Lala'ok ajudu doadór iha TL The Asia Foundation seminar on Aid, Investment and Accelerated Development Husi Juvinal Dias Institutu Timor-Leste ba Monitor.

Slides:



Advertisements
Similar presentations
Hari Fundu Mina-rai ida ba Timor-Leste
Advertisements

John S. Wilson, World Bank1 Trade Facilitation and Development: Recent World Bank Experience WTO Workshop on Technical Assistance and Capacity Building.
Capacity building to support strengthening of veterinary legislation Donor country perspective – Australia Dr Joffrid Mackett Consul (Agriculture) - Middle.
Orsamentu Jerál Estadu no Sustentabilidade Ekonómiku
REPORTING ON STATISTICAL DEVELOPMENT Reporting on partners activities in country: CRESS or C-PRESS June 4, 2010 PARIS21 Seminar - OECD Conference Center.
Operationalising and Updating the Strategic Development Plan for Effective Results Presentation by the Civil Society of Timor-Leste Economic Strategic.
Briefing for Civil Society General State Budget By Lao Hamutuk Timor-Leste Institute for Development Monitoring and Analysis Rua Martires da Patria, Bebora,
Young European Entrepreneurs Seminar 2011 The importance of Business Angels for entrepreneurship Chiara de Caro, General Manager EBAN November 17 th 2011.
Operationalising Strategic Development Plan for Effective Results Presentation by Development Partners Economic Strategic Sector presented by World Bank.
TLDPM JUNE 2013 ECONOMIC STRATEGIC SECTOR By Kathleen Goncalves – Vice President, Chamber of Commerce and Industry of Timor-Leste (CCITL)
Portal Transparénsia: eProcurement
ACCESS TO JUSTICE PROGRAM The Asia Foundation – Timor-Leste.
The 2014 State Budget and how it relates to Timor-Leste’s economy
Only South Sudan, Libya (and Equatorial Guinea?) are more dependent on oil and gas exports than Timor-Leste. Petroleum GDP in 2012:…………….… $4,309 million.
Hosi Adilsonio da C. Junior. Institutu La’o Hamutuk
POLITIKA NO ESTRATEJIA DEZENVOLVIMENTU EKONOMIKU TIMOR-LESTE
Where is Greater Sunrise going? Basic concepts Treaty, Contract, Agreement Exclusive Economic Zone (EEZ) International law Median Line, continental shelf.
Briefing kona-ba Orsamentu Jerál Estadu 2014 no topiku relevante
First Meeting Introduction C ANOSSIAN S PIRITUALITY.
La’o Hamutuk nia website La’o Hamutuk nia website
Lala’ok moris iha Japaun no nia Étika Báziku (礼儀作法 Reigi Saho)
Strategic Development Plan: Managing for Better Results Presentation by Civil Society Economic Strategic Sector presented by Juvinal Dias Timor-Leste &
Southern Cross Psychology
Centre for Development Economics and Sustainability
Dezenvolvimentu Infrastruktura iha Timor Leste
Briefing kona-ba Tratadu CMATS
Orsamentu ne’ebe iha Sensitivu ba Jeneru
Sudan Súl, Líbia (no Giné Ekuatoriál?) de’it depende maka’as liu ba esporta mina no gas kompara ho Timor-Leste. GDP (PIB) petróleu iha 2012:…………….………….……
QOLOQUIO REJOLUSAUN KONFLIKTU CONFLICT RESOLUTION WORKSHOP DR RUTH RUDGE DR JOHN RUDGE DILI, 20 DE NOVEMBER DE
Movimentu Kontra Okupasaun Tasi Timor
Can Timor Leste Avoid the Resource Curse? By Charles Scheiner, La’o Hamutuk TAG Workshop, Dili 25 March 2004.
WOMEN'S POLITICAL PARTICIPATION AT LOCAL LEVEL IN TIMOR LESTE Elda de Barros Alola Foundation Support district level Program coordinator.
Operationalising and Updating the Strategic Development Plan for Effective Results Aprezentasaun husi Sosiedade Sivíl Setór Estratéjiku Ekonómiku husi.
Oinsa Analiza Orsamentu Jeral Estadu
Orsamentu Jerál Estadu 2014 no ninia ligasaun ba Ekonomia Timor-Leste
Rona partisipante nia lian iha prosesu peskiza
The Timor-Leste budget and mid-year rectification Training for the International Center for Journalists by La’o Hamutuk October 2008.
Stratejia baze-isin hodi hatun konfliktu Body-based approaches to reducing conflict Dr. Kim Dunphy Director, Many Hands International
Public Meeting The Social and Economic Effects of the Tasi Mane Project Juvinal Dias Researcher on Economics and Natural Resources La’o Hamutuk Timor-Leste.
Tansá Timor-Leste- Australia Seidauk iha Fronteira? Hosi Juvinal Inaçio Ze Barto Dias La’o Hamutuk Instituto ba Analiza no Monitor Desenvolvimento iha.
A malnourished child may be permanently damaged. An undereducated child will not be a productive worker. Half of Timor-Leste’s population is less than.
1. Current poverty, inequality and negligible progress (and the lack of good, current data) 2. Where the state gets its money 3. What the 2016 budget.
28 November A malnourished child may be permanently damaged. An undereducated child will not be a productive worker. Half of Timor-Leste’s population.
ATITUDE UJA TABAKU ESTRATEGIA PREVENSAUN IHA TIMOR LESTE
AOF Business in a Global Economy Unit 4, Lesson 8 The IMF and the World Bank Copyright © 2009–2012 National Academy Foundation. All rights reserved.
Liu 50% povu moris iha liña pobreza nia okos. Liu 50% povu moris iha liña pobreza nia okos. 80% povu hela iha area rurais, moris ho agrikultura subsistensia.
Australia tenke respeita soberania Timor-Leste ho fronteira lina klaran La’o Hamutuk Instituto ba Analiza no Monitor Desenvolvimento iha Timor-Leste Movimentu.
Labarik ida ne'ebé ho malnutrisaun bele hetan kanek permanente. No labele sai traballadór produtivu. Metade populasaun iha idade menus 17, no maioria.
Promosaun Eventu. Regra durante hala’o workshop.
Matadalan atu Organiza Eventu Desportu Introdusaun Rekursu Material (cont.) Lideransa Promosaun Rekursu Material Rekursus Umanus Proposta Halo Planu Formalizasaun.
Halo Proposta. Saida mak proposta? Oinsaa mak halo proposta ba suporta ka patrosiniu? Define objetivu ba proposta Identifika sira nia objetivu atu suporta.
Rekursu Material. Hatudu video ho enerjia diak atu hahuu loron!
Training on Gender Equity and Violence Prevention
Can Timor Leste Avoid the Resource Curse?
A VISION FOR HEALTH PROFESSIONAL EDUCATION IN TIMOR-LESTE Patient Safety Workshop INS, Dili August 2015 Jointly Organized by Sydney University,
Presentation by Charles Scheiner to 25 Years of IPJET Conference
Service Availability and Readiness Assessment – Training
Presentation by La’o Hamutuk 14 November 2017
Rekursus Umanus.
The TIMOR-LESTE Country Coordinating Mechanism FONGTIL Office, Rua Caicoli, Dili, Timor-Leste Phone: I
Sunrise LNG iha Timor-Leste Mehi, Realidade no Obstaklu sira
Adilsonio da Costa Junior
Bainhira Bayu-Undan sei maran: Dezafiu no oportunidade sira
Timor-Leste Must Win Independence from Petroleum
.., - I ':\ ' !' #
Informasaun Importante ba Membru Parlamentu sira
BCTL iha Enkontru Publiku La'o Hamutuk nian
Tendénsia Orsamentu Jerál Estadu
Timor-Leste’s Economic Context and Oil Dependency
Օրենսդրական բացերը ընդերքօգտագործման ոլորտում
Presentation transcript:

Lala'ok ajudu doadór iha TL The Asia Foundation seminar on Aid, Investment and Accelerated Development Husi Juvinal Dias Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu 9 Fevreiru 2015

Faktu sira balu Timor-Leste hahú ho ajudu multi-doadór sira dezde iha inísiu 1999 (UNTAET- RDTL) Osan “doadór” dala barak gasta maka’as ba sira nia kustu administrasaun no operasionál duke ba programa. Dala barak “iha kometimentu” de'it, maibé la halo tuir. Administra hamutuk ho Governu ka administra ketak hosi Governu To ohin loron Australia mak nafatin “doadór” boot tebes iha Timor-Leste Pesoál “doadór” dala barak livre hosi kazu “krime”

Iha 2015, doadór sira nia osan barak liu ba Estrada no Ponte 23%, Saúde (15%) edukasaun no treinamentu (12), agrikultura (12%) IFC ba portu Tibar Multi-donor hodi suporta sistema judisiariu no seluk-seluk Programa medisina Cuba Programa ajudu “harii edifísiu” hosi Xina Treinamentu “operasaun militár bilateral no trilateral”

Oinsá doadór sira bele la’? Ita iha ona mekanizmu hanesan Prinsipiu sira ba ajudu nian iha estadu frajil nian Iha deklarasaun Paris, Accra, Dili, no seluk tan Komunidade doadór globalmente aprende ona lisaun barak kona-ba fallansu hosi programa doadór nian iha pasadu

Influensia hosi polítika Dala barak polítika estadu la fó dalan “kabeer’ ba doadór sira atu hala'o sira nia servisu ho efetivu. Governu la rona “idea” atu halo projetu aeroportu Dili Governu lakohi atu iha “Relatóriu Article Fourth” IMF nian Governu lakohi rona sujestaun ADB nian kona-ba eletrisidade Governu obriga doadór sira atu halo knar no programa sai “diplomatiku” liu, laiha forsa atu ajuda povu

Maibé mós, doadór sira rasik iha problema La uza kontextu atu implementa sira nia projetu Dala barak doadór barak mak lakohi aprende, rona, no hakarak hatene povu nia moris Doadór sira dala barak implementa projetu ne'ebé labele “la'o ona” iha fatin seluk atu “la’o” iha Timor-Leste Doadór sira mai ho sira nia interese Doadór sira hetan barak liu, duke “ajudu’ ne'ebé sira fó ba Timor-Leste

Lisaun balu ne'ebé ita bele aprende hamutuk hosi programa doadór sira mak:

Labele halo “ajudu” atu “harahun” Kooperasaun agrikultura (Hybrid rice plantation). Introdus “seed variety” hosi Seed of Life – DFAT. Ajudu “ajuda” ami nia oan atu moris ho deve hafoin mina-rai maran. Projetu $3 sai “famozu” hafoin introdus hosi CEP-World Bank

Ajudu katak “fó” la'ós” foti“ Australia nudár doadór prinsipál tinan tinan ba Timor, maibé mos. “tula” biliaun ba biliaun tinan tinan ba “Australia ” “……total Australian assistance to Timor-Leste has been far less than the money Australia has received from oil and gas fields which belong to Timor-Leste under current international legal principles. Between 1999 and 2012, the Commonwealth Government collected more than $2 billion from the Laminaria-Corallina…” La’o Hamutuk: Inquiry into Australia’s Relationship with Timor-Leste

“Ajudu” labele promove interese Doadór sira tenke ‘prontu atu ajuda”, hodi haruka ema ne'ebé iha hakarak servisu, rona no aprende hosi povu TL, la'ós promove de’it sira nia matenek Doadór sira dala barak halo projetu ne'ebé “viavel” maibé la apropriadu ba Timor-Leste

Portu atu importa sasán IFC enkoraja TL atu harii portu ho espetasaun la realistiku Traffic forecast for Tibar Port Oinsá TL bele halo importasaun annual “biliaun $6” hafoin mina- rai maran?

Ajudu atu haforsa demokrasia no boa governasaun Programa petróleu ba dezenvolvimentu Polemika Banku Mundial – Asesór internasionál

Lei Media Hetan asisténsia hosi “peritu” rai li'ur. Lei ne’e sei estraga demokrasia no direitus umanu, esklui ema barak nia direitu ba liberdade espresaun, fó de’it podér ba grupu ida de'it atu fó lisensa ba ema balu no limita ema seluk atu fahe informasaun. Ami konsidera ida ne’e viola Konstituisaun no Konvensaun Internasionál ba Direitu Sivíl no Polítika. La’o Hamutuk nia submisaun

Saida mak doadór sira tenke hanoin? Maske iha osan mina-rai, ema barak mak sei kiak, agrikultura, ekonomia naun petrolíferu fraku, edukasaun, saúde ladún hetan prioridade, doadór sira bele ajuda atu “enxe” lakuna ne'ebé governu husik, maibé labele ho “íbrida” ka GMO ka kímika, labele “privatiza” saúde no edukasaun”………….doadór bele melhoria servisu Governu nian.

Doadór sira tenke hadi'ak duni sira nia jestaun, mekanizmu ajudu nian, hodi responsivu ba jéneru Doadór sira mós bele ajuda mundu liu hosi hamenus sira nia konsume ba enerjia, hamenus sira nia emisaun hodi estraga ema kiak sira Labele “ajuda” Governu atu halo Lei rai tanba interese bisnis duke povu nia moris

Obrigado