1. Kasangkapan sa abono ug Pagkalkulo
Pagdumala sa Sustansya
Kasangkapan sa abono ug Pagkalkulo
Unang Bahin: Pagsabot sa Sistema sa PalayCheck

2. MGA PINULONGAN NGA PANG-ABONO
Abono – bisag unsa nga sustansiya nga gidugang ngadto sa yuta o gibutang sa tanum aron makapuno sa elemento nga gikinahanglan sa pagpakaon sa tanum
Grado sa Abono – ang garantiya nga porsentahe sa kinatibuk-an sa nitroheno (N), magamit nga posporo (P2O5), ug matunaw sa tubig nga potasyum (K2O), sa ani nga sunod, sa ginama nga abono
0% K2O
16% N
20% P2O5

3. MGA PINULONGAN NGA PANG-ABONO
Kinatibuk-an nga pagkaon sa tanum (total plant food) – ang tibuok persentahe sa sustansiya (kasagaran ang N,P,K ug S) diha sa ginama nga abono
= 46% kinatibuk-an nga pagkaon sa tanum
= 54% kinatibuk-an nga pagkaon sa tanum
Tagdala (carrier)– galam-on nga gikinahanglan aron makagunit ang elemento sa abono sa porma nga angayan gamiton
100% – 46% kinatibuk-an nga pagkaon sa tanum = 54% tagdala

4. MGA PINULONGAN NGA PANG-ABONO
Igpupuno (filler)– ang galam-on nga gamiton aron makahatag sa abono sa gusto nga kadaghanon sa sustansiya matag sukod sa timbang, aron ang paggamit mas sayon, o mamenus ang pagsuyop sa tubig gikan sa hangin
Rekomendasyon nga abono – mao ang kadaghanon (kilo) sa N,P2O5, ug K2O nga rekomendado matag ektarya
= 90 kg N, 30 kg P2O5, ug 60 kg K2O matag ektarya nga pag- abono

5. Pagklase klase sa ginama nga abono
Sumala sa Porma
Natural nga organiko
Kemikal o inorganiko
- Natural nga kemika
- Ginama nga kemikal
Sumala sa dala nga
elemento sa abono
Usa ra
Kulang
Sangkap
Sagol

6. Sumala sa porma
1. Natural nga organiko – bisan unsa nga abono gikan sa tanum ug / o hayop nga miagi pagkalata.
Pananglitan: Komersiyo nga organikong abono, tambak sa gahong, iti sa manok
Ang komersiyo nga organikong abono puwede nga tunay nga organiko o nilig-onan nga organiko:
Organikong Materya (%)
C:N Proporsiyon
Kabasaon (%)
N+P2O5+K2O (%)
Tunay nga Organiko
≥ 20
12:1
≤ 35
≤ 7
Nilig-onan nga Organiko
> 7

7. Sumala sa Porma
2. Kemikal o inorganiko – bisag unsa nga gam-onon nga abono nga natural o ginama nga produkto gikan sa kemikal nga lihok sa pipila ka hilaw nga materyal.
Natural nga kemikal – rock phosphate (dakong bato), Chilean nitrate sa soda, kasagaran potasyum nga materyales
Ginama nga kemikal – ammonium sulfate, ordinary superphosphate, ammonium phosphate, complete fertilizer; Ang Urea ginama pero sa porma nga organiko.

8. Sumala sa kadaghanon sa elemento nga dala
Usa ra ka elemento nga abono – may dala nga usa sa 3 ka labing hinungdanon nga elemento sa abono (N,P, ug K) Pananglitan: Urea, Ammonium sulfate, ordinary superphosphate, muriate of potash, sulfate of potash
2. Abono nga kulang sa elemento– may dala nga 2 sa 3 ka hinungdanon nga elemento sa abono Pananglitan: ammonium phosphate, , potassium nitrate, potassium phosphate, urea superphosphate ( )

9. Sumala sa kadaghanon sa elemento nga dala
3. Sangkap sa elemento nga abono – dala ang tanan nga 3 ka hinungdanon nga elemento sa abono Pananglitan: ; ; ;
4. Sagol nga abono – maydala nga 2 o sobra pa sa labing hinungdanon nga elemento sa abono nga gihitso sa 2 o sobra pa nga abono Pananglitan: ammonium phosphate + muriate of potash; urea superphosphate ( )

10. Ngano tun-an man ang grado sa abono ug ang pagkalkulo niini?
Hunahunaa kini:
Kung si Shane nanginahanglan sa 1 ka kutsarita nga asukal aron motam-is ang duga (juice) pero walay makuha nga asukal, puwede ba niya nga magamit hinuon ang dugos?
Kung si Aling Mina walay igo nga toyo para sa adobo nga iyang giluto, puwede ba niya dugangan sa asin? Pila man kadaghan?
Kung si Mang Ado nanginahanglan nga mag-abono siya sa rekomendadong kadaghanon nga pero wala siyay sangkap nga abono nga anaa, unsa pa nga laing abono ug unsa kadaghanon ang angay niyang gamiton aron matakdo ang rekomendasyon? 10

11. Kasagarang grado sa abono sa merkado
FERTILIZER
50 kg
Sangkap nga abono
50 ka kilo nga sako:
14% nitroheno
14% posporo
14% potasyum
7 kg nitroheno
7 kg posporo
7 kg potasyum
FERTILIZER
50 kg
Ammonium phosphate
50 ka kilo nga sako:
16% nitroheno
20% posporo
0% potasyum
8kg nitroheno
10kg posporo
0kg potasyum 11

12. Uban pang kasagaran nga abono: Ammonium sulfate (21-0-0)
FERTILIZER
50 kg
46-0-0
Urea
50 kilo nga sako:
46% nitroheno
0% posporo
0% potasyum
23 kg nitroheno
0 kg posporo
0 kg potasyum
Uban pang kasagaran nga abono:
Ammonium sulfate (21-0-0)
Solophos (0-18-0)
Muriate of potash (0-0-60)
Urea superphosphate ( )
46% x 50 kilos
100

13. Kadaghanon sa materyal nga Persentahe sa sustansiya nga anaa sa abono
Pagkalkulo sa abono
Kung si Mang Ado nanginahanglan nga mag-abono siya sa rekomendadong kadaghanon nga pero wala siyay sangkap nga abono nga anaa, unsa pa nga laing abono ug unsa kadaghanon ang angay niyang gamiton aron matakdo ang rekomendasyon?
Kadaghanon sa materyal nga
Abono (kg)
Rekomendadong kadaghanon (kilo sa sustansiya/ektarya) x Luna (hektarya) =
Persentahe sa sustansiya nga anaa sa abono

14. Gamiton ang gitipontipon nga 3 ka abono nga usa ra ka elemento
46-0-0
0-0-60
21-0-0
0-0-60
0-18-0
Gamiton ang gitipontipon nga kulang sa elemento ug usa ra ka elemento
0-0-60
46-0-0
Gamiton ang gitipontipon nga sangkap ug usa ra ka elemento
KAPILIAN

15. Unang kapilian. Sa pagkalkulo sa kadaghanon sa abono para sa 1 ka ektarya sa rekomendadong gidaghanon nga nga gamit ang gitipontipon nga usa ka elemento:
(ammonium sulfate)
(ordinary superphosphate)
(muriate of potash or potassium chloride)

16. Kadaghanon sa 21-0-0 (kilo)
90 kilo N/ha x 1 hektarya 0.21 =
428.6
Kadaghanon sa (kilo)
30 kg P2O5/ha x 1 hektarya
0.18 =
166.7
Kadaghanon sa (kilo)
60 kg K2O/ha x 1 hektarya
0.60 =
100.0
Busa, si Mang Ado mag-abono sa ka kilo nga , ka kilo nga , ug ka kilo nga aron matagbaw ang rekomendadong gidaghanon nga

17. Ika 2 nga kapilian. Sa pagkalkulo sa kadaghanon sa abono para sa 1 ka ektarya sa rekomendadong gidaghanon nga nga gamit ang kulang ug usa ra ka elemento nga abono:
(ammonium phosphate
(urea)
(muriate of potash)

18. Kadaghanon sa 16-20-0 (kilo) 30 kg P2O5/ha x 1 ha 0.20 = 150.0
90 kg N – kg N from 150 kg /ha x 1 ha
0.46 =
90 – (150 x 0.16)
90 – 24 66 =
Kadaghanon sa (kilo)
60 kg K2O/ha x 1 ha
0.60 =
100.0
Busa, mag abono siya sa ka kilo nga , ka kilo nga , ug ka kilo nga aron matagbaw ang rekomendadong gidaghanon nga

19. Ika 3 nga kapilian. Sa pagkalkulo sa kadaghanon sa abono para sa 1 ka ektarya sa rekomendadong gidaghanon nga nga gamit ang gitipontipon ang sangkap ug usa ra ka elemento nga abono:
(complete)
(urea)
(muriate of potash)

20. 90 kg N – kg N from 214.3 kg 14-14-14/ha x 1 ha 0.46 =
Kadaghanon sa (kilo)
30 kg P2O5/ha x 1 ha
0.14 =
214.3
Kadaghanon sa (kilo)
90 kg N – kg N from kg /ha x 1 ha
0.46 =
90 – (214.3 x 0.14)
90 – 30 60
130.4
Kadaghanon sa (kilo)
60 kg K2O – kg K2O from kg /ha x 1 ha
0.60 =
60 – (214.3 x 0.14)
60 – 30 30
50.0
Busa, gikinahanglan mag-abono siya sa ka kilo nga , ka kilo nga , ug 50.0 ka kilo nga aron matagbaw ang rekomendadong gidaghanon nga

21. Tinuon kung asa nga gitipon tipon nga abono ang pinakabarato nga makatagbaw sa kadaghanon sa girekomenda nga ( ).

22. 0-0-60
Gasto sa unang gipilian. Gitipon tipon nga usa ra ka elemento nga abono:
0-18-0
21-0-0
21-0-0
428.6 kg
50 kg/bag =
P 4,714.60
x P 550/bag
0-18-0
166.7 kg
50 kg/bag =
P 1,833.70
x P 550/bag
0-0-60
100.0 kg
50 kg/bag =
P 1,650.00
x P 825/bag
KINATIBUK-ANG GASTO = P 8,198.30

23. KINATIBUK-ANG GASTO = P 6,664.30
46-0-0
Gasto sa ikaduhang gipilian. Gitipon tipon nga kulang ug usa ra ka elemento nga abono
0-0-60
150.0 kg
50 kg/bag =
P 2,460.00
x P 820/bag
46-0-0
143.5 kg
50 kg/bag =
P 2,554.30
x P 890/bag
0-0-60
100.0 kg
50 kg/bag =
P 1,650.00
x P 825/bag
KINATIBUK-ANG GASTO = P 6,664.30

24. KINATIBUK-ANG GASTO = P 6,617.78
0-0-60
Gasto sa ika 3 nga gipilian. Gitipon tipon sa sangkap ug usa ra ka elemento nga abono:
46-0-0
214.3 kg
50 kg/bag =
P 3,471.66
x P 810/bag
46-0-0
130.4 kg
50 kg/bag =
P 2,321.12
x P 890/bag
0-0-60
50.0 kg
50 kg/bag = P
x P 825/bag
KINATIBUK-ANG GASTO = P 6,617.78

25. Gamiton ang gitipon tipon nga 3 ka abono nga usa ra ka elemento
46-0-0
0-0-60
21-0-0
0-0-60
0-18-0
Gamiton ang gitipon tipon nga kulang ug usa ra ka elemento nga abono
0-0-60
Gamiton ang gitipon tipon nga sangkap sa elemento ug usa ra ka elemento nga abono
46-0-0

26. CREDITS Ms. Ev Parac Note: Instructional presentation designer:
Adapted from powerpoint presentations developed by: Mr. Salvador Yabes
You may use, remix, tweak, For more information, visit:
& build upon this presentation non-commercially. However, always use with acknowledgment.
Unless otherwise stated, the names listed are PhilRice staffers.
Produced in 2011.
Text: 26