1. INFORMATIKA
4. OSNOVE SOFTVERA
:51
Softver

2. Osnove softvera Ciljevi:
Podjela softvera na osnovne kategorije i njihov odnos
Odnos između algoritama i programa
Faktori koji čine računar korisnim alatom
Uloga operativnog sistema u savremenim računarskim sistemima
Pregled evolucije korisničkog interfejsa
:51
Softver

3. Program i algoritam
Računar, brzo i tačno, obavlja “jednostavne” aritmetičke i logičke operacije nad podacima
Program (softver): skup instrukcija u čijoj osnovi su jednostavne aritmetičke i logičke operacije
Algoritam: skup procedura korak po korak kojima se rješava određeni posao (poslovni proces)
:51
Softver

4. Program (softver)
Skup instrukcija u memoriji za upravljajanje hardverom po zahtjevu korisnika
Promjenom programa računar mijenja posao, sa istim hardverom
Program se piše (sastavlja) u koracima
svaki korak rješava po jedan dio problema
Razvoj programa:
problem se opisuje prirodnim jezikom
program se piše u programskom, “pseudo” jeziku
implementacija programa na odgovarajućem programskom jeziku
Bugs – greške u softveru (krpljenja - “pečovanja” u toku eksploatacije)
:51
Softver

5. Posao programera Realizovati algoritam u nekom programskom jeziku
Dodati detalje, komentare i sl.
Definisati procedure testiranja
Ispraviti eventualne greške u softveru - debugging
:51
Softver

6. :51
Softver

7. Programski jezici Mašinski jezik (niskog nivoa):
instrukcije i podatke izvršava direktno CPU
numerički kodovi instrukcija ADD, SUB, INC, MOV, AND, XOR, ...
Programski jezici visokog nivoa (C, C++, Java, Visual Basic, ...):
kreiraju programe koji kontrolišu rad mašine
većina je pisana u imperativu u formi prirodnog teksta (riječi...)
precizno izražavaju algoritam ili ljudsku komunikaciju i sadrže:
sintaksu (formu),
semantiku (značenje) i
sistem tipovanja (svaka operacija definiše tip podataka na koje je primjenljiva)
:51
Softver

8. Računarski programi Implementacija programa:
kompajliranjem - direktno se izvršava hardverom i
interpretacijom (interpreter) - izvršava se hardverom posle programske interpretacije
Zahtjevi za kvalitet programa:
efikasnost/performanse (potrebni resursi)
pouzdanost (tačnost rezultata)
robusnost (otpornost na probleme - ne greške korisnika)
korišćenje (ergonomičnost)
portabilnost (broj platformi)
održavanje (modifikacija)
:51
Softver

9. Računarski programi Razlikuju se od drugih proizvoda: dokumentacija,
upgrading (nadogradnja, ažuriranje)
kompatibilnost,
disclaimers (odricanje od odgovornosti)
licenciranje
distribucija
:51
Softver

10. Računarski programi Dokumentacija softvera: Tutorial manual
Reference manual
Help fajlovi
On-line helpovi
Klasična dokumentacija:
štampana dokumenta za instalaciju, uputstva itd.
:51
Softver

11. Računarski programi 2. Upgrading (poboljšanje) softvera
Većina programa se lako koristi (standardni su)
Advanced features programa – zahtijevaju uputstva
Proizvođači popravljaju proizvode, uklanjaju bagove i dodaju nove karakteristike (features)
Novi programi se izdaju svake godine
Korisnici dobiju novu verziju (upgrade) plaćanjem takse proizvođaču
Manje izmjene se označavaju decimalnom tačkom (Win 3.11)
Veće izmjene se označavaju sledećim brojem (Win 95)
Nestandardne oznake npr. kod Windows verzija OS (Win XP)
:51
Softver

12. Računarski programi 3. Kompatibilnost
Obezbjeđuje korektan rad softvera na datom hardveru, OS i periferijama
Programi napisani za jednu vrstu računara (IBM) mogu da ne rade na drugom tipu računara (Mac)
Podržavaju prethodne verzije
4. Odricanja (disclaimers)
Proizvođači softvera ograničavaju svoju odgovornost za moguće probleme u funkcionisanju softvera, prodajući ga “kao što jeste”
:51
Softver

13. Računarski programi 5. Licenciranje:
zaštita autorskih prava proizvođača komercijalnog softvera
zabranjuje se nelegalno kopiranje u cilju dalje distribucije
korisnik ne kupuje program već softversku licencu (za korišćenje softvera)
Volume licence: ograničava broj instalacija
6. Distribucija licenciranih softvera:
Direktna prodaja, partneri
Maloprodajne prodavnice
Kataloške porudžbine poštom, demo verzije
Web sajtovi (e-knjižare)...
:51
Softver

14. Distribucija programa
Copyright :
zaštićen softver koji se ne smije nelegalno kopirati/distribuirati
Physically copy protection:
zaštita diskova i uređaja od nelegalnog korišćenja softvera
Softveri nezaštićeni autorskim pravima:
Free of cost (besplatni) - Public domain software
Shareware – dozvoljava se testiranje, vremenski su ograničeni, sa ograničenim mogućnostima i sl.
:51
Softver

15. Osnovne kategorije programa (softvera)
Sistemski softver
Aplikativni softver
Drajveri
Kompajleri i drugi programi za prevođenje
Uslužni programi (utility)
Grafički programi, CASE alati ...:
jednostavni za upotrebu, zaobilaze kompleksnu sintaksu programskih jezika (npr. CAD)
:51
Softver

16. Sistemski softver
koordinira rad hardvera i niz drugih poslova “iza scene”
korisnici računara rijetko primjećuju njegov rad
Vrste:
Operativni sistemi
Programi prevodioci (kompajleri)
Utility (uslužni programi)
:51
Softver

17. Operativni sistem
:51
Softver

18. Operativni sistem Operativni sistem obavlja:
Komunikaciju sa periferijama
Koordinaciju konkurentskog procesiranja - multitasking
Monitorisanje resursa, evidencija i mehanizama zaštite
Upravljanje aplikativnim programima, podacima i CPU
Koordinaciju mrežnih komunikacija
Upravljanje memorijom (RAM)
Obezbjeđivanje interfejsa sa fajl sistemom
:51
Softver

19. Operativni sistemi
Omogućavaju korisnicima pristup različitim resursima sistema:
hardveru – štampač, skener, čitač kartica itd. i
softveru – fajl sistemu i programima.
Pristup ovim resursima kontroliše operativni sistem
Postoje dvije komplementarne šeme koje obezbjeđuju ovaj servis:
Mrežni operativni sistemi:
Korisnici su svjesni da postoji više umreženih različitih mašina i
imaju mogućnost da im pristupaju prijavom na njih ili
korišćenjem njihovih resursa preko komunikacionih linija
2. Distribuirani operativni sistemi:
Korisnici ne moraju biti svjesni postojanja više računara
Pristupaju udaljenim mašinama i resursima kao svojim lokalnim
:51
Softver

20. Operativni sistem virtuelna ekstenzija RAM-a
Operativni sistem upravlja virtuelnom memorijom:
virtuelna ekstenzija RAM-a
kada se RAM napuni, podaci se prenose “swapped” na i sa HD sa specijalnim fajlom na HD
swap fajl (u FAT), ili
page fajl (u NTFS fajl sistemu)
veličinu, lokaciju itd., konfigurišu korisnici
:51
Softver

21. Operativni sistem - Fajl sistemi
Skladište, organizuju i obezbjeđuju pristup podacima u računaru
Uređaji za skladištenje koriste fajl sisteme za skladištenje podataka
Fajl sistem obezbjeđuje:
skladištenje i hijerarhijsku kategorizaciju fajlova
menadžment i navigaciju
pristup i oporavak podataka
Korisnici pristupaju fajlovima koristeći GUI ili CLI interfejs
Fajl sistem je organizovan u formi strukture drveta direktorijuma
:51
Softver

22. Tipovi fajl sistema Klasifikuju se u 4 kategorije:
1. Fajl sistemi diska:
Za skladištenje, otkrivanje i oporavak podataka sa HD, CD, DVD... i
Primjer: FAT16, FAT32, NTFS, ext2, ISO
2. Mrežni fajl sistemi:
Obezbeđuje pristup fajlovima u drugim računarima
Transparentni su za korisnike
Primjer: NFS, CIFS i GFS.
:51
Softver

23. Tipovi fajl sistema 3. Fajl sistemi baza podataka:
Identifikuje fajlove po karakteristikama: ime, tip, naslov, autor...
Fajlovi se lako pronalaze koristeći SQL upite ili pretraživač teksta
4. Fajl sistemi za posebne namjene:
Fajlove organizuje softver u toku rada
Koriste ih fajl-centrični OS kao UNIX
Primjer: /proc file system, za pristup informacijama o procesima i dr. karakteristikama OS
:51
Softver

24. Operativni sistem
:51
Softver

25. Podizanje operativog sistema
Neki računari posjeduju OS u potpunosti u ROM-u (BIOS)
Drugi računari samo jednim dijelom imaju OS u ROM-u
Ostatak operativnog sistema se učitava u memoriju sa HD kroz proces koji se zove booting - butovanje
:51
Softver

26. Primjer: Proces butovanja -POST
Jedinica za napajanje izvršava samo-testiranje svih komponenti RS- POST (Power On Self Test)
Kada su naponi provjereni i prihvaćeni, računar indicira da je napajanje dobro i šalje (Power Good) signal vremenskom prekidaču (tajmeru) procesora
To obično traje sekundi
Tajmerski čip prestaje slanje komandi za resetovanje i dopušta CPU da počne rad
:51
Softver

27. POST BIOS - but program poziva seriju POST testova:
CPU
RAM
CMOS
Floppy Drives
Hard
Drives
Power Supply
Display Adapter
BIOS - but program poziva seriju POST testova:
BIOS - dijagnostički program čekira hardver prema permanentno snimljenim podacima u CMOSu
Radi veoma brzo
Oglašava se sa ‘bip’ ako postoji greška
:51
Softver

28. POST
CPU
RAM
CMOS
Floppy Drives
Hard
Drives
Power Supply
Display Adapter
CPU šalje signale kroz sistemsku magistralu (bus) da se osigura da korektno radi
:51
Softver

29. POST CPU čekira sistemski tajmer
RAM
CMOS
Floppy Drives
Hard
Drives
Power Supply
Display Adapter
CPU čekira sistemski tajmer
Tajmer obezbjeđuje da se PC operacije odvijaju na sinhronizovan način
Ovo nije čekiranje sistemskog časovnika (system clock)
:51
Softver

30. POST Testira grafičku karticu (Video Display Adapter)
CPU
RAM
CMOS
Floppy Drives
Hard
Drives
Power Supply
Display Adapter
Testira grafičku karticu (Video Display Adapter)
Obično je ovo prvi put da se nešto prikaže na ekranu (zato se koristi ‘bip’ kôd ako ima greška)
:51
Softver

31. POST
CPU
RAM
CMOS
Floppy Drives
Hard
Drives
Power Supply
Display Adapter
Čekira RAM
Monitor može prikazati količinu memorije koja je čekirana
:51
Softver

32. POST Čekira tastaturu Čekira da li je neki taster pritisnut
CPU
RAM
CMOS
Floppy Drives
Hard
Drives
Power Supply
Display Adapter
Čekira tastaturu
Čekira da li je neki taster pritisnut
Pritiskom na neki taster može se prekinuti proces butovanja
:51
Softver

33. POST
Šalje signale preko specifičnih puteva na magistrali do svakog pogona diska
Čeka odgovor da vidi koji diskovi su tamo
Na svakom pogonu diska obično kratko zasvijetli indikatorska dioda
Može se dobiti odgovor na ekranu šta je pronađeno
CPU
RAM
CMOS
Floppy Drives
Power Supply
Display Adapter
Hard
Drives
:51
Softver

34. POST Rezultati POST se porede sa uskladištenim podacima u CMOS čipu
CPU
RAM
CMOS
Floppy Drives
Power Supply
Display Adapter
Hard
Drives
Rezultati POST se porede sa uskladištenim podacima u CMOS čipu
Razlike mogu dati grešku
Svaka promjena u osnovnoj konfiguraciji sistema snima se u CMOS
:51
Softver

35. POST Neke komponente imaju svoje BIOS kodove Disk kontroleri
CPU
RAM
CMOS
Floppy Drives
Hard
Drives
Power Supply
Display Adapter
Neke komponente imaju svoje BIOS kodove
Disk kontroleri
SCSI kartice
:51
Softver

36. POST – Boot procesi
Kada se kompletira POST proces, sistem je spreman da učita neki OS sa diska gdje je lociran (primarna aktivna butabilna particija)
Različiti mediji za butovanje imaju različite rutine
:51
Softver

37. Više butabilni OS
Omogućavaju korisniku da imaju više od jednog OS na istom računaru
Kod startovanja, operater selektuje koji instalirani OS će koristiti
Samo jedan OS u isto vrijeme može raditi osim u sistemu virtuelnih mašina
USLOV: svaki OS na posebnoj particiji!!
:51
Softver

38. Primjer: Više-butabilni sistemi
Više-butabilni sistem na Linux OS
Koristi Linux Loader (LILO) ili
GRand Unified Bootloader (GRUB)
Primer LILO prompta :
Linux - Linux (ext2fs partition)
Windows - (FAT)
:51
Softver

39. Primjer: Više-butabilni sistemi
Windows OS NT/XP
Može butovati Više butabilni Win XP, NT, 95, 98 i ME
NT loader može prikazati boot menu na startovanju
Primjer promta:
Windows XP Professional
Windows NT 4.0 Work Station
Windows ME
:51
Softver

40. Primjer: Više-butabilni sistemi
Boot loaders drugih proizvođača:
System Commander:
butuje DOS, Windows, OS/2, FreeBSD i Linux
Free BSD – free version of Unix.
OS/2 – IBM Operating System
:51
Softver

41. Microsoft Windows operativni sistemi
Windows – ljuska (shell) za grafičko lice u MS-DOS-u
Sa Windows g., -potpuno novi OS koji rijetko pokazuje svoje MS-DOS porijeklo
Poslednje verzije Windows-a: Win XP, Vista, Win 7, Win 10 nemaju vidljive veze sa DOS-om
We recommend viewing “The Windows XP Environment" (PH_06_14.swf) here. You can find this media asset on the Instructor Resource Center CD-ROM or online at
:51
Softver

42. Microsoft Windows operativni sistemi
Interaktivnost korisnika sa OS-om obezbjeđuju:
Interfejs komandne linije (DOS)
GUI interfejs (Windows Desk Top PC)
Upravljanje datotekama (fajlovima)
Fajlovi mogu biti razbacani po sistemu (fragmentovani)
teže upravljanje i sporiji rad računara
Rešenja - logička organizacija fajlova (fajl sistem)
Windows i Mac OS podržavaju pojam zajedničkih sistemskih foldera sa samoobjašnjavajućim imenima:
My Documents (Dokumenta)
My Pictures (Slike)
My Music (Muzika)
Share this folder (Deljeni, zajednički folderi)
:51
Softver

43. Korisnički interfejs Disk operativni sistemi (DOS)
MS-DOS – interfejs komandne linije ukucavanjem karaktera (slova, brojevi, simboli)
UNIX –interfejs u formi menija:
Komande se biraju iz lista prikazanih na ekranu (menu driven interface)
:51
Softver

44. Korisnički interfejs
Grafički korisnički interfejs –GUI (Graphical User Interface):
To je DOS u kome korisnik interreaguje sa računarom
pomoću miša
Mac OS, Windows
:51
Softver

45. Operativni sistemi Pregled OS Razvoj MS DOS MS-DOS 1981 – v1.0
Windows 3.1/3.11/95/98
Windows NT 3.51/4.0
Windows 2000/XP/Vista Windows 7, 32/64 - bitni
Unix/Linux
Macintosh Snow Leopard (2010), 64-bitni
Windows 8 (2012)
Razvoj MS DOS
1981 – v1.0
1982 – v1.25
1983 – v2.0
1984 – v3.0 za PC & v3.1 za mreže
1988 – v4.0
1991 – v5.0
1993 – v6.0 & v6.2
1994 – v6.21 & v6.22
1995 – pokrenuo rane Windows OS
:51
Softver

46. Operativni sistemi Windows NT 3.1 & 3.5 Objavljen 1993/4
Dodato više bezbednosnih karakteristika (Kerbreros)
Microsoft-ov izbor za visoko-zahtevne krajnje sisteme
Mnogo elastičnije (lakše se oporavlja) fajl sistem
Isti GUI kao Windows 3.1 i 3.11
Na bazi novog kernela
Nije imao potrebu za instaliranim DOS-om
:51
Softver

47. Windows NT 3.51
:51
Softver

48. Tehnološki pomak u Win OS-ima (Gartner, juni 2012)
Windows 8 OS označava početak WinRT (Windows Runtime) modela programiranja OS
WinRT je tehnološki pomak – (DOS, WinNT, WinRT):
DOS tehnologija programiranja OS trajala do 1993
Win NT tehnologija klijentskih OS od 1993 i do 2001 (Win XP OS)
WinRT će obezbijediti:
rad sa Win32 tehnologijom programiranja i novim WinRT aplikacijama
podršku za mobilne uređaje
:51
Softver

49. Windows XP Objavljen oktobra 2001 Zamenio Windows 9x i NT
Zasnovan na NT kernelu
Proizveden u Home i Professional v.
32- i 64-bitna v. na raspolaganju
Zahteva“Activation”
Poboljšana bezbednost:
ugrađen Firewall
šifrovanje fajla – EFS....)
Specijalizovane (redukovane)
verzije
Media Center, Tablet PC
Contains 32 bit kernel & driver set from NT & Win2K
:51
Softver

50. Microsoft Vista Objavljen 30 Januara 2007
Novi GUI (Aero): 3-D izgled i osjećaj
Pet ‘verzija’:
Home Basic, Home Premium, Business, Enterprise, Ultimate
Značajne bezbjednosne karakteristike:
BitLocker i Drive Encryption (samo Ultimate verzija):
može se šifrovati cio HD, osim za bootloader
kombinacija hardvera i softvera
cio disk se može potpuno posvetiti glavnoj ploči
- Windows 7 - objavljen oktobra 2009
:51
Softver

51. Windows Server 2003 Objavljen aprila 2003,verzije:
Standard, Enterprise, Datacenter, Web, Small Business Server
Ugradio karakteristike XP
Mnogo bezbjedniji, podrazumjevano
Baza Microsoft-ove filozofije
“povjerljivog računara” (TCB)
Windows server R2
:51
Softver

52. Windows Server 2008 Objavljen 2008, a verzija 2 (2R) – 2009.
Zasnovan na Windows NT 6.x i istom kodu kao Win Vista
Ima najviše istih funkcionalnosti i arhitekturu kao Vista - IPv6, wireless, brzinu i zaštitu:
BitLocker, ASLR*, poboljšan firewall, šifrovanje diska…
Procesori i memorije su Plug and Play uređaji
Dinamičko particioniranje resursa Dynamic Hardware Partitioning
Svaka particija ima svoju memoriju, procesor i UI
NTFS fajl sistem – samokorekcija korupcije fajlova
OS – S.M.A.R.T. karakteristike za detekciju indikatora kvara HD
Hyper-V hipervizorski softver za virtuelizaciju itd.
*ASLR (Address space layout randomization) tehnika zaštite računara koja slučajno aranžira položaj ključnih oblasti podataka (izvršnih fajlova, biblioteka, helpova, stekova u adresnom prostoru procesa)
:51
Softver

53. Windows CE/Pocket PC -Win PDA uređaji-
Namjenjen za tržište džepnih i priručnih računara
Ima izgled i osjećaj 95 i NT:
V1.0 (1996), V2.0 (1998), V3.0 (2000)
Pocket PC – septembra 2001 (Win XP OS)
Nazvan Windows Mobile 6 (2007):
Windows Mobile Classic – integrisan mobtel
Windows Mobile Professional –sa touch screen
Windows Mobile Standard –bez touch screen
Windows Mobile 6.5 (2010)
(Android, Apple, Blackberry, Windows Mobile, Symbian, MeeGo, Bada ),
Windows Mobile 6.0 Pocket CE, 2010
veliki broj aplikacija i add-ons (mob, GPS, barcode, RFID, kamera...)
:51
Softver

54. Verifikacija Windows verzija
Windows do 3x & NT3.5
Verifikuje se sa:
selektuj HELP u Program Manager meniju
selektuj ABOUT
Obezbeđuje dijalog sa verzijom OS i drugim sistemskim informacijama
:51
Softver

55. Operativni sistem - Unix
Primarno u naučnom ili istraživačkom okruženju
Postoje brojne popularne verzije
Ovo je više-korisnički OS za više istovremenih zadataka (multytasking)
Menu interfejs
:51
Softver

56. Unix tipičan Desktop (CDE)
:51
Softver

57. Operativni sistem - Linux
Linux – softver sa otvorenim kodom
Linus Torvalds - autor kernela Linux OS
Linux OS najpoznatiji softver sa otvorenim kodom
GPL – General Public Licence
Danas Linux pokreće Web servere, filmske i
animacione radne stanice, super kompjutere itd.
Linux ima brojne verzije tzv. “distribucije”
Redhat, Debian, Susse, Mandrak. Ubuntu 10.4 i mnoge druge
Komandna linija sa različitim GUI koji ih prekrivaju
Ranije verzije nisu lake za prosječnog korisnika
:51
Softver

58. Uobičajene distribucije
Distribucija
Podržani jezici
Mandrake
Swedish, English, Spanish, Chinese, Japanese, French, German, Italian, Russian, Estonian, Finnish, Portuguese, Turkish, Thai
Red Hat
English, Spanish, French, German
SUSE
English, Spanish, French, German, Italian, Portuguese
Unbutu – najnovija verzija Linux OS (2009)
I stotine drugih!
:51
Softver

59. Linux OS Prednosti - Nedostaci Niska cijena i velika stabilnost
Jeftiniji zahtijevani hardver
Imun na većinu virusa, trojanaca i Windows ranjivosti ?????
Radi na velikom broju različitih CPUs
Čita većinu fajl sistema i može ih instalirati kao “samo za čitanje” (read only)
Teži za korišćenje za prosječne korisnike
Manje softverskih aplikacija na raspolaganju
Manje sistemskih eksperata i administratora
Nije univerzalno podržan od glavnih snabdjevača
:51
Softver

60. Linux GNOME desktop Main Menu Button Desk Guide Task List
:51
Softver

61. Operativni sistemi Apple Macintosh Objavljen u januaru 1980.
User-friendly alternativa
100% čisti GUI*:
Nema komandi za pamćenje
Miš za usmjeri-i-klikni operaciju
Brojni OS ažurirani proteklih godina
Tekući OS (OS X10)-na Unix/Linux
The Original Mac
* GUI originalno razvijen u Xerox Corporation
:51
Softver

62. Primjer: Originalni Mac GUI
:51
Softver

63. Primjer: Mac OS X
:51
Softver

64. Aplikativni softver
Alat za pomoć računarskim korisnicima u rješavanju realnih sistemskih problema
Korisničke aplikacije:
za računovodstvo, grafički programi, edukacija, igre...
Primjena aplikacija – aplikativnih programa:
daje višenamjensku dimenziju računaru
Svojstva aplikativnih programa:
izgrađeni su na bazi vizuelnih metafora alata iz realnog svijeta
proširuju ljudske mogućnosti
povezuju korisnika i operativni sistem
:51
Softver

65. Aplikativni softver Integrisani softverski paketi:
Obuhvataju više aplikacija koje rade zajedno
Omogućavaju automatsko prebacivanje podataka između pojedinih modula
Cijena im je niža od pojedinačnih aplikacija
Koristi se isti tip komandi u svakom od modula
Primjer: Microsofte Office 2003/2007/2010
:51
Softver

66. Aplikativni softver AppleWorks
Popularni integrisani paketi, AppleWorks i MS Works po pravilu uključuju:
Procesiranje teksta
Baze podataka
Tabelarnu obradu
Grafičku obradu
Komunikacije (web brauzer)
Module za upravljanje personalnim informacijama (Personal information management - PIM) - Outlook
AppleWorks
:51
Softver

67. Aplikativni softver
Paketi više aplikativnih softvera mogu se prodavati i kao zasebni programi
Microsoft Office System (MS Office 2010)
najpopularniji aplikativni paket obuhvata:
Word (program za obradu teksta)
Excel (tabelarni program)
PowerPoint (program za grafičke prezentacije)
Access (baze podataka)
Outlook (program za upravljanje e-poštom ...
:51
Softver

68. Aplikativni softver
Vertikalno tržište i specijalizovani softver (custom applications)
Cijena ovog softvera je mnogo veća od komercijalnih aplikacija
Primjer:
Razvojni softver alati
Softver prilagođen datom poslu:
medicinski računi
bibliotečki katalozi
softver za referenciranje u pravnim poslovima
upravljanje restoranima
sistemi za upravljanje sadržajem (CMS)....
:51
Softver

69. Drajveri Mali programi za komunikaciju U/I uređaja sa računarom
Uključeni su ili u OS ili su dodati uz periferijske jedinice na (disketi) CD
:51
Softver

70. Uslužni programi (utility)
Održavaju sistem i ispravljaju ono što OS nije automatski uradio:
Kopiraju fajlove između memorijskih jedinica
Popravljaju oštećene fajlove na disku
Prevode fajlove (emuliraju) za čitanje pomoću drugih programa
Štite od virusa i drugih malicioznih programa
Komprimuju fajlove tako da zauzimaju manje prostora na disku
Obavljaju i druge važne zadatke…
:51
Softver

71. Uslužni programi (Utility)
Primjer: Symantec Norton Utilities - popularni korisnički paket softverskih alata za obnavljanje oštećenih fajlova, popravljanje oštećenih HD i poboljšavanje performansi HD
:51
Softver

72. Računarski softver
Ekološke preporuke za izbor i korišćenje računarskog hardvera i softvera:
Kupujte uređaje sa zelenom oznakom
Koristite notebook-ove
Koristite sisteme za štednju energije
Isključujte uređaje kada nisu potrebni
Štedite energiju, a ne ekrane
Štampajte samo jednom
Reciklirajte po mogućnosti sve nepotrebne stvari
Odlažite nepotrebne stvari ekološki ispravno
:51
Softver

73. Perspektive interfejsa
Korisnički interfejsi će biti izgrađeni na bazi novih tehnologija:
Interfejsi na prirodnom jeziku
Inteligentni agenti
Virtualna realnost (AVATAR)
WIMP (windows, icons, menus, and pointing devices) interfejsi:
Lakši za učenje i korišćenje nego interfejsi zasnovani na tekstu
SILK interfejsi uključuju mnoge pionirske tehnologije u razvoju korisničkih interfejsa i softvera:
govor i jezik, slika, znanje
:51
Softver

74. Zaključak Osnovna podjela softvera je:
Sistemski softver - koordinira rad hardvera i obavlja poslove iza scene koji se rijetko primećuju
Softverske aplikacije - služe kao produkcioni alati za pomoć kompjuterskim korisnicima u rješavanju različitih problema
Prevodioci i drugi programi - omogućavaju programerima da kreiraju nove programe
Integrisani softverski paketi nude više programa za obavljanje kompletnog posla. Omogućavaju jednostavnu prenosivost podataka između sebe
Nove tehnologije nalaze primjenu u budućim aplikacijama sa poboljšanim interfejsima (WIMP, SILK…)
:51
Softver

75. HVALA NA PAŽNJI!
:51
Softver