წარმოების დანახარჯები თავი 13 გრიგოლ მოდებაძე g.modebadze@agruni.edu.ge

წარმოების დანახარჯები მიწოდების კანონი ფირმებს აქვთ სურვილი აწარმოონ მეტი როდესაც იზრდება პროდუქტზე ფასი ამის შედეგად ვიღებთ მიწოდების მრუდს რომელიც ხასიათდება დადებითი დახრილობით (slope).

ფირმის ეკონომიკური მიზანია მოგების მაქსიმიზაცია ფირმის მიზანი ფირმის ეკონომიკური მიზანია მოგების მაქსიმიზაცია მოგების მაქსიმიზაცია

ფირმის მთლიანი შემოსავლები და ხარჯები მთლიანი შემოსავალი შემოსავლები რომელსაც იღებს ფირმა პროდუქტის რეალიზებისას მთლიანი ხარჯები ხარჯები რომელსაც ფირმა სწევს პროდუქტის საწარმოებლად

მოგება ესაა ფირმის შემოსავლებს გამოკლებული ფირმის ხარჯები. ფირმის მოგება მოგება ესაა ფირმის შემოსავლებს გამოკლებული ფირმის ხარჯები. Profit = Total revenue - Total cost

ხარჯები და ალტერნატიული ხარჯები ფირმის წარმოების დანახარჯები მოიცავს ყველა ალტერნატიულ ხარჯს რომელიც დაკავშირებულია პროდუქტის შექმნასთან

ექსპლიციტური და იმპლიციტური დანახარჯები ფირმის დანახარჯები მოიცავს ექსპლიციტურ და იმპლიციტურ დანახარჯებს ექსპლიციტური დანახარჯები მოიცავს პირდაპირ (ფულად) ხარჯებს დაკავშირებულს წარმოებასთან იმპლიციტური დანახარჯები არ მოიცავს პირდაპირ (ფულად) ხარჯებს.

ეკონომიკური მოგება VS. ბუღალტრული მოგება ეკონომისტები ზომავენ ეკონომიკურ მოგებას როგორც მთლიან შემოსავლებს გამოკლებული ყველა ალტერნატიული ხარჯი (ექსპლიციტური და იმპლიციტური) . ბუღალტრები ეკონომიკურ მოგებას ზომავენ როგორც მთლიან შემოსავალს გამოკლებული ხარჯები (ექსპლიციტური). ისინი არ ითვალისწინებენ იმპლიციტურ ხარჯებს

ეკონომიკური მოგება VS. ბუღალტრული მოგება შემოსავლები მთლიანი ალტერნატიული დანახარჯები ეკონომისტების მიერ დანახული ფირმა ექსპლიციტური ხარჯი ეკონომიკური მოგება იმპლიციტური ბუღალტრული მოგება ბუღალტრების მიერ დანახული ფირმა შემსოავლები ექსპლიციტური ხარჯი

წარმოების ფუნქცია და მთლიანი დანახარჯები

წარმოების ფუნქცია წარმოების ფუნქცია გვიჩვენებს დამოკიდებულებას წარმოებისთვის საჭირო შუალედურ პროდუქტების რაოდენობასა და წარმოებული პროდუქტების რაოდენობას შორის

ზღვრული პროდუქტი ზღვრული პროდუქტი არის ყოველი დამატებითი ერთი ერთეული შუალედური პროდუქტისაგან ნაწარმოები პროდუქტი

ზღვრული პროდუქტი Additional input Additional output = Marginal product

კლებადი ზღვრული პროდუქტი კლებადი ზღვრული პროდუქტი ნიშნავს რომ ზღვრული პროდუქტი იკლებს რაც უფრო იზრდება დამატებითი შუალედური პროდუქტების რაოდენობა. მაგალითი: რაც უფრო მეტ და მეტ მუშახელს ქირაოდ, თითოეულის პროდუქტიულობა იკლებს რადგან ფირმას შეზღუდული რაოდენობით აქვს აღჭურვილობა

წარმოების ფუნქცია წარმოების ფუნქცია წარმოების რაოდენობა ერთ საათში 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 1 2 3 4 5 დაქირავებულთა რაოდენობა

კლებადი ზღვრული წარმოება წარმოების დახრილობა (slope) ზომავს დაქირავებულთა ზღვრულ წარმოებულობას როდესაც ზღვრული წარმოებლურობა იკლებს წარმოების მრუდი ხდება ჰორიზონტალური

წარმოების მრუდიდან დანახარჯების მრუდამდე დამოკიდებულება ფირმის წარმოების რაოდენობასა და დანახარჯებს შორის განსაზღვრავს ფასის პოლიტიკას.

წარმოების მრუდიდან დანახარჯების მრუდამდე

მთლიანი დანახარჯების მრუდი დანახარჯი მთლიანი დანახარჯები $80 70 60 50 40 30 20 10 20 40 60 80 100 120 140 წარმოების რაოდენობა საათში

ფიქსირებული და ცვლადი დანახარჯები ფიქსირებული ხარჯი არის ისეთი ხარჯი რომელიც არ იცვლება წარმოების რაოდენობასთან ერთად ცვლადი ხარჯი არის ისეთი ხარჯი რომელიც იცვლება წარმოების რაოდენობასთან ერთად

მთლიანი ხარჯი მთლიანი ფიქსირებული ხარჯი (TFC) მთლიანი ცვალადი ხარჯი(TVC) მთლიანი ხარჯი (TC) TC = TFC + TVC

მთლიანი ხარჯი Quantity Total Cost Fixed Cost Variable Cost $ 3.00 $3.00 $ 0.00 1 3.30 3.00 0.30 2 3.80 3.00 0.80 3 4.50 3.00 1.50 4 5.40 3.00 2.40 5 6.50 3.00 3.50 6 7.80 3.00 4.80 7 9.30 3.00 6.30 8 11.00 3.00 8.00 9 12.90 3.00 9.90 10 15.00 3.00 12.00

საშუალო ხარჯი საშუალო ხარჯი გამოითვლება მთლიანი ხარჯის წარმოების რაოდენობაზე გაყოფით

ATC = AFC + AVC საშუალო ფიქსირებული ხარჯი (AFC) საშუალო ხარჯი საშუალო ფიქსირებული ხარჯი (AFC) საშუალო ცვლადი ხარჯი (AVC) საშუალო მთლიანი ხარჯი (ATC) ATC = AFC + AVC

საშუალო ხარჯი

საშუალო ხარჯი Quantity AFC AVC ATC — — — 1 $3.00 $0.30 $3.30 2 1.50 0.40 1.90 3 1.00 0.50 1.50 4 0.75 0.60 1.35 5 0.60 0.70 1.30 6 0.50 0.80 1.30 7 0.43 0.90 1.33 8 0.38 1.00 1.38 9 0.33 1.10 1.43 10 0.30 1.20 1.50

ზღვრული ხარჯი ზღვრული ხარჯი (MC) არის მთლიანი ხარჯის ნაზრდი რომელიც გამოწვეულია წარმოების დამატებით ერთი ერთეულით ზრდით ზღვრული დანახარჯი გვეხმარება პასუხი გავცეთ შემდეგ კითხვას: რა ჯდება დამატებით ერთი ერთეულის წარმოება?

ზღვრული დანახარჯი

ზღვრული დანახარჯი

მთლიანი დანახარჯის მრუდი $16.00 მთლიანი დანახარჯი $14.00 $12.00 $10.00 მთლიანი ხარჯი $8.00 $6.00 $4.00 $2.00 $0.00 2 4 6 8 10 12 წარმოების რაოდენობა ლიმონათების წარმოება საათში

საშუალო და ზღვრული დანახარჯები... $3.50 ATC $3.00 AFC $2.50 MC $2.00 ხარჯი $1.50 AVC $1.00 $0.50 $0.00 2 4 6 8 10 12 წარმოების რაოდენოაბ

დანახარჯების მრუდები და მათი მახასიათებლები ზღვრული დანახარჯი იზრდება წარმოების რაოდენობის ზრდასთან ერთად სწორედ ეს არის მიზეზი კლებადი ზღვრული წარმოებლურობის

დანახარჯების მრუდები და მათი მახასიათებლები $2.50 MC $2.00 $1.50 ხარჯი $1.00 $0.50 $0.00 2 4 6 8 10 12 წარმოების რაოდენობა

დანახარჯების მრუდები და მათი მახასიათებლები საშუალო დანახარჯების მრუდი არის U-ფორმის პარაბოლო. წარმოების დაბალ დონეზე მთლიანი დანახარჯი მაღალია რადგან ფიქსირებული დანახარჯი ნაწილდება მცირე წარმოების რაოდენობაზე. საშუალო დანახარჯი მცირდება წარმოების რაოდენობის ზრდასთან ერთად საშუალო მთლიანი დანახარჯი იზრდება რადგან ცვლადი დანახარჯი იზრდება მომენტალურად.

დანახარჯების მრუდები და მათი მახასიათებლები საშუალო დანახარჯების მინიმუმის წერტილის ხშირად ფირმის ეფექტური წარმოების მაშტაბსაც უწოდებენ

დანახარჯების მრუდები და მათი მახასიათებლები $3.50 ATC $3.00 $2.50 $2.00 მთლიანი ხარჯი $1.50 $1.00 $0.50 $0.00 2 4 6 8 10 12 წარმოების რაოდენობა

დამოკიდებულება საშუალო და ზღვრულ დანახარჯს შორის მანამ სანამ ზღვრული დანახარჯი ნაკლებია საშუალო დანახარჯზე, საშუალო დანახარჯი მცირდება. მანამ სანამ ზღვრული დანახარჯი მეტია საშუალო დანახარჯზე, საშუალო დანახარჯი იზრდება.

დამოკიდებულება საშუალო და ზღვრულ დანახარჯს შორის ზღვრული დანახარჯი საშუალო დანახარჯის მრუდს ეფექტური წარმოების რაოდენობის წერტილში კვეთს ეფექტური წარმოების მაშტაბის რაოდენობას მინიმუმამდე დაყავს საშუალო დანახარჯი .

დამოკიდებულება საშუალო და ზღვრულ დანახარჯს შორის $3.50 ATC $3.00 $2.50 MC $2.00 დანახარჯი $1.50 $1.00 $0.50 $0.00 2 4 6 8 10 12 წარმოების რაოდენობა

დანახარჯების სხვადასხვა მაჩვენებლები

დანახარჯების მრუდი მთლიანი ხარჯის მრუდი Total Cost Quantity of Output $20.00 $18.00 მთლიანი ხარჯის მრუდი $16.00 $14.00 $12.00 Total Cost $10.00 $8.00 $6.00 $4.00 $2.00 $0.00 2 4 6 8 10 12 14 16 Quantity of Output (bagels per hour)

დანახარჯების მრუდი MC ATC AVC AFC 3.5 3 2.5 2 1.5 1 0.5 2 4 6 8 10 12 Costs 1.5 AVC 1 0.5 2 4 6 8 10 12 14 16 Quantity of Output

დანახარჯების მრუდის სამი მნიშვნელოვანი მახასიათებელი ზღვრული დანახარჯები იზრდება წარმოების რაოდენობის ზრდასთან ერთად. მთლიანი დანახარჯების მრუდი არის U-ს ფორმის. ზღვრული დანახარჯების მრუდი კვეთს საშუალო დანახარჯების მრუდს მინიმუმის წერტილში.

დანახარჯები გრძელვადიან პერიოდში რადგან ბევრი დანახარჯები ფიქსირებულია მოკლევადიან პერიოდში ხოლო გრძელვადიანში კი ცვალებადია, ამიტომ ფირმების მოკლევადიანი მთლიანი დანახარჯების მრუდი განსხვავდება გრძელვადიანი დანახარჯების მრუდისაგან 24 54

საშუალო მთლიანი დანახარჯი მოკლე და გრძელვადიან პერიოდში Average ATC in short run with small factory ATC in short run with medium factory ATC in short run with large factory Total Cost ATC in long run Quantity of Cars per Day

მაშტაბის ეკონომია მაშტაბის ეკონომია ნიშნავს გრძელვადიანი საშუალო დანახარჯების კლებას წარმოების ზრდასთან ერთად მაშტაბის არაეკონოურობა ნიშნავს გრძელვადიანი საშუალო დანახარჯების ზრდას წარმოების ზრდასთან ერთად მუდმივი მაშტაბის ეკონომია ნიშნავს გრძელვადიანი საშუალო დანახარჯების მუდმივობას წარმოების ცვლილების მიუხედავად

მაშტაბის ეკონომია ATC in long run Economies of scale Diseconomies Average Total Cost ATC in long run Economies of scale Diseconomies of scale Constant Returns to scale Quantity of Cars per Day