KDR 283 yoluxma halının 32%-i tibb işçiləri arasında baş vermişdir Baryerlərlə bağlı qorunma tədbirləri yüksək dərəcədə effektiv olmuşdur HQV halları haqqında dərhal məlumat verilməlidir Xəstəxana epidemioloqlarına və infeksiyaya nəzarət üzrə müəssisələrə Laboratoriya şöbəsinin müdirinə və işçilərinə Xəstəliklərə Nəzarət və Profilaktika Mərkəzinə (XNPM)

HQV-lər: İnfeksiyaya Nəzarət
HQ virusu xəstənin bədən mayesində vardır Xəstələr tibbi personalı, digər pasiyentləri və xəstələrə baş çəkənləri HQV ilə yoluxma riskinə məruz qoyurlar Virus HQV-li xəstələr və bu xəstəlikdən ölmüş xəstələrlə birbaşa və qorunulmamış təmas nəticəsində ötürülür Virus is transmitted during direct and unprotected contact with VHF patient or deceased patient. Bədən mayesi ilə təmas və ya Çirklənmiş tibbi avadanlıqla təmas nəticəsində Təsadüfi iynə batması nəticəsində transmissiya Transmitted during contact with body fluids Or Contaminated medical equipment Accidental needle stick or exposure Xəstə şəxs əhali üçün yoluxdurucu olur. Ötürülmə yoluxmuş bədən mayesi ilə qorunulmamış birbaşa təmas nəticəsində davam edir Exposed person carries the virus back to the community. Transmission continues if there is direct contact or unprotected contact with infectious body fluids.

Afrika Səhiyyə Müəssisələrində HQV-lara yoluxmaya nəzarət
ÜST, ABŞ Səhiyyə və Sosial Təminat Nazirliyi, XNM (1998) Standart tədbirlər Təkrar istifadə olunan ləvazimatları dezinfeksiya etmək Tullantıları ləğv etmək HQV hallarını müəyyən etmək Xəstələri təcrid etmək The most recent WHO recommendations for Infection Prevention and Control can be found in the “WHO Interim Infection Prevention and Control Guidance for Care of Patients with Suspected or Confirmed Filovirus Haemorrhagic Fever in Health-Care Settings, with Focus on Ebola” Təhlükəsizlik qaydalarına uyğun basdırmaq İctimaiyyəti səfərbər etmək və maarifləndirmək Qoruyucu geyim

İntensiv Terapiya Klinikaları (2005) 21:765-783.
Səhiyyə işçiləri HQV-dan təcrid etmə tədbirləri görməyə başladı Ölüm sayı Səhiyyə işçiləri Qeyri-səhiyyə işçiləri İyun İyun İyun İyun İyun Əlamətlərin meydana çıxma tarixi 1995-ci ildə Kilvitdə Ebola HQ-nın alovlanması zamanı tibb bacıları üçün baryerlər yaradıldıqdan sonra tibb işçiləri arasında yoluxma hallarının sayı azalmışdır

HQV ailələri Arenaviridae Bunyaviridae Filoviridae Flaviviridae

Lassa HQ: Xəstəliyin gedişi
İnkubasiya dövrü: ~7-14 gün (5-21) Əlamətlər və simptomlar ~80% hallarda asimptomatik Hərarətin tədricən yüksəlməsi, zəiflik və halsızlıq Baş ağrısı, mialgiya, ruh düşkünlüyü Qarın nahiyəsində ağrılar, ürəkbulanma və qusma, ishal, qəbizlik Udlaq iltihabı (66%) və ya eksudativ faringit Retrosternal ağrı və öskürək tez-tez rast gəlir± plevral ekssudat Kliniki müxtəlifliklər (McCormick JB, et al. J Infect Dis 1987;155:445–455.) Qanaxma, ödem, eksudativ faringit, konyuktivit, faringit Qızdırma, faringit, retrosternal ağrı, proteinuriya (70% hallarda ehtimal edilə bilər)

Lassa HQ: Kliniki mərhələlər
Cədvəl 2 Lassa qızdırmasının kliniki mərhələləri (Makkarti dərsliyindən götürülmüşdür, 2002) Mərhələ Əlamətlər 1 (1-3 günlər) Ümumi zəiflik və əzginlik. Yüksək qızdırma, >39C, sabit 40-41C piklərlə 2 (4-7 günlər) Boğaz ağrısına (eksudativ ləkələrlə) tez-tez rast gəlinir; baş ağrısı, bel, sinə, böyür tərəfdə və ya qarın nahiyəsində ağrı; konyuktivit; ürəkbulanma və qusma; ishal; bəlğəmli öskürək; proteinuriya; aşağı qan təzyiqi (sistolik <100 mm Hg); anemiya 3 (7-ci gündən sonra) Üzün şişməsi; qıcolma; selikli qişanın qanaxması (ağız, burun, göz); daxili qanaxma; çaşqınlıq və ya koordinasiya hissinin itirilməsi 4 (14 gündən sonra) Koma və ölüm Lassa HQ: Kliniki mərhələlər Pis proqnozun göstəriciləri Qanaxma (<33%) Vaskulyar keçiriciliyin artması (üz nahiyəsinin ödemi və ya plevral eksudat) Qusma, udlaqda iltihabi dəyişikliklər, taxipnoe və ya qanaxma (2.5 >ölüm riski) Xəstəxanaya yerləşdirilmiş xəstələr arasında ölüm səviyyəsi % təşkil edir

Lassa HQ: Xəstəliyin ağırlaşmaları
Simtpomlar və viremiya davam edir (xəstəlik başladıqdan 2-3 həftə sonra) Erkən sağalma dövründə perikardit (5-10%) Nevroloji ağırlaşmalar Aseptik meningit Ensefalit Qıcolmalar ilə müşayiət olunan diffuz ensefalopatiya Sağalma zamanı beyincik ataksiyası Karlıq Eşitmənin bir və ya iki tərəfli itməsi (29%) Adətən erkən sağalma dövründə baş verir Xəstəliyin ağırlıq dərəcəsi ilə əlaqəli deyil Belə ağırlaşma hər 3 nəfərdən birində həyatı boyu saxlanıla bilər

Lassa HQ: Müalicə Ribavirinlə profilaktika
Oral ribavirin dozası 6 gün ərzində vena daxili Ribavirin ölümcüllüyü azaldır 50% hallarda oral müalicə VD qədər təsirlidir Yoluxmadan sonra profilaktika olmalıdır

Xunin virusu (Argentina HQ)
Klinika Qan təzyiqinin düşməsi, petexiyalar (yumşaq damaq, qoltuq nahiyəsi və diş əti) Lassa ilə müqayisədə nevroloji ağırlaşmalar daha çox rast gəlir Xəstəliyin 4-cü günündə hemorragiya əlamətlərilə başlayır Nevroz, letargiya, hipotoniya, hiporefleksiya, tremor Selikli qişalardan qanaxmalar, şok, anuriya, koma Diaqnoz Virusun aşkarlanması (udlaq yaxması, sidik) ELİZA: Antigen və İqM/İqG anticisimləri Real-zamanlı PZR hazırlanma mərhələsindədir (J Clin Viro 2005;32: )

Xunin virusu (Argentina HQ)
Müalicə və profilaktika Ribavirin (hematoensefalik baryerdən keçmir) Lassanın müalicəsində olduğu kimidir Letallıq 12.5%- 40% (İnfeksion xəstəliklər 1989;11:4:S750-S761.) Antimikrob peptidlər (sekropin A, elittin və indolisidin) Aktivdir: Xunin /HSV I və II (Antimikrob. Agentlər 2004;23:382-9.) Anticisim terapiyası (passiv immunizasiya) sağalmış xəstələrdən alınmış ≥ 2 vahid plazma (Lancet 1984;4: ) 8 gün ərzində tətbiq edildikdə faydalı olur Profilaktika Kandid №1 (zəiflədilmiş canlı Xunin peyvənd ştamı) (JID 1998;177:277.) Argentinada tədqiqatların III-cü fazasında effektiv olmuşdur Boliviya HQ zamanı İBP modelində çarpaz qoruma

Quanarito virusu (Venesuela HQ)
Klinika İnkubasiya dövrü: 7-14 gün Qızdırma, trombositopeniya, qanaxma, nevroloji ağırlaşmalar Letallıq 10% - 16% Diaqnoz Virusun aşkarlanması Real zamanlı PZR hazırlanmaqdadır Müalicə və profilaktika Lassanın müalicəsi ilə eynidir HQV hallarının araşdırılması zamanı arenavirusların aşkarlanması üçün sıçovullardan nümunələr götürülməsi Braziliya HQ; konyunktival purpura ilə (A. Pereira, MD, PhD)

Maçupo virusu (Boliviya HQ)
Klinika İnkubasiya dövrü: 7-14 gün Letallıq 10% - 16% Diaqnoz Virusun aşkarlanması Real zamanlı PZR hazırlanmaqdadır Müalicə Lassanın müalicəsi ilə eynidir BHQ: Eritematoz səpgilər (JAMA MAY 2002;287:18:2397.) BHQ: Konyuktival hemorragiya (JAMA MAY 2002;287:18:2397.)

Rift Va Qızdırması: Klinika
İnkubasiya dövrü: 2-6 gün Klinika Qızdırma, baş ağrısı, oynaq və əzələ ağrısı Konyuktivit, fotofobiya Başgicəllənmə, tez yorulma, ürəkbulanma, qusma, görmə qabiliyyətinin zəifləməsi İlkin xəstəlik → Yaxşılaşma → Simptomların yenidən qayıtması → Sağalma Fəsadlar Retinitlər Retinitlər 5%-10% halda qızdırma başladıqdan 1-3 həftə sonra inkişaf edir Makulyar eksudasiya (“pambığa oxşar ləkələr”) Retinal hemorragiyalar, vaskulitlər 50% halda görmə qabiliyyətinin zəifləməsi

RVQ: Klinika Fəsadlar (davamı) Meninqoensefalit sindromu
Virus mərkəzi sinir sisteminə təsir göstərir Dezorientasiya, hallusinasiyalar, başgicəllənmələr Meningit və pleositoz çox rast gəlir Fulminant (ildırım sürətli) xəstəlik (1%) Hemorragiya Hematemezis, melena, hemorragik gingivitlər Dərinin petexial və purpural zədələnməsi Qara ciyərin nekrozu Letallıq 50%

«Nature Medicine Supplement», DEK 2004 tarixli nəşr, 10:12:S110-121.
RVQ: Klinika Kliniki laboratoriya Anemiya, leykopeniya, trombositopeniya ↑↑ fibrinin parçalanması məhsulları Diaqnoz Virusun aşkarlanması (körpə siçanlarda) Real zamanlı PZR Serologiya ELİSA IqM/IqG Qan zərdabının neytrallaşdırılması Komplementin birləşməsi reaksiyası Hemaqlütinasiyanın ləngiməsi reaksiyası Gel diffuziyası Dolayı immunoflüoressensiya «Nature Medicine Supplement», DEK 2004 tarixli nəşr, 10:12:S 97

RVQ: Müalicə Müalicə Ribavirin (Lassa xəstəliyində olduğu kimi)
Siçanlarda (Profilaktika ) Dozanın təsiri -zınqrov formalı əyri 100 mq/kq/gün: 100% sağalma (NY. Academic Press, 1980: ) İBP (təcili müalicə) Viremiyanın əhəmiyyətli dərəcədə aşağı olması Xəstəliyin 7-ci günündə neytrallaşdırıcı anticisimlərin əmələ gəlməsi (Antiviral Res 1986;6: ) İnterferon-α (Profilaktika / Müalicə) (Rev Infect Dis 1989;11:4:S815) Viremiyanın qarşısının alınması / supressiyası Məhdud hepatosellulyar zədələnmələr Məhdud hemostatik pozuntular

RVQ: Profilaktika Rift Vadisi Qızdırması əleyhinə peyvənd
Formalinlə inaktivləşdirilir Təhlükəsizdir lakin 3 doza tələb olunur, fasilədən sonra təkrar doza Məhdud halda təchiz edilir Canlı, zəiflədilmiş MP-12 Sınaq mərhələsinin 2-ci fazasındadır

KKHQ: Klinika Yoluxmuş xəstələrin 5 nəfərindən 1-də KKHQ inkişaf edir (Am J Trop Med Hyg 1980;29:260.) İnfeksiya dövrü İnkubasiya Qısa : 3-7 gün Qan transmissiyası Daha qısa inkubasiya müddəti (?) Hemorragiyadan əvvəl Qəflətən yüksələn qızdırma ilə başlayır (39-41°C) İshal, ürəkbulanma, qusma Üzdə, boyunda və sinə nahiyəsində hiperemiya Konyuktivanın hiperemiyası, konyuktivit 1-7 gün davam edir Lanset Yoluxucu Xəstəliklər Jurnalı, 2006;6:

KKHQ: Klinika(davamı)
Hemorragiya Xəstəliyin 3-5-ci günü inkişaf edir Qısa müddətli olur və qəflətən başlayır (2-3 gün) Böyük hematomalara çevrilən petexiyalar Qanaxmalar Vaginal, Gingival, Serebral Burun və mədə-bağırsaq sistemi Uşaqlıq, sidik sistemi Respirator trakt Hepatomeqaliya (20-40%) Splenomeqaliya (14-23%) Lancet Infect Dis 2006;6:

KKHQ: Klinika (davamı)
Sağalma Xəstəlik başladıqdan gün sonra Xəstəxana şəraitində müalicə: gün Əlamətlər: Nəbz dəyişkənliyi Taxikardiya Saçların müvəqqəti tökülməsi Polinevrit Nəfəsalmanın çətinləşməsi Görmə qabiliyyətinin zəifləməsi Eşitmənin itməsi Yaddaşın itməsi Ölüm göstəricisi təxminən 30%

İqM (7 gün – 4 ay) və İqG (7 gün – 5 il )
İnkubasiya 3-7 gün Pre-hemorragik gün Hemorragik 1-7 gün Sağalma 7 gün 10 gün Ölüm PZR: İlk 9 gün Mialgiya Qızdırma Ürəkbulanma Qusma İshal Qanaxma Yuxuuluq İqM (7 gün – 4 ay) və İqG (7 gün – 5 il ) Trombositlər Leykositlər AST ALT

KKHQ: Laborator dəyişikliklər
Trombositopeniya/leykopeniya Yüksəlmiş: AST / ALT / LDH / kreatin fosfokinaza Azalmış: Fibrinogen Fibrinin parçalanma məhsulları Uzadılmış: Protrombin vaxtı Aktivləşdirilmiş hissəvii tromboplastin zamanı aPTT Yüngül hallar Ciddi hallardan qurtulanlar Ölümcül Trombositlər Müalicəyə qəbul edildikdən sonra günlərin sayı ЛДГ (Лактатдегидрогеназа) Гликолитический фермент, участвующий в конечных этапах превращения глюкозы (катализ взаимопревращения пирувата и лактата). Катализирует обратимую реакцию окисления L-лактата в пируват. ЛДГ - цитоплазматический цинксодержащий фермент, обнаруживающийся практически во всех органах и тканях человека, концентрация его внутри клеток намного выше, чем в сыворотке крови. Наибольшая активность отмечается в почках, печени, сердце, скелетных мышцах, поджелудочной железе, клетках крови (разные ткани различаются по изоферментному составу ЛДГ). У детей сывороточная активность фермента выше, чем у взрослых; с возрастом активность ЛДГ плавно снижается. Показатели активности ЛДГ могут зависеть от метода исследования, поэтому в динамике исследования следует проводить в одной лаборатории с использованием того же метода. Повышенная активность ЛДГ в физиологических условиях наблюдается после интенсивных физических нагрузок, у новорожденных детей, беременных женщин. Xəstəliyin gedişi ilə trombositlərin sayının müqayisəsi

KKHQ: Diaqnostika Diaqnoz Virusun aşkarlanması Real zamanlı PZR
LLC-MK2, BHK-21, Vero, SW-13 hüceyrə sırası 2-5 gün ərzində nəticə almaq mümkündür Aşağı həssaslıq (yalnız yüksək viremiyanı aşkar edir) Real zamanlı PZR Spesifik, həssas və sürətli ELİSA (IqM/IqG) Xəstəlik başladıqdan 7 gün sonra aşkar oluna bilər İqM 4 ay ərzində davam edir / İqG 5 il ərzində aşkar olunur Titrlərin 4 dəfə artması infeksiyanın təsdiq edilməsi üçün kifayətdir Spesifik, İFA və neytrallaşdırma sınaqlarından daha üstündür

KKHQ: Müalicə və Profilaktika
Simptomlara əsaslanan müalicə Trombositlər, dondurulmuş plazma və eritrositlərin transfuziyası ƏD inyeksiyalardan çəkinmək Mədədə xora xəstəliyinin baş verməməsi üçün H2 blokatorları Maye və elektrolitlər balansı Ribavirin Müşahidə olunan tədqiqatlarda üstünlük təşkil edir Xəstəliyin yüngül formalarında ehtiyac yoxdur Ciddi hallar Lassa kimi müalicə olunur Profilaktika Peyvənd: 1974: siçan beyni preparatından hazırlanmış, inaktivasiya olunmuş, zəy Endemik regionlarda tibbi işçiləri və hərbi qulluqçular Çox immunogendir (Bolqarıstan əhalisinin >95%-də anticisimlər yaranmışdır)

Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ): Klinika
Xəstəliyin 4 mərhələsi var: Febril 3-7 gün 40°C və ya daha yüksək Üşütmə, narahatlıq, mialgiya Periton ödemi, qarın nahiyəsində ağrılar, bel ağrıları Üzdə, boyunda və sinə nahiyəsində hiperemiya Konyuktiva, damaq və udlağın hiperemiyası Petexiyalar Proteinuriya The TADR clinical case definition for HFRS is: A patient with an acute febrile illness with generalized aches, myalgias and headache that is associated with azotemia or laboratory evidence of proteinuria with the addition of ONE of the following signs: Thrombocytopenia (<100,000/uL) Petechiae Face, neck or upper torso flushing Hypotension 107

BSHQ: Klinika (davamı)
Hipotenziya Gözlənilmədən başlaması; saatlar və günlərlə davam etməsi Şokun klassik əlamətləri Ölüm hallarının 33%-i məhz geridönməz şok nəticəsində baş verir Kapilyar qanaxma Oliquriya 3-7 gün davam edir Qanda sidik cövhəri və kreatinin artması Hipertenziya, ürəkbulanma və qusma Qanaxma Ölüm hallarının 50%-i bu mərhələdə baş verir

BSHQ: Klinika (davamı)
Diuretik əlamətlər Yaxşılaşmanın başlamasını göstərən əlamətlər Sağalma 2-3 ay çəkir Ümumi Ölüm göstəricisi: 1% - 15% Seul virusu ilə törədilən BSHQ Hantaan virusu ilə törədilən xəstəlikdən daha ağır keçmişdir Qızdırma, yorğunluq, anoreksiya, ürəkbulanma, qusma, mialgiya, qarın nahiyəsində ağrılar Proteinuriya, trombositopeniya, limfositoz Puumala virusu (nephropathica epidemica) Renal disfunksiyalar üstünlük təşkil edir Hemorragiyalar az rast gəlir Halların 90%-i yüngül keçir Baş ağrısı, qızdırma, proteinuriya, hematuriya

BSHQ: Diaqnostika Virusun aşkarlanması (Vero E6 hüceyrələri)
Seroloji reaksiyalar IFA: Spesifik anticisimlər qrupu Neytrallaşdırılma reaksiyası: virus spesifikliyi Western Blot ELİZA: İqM / İqG Autopsiya nümunələri Virus antigenlərini aşkar etmək üçün İHK boyama üsulu/PZR Viremiya: qısa müddət Kəskin Puumala: Yalnız 2/3 + RZ-PZR ilə (J Med Virol 1999;59: ) Kəskin Dubrava: 40% + RZ-PZR ilə (J Clin Microbiol 2001;39: ) Bir addımlı RZ-PZR İmmunoxromotoqrafik İqM anticisim testləri

BSHQ: Profilaktika Peyvənd: May, 2003 16;21(17-18):1867-73.
İnaktivasiya olmuş Hantaan peyvəndi (Vero hüceyrələr kulturasından alınan suspenziya) İnfeksion xəstəliklər 2006;20: Asiya Formalinlə öldürülmüş Hantaan və Seul virusları Çin Monovalent peyvəndlər - 95% effektivdir Bivalent peyvəndlər - 85% effektivdir Ximerik nüvə hissəcikləri (HBV + amino-terminal N) Dubrava, Hantaan, Puumala Siçanlarda immunitet yaradır

Ebola: Klinika İnkubasiya dövrü: 4-10 gün (2-21) Qəflətən başlayır:
Qızdırma, baş ağrısı, mialgiya, qarın nahiyəsində ağrılar, ishal, faringit Əlamətləri Konyuktivanın hiperemiyası Diş ətindən qanaxmalar Makulopapulyar səpgilər Petexiyalar/Ekximozlar Hemiplegiya, psixoz, koma, qıcolmalar Fəsadlar Şok Metabolik asidoz Koaqulopatiya

Xəstəlik başladıqdan sonrakı günlər
EHQ alovlanması: sxematik qiymətləndirmə Kikvit, Konqo Demokratik Respublikası, 1995 Sağalanlar Ağır asteniya, qulaqlarda küy, saçların tökülməsi, okulyar əlamət və simtpomlar Qızdırma, asteniya, ishal, qarın nahiyəsində ağrılar, mialgiya, artralgiya, melena, udlaq iltihabı, konyuktivanın hiperemiyası, səpgilər Ölüm halları Qanaxma əlamətləri, anuriya, şok, taxipnoe, hıçqırmalar, dizesteziya Xəstəlik başladıqdan sonrakı günlər 2 həftə - 2 ay ortalama

Ebola Letallıq Diaqnoz Zair: 60% - 90% Sudan: 50% - 60%
VD transmissiya zamanı daha yüksək Diaqnoz Virusun aşkarlanması Vero, Vero E6, MA104 Elektron mikroskopiya Hüceyrə kulturası ELISA Antigenin aşkarlanması IqM / IqG IFA: ştam diferensiasiyası IHK: dəri nümunələri RZ-PZR

Marburq: Cənubi Afrika
Marburq: Klinika İnkubasiya dövrü: 3-10 gün Qəflətən başlayır: Qızdırma, üşütmə, baş ağrısı, mialgiya 5-ci gün: Səpgilər, konyuktivit Döş qəfəsində ağrılar, udlaq iltihabı Ürəkbulanma, qusma Qarın nahiyəsində ağrılar, ishal Fəsadlar : Sarılıq, qara ciyər çatmamazlığı Pankreatit, çəkinin azalması Sayıqlama və huşun pozulması, şok Ölüm halları: 25% - 30%; Anqolada alovlanma halı zamanı 90%-ə çatmışdır Makulopapulyar səpki Marburq: Cənubi Afrika

Marburq: diaqnoz Virusun aşkarlanması: Vero E6 klonu
Qan, zərdab, eksudat, toxumalar Dolayı immunoflüoressensiya sınağı Toxumaların elektron mikroskopiyası ELISA: İqM / İqG PZR

Müalicə: Filoviruslar
Simptomlara əsaslanan müalicə Sepsis zamanı çatışmazlığı məlum olan aktivləşdirilmiş C zülalından (rhAPC - Xigris®) istifadə Yeni tədqiqat: rhAPC (Xigris®) maddəsinin istifadəsi Ebola-Zair virusunun letal dozası ilə yoluxdurulmuş İBP-nin əksəriyyətində effektiv olmuşdur (2- nin sağ qalması daxil olmaqla) FGI-106 qarışığı Dozadan asılı olaraq Ebola virusunun replikasiyasını ləngidir Ebola-Zair virusuna qarşı in vitro və in vivo effektivdir (siçanlarda) Hensley et. al. J Infect Dis Nov 15;196 Suppl 2 :S390-9 Aman et al. Antiviral Res. 2009; 83:

Profilaktika: Filoviruslar
Ebola peyvəndləri Bütün tədqiqatlar primatlar üzərində aparılmışdır; adenovirus və VSV (vezikulyar stomatit virusu) vektor kimi istifadə olunmuşdur; tədqiqatlar uğurlu olmuşdur. Dəniz donuzu və siçanlar yoluxdurulduqdan sonra profilaktika məqsədilə Ebola qlikoproteinlərini ekspressiya edən rekombinant VSV- dən istifadə edilmiş və virusun letal dozasının yeridilməsindən sonra 24 saatdan gec olmamaq şərtilə vurulduqda % qorunma əldə olunmuşdur Qeysbert və başqaları: PLOS patogenləri, cild 4, burax. 11, noyabr 2008 Feldman və başqaları:PLoS patogenləri, cild 3, burax. 1, yanvar 2007 Sullivan və başqaları: PLOS tibbi, cild 3 burax. 6, iyun 2006 Marburq peyvəndləri RIID-də İBP üzərində aparılan digər tədqiqatlar: MBQV-nun letal dozası yeridildikdən və məruz qalmadan sonra rekombinant VSV-GP Marburq peyvəndi ilə müalicə nəticəsində 100% sağalma Daddario et. al.: Lancet 367: , May 2006

VHQ: xəstəlik hadisəsinin təyini
Viruslu Hemorragik Qızdırmalar Eyni simptomlarla keçən bir neçə xəstəlik Anamnez/epidemioloji əlaqə adətən diaqnozun əsasını təşkil edir Burada KKHQ və BSHQ ilə bağlı nümunə təqdim olunur 119 119

VHQ: SN tərəfindən xəstəlik hadisəsinin təyini
Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ) Şübhəli hal: Xəstədə > 38oC hərarət ilə müşayiət olunan naməlum etiologiyalı xəstəlik və aşağıdakılardan ən azı biri olarsa: Petexial və tünd qırmızı səpgilər Qansızmalar və ya patoloji qanaxmalar (burun, diş əti, mədə-bağırsaq, uşaqlıq və s.) Trombositopeniya (< 100,000/uL) Clinical Remarks: CCHF may also present with hepatomegaly, bradycardia and altered mental status, or in a more mild form without DIC, shock, and/or signs of hemorrhagic fever. MOH GUIDELINES on surveillance and control over especially dangerous infections in Chapter 9 (page 31) 9.2: VHF case definition 120 120

Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ) Ehtimal olunan hal: Şübhəli halın təyininə uyğun gəlir və aşağıdakılardan ən azı biri müşahidə olunur: Simptomların əmələ gəlməsindən əvvəl 2 həftə ərzində KKHQ təbii ocağı hesab edilən ərazidə olmaq və aşağıdakılardan ən azı bir amilin qeyd edilməsi: Həmin müddətdə gənə dişləməsi Gənə və ya onun qanı ilə təmas Virus daşıyıcısı olan heyvanların qanı ilə (dovşan, inək, keçi, gəmirici və s.) təmas KKHQ-li xəstənin qanı ilə təmas Təsdiq olunmuş KKHQ hadisəsi ilə epidemioloji əlaqə KKHQ xəstəliyinin törədicisi ilə yoluxmaya şübhəli olan materiallarla təmasda olan laboratoriya işçiləri MOH GUIDELINES on surveillance and control over especially dangerous infections in Chapter 9 (page 31) 9.2: VHF case definition 121 121

Krım-Konqo Hemorragik Qızdırması (KKHQ) Təsdiq olunmuş hal: Laborator testlərin müsbət nəticələri (seroloji, virusoloji, PZR) MOH GUIDELINES on surveillance and control over especially dangerous infections in Chapter 9 (page 31) 9.2: VHF case definition 122 122

Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) Şübhəli hal: > 38oC hərarət və hipotoniya ilə müşayiət olunan naməlum etiologiyalı xəstəlik və hemorragiyanın baş verməsinə digər səbəblərin olmaması VƏ Hemorragik sindromun aşağıdakı əlamətlərindən biri: Hemorragik səpgilər: purpura, ekximatoz və ya petexiya Üz və boyun nahiyəsində qızartılar İnyeksiya yerində normadan artıq qanaxma Qanaxmalar (burun, ağ ciyər, uşaqlıq, diş əti, mədə- bağırsaq, qanlı qusma və s.) Trombositopeniya (<100,000/uL) VƏ [Davamı növbəti slaydda] Clinical Remarks: HFRS may also present with general malaise/myalgia, headache, nausea/vomiting, diarrhea and stomach pain. In some cases, the hemorrhagic syndrome may be absent. If hypotension does not progress to shock and death, blood pressure normalizes in hours to days. Renal failure is a prominent manifestation of the disease, and patients often become oliguric and hypertensive after the shock-like phase has resolved. MOH GUIDELINES on surveillance and control over especially dangerous infections in Chapter 9 (page 32) 9.2: VHF case definition 123 123

Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) = davamı Şübhəli hal: > 38oC hərarət və hipotoniya ilə müşayiət olunan naməlum etiologiyalı xəstəlik və hemorragiyanın baş verməsinə digər səbəblərin olmaması VƏ: [əvvəlki slaydın davamı] Böyrək çatışmazlığının aşağıdakı əlamətlərindən biri: Proteinuriya Azotemiya Oliquriya və ya anuriya və ya poliuriya Müsbət Pasternatski simptomu (qabırğa-onurğa bucağının həssaslığı) Hematuriya MOH GUIDELINES on surveillance and control over especially dangerous infections in Chapter 9 (page 32) 9.2: VHF case definition 124 124

Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) Ehtimal olunan hal: Şübhəli halın təyininə uyğun gəlir və aşağıdakılardan ən azı biri müşahidə olunur: Simptomların əmələ gəlməsindən əvvəl 6 həftə ərzində heyvan və insanlar arasında BSHQ hadisəsinin qeyd edildiyi ərazilərdə olmaq Gəmiricilərlə və ya onların ifrazatları ilə təmas Təsdiq edilmiş BSHQ hadisəsi ilə epidemioloji əlaqə BSHQ törədicisi ilə yoluxmaya şübhəli olan materiallarla təmasda olan laboratoriya işçiləri MOH GUIDELINES on surveillance and control over especially dangerous infections in Chapter 9 (page 32) 9.2: VHF case definition 125 125

Böyrək Sindromlu Hemorragik Qızdırma (BSHQ) Təsdiq olunmuş hal: Laborator testlərin müsbət nəticələri (seroloji, virusoloji, PZR) MOH GUIDELINES on surveillance and control over especially dangerous infections in Chapter 9 (page 32) 9.2: VHF case definition 126 126

HQV: Patofiziologiya və İmmunologiya
Suallar?

Hemorragik Qızdırma Virusları (HQV): Təhlükənin qiymətləndirilməsi/ Tarix/ Epidemiologiya CH-L27 Bax: 00 1 OCT 14.

Similar presentations

Presentation on theme: "Hemorragik Qızdırma Virusları (HQV): Təhlükənin qiymətləndirilməsi/ Tarix/ Epidemiologiya CH-L27 Bax: 00 1 OCT 14."— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback

Log in

Auth with social network:

Hemorragik Qızdırma Virusları (HQV): Təhlükənin qiymətləndirilməsi/ Tarix/ Epidemiologiya CH-L27 Bax: 00 1 OCT 14.

Similar presentations

Presentation on theme: "Hemorragik Qızdırma Virusları (HQV): Təhlükənin qiymətləndirilməsi/ Tarix/ Epidemiologiya CH-L27 Bax: 00 1 OCT 14."— Presentation transcript:

Similar presentations

About project

Feedback