ვიწრობებში და მეჩხერ წყლებში ცურვის ძირითადი ასპექტები. მეჩხერ წყლებში ცურვისას გემის მთავარ მახასიათებლებს წარმოადგენს: მართვის გაუარესება, სამუხრუჭე მანძილის გაზრდა, გემის ჩაჯდომა (Squat) – რომლის შედეგად იზრდება გემის წყალშიდი (Draft), ჰიდროდინამიკური ძალების შედეგად გემების ურთიერთი მიზიდულობის ძალების მოქმედება, სიჩქარის შემცირება, ვიბრაცია, პროპელერის ბრუნვის შემცირება და სხვა.   ნავიგაციას კიდევ უფრო ართულებს გემის ცურვა მეჩხერ წყლებში შეზღუდული აკვატორიით (სრუტე, არხი), სადაც გემზე მოქმედებს არა მარტო კილქვეშა შეზღუდული სივრცე, აგრეთვე ახლომდებარე ხმელეთი და სხვა გემები. წყლის წინააღმდეგომა შედგება სამი შემადგენელისგან: ხახუნის, გემის ფორმის და ტალღური წინააღმდეგობა. ხახუნის წინააღმდეგობა დამოკიდებულია გემის კორპუსის ზედაპირის ფართობზე და მის ხორკლიანობაზე.

ტალღური წინააგმდეგობა დამოკიდებულია გემის მიერ ტალღების წარმოქმნაზე, რაც შედგება ტალღების ორი სისტემისაგან: ფორშტევენთან წარმოიქმნება გემის ცხვირის, ხოლო ახტერშევენთან კიჩოს ტალღა. ყოველი მათგანი იყოფა : გამავალ და განივ ტალღებად. გამავალ ტალღებს აქვთ მოკლე ფრონტი. კიჩოზე გამავალი ტალგები სიდიდით მცირეა გემის ცხვირზე გამავალ ტალღებზე და ისინი წყალში ძნელად შესამჩნევია. განივი ტალღა განლაგებულია ფრონტით გემის განივად და არ გადის გამავალი ტალღის ჩარჩოებს მიღმა. პირველი კიჩოს ტალგა ყოველთვის იწყება ჩაღრმავებით და ითრევს გემის უკანა ნაწილს. ამიტომ წყლის წნევა ცხვირზე იქნება მეტი ვიდრე კიჩოზე. ამ წნევების სხვაობის ნიადაგზე წარმოიქმნება ტალღური წინააღმდეგობა. გემის შესვლისას წყალმარჩხ რაიონში და კილქვეშა სივრცის შემცირებისას ტალღათა წარმოქმნის სისტემა იცვლება, რაც გავლენას ახდენს გემის მოძრაობის პარამეტრებზე წყალშიდზე და მართვადობაზე. ამ დროს ტალღური წინააღმდეგობა ჩქარა იზრდება. გემის სიჩქარის ზრდასთან ერთად გამავალი ტალღების განცალკევების კუთხე იზრდება, ხოლო განივი ტალღები იზრდება სიმაღლეში და სიგრძეში.

კრიტიკული სიჩქარის მიღწევისას განივი ტალღები ერევა გამავალ ტალღებს და 90° გემის დიამეტრულ სიბრტყეში წარმოიქმნება ერთჯერადი ტალღა. ამ დროს წყლის მოძრაობის წინააღმდეგობა იზრდება, სიჩქარე მცირდება (20-30%-ით). ერთჯერადი განივი ტალღის წარმოქმნა, ამცირებს წყლის დონეს, გემის ბორტების გარშემო, რის შედეგაც გემი უფრო გრმად ჩადის წყალში და დიფერენტს ზრდის, ამ მოვლენას ქვია „ჩაჯდომა“(Squat) დაბალი სიღრმეების გამო ჩაჯდომის სიღრმე იზრდება. გემის ცურვისას დაბალ წყლებში წყლის ფართობი კილსა და ზღვის ფსკერის ზედაპირს შორის მცირდება, რაც ზრდის ამავე ფართობზე არსებული წყლის სიჩქარეს. რადგან სიჩქარე დიდია, ბერნულის განტოლების თანახმად ჰიდროდინამიკული წნევა გვექნება დაბალი. ამ დროს წარმოიქმნება ვერტიკალური ძალა, რომელიც თითქოსდა იზიდავს გემის კორპუსს გრუნტისკენ. გემებს რომელთაც აქვთ კორპუსის ჩვეულებრივი კონფიგურაცია, მათთვის დამახასიათებელია „ჩაჯდომა“ დიფერენტით კიჩოზე. დიდი გემებისათვის ჩაჯდომა დამახასიათებელია ცხვირზე. სახელმძღვანელოდ შეიძლება ავიღოთ გემის სისრულის კოეფიციენტი. და დავწეროთ შემდეგი: თუ cb>0.7 მაშინ გემს ჩაჯდომა ექნება ცხვირზე . თუ cb<0.7 მაშინ გემს ჩაჯდომა ექნება კიჩოზე. თუ cb=0.7 მაშინ გემს ჩაჯდომა ექნება მიდელზე. სისრულის კოეფიციენტი გამოითვლება შემდეგი ფორმულით: Cb=v/L•B•D

გემის მოძრაობისას დაბალ წყლებში, მცირე კილქვეშა სივრცით სწორ კილზე, წყალი რომელმაც უნდა ჩაუაროს გემს კორპუსის ქვემოდან არის ძალიან შეზღუდული . ამის გამო საქმე გვაქვს ორ შემდგომ მოვლენასთან . 1.წყალი რომელიც არის დაპრესილი ცხვირის ქვემოდან ქმნის დაბალი წნევის არეს და იწვევს ცურვადობის დაკარგვას. Effect of Trim and Squat

2.წყალი გემის ცხვირის წინ ქმნის გრძივ წინააღმდეგობას და გადაადგილებას გემის მობრუნების წერტილს p-დან pp-სკენ. ამის გამო მართვის მხარე მცირდება. ბევრი შემთხვევაა დაფიქსირებული როდესაც დიდ გემი დაბალ წყალში ცურვისას განიცდის ცხვირის ჩაჯდომას 2-დე. გემის მეჩეჩზე დაჯდომის გარდა არის მართვადობის დაკარგვის საშიშროება შემცირებული მართვის მხარის გამო. დიფერენტი არის ძირითადი ფაქტორი გემის მართვადობის გასაუმჯობესებლად და ჩაჯდომის გასაკონტროლებლად, სახელდობრ: ზოგიერთ რაიონში ცურვისას სალოცმანო სამსახური გემს თხოვს გარკვეულ დიფერენტს კიჩოზე მართვადობის გასაუმჯობესებლად და ცხვირზე ჩაჯდომის კომპენსაციისათვის.

ბანკის ეფექტი (Bank Effect) -როდესაც გემს აქვს სვლა წინ. მაღალი წნევის არე წარმოიქმნება გემის მობრუნების (Pivot point) წერტილის წინ, ხოლო მობრუნების წერტილის უკან დაბალი წნევის არე. როგორც ნახატიდან ჩანს მაღალი წნევის არე. მობრუნების წერტილის წინ მ უშაობს მოკლე მოხვევის მ ხარეზე ხოლო დაბალი წნევის არე მუშაობს გრძელი მ ოხვევის მხარეზე და ქმნის ძლიერ მოხვევის მომენტს. ამ ორი ძალის ზემოქმედების შედეგად გემის კიჩო მიიზიდება ბანკისკენ.

ბანკის ეფექტის შესამცირებლად აუცილებელია სიჩქარის შემცირება. Fig. 28 Passing — Phase 1 ბანკის ეფექტის შესამცირებლად აუცილებელია სიჩქარის შემცირება. განვიხილოთ გემის შეხვედრა ვიწრობებში ცურვისას. ფაზა Ī

ორი გემის შეხვედრისას როდესაც ცხვირები უახლოვდებიან ერთმანეთს მაღალი წნევის გამო მათ შორის, ხდება მათი ერთმანეთისაგან განზიდვა. შეიძლება საჭირო გახდეს საჭის გადადება გემის კურსზე დასაბრუნებლად. ფაზა ĪĪ კურსების შერჩევა Fig. 29 Passing — Phase 2 როდესაც გემები არიან თითქმის ტრავერზე, კომბინირებული დაბალი წნევის მიზიდულობის არე არსებობს მათ შორის, თუ გემებია არიან ძალიან ახლოს შეიძლება მათი ურთიერთმიზიდვა-შეჯახება. ეს ფაზა არის ყველაზე საშიში და აუცილებელია გემების დაუყონებლივ კურსზე დაჭერა რომ გემებმა მართვა არ დაკარგონ და არ დაეჯახონ ერთმანეთს,

როდესაც ორი გემის კიჩო ერთმანეთს გაუსწორდება ისინი მ იიზიდებიან ერთმანეთისაკენ დაბალი წნევის არის გამო და არის ტენდენცია მათი კიჩოების მიზიდვისა კანალის ცენტრისკენ. ეს მოვლენა ხშირად არ არის ძალიან შესამჩნევი და მათი კიჩოების მიზიდვის ნაკლები საშიშროებაა რადგანაც ისინი სწრაფად დაშორდებიან ერთმანეთს. თუმცა ზემოთხსენებული მოვლენა ყოველთვის უნდა იქნას მოსალოდნელი და შესაბამისი ზომები იქნას მიღებული. ზემოთხსენებული მიზიდვა-განზიდვის ეფექტის შესამცირებლად ტრავერზული მანძილი გემებს შორის შეხვედრის დროს უნდა იყოს ორ გემთაგან ყველაზე პატარის 3ჯერ აღებული საგანისა. Fig. 30 Passing — Phase 3

ახლა კი განვიხილოთ გემების ურთიერთქმედება გასწრების დროს ახლა კი განვიხილოთ გემების ურთიერთქმედება გასწრების დროს. იმის გამო რომ გასწრებისას ჰიდროდინამიკური ველის ურთიერთქმედება უფრო ხანგრძლივია და აქედან გამომდინარე დაჯახების საშიშროება უფრო დიდია და მათ შორის მანძილი უნდა იყოს ორ გემს შორის უმცირესის სიფართე 6-ჯერ აღებული. Fig. 31 Overtaking — Phase 1 გასწრებისას გემს რომელსაც ასწრებენარ უნდა გადაადგილდეს კანალის კედელთან ახლოს მარჯვენა მხარეს, თუ უპირველს ყოვლისა არ დარწმუნდება რომ ეს მიახლოება არ გამოიწვევს ბანკის ეფექტს. როდესაც გამსწრები გემი უახლოვდება გასასწრები გემის კიჩოს, გამსწრები გემის ცხვირის წნევის ზონამოახდენს ამ წნევის მოდება გასასწრები გემის საჭირო ფრთაზე რომელიც გამოიწვევს გასასწრები გემის გადახრას გამსწრები გემის მოძრაობის მიმართულებისაკენ. ამავდროულად გამსწრები გემი გრძნობს დაბალი წნევის არეს გასასწრები გემსი კიჩოდან და იქმნება ტენდენცია მისი მიზიდვისა, გასასწრებ გემზე.

Fig. 32 Overtaking — Phase 2 Fig. 33 Overtaking — Phase 3

როდესაც გემები არიან ერთმანეთის მიმართ ტრავერზე, მათ ცხვირებს შორის არის მაღალი წნევის არე რომელიც იწვევს მათი ცხვირების განზიდვას და დაბალი წნევის არე კიჩოსკენ, რომელიც იწვევს კიჩოების მიზიდვას, და თუ გემები მოძრაობენ ძალიან ახლოს მაშინ შეიძლება მოხდეს მათი დაჯახება. ამის თავიდან ასაცილებლად აუცილებელია ორივე გემმა შეამციროს სიჩქარე. როდესაც გამსწრები გემი ახდენს გასასწრები გემის ცხვირთან ჩავლას ამ უკანასკნელზე შეიძლება იმოქმედოს ორმა ძალამ: ერთი მხრიდან ბანკის ეფექტი და მეორე მხრიდან გამსწრები გემის დაბალი წნევის არემ. რადგან გასასწრები გემი განიცდის გამსწრები გემის დაბალი წნევის არეს, მასზე შეიძლება შეინიშნოს სიჩქარს გაზრდა. ვიწრობებში ცურვის ძირითადი ასპექტები. გემი ყოველთვის იმყოფება კანალის ცენტრში სანამ აუცილებელი არ გახდება მისი ცენტრიდან გადახრა შემხვედრი გემის თავიდან ასაცილებლად. ცურვისას სიჩქარე უნდა იყოს დაბალი გემებს შორის ურთიერთმოქმედი ძალების შესამცირებლად. თუ გემი გადადის ღრმა წყლიდან წყალმარჩხ რაიონში ნებისმიერ დროს მანევრის შესრულებისას, ყველა ზემოთხსენებული ძალები და ეფექტები იზრდება უცებ. მანევრის დასრულების შემდეგ გემი უნდა დაბრუნდეს კანალის ცენტრში რაც შეიძლება ჩქარა რომ ავიცილოთ ახლომდებარე კანალის კედელთან ჩავლისას ბანკის ეფექტი.

საზღვაო დინების გათვალისწინება ნავიგაციაში -Set&Rate. -საზღვაო დინება(Current) წარმოადგენს საოკეანო წყლის მასის ჰორიზონტალური გადაადგილება. -საზღვაო დინებები ძირითადად 3 სახისაა: მუდმივი დინება, პერიოდული დინება (მიმოქცევითი დინებები), და დროებითი დინებები. -მიღებულია რომ დინება მიმართულია კომპასის ცენტრიდან ანუ გემიდან. -დრეიფი მიმართულია კომპასის ცენტრისკენ ანუ გემისკენ. დინების ატლასი

დინების კუთხის განსაზღვრა ნავიგაციური მეთოდით მეთოდის არსი მდგომარეობს რამდენიმე ობსერვაციის შესრულებაში - სურათზე ობსერვაციით მიღებული A, B, C, D წერტილების გამოყენებით.

პირდაპირი ამოცანა დინების გათვალისწინებით დინების გათვალისწინებით პირდაპირი ამოცანის გამოყვანის დროს მოცემულია MC Hdg(KK) ან Gyro Hdg(ГКК), Vl(VЛ), (HT, VT) და უნდა ვიპოვოთ GT(Пу ), Vt(Vи). პირიქითი ამოცანა დინების გათვალისწინებით

პირდაპირი ამოცანა დრეიფის და დინების გათვალისწინებით -გემზე ნავიგატორი ითვალისწინებს ქარისა და დინების ერთობლივ მოქმედებას. -ერთობლივი ზემოქმედების დროს მიღებულ მიმართულება - Actual Ground Track-AGT(ПуC). ერთობლივი ზემოქმედების კუთხე C=α +β - კუთხეს გზის ხაზსა AGT(ПуC) და ჭეშმარიტ კურსს TC(ИК) შორის გადანაცვლების ერთობლივი კუთხე Set&Rate ეწოდება. პირიქითი ამოცანა დრეიფის და დინების გათვალისწინებით

გემის მიმართულების განსაზღვრა სამი პელინგის საშუალებით - გემის მიმართულების განსაზღვრა სამი პელინგით ერთ უმოძრაო ორიენტირზე გამოიყენება როცა დინების მოქმედების დროს ნაპირზე გვაქვს კარგად ხილული ერთი ორიენტირი.