Presentation is loading. Please wait.

Presentation is loading. Please wait.

RUNDAMNAK (SOTERIOLOGY) THUHMAIHRUAI Rundamnak timi cu Pathian in mi-hlo pawl a rundamnak hnattuan asi. Sualnak ah a tluse zo mi, thlarau ah mithi, milai.

Similar presentations


Presentation on theme: "RUNDAMNAK (SOTERIOLOGY) THUHMAIHRUAI Rundamnak timi cu Pathian in mi-hlo pawl a rundamnak hnattuan asi. Sualnak ah a tluse zo mi, thlarau ah mithi, milai."— Presentation transcript:

1 RUNDAMNAK (SOTERIOLOGY) THUHMAIHRUAI Rundamnak timi cu Pathian in mi-hlo pawl a rundamnak hnattuan asi. Sualnak ah a tluse zo mi, thlarau ah mithi, milai pawl cu Jesu Khrih ah nunthar a sersiam tharih amah Pathian thawn peh zawm awknak thar nei dingin Pathian in Khrih Jesu sungin hna a ttuan mi asi. Cuticun milai cun Pathian hmaiah dinhmun thar nei in Pathian fa an si sal thei nak asi. Leilungpi sersiam hlan ihsin Pathian in a Fapa Zesu Khrih ah rundam kan si ding cu Amai lunghmui zawng le remruat khawkhan nak vekin a rak timtuah, tumtah cia mi asi. Cui Pathian khawkhan mi cu a tikcu a kimtikah leitlun ah Zesu Khrih, a kumkhua Pathian sinak a nei mi, Pathian THutak cu leitlunah taksa in thuam aw tahratin milai rundamnak hna cu Pai tumtah vekin a tuah famkim mi asi. Cui milai rundamnak thutak cu kannih leitlun mi pawl hnenah theihter kan si rualrualin Pathian Thlarau Thianghlim in a thicia mi milai thlarau cu a nunter, sersiamthar, hrinthar sal tikah Pathian thawn pehzawm awknak thar in tuahsak asi. Cui thutak cun milai sungmuril, thlarau a luahkhat tikah milai siatha theihnak le duhthlannak khalin zianghman rinhlelh, zumhlelhnak um loin a hril ih a zumnak nung cu pek asi.

2 A SUNGTHU PAWL I.Thuhmaihruai 1.Milai in rundam an ttulnak 2. Milai in rundamnak an hawl dan 3. Rundamnak cu Pathian ta a si 4. Tikcu zirin rundamnak phunthum ah tthenmi (Three tenses of salvation) II. Tikcu zirin rundamnak phunthum ah tthenmi (Three tenses of salvation) 5. Milai rundamnak hrang Pathian khawkhan 6. Khross thu 7. Ngaidamnak 8. Thlahthar/Piangthar/Hrinthat/Sersiamtharnak 9. Thiamcoternak 10. Diknak 11. Thianternak 12. Daan hnuai ihsin luatnak 13.Fa ah pomnak 14. Zesu Khrih thissen ruangah Pathian thawn kan naihniam awknak III. KHRISTIAN NUN 15. Zumtu pawl nitin thlarau raal pathum 16. Pathian in a fale pawl a kilhimnak 17. Rumdamnak a hlo lo 18. Piantharnak daltu 19. Piangthar nun ah si ding 20. Khristian nun thalennak 21. ZUmtu le sualnak 22. Khristian nun lungawinak tlaksamnak 23.Thlarau in khat mi nun 24. Ruahsannak in tuarfainak 25. Cawimawinak

3 I. THU HMAIHRUAI 1.Milai in rundam an ttulnak 2. Milai in rundamnak an hawl dan 3. Rundamnak cu Pathian ta a si 4. Tikcu zirin rundamnak phunthum ah tthenmi (Three tenses of salvation)

4 Mi-hlo, Lk 10:10 Greek tongin "Apollumi" timi cu mirangin "Lost' lole "Perish' tiah an let. Laittong in kan simfiang asile "selinglet thluh", "siatral", lole "thihnak" ti a si. Milai hlohralnak cu Pathian hnen ihsin a hlo mi an si. Pathian thawn a um tlang thei lo mi sualnak an tuah ruangah milai cu Pathian thawn a um tlang thei lo mi misual ah an cang ttheh. Mitcaw, mithi: II Kor 4:3-6; Eng a hua, Jn 3:19-21; Sakhua dik lo an nei, I Tim 4:1. Milai cu a thluksiat hnu khalah Pathian a um asi ti theihnak le biak duhnak mizia cu a nei ringring ko nan satan in sakhua dik lo pawl kha a pek hai. Mawhsiatmi an si, Jn 3:18; Pathian thinhengnak hnuai ih um, Jn 1:44 ; Nunnak sungah an tel lo, Jn 8:36; sualnak sungah a thi Eph 2:1,5; Jn 5:40. Satan fate, Jn 8:44 ; Satan thuthup hnuai ah a um, I Jn 5:1,9; Eph 2:2 ; Thulunglo fa, Rom 5:19; Eph 2:2 ; Thimlak ih um, Kol 1:13 ; Ruahsan ding um lo, Eph 2:12 ; Sual mizia sal ah um Mk 7:21-23; Kal 5:19-21; Rom 1:18; 3:20; Isa 64:6 ; Mah le mah rundam aw thei, lo Eph 2:8; Jonah 2:9. 1. Milai in rundam an ttulnak I

5 2. Milai in rundamnak an hawl dan Sakhua nei lo pawl: Pathian a um ti khal an thei lo ih an zum lo. An leitlun damsan cu an taksa le thinlung ruahnak diriam ter a siih leitlun milai pawl kawm awknak ah lungawi tawk ding lawng an ruahsan mi asi. Sakhua biaknak nei tu pawl: Milai phuahcawp, satan pekmi sakhua biaknak nei tu pawl Milai sakhua biaknak pawl hin Pathian a um asi tiah an zumih satan bawmnak le bumnakin Pathian a nungmi be loin milem le sakhua lem pawl an bia. Khristian sakhua biaknak nei tu pawl: aa) Pathian nung kaihhruainak hnuaiah rundamnak co in Pathian a be tu Khatlamah leitlun sakhuanak pakhat vekin Pathian nung hmin biaknak rak nei ve tu an um. Khristian sakhua nak cu leitlun biaknak pakhat vekin biaknak rak nei tu pawlin rundamnak an co tum dan cu a hnuailam vekin asi; Sakhua mittha sinak, Thilttha tuahnak, Sakhua nak ih cangvaihank a phunphun, Baibal theihnak, Sakhua nak ah hman awknak/pumpeknak, hivek sakhua cangvaihnak pawl hmangin kumkhua nunnak vanram co tumtu an um. Khristian sakhua nak cu leitlun biaknak pakhat vekin rak hmangtu pawlin rundamnak an co thei lonak thu cu a hnuailam vekin sim theih asi: Khrih thawn peh zawm awknak an nei lo, Eze 18:4; An sual leiba peksaktu an nei lo, Heb 9:22 ; An thianghlim lo, Pui 11:44-45; Heb 12:14; Satan fa sinak ihsin luat thei nak an nei lo, Jn 8:34 ; Farasi felnak thawn vanram kai an tum ringring, Mth 5:20.

6 3. Rundamnak cu Pathian ta a si Milai rundamnak ah Pathian thinlungput : A tluse zo mi milai parah a zangfahnak cu theihterin a um ding, Eph 2:7; Kumkhua nunnak milai in an nei ding Jn 3:16 ; Thilttha tuahnakah an ttawm ve ding, Eph 2:10 ; Pawl kawm awknak ah an tel ve ding, I Jn 1:1-17 ; Amah theihpitu an si ding, II Kor 5:10-15; ii) Milai rundamnak cu Pathian ih ttuansuak mi a si :Pa in a rak ruat cia, Jn 2:9; Sam 3:8; Rom 8: 28-30; Pa in a ttuan, Jn 1:29; I Jn 2:1,2; Jn 19:20 ; Thlarau Thianghlim in milai a kaihruaiv, Jn 16:7-11; Daihnak, Eph 2:14-18, Kol 1:20; Eph 2:17; Eph 2:4; Jesu Khrih milai sualman thawinak a pekmi le thihnak a tuar mi cu Pathian khawkhan cia mi vekin asi, Dung2:23;4:27-28; Rom 3:25; Jn 10:18; 18:30; Lk 23:46; Heb 9:14. Jesu Khrih a thihnak in a ttuansuak mi Milai sualman cawhkuan cu peksak asi: i) Daan hnuai ihsin luatnak (Daan tawpternak), Jn 1:18; Rom 6:14; 10:4; 7:1-6; II Kor 3:1-18; Eph 2:15; Kol 2:14; Kal 3:19-25; ii) Sualnak ruangih hremnak ihsin luatnak, Rom 3:25; iii) Sual lak ihsi tlennak, Rom 3;24; Eph 1:7 ; I Pet 1:19 ; iv) Milai lamah rem awknak, Rom 5:6-11; II Kor 5:19-20; v) Patian ti lungawinak I Jn 2:2; Rom 3:25,26; vi) Zumtu pawl thianfainak, I Jn 1:7,9; Eph5:26; vii) Leitlun daan le thuneihnak ih dodalnak lak ihsin luatnak, Kol 2:14,15; Heb 2:14-15; Jn 16:11; viii) Mah le mah tisa nunhlun mizia parah thutthennak Rom 6:1-10; ix) Isreal pawl miphun rundamnak Rom 11:26,27. Jesu Khrih cu mi zapi hrangah a thihnak thu Thuthiangin a simmi pawl, Lk 19:10; Jn 3:16; II Kor 5:19; I Tim 2:6; 4:10; Tit 2:11; Heb 2:9; II Pet 2:1; I JN 2:2. Jesu Khrih dinhmun hranrhan Milai in a thuam awknak hlan, Jn 1:1; 17:5; Kol 1:17; Heb 13:8; Milai sinak thawn a thuam awknak (knosis), Phi 2:5-9; Heb 2; I Jn 4:2; Isa 7:14; Mth 1:23; Sem 3:15; II Kor 5:21 ; Sual thawinak, II Kor 5:21; Thihnak ihsin thawhsalnak; A ratsalnak le lalnak; Leitlun let awknak I Kor 15:24-28.

7 4. Tikcu zirin rundamnak phunthum ah tthenmi (Three tenses of salvation) 1) Sual ruangih mawhsiatnak le cawhkuan ihsin rundamnak (ttuan ttheh zo mi-Past) A tikcu/Ziangtikah a cang: Milai pakhat in Jesu Khrih ah zumnak aneih veten cui rundamnak cu a co mi a siih a kumkhua hrangin voikhatah a cang famkim zo. Thuthiangin a simmi: Dung 16:30-31; Eph 2:8; I Tim 1:9 A candan: -Pathian lam hnattuan: Jesu Khrih in thihnak tuar tahratin milai sualman cawhkuan a pek I Kor 15:3-4 Milai lam hnattuan: Pathian in milai rundamnak hrang hna a ttuan ttheh zo mi thutak, milai thlarau thi cu Khrih ah sersiamthar, ti-nung sal asinak thutak cu milai siatha theihnak sungah theihter asi veten milai cun a zumih Khrih cu a pom, rundam asi, Dung 16:31. Pathian in milai parah sualman leiba a phutmi cu Khrih thisen in a peksak zo ruangah Pathian in milai parah mawsiatnak zianghman nei nawn loin milai parah a lung a kim. 2) Sual huham cahnak lak ihsin rundamnak (Zumtu leitlun nunah a cang rero lai mi-Present) A tikcu/ziangtikah a cang: Zumtu leitlun a censung cu a cang ringring ding mi asi: an zum thawk ihsin leitlun an suahsan tiang. Thuthiangin a simmi: Rom 6:1-14; Kal 5:16-25; Rom 8:2-4; Phi 2:12-13. A candan: Pathian lam hnattuan: Thing Khross parih Khrih hanttuan ruangah satan thiltitheinak cu neh in a um zo, Thlarau Thianghlim in zumtu nitin nunah Thuthiangin a sim vekih nung thei dingin le sual nehnak nei thei dingah sual huham cahnak lak ihsin a kaihruai ih a runhim hai. Milai lam hnattuan: Cuticun zumtu cun Pathian ah hngat aw in thlarau kaihhruai le thununnak hnuaiah a nung, Rom 12:1.6:16; Kal 5:16. 3) Sualnak hmai ihsin runsuak nak, zalennak (a cang lai ding mi-future) A thawknak: Zumtu cu tisa in a thih tikah sual thiltitheinak in a hnaihnawk ban nawn lo. Cun Khrih a ratsal tikah zumtu pawl cu ti danglam in an um dingih leitlun sual thiltitheinak in zianghman a hnaihnawk thei nawn lo ding. Thuthiangin a simmi; I Jn 3:1-3; I Pet 2:3-5; Rom 13:11. Jesu Khrih a ratsal tikah amah zumtu pawl cu a kumkhua a siat thei lo mi ruangpi in an thuam aw dingih sankhuk in Pa'I inpi ah an cawl ding.

8 II. RUNDAMNAK TUANSUAK DAN 5. Milai rundamnak hrang Pathian khawkhan 6. Khross thu 7. Ngaidamnak 8. Thlahthar/Piangthar/Hrinthat/Sersiamtharnak 9. Thiamcoternak 10. Diknak 11. Thianternak 12. Daan hnuai ihsin luatnak 13.Fa ah pomnak 14. Zesu Khrih thissen ruangah Pathian thawn kan naihniam awknak

9 5.a. MISUAL RUNDAMNAK PATHIAN KHAWKHAN: PATHIAN IN MILAI RUNDAMNAK HNA A TTUANMI LE TTUANDAN Pathian in amai lungthlitum, duhthusam le lunghmui zawng vekin sualnak ah a tlu se, a thi zo hnu milai cu a Fapa sungin a tlen suakih sankhuk in amai insang sungtel ah a ruat hai. Pathian in rundamnak hrangah a tuah mi cu: Milai in theihnak le tonmi um loin Pathian in thiam a coter mi a si-(thiamcoternak) Pathian in Jesu Khrih ah milai dinhmun thar a sersiammi cu a tleng aw dah lo-(fa sinak dinhmun) Milai tuahnak ah zianghman a tthum aw lo: Pathian Fapa Jesu Khih ih tlennak ruangah asi. A kumkhua daih mi asi: kumkhua nunnak ro Fapa sung lawngin theihnak a um, Rom 15:13; I Pet 2:7; I Siang 10:7.

10 5.b. Rundamnakah Pathian khawkhan- milai dinhmun le covo: a Pathian sankhuk khawkhannak in asi: Pathian in sankhuk rei ihsin khua a rak khang cia ih Fapa sungin a khawkhan mi a tuahsuak mi asi. Pathian in ziangkim a theihcianak vekin khua a rak khan cia mi asi, Rom 8:29; I Pet 1:2 Pathian in a rundamnak co tu ding pawl cu a hril cia, I The 1:4; I Pet 1:2; Rom 8:33; Kol 3:12; Tit 1:1 Pathian in a rak ruatcia, Eph 1:11; Rom 8:29,30; Eph 1:5 A thlang cia, Mth 22:14; I Pet 2:4 Pathian in a ttuan dingmi a hril cianak thu zirh, San mureng rei ihsin Pathian hnattuan asi, Eph 1:4; I The 2:13; 2 Tim 1:9. Leilung sersiam hlan ihsin khuaw khan cia mi asi, Thup 17:8; 13:8

11 5.c. Rundamnakah Pathian khawkhan- milai dinhmun le covo:b Pathian in a hrilcia nak ah a thu hrampi: aa) Amai lunghmui zawng, Eph 1:5, bb) Amai duhnak vekin, Eph 1:5, cc) A zangfahnakin, II Tim 1:9, dd) Amai tumtahnak vekin, II Tim 1:9, ee) Milai sinak zianghman a tel lo (Milai tuah tthatnak maw an tuah tthat dingmi a rak hmuh cia nak ruangah asilo) II Tim 1:9; Eph 1:8,9, ff) Pathian laksawng asi, Eph 1:8,9, gg) Amai bul khawkhan dan vekin asi, Eph 1:11, (Pathian in sualnak ah a tluse zo hnu misual rundam nak ding thu khua a khan tikah midang an tel lo). hh) Mimal (bulpak) a hril cia-nak, Dung 13:48; Rom 9:11; I The 1:4. Ii) Cuti cun a hrilcia nak cu Pathian hmin sunlawinak hrangah asi, Eph 1:4-6; I Kor 1:30,31. Jj) Miphun pakhatkhat hril biknak in asilo, Rom 9:24; Thup 5:9. Kk) A hril cia mi pawl cu a tikcu te ah cawimawi in an um dingih zohman an hloral lo ding, pakhat hman bet asi fawn lo ding, Rom 8:28-30; II Tim 2:19; Jn 6:39. Ll) Jesu Khrih ttongkam, Mth 11:25-27; Jn 6:37,39; 15:16,19. Mm) Pathian in aruat cia mi tikcu ah milai hnenah a ruat cia vekin a takin thlenter asi, I The 1:4; II The 2:13,14; Kol 3:12-4:6. Nn) Milai cu Pathian ih hril cianak fiang aw ding kan si, II Pet 1:5-11 Oo) Hril cia nak cu rundamnak hrang lawng asi loih hnattuan/rawngbawlnak hrang khalah asi, Jn 6:70; Dung 7:15,16; 17:16.

12 5.d. Milai Rundamnak Pathian khawkhan: ( ruatcia) thu ah ruahdan a phunphun: Pathian in milai rundamnak hrangah ziangvekin khua a khangih cui a khawkhan mi tuah famkim asi theinak dingah milai ziangvek mawhphurhnak a nei ti mi thu ah ruahdan a phunphun bang aw lo mi a umih ziangvekin Pathian Thuthianghlim in a zirh ti mi theih le thlun a thu pi zet. A ruatcia thu ah ngaihdan le pomdan tlangpi pathum: 1) Zumnak hmuhcia-Forsight faith-by H. Thiessen Pathian in milai (pakhatkhat) in Jesu Khrih a zum dingmi kha a rak hmuhcia (theihcia) ruangah a Fapa sungin rundamnak co dingah a rak ruat cia, a rak hril cia. 2) Mibur in thlen cia- Coporate election- by R.Shank Pathian in mimal (bulpak) pakhat cio a rak ruat cia in a rak thlan mi asilo ih zumtu mi bur pi cu Jesu Khrih ah rundamnak co dingin a rak ruat cia lole hril cia mi an si. –Mimal (bulpak) thlan cia- Individual election-by Berkhof Pathian in amai hmin sunlawinak hrangah amai duhnak, lunghmui zawng, tumtahnak le lungawinak vekin milai (bulpak) pakhat cio cu a Fapa Jesu Khrih ah zumnakin rundamnak co dingah leitlung sersiam hlan ihsin a rak ruat cia ih a rak hril cia mi asi. Thuthianghlim sungah Pathian in rundamnak hrang khua a khan cia nak thu simnak ah a hman mi ttongfang/kam pawl. Thu sirhsan: Theikim, Sam 139; Khawkhannak, thusuah le thiltum, Eph 1:11; Ropitnak Sam 135:6. Ttongkam hmanmi in a kawk mi pawl: aa) Hrilcia nak (election), Thesolonian khua ih zumtu pawl-II The 2:13; mi tampi- Dung 13:48; mi hrekkhat pawl cu an tel lo- Thup 13:8; Paul-Dung 9:15; milai fimnak ruangah asilo, I Kor 1:27,28. bb) Ruatcia nak (predestination): Greek tttongin “prooridzo” asiih mirangin “to mark off beforehand” tiah hman asi. “Hlan ihsin ruat cia, hminsin cia” tinak asi. Tikcu le caan a thawk hlan ihsin Pathian in a ruat cia, I Kor 2:7. Jesu parah leitlun mi in an tuah mi khal kha Pathian in a khaukhih cia/ruat cia vekin asi, Dung 4:28. Leilung sersiam hlan ihsin a fa sungah hril cia le ruat cia mi, Eph 1:4-5. A roco dingah ruat cia mi, Eph 1:11. Jesu Khrih bangnak nei dingah ruat cia mi, Rom 8:29.

13 5.e. Milai Rundamnak Pathian khawkhan: Theihcia nak (foreknowledge) Milai in Jesu Khrih an zum dingmi kha Pathian in a rak hmuhcia/theihcia ruangah rundamnak co dingah a hril, a ruat cia si sawn loin Pathian in amai ziangkim theihcianak ruangah ziangvek a tuah ding ti mi a theih cia vekin a duhmi a tuah ding mi pawl kha ziangkim a sersiam hlan ihsin a ruatcia ih a Fapa Jesu Khrih sungah rundamnak co tu ding pawl khal a rak ruat cia in a hril cianak asi sawn. (Milai in Jesu Khrih an pom le zum dingmi Pathian in a thei cia ih curuangah a Fapa Zesu Khrih a zumtu ding pawl cu rundamnak co tu si dingah Pathian in a ruatcia ih a hril cia hai asi ti Thuthianghlim sungah khui tawk hmanah a um lo). Greek ttongin “proginosko” timi cu mirangin “prior knowledge” tinak asi ih lai ttongin “a hlan khan in thei cia” tinak asi. Pathian in milai rundam sidingah a hrilcia nakah a thu hrampi -Theikim Pathian a sinak, ropitnak; duhdawtnak; zangfahnak; zawnruahnak; cawimawinak, Dung 13:48; Rom 8:28-30; Rom 9:11-13; Thup 13:7, 8 Pathian in ziangtin milai cu a hril cia, (Rom 8:28) milai duhthlannak in ziangvek mawhphurhnak a nei ve ti mi thu hi theihsual a awl zet. Mi hrekhat ruahnak vekin “Pathian in milai cu khawl vekin a duhduh in a hril”(mechanistic view) kan titikah milai duhthlannak in zianghman hmun a nei nawn lo. Thuthiang sungah kan zoh asile Pathian in ziangkim a khawkhan cia mi cu tuahsuak nak dingah ziangmaw cin milai duhthlannak a cangvai mi kan hmu thei, Eph 1:5; Mth 11:28. Cun mi hrekkhat pawl lala cun “Pathian in ziangkim a ruatcia ih a ruatcia vekin milai tuahnak um lo khalin ziangkim a famkim thluh ding” an ti. Thuthiang sungah kan hmuh thei mi cu Pathian in a khawkkhan mi a tuahsuak nakah le thahrum hmangin milai duhlocingin zumter, a thu awiter asi loih milai in amai duhthlannak cu za ah za hmangin Pathian a zum le a thlun a ttul ti mi kan hmu, Jn 3:18. (Pathian Thlarau in a thimi misual pai thlarau cu a nunter tikah a thlarau mit a vang ih a siatha theihnak zapi, thinlung duhnak zapi thawn sual sirnak thawn Pathian a pan sawn asi). Asinan, Pathian hrilnak le ruatcia nak cu milai zumnak ah a tthum aw mi asilo, Rom 9:11; Eph 1; II Tim 1:9. Pathian in milai a hrilcia le ruatcianak ah milai duhnak le zumnak a rak tel lo nan Pathian in a duhmi a tuahsuak tikah milai duhthlannak cu zalennak pe in milai duhthlannakin thinlung diriam zetin a thlan ve theinak dingah theihnak a pekih a thlanter sawn asi. Hrilcia zirhnak dodaltu pawl cun Pathian in zohman hloral dingah a sianglo ih a duh lo ruangah zohman hril bul mi le ruatcia bul mi a nei cuanglo ding, an ti. II Pet 2:4; l2, Rom 9:20 bungcang hi ttansan zoh aw. Pathian thiltum ziang asi ti kan zoh asile mi hrekkhat cu kaan tahratin mi hrekkhat rundam co dingah hril an sinak thu kan hmuh thei mi a um, Thuf 16:4; Rom 9:22; I Pet 2:8; Jude 4.

14 5.f. Milai Rundamnak Pathian khawkhan: khaikhawm tawi Pathian in ziangtivekin milai rundamnak dingah khua a rak khang ti malte kan sim zo vekin a tu ah a khawkhanmi a pitlinter dan malte kan zoh hrih pei. i)Rem awk salnak -Pathian in milai pawl cu amah thawn rem aw dingin a tuah zo, II Kor 5:18; Kal 1:20. Curuangah milai cu Pathian hmaiah raal kan si nawn loih amah thawn rualrem aw ding kan si, Rom 5:10; II Kor 5:20. ii) Tlennak Pathian in misual a tlennak, Kol 1:14; I Pet 1:18; Rom 3:24. Cuticun milai cu Pathian daan ih mawhsiatnak ihsin tlen zo mi a siih daan mawhsiatnak ihsin kan luat zo, Rom 5:20; Jn 5:24; I Kor 11:32. iii)Thawinakin lungawinak Milai sual hmuahhmuah hrangah voikhat thawinak cu pek asi zo, I Jn 2:2; Rom 3:24,26. Milai sualnak hmuahhmuah cu sual tlentu in a phur thluh zo, I Pet 2:24; Rom 4:25. Milai nun hlun/mihlun cu thing khross parah khenbet in a um zoih Pathian mithmuh ah milai cu mithar/sersiamthar asizo. Jesu Khrih thawn khenbehnak, Rom 6:6. Jesu Khrih thawn thihnak, Rom 6:8; II Pet 2:24. Jesu Khrih thawn phum in kan um zo, Rom 6:4; Kol 2:12. Jesu Khrih thawn kaithawhsal in kan um zo, Rom 6:4; Kol 3:1. Zesu Khrih thawn to tlang kan si, Eph 1:3.

15 5.g.. PATHIAN KAWHNAK: T he Gospel call and effective calling) Senpi vangtlang kawhnak (Gpspel call): Pathian in leitlun mi hmuahhmuah rundamnak co dingin Thuthangttha theihter dingah khua a ruahnak asi, Rom 10:14. Asinan milai tluksiatnak cun milai sinak mizia pawl a siatsuah thluh zo ruangah milai in amai palung suak in Pathian duhtlan theinak a nei nawn lo. Mimal tin bulpak kawhnak (effective call) Rom 8:30 Pathian in a tluse zo mi milai rundamnak dingah a Fapa neihsun sungin hna a ttuan mi pawl cu a takin a famkim theinak dingah amah Pathian lala in mimal hnenah sersiamtharnak, hrintharnak le thleng awknak a pek hai. Cucu Pathian hnattuan asi. Pathian Fapa sungin milai rundamnak hna a ttuansuak tikah misual pawl cu anmai duhthlannak vekin rundam mi sithei dinhmunah a ret hai asi loih Jesu Khrih ah nunthar ih nung dingin thlarau in a hrinthar hlei ah a sersiamthar ih minungthar ah a canter hai asi sawn, Rom 8:29. Thuthiangin ziang a sim: I Kor 1:9; I Pet 2:9; I The 2:12; Rom 1:6,7; I The 4:7; I Kor 7:5; Kal 5:15; Eph 1:18; I The 4:7; I Kor 6:12; Rom 8:30 3. Pathian in misual a kawhnak cu Thuthangttha theihnak in asi, II The 2:14. Misual pa in Thuthangttha a theih tikah a takin a sunglam nunah Thlarau in hna a ttuanih Pathian in misual a rundamnak cu tuah famkim a si. Cuticun misual cun Thuthangttha a theih tikah a thinlung duhthlannak zaten a thlang dingin Pathian thawn rem awknak cu a takin a nunah a lang ding.

16 6.a. KHROS HNATTUAN Khros hnattuanak sungah a tlangpi thu in pathum tlennak, Pai lungawinak, le rem awk salnak timi kan zir ding. Tlennak timi ttongkam hi TH ah voi 132 a hamngih TT ah voi 22 a hmang. A tlangpi thu in "man pek ih lei/tlen" ti mi simnak ah an hmang. i) Tlennak a) A tlentu: Jesu Khrih lawngin leitlun sual lakah a tlu se zo hnu milai pawl cu a tlen suak thei. aa) Jesu Khrih cu Pathian sinak a neih ruangah leitlun milai pawl sualnak tlensuak thei dingah a tlingin a tlak a si. Jn 1:1-3;14; Heb 1. bb) Jesu Khrih in amai duhtlannak liolio in leitlun mi a tlennak asi, Lk 22:42; Phi 2:5-8; Heb 12:1,2 b) Tlennak ttuan suak dan: aa) A lei ih lei mi, "Agorazo", "to buy", lei tinak tttongkam hman asi. Rev 5:9; 14:3, 4. bb) Bazar ih zuar mi lei suak zo, Kal 3:13; 4:5; Eph 5:16; Kol 4:5 cc) Tlennak cun zalennak a hringsuak: (Ai-awhnakin) man peksaknak in zalennak tuahsuak asi, I Pet 1;18 c. Tlennak in a rahsuak mi : aa) Daan hnuai (mawhsiatnak) ihsin zalennak, Kal 3:13 bb) Sual ngaidamnak, Eph 1:7; Kol 1:14 cc) Thiamcoternak, Rom 3:24 dd) Daan hnattuanak ihsin lautnak, Kal 3:24,25; Kal 4:5; Rom 6:14 ee) Thianternak ih hrampi, Tit 2:14; Kal 1:4; Eph 5:25-27 ff) Satan parah nehnak Kol 2:14,15; Heb 2:14,15 gg) Cawimawinak hrampi, Rom 8:23

17 6.b. KHROS HNATTUAN ii) Rem awk salnak: Pathian le milai rem awksal nak Rem awksalnak cu Pathian hanttuan a siih Jesu Khrih thing khross parah a thihnak in leitlun milai le Pathian kar lakah rem awksalnak tuah famkim a si. Cuticun Jesu Khrih a zumtu cun Pathian thawn rem awknak a kar lakah zianghman hnai hnawknak um lo ten rualremnak a nei thei sal asi. 1) TT sungah rual remnak ttongkam hman dan aa) "Katallage" : Umnak party (pawl ) thleng, Rm 5:11; 11:15; II Kor 5:18,19 bb) "Katallaso": Raal ihsin rualpi ttha ah tuah/cang, Rom 5:10; I Kor 7:11; II Kor 5:18-20 cc) "Apokatallaso" Raal awknak hmuahhmuah cu hlawnhlo in rem awknak Eph 2:16; Kol 1:21 Thuthiang in rem awksalnak thu a zirh mi aa) II Kor 5:17-21, Sersiamthar zumtu pakhat cio rem awknak Rom 5:6-11, -Milai cu zianghman theihnak nei lo, "Tha nei lo" a si. -tthathnemnak nei lo, "Pathian misa lo". - Pathian hmaiah misual a si -Pathian thawn ral aw Eph 2:16: -Jesu Khrih ruangpi ah zumtu pawl unau sinak Rom 11:15 : Leitlunah Pathian thawn rem awknak Kol 1:20-22, Leitlun rem awknak Rom 8:22; Kol 1:20 Rem awknak ih rahsuak mi: Thlarau Thianghlim baptism, I Kor 12:13 Hrinthar nak, II Kor 5:7 Mialai dinhmun zirih thianternak, Thiamcoternak, Pawl kawm awknak, Thianternak famkim Cawimawinak

18 6.c.Pathian tlawn lungawinak-a Jesu Khrih thihnak in Pathian thianhlimnak, duhdawtnak, diknak le dingnakin milai parah a phutmi cu tuah famkim a siih Pathian thinlung di a riam ter. Pathian in misual pawl parah a phutmi pawl cu tuah famkim asi. Ttongkam hmainmi: aa) Hilasoms, I Jn 2:2; 4:10; "Lang theinak" ; bb) Hilaskomai, Lk 18:13; Heb 2:17, "to render propitous to one's self, to appease" Pathian ti lungawi a ttulnak: aa) Milai cithlah sualnak ; bb) Pathian diknak in a phut Rom 3:25, 26 cc) Misual aiawh ah Jesu Khrih thihnak (aizawh a ttulnak), Pathian ti lungawi ttul lo sehla, Jesu Khrih thih a ttul lo ding. Isa 53:5,6; I Kor 15:3,4; Kal 1:4; 3:3; Heb 9:22,28; I Pt 1;18,19; 2:14 Aiawh ttuannak in Pathian ti lungawinak: aa) TH sungah thawinak in Pathian ti lungawinak, Pui.1-7. Milai sualnak ruangah Pathian thinhengnak cu thawinak in tlawnlungawi asi. bb) TT sungah Pathian ti lungawinak; 1) TT ahcun Jesu Khrih in mi zapi hrangah thawinak voikhat a pe ih Pathian lung a ti awi. TH sungah cun sual thawinak cu voi tampi pek a rak si, Heb 9:28. 2) TT sungah Jesu Khrih in voikhat thawinak a rak pek mi cu a a famkim le kumkhua daih a siih TH sungih thawinak cu voi tampi pek mi a rak siih a famkim lo mi le kumkhua daih lo mi asi, Heb 10:4. 3) TH lai ahcun thawinak pek tikah runnung in zianghman theihnak le duhnak telloin thawinak cu pek a rak siih TT ahcun Jesu Khrih in amai duhnak le theihnak vekin leitlun misual hrang thawinak cu a kumkhua hrang in tuah famkim asi.

19 6.C. Pathian tlawn lungawinak Pathian ti lungawinak in a rahsuak mi Misual pawl ngaidam dingah Pathian a lung a kimih a dik fawn. A thianghlim mi Pathian hrnagah a diknakin misual parah a phutmi cu Khross parah tuah famkim asi. Sualnak cu zianghman baksam um loin a ngaidam zo. Ziangruangah tile milai sualnak ruangah cawhkuan pawl cu Jesu Khrih in a pe ttheh zo ih sualnak pakhat ruangah voihnih cawhkuan phut le cawh asi thei lo. Milai cu a dik asi tiah phuang dingah Pathian cu a dik. Milai sualnak ruangah Pathian in a phut mi hmuahmuah cu Jesu Khrih in thing khross parah a tuah famkim zo ruangah Pathian in milai cu sual man leiba nei nawn lo, midingah a siar tel zo. Ziangruangah tile milai sualman cu pek famkim asi zo ih Jesu Khrih diknak cu milai diknak ah pomsak an si zo ruangah asi.

20 7. NGAIDAMNAK Milai in amai sual ngaidamnak ding hrangah thil pakhatkhat a tuah ruangah si loin milai sual man cu peksak asi zo ruangah milai sualnak cu ngaidam a sinak sawn asi. Misual cu a sual man ah a nunnak liam ding asi vekin a aiah nunnak pakhat pek asi ruangah a sualman liam ding ihsin a luat ih a sual man cu ngaidam asi zo, Heb 9:22b. Ttongkam hman mi pawl: "aphieemi", "todismiss","to put away", "tawpter”, "lakhloh" tinak asi. Sual ngaidamnak thu hrampi: -Sual thawn a um tlang thei lo mi Pathian thianhlimnak cu diriamter a si. -Pathian dingnak in a phutmi cu diriamter asi. satan in zianghman ttong thei mi a nei lo. milai sia le ttha theihnak cu thianter a ttul, -hminsin: Eph 1:7; Kol 1:14 Sual ngaidamnak in a huap zat: Jesu Khrih a zumih amah ah a ummi pawl hrang lawngah sual ngaidamnak cu a takin an nunah a thleng, Kol 2:13. Rundam cia zo mi pawl hrangah, I Jn 1:3-2:2. Kanmai sual cu kan thei Tawk ih kan phuan awk le sir awk a ttul, I Kor. 11:31; I JN 1:9.

21 8.a. Thlahtharnak-regenration Thlahtharnak ti mi cu milai hnattuan si loin Pathian in misual pakhat cu Jesu Khrih ah thlarau nunthar nei dingin a sersiamtharnak asi. Milai hlun Adam ih thlah si nawn loin Adam neta, Zesu Khrih ah thlahthar sinak nei dingin Pathian Thlarau in a hrinthar/thlahtharnak asi. Tulai tongkam hmani, piangtharnak, hrintharnak, thlahtharnak, sersiamtharnak, thleng awknak, ti pawl hi an zaten thil pakhat thlarau ah mithi, Pathian thawn pehzawm nak nei nawn lo milai cu Zesu Khrih ah sersiamthar, Pathian Thlarau hrin mi asinak thu simnak tongkam hman mi asi. Ziangtin thlahtharnak cu tuah famkim asi. Milai hnattuan asilo, Jn 1:13. Milai nunah a cangmi (passivity of man): Milai tuahnak tel loin, Pathian in milai sunglam nunah danglamnak a tuah mi asi, James 1:18; I Pet 1:3; Jn 3:7-8; Ezek 36:26-27. Thlarau Thianghlim hnattuan asi, (Jn 3:8). Pai’ hnattuan asi, Eph 2:5; Kol 2:13; Jas 1:17,18. Pathian Thlarau in milai sunglam nunah milai thlarau cu a sersiamthar lole a thlahthar hnuah milai theihnak cun a theihmi thutak cu fiangzetin a theithei ih a nunnak cawpcilh in a pom thei. Thutak hnattuannak in Pathian in a kawhnak cu fiang le fel zetin misual cun a theithei ih a nunnak ih hngat awknak thutak ahcun hngat awknak thawn Pathian ah a up aw ding, Eph 2:1; I Pet 1:23-25; Jas 1:18. Hrinthar/thlahthar kan sinak cu milai theihnak par hngat aw loin Thlarau in milai sunglam nunah hna a ttuanmi asi, Jn 3:8. Pathian in milai thlarau cu Khrih ah a thlahthar/sersiamthar hnu lawngah rundam-zumnak khal a um. Cuticun mi pakhat cu Zesu Khrih ah thlahthar a sinak cu a rahsuak mi zumnak nung in theihtheih asi. aa) Minung lam ahcun thlahtharnak, sersiamtharnak, piantharnak le zumnak nung pawl cu thawk le khat, voi le khatah a cang mi asi. bb) Pathian lam, thlarau lam ahcun Pathian Thlarau in milai thlarau cu a hrinthar hmaisak a ttul, Jn 3:3. Milai in milai duhnak vekin Khrih ah mahte sersiamthar/pianthar/thlahtar awk theih asilo. Pathian hnenah milai duhnak vekin rat theih asilo, Jn 6:44,65. Pathian in milai sunglam nunnah hna a ttuannak in mi pakhat cu theihnak dik pek asi, Dung 16:14. Milai cu thlarau tel lo cun mithi asi, Eph 2:4, thutak theihnak khal a nei lo, I Kor 2:14. Curuangah Pathian Thuthianghlim sungah kan hmuh vekin hrintharnak/thlahtharnak, piantharnak timi cu Pathian in Thlarau ih hrintharnakin misual pakhat parah nunthar a neihternakin milai nun thleng awknak asi. Milai duhthlannak in asi loih Pathian thlarau in milai thlarau cu a hrinthar le veten milai thinlung khalin thutak theihnak nei in milai duhthlannak thinlung zate thawn Pathian hnenah pek awknak, Pathian thu hnuaiah tuh lut awknak nunthar asi.

22 8.b.THLENG AWKNAK-conversion (Faith and repentance) Thleng awknak ti mi cu “dunglet hawi,” milai sualnak lamzin ah feh nawn loin sir awknak thawn Zesu Khrih ah zumnakin hngat awknak asi. Curuangah thleng awknakah theihnak, zumnak, sir awknak le thinlung duhthlannak a tel. Theihnak cu thutak theihnak asi. Zumnak cu thutak theihmi ah hngat awknak asi. Sir awknak cu thutak in a sim vekin mai sinak kha pom in thutakin a sim vekin nung dingah nun timtuah ih dunglet hawinak asi. Cuitlunah thleng awknakah milai thinlung duhthlannak a ttul lai. Pathian in misual pakhat a thleng awk ter tikah thahrum hmangin a sunglam nun a thleng asi loih thutak theihter nakin misual cun amai sinak le dinhmun thei aw in Pathian in a ruatsakmi amai hma khua hrangah thilttha le lamzin ttha thlun dingin a thinlungin a duhthlan mi hrimhrim asi. Cucu Pathian Thlarau Thianghlim in milai thlarau a nunter, a sia theihnak ah a fiangter hnu ah milai sunglam nunah a suakmi Thlarau hantuan rah suak mi asi. Rundam-zumnak ah theihnak, lungkimnak le milai zumnak in hngat awknak a tel: Theihnak lawngin a tawk lo, Rom 1:32; Rom 1:18,21; Jas 2:19; Dung 19:15; Theihnak le lungkimnak lawng khalin a twk hrih lo, Jn 3;2; Dung 26:27; Rundam si thei dingin misual pakhat cun amai thinlung duhnakin Jesu Khih ah zumnak in a hngat awk a ttul, Jn 3:16; Jn 7:37,6:37; Mth 11:28; Theihnak a tthan vekin zumnak khal a tthanglian ve ding, Rom 10:17. Zumnak le sir awknak cu voi le khatah a cang mi asi.

23 8.c. Zumnak, sir awknak, le thleg awknak Grudem in a sim vekin, sir awknak cu mai sualnak ruangah thinlung riahsiatnak tuarin cui sual hlun pawl tanta dingin tiamkam awknak le hnuai dawrnak thawn Jesu Khrih ah hngat awknak asi. Sir awknakah sual cu a ttha lo asi ti theinak-thluak sungah theihnak; Pathian thu in sual thu le milai sualnak thu a simmi lungkim pinak-thinlung phurnak; le sualnak ihsin hawi kir in thutak ah hngat awknak-milai thinlung duhthlannak pawl a tel. Sual sirnak cun nunah thleng awknak a langter. Mai sualnak ruangah riahsia zet cingin zianghman sir awknak le thleng awknak um loin a um theih, Heb 12:17. Thutak theihfiangnak ruangah thlarau lam riahsiatnak le leitlun tisa mi riahsiatnak cu a dang aw, II Kor 7:9,10. Rundam mi pakhat cu a nunnak thleng awknak in theihtheih asi ding, II Kor 5:17. Zesu Khrih dungthlun in thutak ah hngat awknak, Pathian thu lunnak cu a duhduh le paihpaih hrang lawng asilo, rundamnak a co tu za te hrang asi, Mth 11:28,29; Lk 24:47; Lk 18:18-30. Zumnak le sir awknak cu hi lei dam sung hrang asi.

24 8.d. Hrintharnak in a rahsuak mi pawl Zesu Khrih ah Pathian Thlarau in a hrinthar mi pawl cu: Sual sungah a nung nawn lo ding, I Jn 3:9; Khrih duhdawtnak in a nung dingih midang hnenah sim sawng duhnak a nei ding, I Jn 4:7; Satan kut ihsin humhim asi zo, I Jn 5:18; A nunah thlarau rah pawl a lang ding, Kal 5:22,23; A nunah rahttha a rah ding, Mth 7:15-20; Pathian Thuthianghlim, Baibal siar duhnak a nei ding, I Pet 2:2. A sunglamih sersiamthar mi thlarau cun Pathian thu a haal ding. Piantharnak/hrintharnak le thleng awknak cu milai pawnlam nun khawsak dan ah a tthum aw loih milai sunglam nun ihsin a puaksuak mi mizia thar sawn ah a lang. Pathian lawngin milai sunglam nun le Pathian thawn an peh tlaih awknak cu a thei.

25 9a. THIAMCOTERNAK-a Thiamcoternak ding hrangah sual ngaidamnak a um hmaisak a ttul, Kol 2:13. Thiamcoternak umtuzia: Diknak le thiamcoternak, Greek ttongin ttong fangkhat vekin hmanmi asi. Thiamcoternak ti mi cu mi pakhatkhat kha thurelnak hmaiah a dik, a sual lo asi tiah phuansuahnak a si. Baibal sungah hman mi ttongfang pawl: -Dikioo, voi 41-a dik asi. -Dikaisia, voi hnih- thiamcoternak. -Dikaiosunee, voi 91 (TT)-diknak Curuangah thiamcoternak ti mi cu "daan vekin asi tiah phuansuahnak", "sualnak nei lo asi tiah phuansuahnak", "mawhnak nei lo asi tiah phuansuahnak" asi. Cucu milai in a tuah cawp mi le ttuansuak mi asi loih Pathian in amai daan vekin milai cu a dik asi tiah a phuansuahnak asi. Thiamcoternak ih thu hrampi: Pathian thianhlimnak le diknak in a phutmi cu diriamter asi. Pathian dingnak in a phutmi cu diriamter asi. Pathian duhdawtnakin misual cu thiam a coter thei zo Satan ih mawsiatnak cun milai parah zianghman thilti theinak a nei nawn lo. Misual pa'I mamawh mi cu tuah famkim a si zo. Thiamcoternak in a huapkauhzia: Misual pakhatkhat Jesu Khrih in a hrangah a tuah sak mi pawl cu a pom ih a zum veten Pathian in milai cu miding asi tiah a phuansuahnak asi ih a kumkhua hrangin midingah pom asi zo. Cucu a kumkhua hrnagah thiam a co ter mi asi.

26 9.b. THIAMCOTERNAK Pathian Fapa Jesu Khrih zumnak in thiamcotermi kan si, Rom 5:13; 3:24; 8:30; I Kor 6:11; Tit 3:7. Sual hmuahmuah ngaidamnak Jesu Khrih thisen sungah kan sual hmuahhmuah cu ngaidam asi zo, Kol 1:14; 2:13; 3:14; Eph 1:7; 4:32. Thiamcoternak le thianternak karlakah Pathian in Adam cithlah misual kan sinak ihsin in rundamnak, ngaidamnak le kan nitin nunah sual mizia ihsin luatih amai duhzawngih nungin amai thinlung put vek kan neih theinak dingin in thianternak kan theihtiam a ttul. Cucu Pathian in vanram mizia thawn mil aw dingin kan sual mizia kha a remsal nak asi, I Jn 1:9.

27 9.c. THIAMCOTERNAK-b Thuthiang in thiamcoternak thu a zirhdan Rom 3:21-31 c.21, Pathian cu a dikih "diknak" neitu asi, c.21b, Pathian cu daan lenglam ah a um, Dun 13:38,39; Rom 9:30-10:4, c.22, Zokhal Khrih a neitu cu diknak neitu an si, c.23, mi zaten an sual zo ruangah mi zaten diknak an ttul/mamawh, c.24, Khrih zumtu pawl cu zianghman sawiselnak le mawhsiatnak um loin thiamcoter zo mi an siih mi dik tiah kawh an si zo., c.25, Jesu Khrih thisen in milai sualnak pawl kha a tlengfai zo, c.26, zohman in Pathian cu dik lo ah an puh thei lo, c.27,28, milai in tuah mi an nei lo, Jesu Khrih tuah famkim thluh mi asi, c.29,30, himi diknak cu Jews le Gentle mi pawl hrangah asi, c.31, Daan in misual parah a phutmi pawl cu Jesu Khrih in a tuah famkim. Rom 8:28-34 c.28,30, Pathian zangfahnak langter tu, c.31, kan sim thei mi cu Pathian cu a cungnung bik asi, c.32, Pathian cu kan hrangah a si, c.33, Pathian cu ropitnak asi, c.34, zumtu pawl mawhsiat an theih lo nak thu pali: Khrih thihnak, thawhsalnak, vanah a umnak, le a palai/aiawh ttuannak.

28 10. DIKNAK Jesu Khrih cu ziangkimah a thianghlim in a famkim,, sualnak nei lo asi. Jesu Khrih diknak thu kan sim tikah Pathian thianhlimnak thu sim vek asi, Jn 16:18,10; Rom 3:5,25. Pathian diknak, Rom 3:25,26: Pathian cu a siat thei lo, a thleng aw dah loih a kumkhua in a ummi tawpcin nei lo diknak Pathian a si ti kan theih ringring a attul. A Pathian sinakah a thianghlim mi asi, James 1:17; A lamzin khal a thianghlim, Jn 1:29; 3:16, Milai diknak cu Pathian hmaiah cun ten umza asi, Isa 64:6; Rom 3:9-18; 10:3; II Kor 10:12 Pathian in milai hrangah diknak a ruatsak mi, Rom 3:22; II Kor 5:21 aa) Cui diknak cu Jesu zumtu hmuahhmuah hrangah asi, Rom4:5, bb) Pathian thusuak in a dik asi tiah phuansuahnak asi, I Kor 1:30; II Kor 5:21, cc) Pathian in Jesu zumtu pawl cu a fapa insang sungtel ah a ruat hai, I Kor 12:13 Pathian in zumtu pawl cu a fapa vekin a duhdawt hai, Jn 17:23; Pathian in zumtu pawl cu a fapa vekin a pom hai, Eph 1:6; I Pet 2:5; Pathian in zumtu pawl cu fapa-ro co tu dingah le amah vek si dingah a ruat hai. dd) Thuthiang sungah ruatsak cawp diknak: Abraham-Sem. 15:6 ( tahtthim; Rom 4:1-22); David Sam 32:1-2. ee) Milai dinhmun zirih ruatsak cawp diknak cu milai nunram ah a takin hmuh le tonmi asilo nan Pathian lamah milai cu a dik asi tiah pomsak mi asi. Diknak cu thiamcoternak ih thu hrampi asi: Pathian diknak, thianhlimnak, le dingnak in milai parah a phutmi vekin tuahsuak dingin Jesu Khrih in a tuahsak zo mi ruangah misual pakhat cu Jesu Khrih in a tuahsak mi a zumnak in miding, le mi dik, a sual lo asi tiah Pathian daan vekin phuansuah mi cu Pathian lungkim mi asi. A tak nunram diknak: Zumtu cun Pathian thu cu kaa in sim le rel lawng si loin a nitin nunah nunpi hrimhrim ding asi. Cucu tuahsuak dingah Thlarau Thianghlim rawngbawlnak ah hngat awknak le a thuhnuai ah tuhlut awknak lawngin a cang thei mi asi, Kal 5:22; Rom 12-16.

29 11.a. Thianternak- Thianternak ti mi cu zumtu pakhat kha a sunglam le pawnlam nun ah Jesu Khrih bang sinsin thei dingin a nitin nunah Pathian in a thianternak asi. A hlan ih nunhlun pawl tlansan in lei tisa mizia doneh in Pathian duhzawngin nung sinsin thei dingin le thianghlim sinsin dingin Pathian in amah zumtu pawl a thianhlimternak asi. Pathian in amah zumtu pawl a thianternak hi mi tampi in an thei thiam lo ttheu ih Pathian vuihramnakah an hmang ttheu. Ziangah tile milai thinlung le taksa mizia hlun pawl kha zumtu nitin nunah Pathian mizia le duhnak thawn a kalh aw mi a rak um ringring mi pawl kha tlansan in Pathian duhdan le miza thawn a mil aw mi nun nei thei dingin Pathian in a zirh hai tikah milai tisa thinlung hrang ahcun a naa tuk theu asi. Cutikah zumtu mi pakhat cun a nitin nunah a tisa duhnak thawn a kalh aw mi tampi a tawng ttheu ih a tisa duhmi tuah famkim thei lo nak in siseh a duh lo zawng aparah a thleng mi ruangah siseh, amah le amah mawh thluk awknak, Pathian mawhthluk nak, dinhmun le kiangkap milai pi pawl mawhthluk nak a suahter ttheu. Nitin nun khawsak nakah Pathian in a thianter mi cu mi thlawsuak asi. Ziangah tile a nitin nunih a ton mi a sia a ttha, a duhzawng le duh lo zawng, a duhthusam a kim tikah le kim lo tikah siseh ziang hmuahhmuah a tonmi ihsin thlarau nun lam hmasawnnak dingah a hmang dingih Pathian thawn an peh tlaih awknakah hmansawnnak ah a hmang thiam sawn ding. Ziangkim thilttha le ttha lo a tonmi pawl ruangah amah le amah a mawhsiat aw lo dingih dinhmun, kiangkap milaipi le Pathian khal a mawhsiat lo ding. Asinan a nunah Pathian mizia le duhnak thawn a kalh aw mi pawl kha Pathian bawmnak dilin tanta in Pathian thawn thinlung put bang aw thei ringring dingin a zuam ding. Cu tikah ziangkim a tonmi cu a hrang tthatnak ah a cang ttheh mi kha a hmu ding. Thianternak cu milai nitinnun thianhlimternak asi vekin milai in amai thinlung zumnak, thazang le zuamnak suah in a ttuan ve a ttul. A ttongkam, a suangtuahnak, a thinlungsung khua luahtu, khawruahdan, a taksa peng hman awkdan, a lungput, a hnattuan, a umnak, a fehnak le a tumtahnak pawl cu Pathian tumtah le lunghmuizawng si thei dingin ziangkim a zuam ringring ding. Thianternak thu kan theihfiang theinak dingah a hnuailam vekin kan sim thei.

30 11.b.Thianternak- Hrintharnak ihsin a thawk mi (Tit 3:5) Thlarau hnattuan asi, I Kor 6:11; Rom 6:18. Thianternak cu leitlun damsung a um dingih zumtu pakhat cu hrinthar asi hnu ah thianghlim sinsin dingmi asi, Rom 6:13; II Kor 3:18; Rom 12:2; Phi 3:13. Taksa a thih tikah thianternak hnatuan cu a tawp ding I The 5:23 Zovek zumtu khal sual nei lo thianghlim famkim dinhmun a thleng thei an um lo. Sual nei lole thianghlim famkim in a ruat aw tu an um pang asile a theih lo mi a um lai tinak asi, Thuf 20:9 Thianternak ah Pathian le milai ttanlak tlang asi, Phi 2:12,13; Kal 5; I Pet 1:2; Heb 12; Thuf 3:5-6; Rom 8:26. Pathian in zumtu pakhat cu harsatnak le nitin nun hmuhtonmi a phunphun lak ihsin a kaihruai ih a nunhlun tlansan in nunthar nunih nung thei dingin a kaihruai vivo. Milai in a nun khawsaknak ziangkim ah Pathian duhdan vek si thei dingin a zuam dingih a thinlung in a ruat mi khal Pathian thinlung put thawn bang aw dingin a zuam ringring ding. Thianternak cun milai nunnak pumhlum a fangsuak Milai ruahnak-mind (II Kor 10:5); thinlung phurnak-emotion ( Kal 2:13); thlarau- spirit ( II Kor 7:1); le taksa-body ( I Kor 6:19) khal a tel thluh. Curuangah Pathian in zumtu milai a thianternakah taksa, thinlung, thlarau zaten a tel thluh. Mi hrekkhat fehsual pawlin an fehsual pi ttheu vekin Pathian in milai thlarau lawng a thianter asi loih milai thinlung le taksa khal a thianter hrimhrim mi asi. Curuangah zumtu mi pakhat cu a taksa khal thianhlim aw hrimhrim ding asi.

31 11.c. THIANTERNAK Pathian cu a thianghlim ih Fapa khal amah te a thian aw, Isai 5:16; Jn 17:19. Cuticun Pa pathian, Fapa Pathian le Thlarau Thianghlim Pathian cu milai thianternak hnattuan ah an tel thluh. Pa in a thianter, I The 5:23; Fapa in a thianter, Eph 5:26; Heb 2;11; Heb 13:12; Thlarau Thianghlim in a thianter, Rom 15:16; II The 2:13 ;Pa Pathian in Fapa a thianter, Jn 10:36; Pathian in puithiam le Isreal mi pawl a thianter, Ex 29:44; 31:13; Thianter kan sinak cu Pathian duhnak vekin asi, I The 4:3; Pathian in in thianternak cu a hnuailam vekin a ra: Khrih ah pumkhat kan sinak vekin,I Kor 1:2,30; Pathian thu in, Jn 17:17; Tim 4:5; Jesu Khrih thisen in, Heb 9:13;13:12 ; Jesu Khrih taksa in, Heb 10:10; Thlarau in, I Pit 1:2 ; Kanmai duhthlannak in, II Tim 2:21,22; Heb 12:14; Zumnak in, Dung 26:18. Cun Pathian in ni le hmun le thilri pawl hi a thianter asi ti kan hmu thei, Suah 29:43…. I Pet 3:15, sungah kan hmuh vekin milai ruahnak sungah Pathian cu thianghlim ten ret ding asi. Milai suangtuahnak lak ihsin Pathian cu thiarfihlim ten ret ding asi. Cuitlunah mahte thianter aw dingin pathian in in fial. II Tim 2:21; Rom 12:1; II Kor 6:17; 7:1; Kal 5:16. Midang thainternak I Kor 7:14.

32 Thianternak dawttthum Asan, umtuzia: i) Qadowsh (hebru) -lakhran mi (sacred, ceremonially or morally) Pui 20:26; Isai 5:16. ii) Qodesh-a thianghlim mi hmun lole thilri. iii) Hagios-taksa ah thianghlim; thinlung lam khalah sawisel ding um lo, Jn 17:11. iv) Hagiazo-(to make holy)-thianhlim-Mth 23:17; I Kor 1:2. Thianternak dawttthum i)Dinhmun thianternak (positional sactification)-mithiang tiah phuansuahnak Milai sualman cawhkuan Jesu Khrih in a peksak zo mi cu Pathian in a pomsak ih milai cu misual si nawn loin Jesu Khrih a zumnak thawngin miding tiah ah phuansuahnak asi, Heb 10:10,14; Jude 1; Eph 4:24; I Kor 1:2; 6:11; I Kor 5:1; 6:1-8. ii) Hmuhtonnakah thianternak (experiwenceial sanctification)- zumtu nitin nunah thianternak Milai pum peknak cu minunglam in tuah hmaisak bik dingmi asi, Rom 12:1,20 Satan thiltitheinak ihsin runsuak nak asi. Zumtu in a nitin nunah leitlun, satan, le taksa sual raal pawl a donak ah Pathian bawmnak in a neh theinak asi, Sam 119:11; Jn 15:32; Rom 8:34; Kal 5:16; Rom 8:4; I Kor 6:19. iii)Thianternak famkim ( absolute/finanl sanctification)-Jesu Khrih a ratsal tikah zumtu pawl a ti thianghlim famkimnak asi, Rom 8:29; Eph 5:25-27; I Jn 3:1-3. Cuticun Pathian in milai cu misual dinhmun ihsin miding dinhmun thleng thei dingin a thianter ih milai cu Pathian mithmuh ah mizual si nawn loin Jesu Khrih ah mi thianghlim, Pathian fa an si zo. Asinan mailai tisa ah sualnak in a neh zomi tisa sinak a um lai thotho ih milai cu sualnak in a khuh mi satan in a uk mi leitlunah a cen lai thotho ruangah Pathian in nitin te a thianter ringring asi. Cuticun, Jesu Khrih a ratsal tikah a kumkhua a siat thei lo mi thianhlimnak in zumtu pawl cu a thuam famkim leh ding. 12.d. THIANTERNAK

33 11.e. Thianternak- Hrintharnak ihsin a thawk mi (Tit 3:5) Thlarau hnattuan asi, I Kor 6:11; Rom 6:18. Thianternak cu leitlun damsung a um dingih zumtu pakhat cu hrinthar asi hnu ah thianghlim sinsin dingmi asi, Rom 6:13; II Kor 3:18; Rom 12:2; Phi 3:13. Taksa a thih tikah thianternak hnatuan cu a tawp ding I The 5:23 Zovek zumtu khal sual nei lo thianghlim famkim dinhmun a thleng thei an um lo. Sual nei lole thianghlim famkim in a ruat aw tu an um pang asile a theih lo mi a um lai tinak asi, Thuf 20:9 Thianternak ah Pathian le milai ttanlak tlang asi, Phi 2:12,13; Kal 5; I Pet 1:2; Heb 12; Thuf 3:5-6; Rom 8:26. Pathian in zumtu pakhat cu harsatnak le nitin nun hmuhtonmi a phunphun lak ihsin a kaihruai ih a nunhlun tlansan in nunthar nunih nung thei dingin a kaihruai vivo. Milai in a nun khawsaknak ziangkim ah Pathian duhdan vek si thei dingin a zuam dingih a thinlung in a ruat mi khal Pathian thinlung put thawn bang aw dingin a zuam ringring ding. Thianternak cun milai nunnak pumhlum a fangsuak Milai ruahnak-mind (II Kor 10:5); thinlung phurnak-emotion ( Kal 2:13); thlarau-spirit ( II Kor 7:1); le taksa-body ( I Kor 6:19) khal a tel thluh. Curuangah Pathian in zumtu milai a thianternakah taksa, thinlung, thlarau zaten a tel thluh. Mi hrekkhat fehsual pawlin an fehsual pi ttheu vekin Pathian in milai thlarau lawng a thianter asi loih milai thinlung le taksa khal a thianter hrimhrim mi asi. Curuangah zumtu mi pakhat cu a taksa khal thianhlim aw hrimhrim ding asi.

34 12. Daan hnuai ihsin luatnak Jesu Khrih ah milai nun hlun cu a thih zo ruangah daan thuneihnak hnuai ihsin a luat mi asi zo, Rom 7:4. Cuticun Khrih in zumtu pawl cu daan thuneihnak le mawhsiatnak hnuai ihsin a runsuak zo, Rom 7:8; Kal 3:25; Rom 6:14; II Kor 3:11. Cuticun Pathian in milai cu a fa sinak in pek zo; Hrintharnakin, Jn 3:7; 1:12; I Pet 1:23. Thangharh zo mi, Eph 2:1; Kol 2:13. Pathian fa sinak nei, I Jn 3:3; II Kor 6:18; Kal 3:26. Sersiamthar, II Kor 5:17; Kal 6:15; Eph 2:10. Thlahthar, Tit 3:5; Jn 13:10; I Kor 6:11.

35 13. Fa ah pomnak (adoptation) Thlarau in a hrinthar zo mi pawl cu Pathian in fa ah a pom hai, Rom 8:15,23. Pathain in fa sinak in pek ih fa ah in pomnak cu amah Pathian hnattuan liolio a siih amai insang sungtel fa dinhmunah in pomnak asi. Hrintharnak-Thlarau hrintharnak in Pathian in nunthar in pek. Thiamcoternak-Pathian in amai hmaiah midingah in pom. Fa ah pomnak- Pathian in a insang sungtel fa ah in pom, Jn 1:12; Eph 2:3; Jn 8:41-44. Paul in a zirhmi: a tikcu can, Rom 8:15; taksa pum rundamnak, Rom 8:23; Israel pawl, Rom 9:4; Jesu Khrih thihnak in tuahsuak mi asi, Kal 4:4; Pathian in a khawkhan cia mi le a ruat cia mi vekin a ttuan suak mi asi, Eph 1:5. Fa sinak dinhmun ah kan co vo Pathian cu “ka pa” tiah kawh thei nak kan nei, Mth 6:9; Rom 8:15,16 Thlarau in in kaihruai, Rom 8:14 Pathian in a fa le vekin nun in sim, Heb 12:5,6 Zumtu dang pawl thawn u le nau vekin peh zaw awknak kan nei, Rom 1:13; James 1:2; Phile 1:2 Kan pa ih nun cawng ding kan si, Eph 5:1; I Pet 1:14-16 Pathian hmaiah pom tlak kan sinak Jesu Khrih kan zunnak in Pathian hmaiah pomtlak miding kan si zo, Rom 3:22; I Kor 11:30; II Kor 5:21; Phi 3:9 Dinhmun zirin thiantermi kan si zo, I Kor 1:30; 6:11. Asinan, nitin hmuhtonmi lak ihsin Pathian in in thianternak cu hi leitlun kan suahsan hlan tiang thianter rero/sinsin dingmi kan si, Eph 5:27; I Jn 3:3.

36 14.a. Jesu Khrih thisen ruangah Pathian thawn naih aw vivo mi kan si Jesu Khrih thisen ruangah Pathian thawn naih aw vivo mi kan si, Eph 2:13; James 4:8; Heb 10:22. Thim lak ihsin runsuak mi kan si, Kol 1:13; 2:13-15. Pathian lalram thlenter mi kan si, Kol 1:13 Jesu Khrih cu kan lungpi asi, I Kor 3:11; Eph 2:20; II Kor 1:21. Pa Pathian in Fapa Jesu Khrih hnenah a pekmi kan si. Ka hnenah ipek mi pawl: Jn 17:6,11,12,20; Jn 10:29 Jesu Khrih ah serhtan kan si, Kol 2:11; Phi 3:3; Rom 2:29 Jesu Khrih in a thianghlimmi puithian hnattuan ttawmtu kan si A thianghlim mi puithiam, I Pet 2:5 Siangpahrang le puithiam, I Pet 2:9; Thup 1:6 Hrilbul mi hnam le miphun hleice kan si, I Pet 2:9; Tit 2:14 Pathian hnen thleng dingah kan hril thei zo, Eph 2:18; Rom 5:2; Heb 4:14-16; 10:19,20 Pathian kilvennak hnuai ih um kan si, ( Rom 5:9,10) A duhdawtnak ah hngat awknak, Eph 2:24; 5:2 A zangfahnak ah hngat awknak, –A zangfahnakin Pathian hmaiah ding kan si, Rom 5:2 –Rundamnak: Zangfahnak in rundammi kan si, Eph 2:8 –Hnattuan: zangfahnak hnuaiah kan zaten hnattuan pek mi kan si, Eph 2:7 –Zirh awknak: zangfahnak hnuai ah Pathian mi si dingah zuam ding kan si, Tit 2:12,13

37 14.b.Jesu Khrih thisen ruangah Pathian thawn naih aw vivo mi kan si- A huham cahnak hnuai ah hngat awknak asi, Eph 1:1; 2:13 A rinumnak ih hngat aw mi kan si, Heb 13:5; Phi 1:6 A daihnak hnuai ah hngat aw mi kan si, Kol 3:15 A aiawhnak hnuai ah kan himnak, Heb 7:25; 8:34; Heb 9:24 Jesu Khih leitlun a rat tikah a rawngbwlnak ih tumtah mi kan si. Kan ro co ding mi Sunlawinak-Eph 1:18. A siat thei lo mi va in ah ret sak cia in a um, I Pet 1:4; Eph 1:14; Kol 3:24; Heb 9:15. Vanram insang sungtel kan si, Eph 2:6 Lalpa ah ennak nei kan si, Eph 5:8; I The 5:4 Pa, Fapa, le Thalrau Thianghlim thawn pawl kawm awknak Cawimawinak Rom 30 : Pathian in amai remruat vekin a tik cu a kim tikah a cawimawi ding mi kan si. Thlarau ah hrin hmaisa bikmi vekin thlawsuahnak co tu Thlarau ih hrinmi Jn 3;6 Thlarau baptisma I Kor 12:13; 10:7 Thlarau cencilh I Kor 6:19; 2:12; Jn 7:39; Rom 5:5; 8:9; II Kor 1:21; Kal 4:6; I Jn 3:24 Thlarau in hminsinnak (seal) sutmi Eph 4:30; II Kor 1:22 Amah ah kan famkim (Kol 2:10). Thlarau thlawsuah hmuahhmuah cu kan co ve, Eph 1:3

38 III. KHRISTIAN NUN 15. Zumtu pawl nitin thlarau raal pathum 16. Pathian in a fale pawl a kilhimnak 17. Rumdamnak a hlo lo 18. Piantharnak daltu 19. Piangthar nun ah si ding 20. Khristian nun thalennak 21. ZUmtu le sualnak 22. Khristian nun lungawinak tlaksamnak 23.Thlarau in khat mi nun 24. Ruahsannak in tuarfainak 25. Cawimawinak

39 15.a. ZUMTU PAWL NITIN RAAL PATHUM Satan, leitlun le tisa –Leitlun a) Leitlun thil ri le nuntudaan (Rom 8:20), leitlun pawl kawm awknak milai pehtlaih awkdan (James 4:4), pawl hmuahmuah cu milai tluksiatnak ruangah Pathian daan kalah an cang thluh. Baibal sungah ttongkam hman mi pawl: Aion-age-kum (voi 40); oikumena (voi 35)–the inhabited earth (especially the old Roman world)-leitlun ro; kosmos-(voi 175)-order-umtudan pawl le leitlun kaihhruai awknak nuntu le khawsak dan pawl a tel thluh. Leitlun cu Pathian thawn a ral aw zo ih leitlun ngainatnak cu Pathian thawn a raal aw mi asi. b) Zumtu pawl cu leitlun nunphung (social kosmos-satanic system) pawl thawn an raal aw. Asinan zumtu pawl cu leitlun mi thawn an raal aw tinak asilo. “Pathian in leitlun a duhdawt tuk ruangah” (Jn 3:16) tiah Thuthiang sungah kan hmu. Asile, Pathian ziang a duhdawt? Leitlun milai pawl maw leitlun milai nuntu khawsakdan, asilole leitlun thil le ri? Pathian thu tel loin leitlun kaihhruai awknak pawl cu satan in a kuathnuai ah a ret cia hai mi an si. Pathian hmin sunlawinak si loin milai le milai cawimawi awknak le lei tisa diriamnak hrangih leitlun nunphung pawl cu Pathian thawn a raal aw mi asiih zumtu pawl thaw khalin a raal aw mi an si. c) Leitlun kumpi le milai kaihhruai awknak, minung ruahnak ah a hngat aw mi fimthiamnak, tisa taksa le thinlung diriam ternak, milai suangtuahnak in a suak mi biaknak pawl hi satan kut hnuaiah a ummi an si, I Jn 2:16. d) Leitlun tisa kaihhruai awkdan pawl hi Pathian mithmuh ah sual an si, II Pet 1:4;2:20; James 4:4; I Jn 4:3; James 1:27; I Jn 3:18. Leitlun thuneihnak le milai cawimawi awknak kumpi kaihhruai awkdan pawl khal hi Pathian mithmuh ah sual asi, I Jn 4:4; 3:1;2:7; II Pet 3:10. Zumtu pawl nitin nunah nehnak an co thei nak cu zumnak in asi, I Jn 4:4; 5:4,5. Cun mah le mah fimkhur ten leitlun thawn hnawihnih aw lo dingin fial kan si, Rom 12:2.

40 15.b. ZUMTU PAWL NITIN RAAL PATHUM Satan Satan cu hi leitlun kaih hruai awknak ih lubik asi, Isa 14:13,17; Jn 12:31; 14:30; 16:11; Lk 4:5-7; Eph 2:2; II Pet 4:3,4. Satan cun zumtu pawl siatsuah ding a tum ringring, I Pet 5:8. Satan huham cahnak, Isai 14:12,16; Lk 4:5-7; I Pet 5:8; Thup 12:9; 20:3,7,8. c) Zumtu pawlin satan an nehnak cu zumnakin asi, I Jn 4:4; Eph 6:1- 15, Michael vekin Jude 1:9. Tisa Tisa sinak mizia cu zumtu nitin nunih raal asi, Rom 8:8. Zumtu mi tampi cu an nitin nunah an thinlung hmun a luahtu pawl kkha ziang asi ti an thei fiang lo ttheu ih voi tampi cu milai sual mizia ihsin a suak mi ruahnak pawl kha Pathian duhzawng si hmang tiah ruat tahratin an nunpi ttheu. Cuticun Pathian duhnak hawl loin milai tisa duhnak le thinlung diriamnak hawl asi tikah thlarau lam nunah siatnak mi thlentu a siih a takin leitlun nun lala ah siatnak mi a thlen ttheu. Rundam cia mi khal tisa mi zet vekin an um thei, I Kor 3:1-4. Cuticun mai nitin khristian nunah mai thinlung sung suak pohoh a tuah ih a thlun tu pawl cu zumtu piangthar sinacingin leitlun tisa mi vekin an taksa peng an hman awknak, Pathian malsawm pekmi an hmandan, an kiangkap ih um an milai pi an pehtlaihnak, le an insang nuntudan pawl khalah zianghman danglamnak lang loin an um ttheu. Mai milai tisa duhnak le ruahnak in a ttha le ttha lo kan ti mi pawl cu siatnak thlen ttheu tu asi ti an theihhngilh ttheu. Cucu zumtui’ nitin raal asi. Zumtu sunglam nun cu ziang tik lai khalah a do aw ringring mi tisa le thlarau raal do awknak hmun a si, Kal 5:16,17; Rom 8:2-4; I Kor 5:5. Curuangah mai tisa duhnak a thlun ringring ih thlarau in a phutmi dokalh tu cu a nun a thluang thei lo dingih a tawpnak cu mitthli thawn Pathian nunsimnak a tong ding. Lei tisa mizia pawl cu zumtu leitlun nunah hlawn thluh verver a theih lo ih nitin nunah neh asi sawn, Kal 5:16,17

41 16.a. PATHIAN IN ZUMTU PAWL A KILVENNAK Zumtu pawl leitlun nitin nunah tisa mizia sual, leitlun le satan ral neh thei dingin Pathian in ziangtin a kilveng ti-thu a hnuailam vekin thuthiang sungah kan hmu thei. –Pa Pathian Pathian thukam cu milai dinhmun zirin asilo, Jn 24:6,37; 10:28. Pathian huham cahnakin, Jn 10:29; Jude 28; Rom 8:31,38; Heb 7:25. Pathian duhdawtnak, Jn 3:16; Rom 5:8-11. Jesu Khrih thlacamnak ah kan hmu thei fawn, Jn 17:9-15,20; Heb 7:25. –Fapa Pathian A thihnak, Rom 8:34; I Kor 15:3,4; Rom 8:1; Jn 3:18. A thawhsalnak, Rom 4:25; I Kor 15:3,4,20. –Thlarau Thianghlimbaptism I Kor 12:13; Kal 3:27 Thlarau Thianghlim hminsinnak (seal), Eph 4:30; 1:13; II Kor 1:22. Pathian in zumtu pawl raal lak ihsin a runsuak nak. Khrih zumtu pawl hin hi leitlun nun an suahsan hlan cu satan, leitlun le tisa sual raal an do ringring dingih voi tampi cu minung sinak in tluksiat can, cauh le bah can an nei ding. Asinan, cutik khalah

42 16.b. Pathian in amah zumtu pawl cu a kaitho ringring ding a si. Pathian in a cencilh aa) Pa Pathian- I Kor 3:16-17 bb) Fapa Pathian – Kal 2:20 cc) Thlarau Thianghlim I Kor 6:19 Pathian thu Sam 119:105; Eph 6:10-18 Thlarau Thianghlim rawng bawlnak Fapa Pathian in a cahternak Thlacamnak

43 17.a. RUNDAMNAK A HLO LO Zumtu piangthar zo pakhatkhat cu a tluksiat tikah a rundamnak a hlo maw hlo lo ti mi thu ah el awknak tamzet kan ram zumtu pawlin an tawng. Hi tawkah tawiten kan zoh dingah ka duhmi cu kanmah in ziang kan ruat ti mi hnakin Thuthiangin ziang a sim ti mi asi. Cun hmunkhat ah Thuthiangin a simmi kha Baibal pumhlum in ziang a kawk ti mi thawn kan khaikhin thei lawngah Baibal in ziang in sim ti kan thei fiang thei ding. A dang zawngin kan sim asile, thusutnak a um mi cu, Pathian in a Fapa Jesu Khrih thihnak in leitlun mi a rundam maw, asilole rundam theih dinhmun ah leitlun misual pawl cu a tuat hai? Ruahdan dangdang thawn khaikhin hnik uhsi. Arminian pawl ruahdan Jacob Arminius (1560-1609) ih ruahdan ihsin a suak mi asi. Arminus ih fehpi mi ngaihdan hi kan ram zumtu hrekkhat lakah a pomtu an um men thei. Khristian mi piangthar pakhatkhat in a rundamnak a hloh thei Pathian in rundam si ding mi pawl a ruatcianak, a rua-hman cianak cu zoin a Fapa Jesu Khrih a zum dingih zoin a zum lo ding ti mi a rak theihcia nak ah a hngat aw. Adam tluksiatnak ruangah milai sunglam nun cu a zaten a siat thluh lo, selingbalailet asilo. Curuangah a sia le a ttha a hril theiih amai tuahnakih zir in rundam co thei, co lo thei asi. Mi pangthar zumtu pakhat cu Pathian duhnak ah hngat aw in a nung asi ahcun hi lei damsungah famkim nunneih theih asi.

44 17.b. Zumtu pawl dinhmun himnak a) Pai’ tumtahmi Rom 8:30. Pa Pathian in a tumtah vekin a ttuansuak mi a siih misual pakhat rundam a si thu ah milai rorelnak zianghman a tel lo. Pathian in amai tumtah vekin a tuah ih milai cu hmanrua ah a hman mi sawn asi. Zumtu pawl cu Pathian huham cahnak in a kilhim mi an si, Jude 24; Jn 10:28-29. Sualnak hnuai ah mithi dinhmun ih ta a thlen suak thei tu Pa Pathian cun Fapa Jesu Khrih ah “ka fa le an si’ tiah a phuan zo mi zumtu pawl cu a hnen thleng dingin a humhim thei ih pakhat hman hlo loin a hnenah a hruai suak thluh ding asi. b) Fapa hnattuan Jesu Khrih ih palai ttuanak (Rom 8:33, 34), ruangah zumtu pawl cu an him ih Pathian hmaiah a mawhsiat thei tu ding zohman an um lo. Fapa Jesu Khrih in misual pawl sualman a pek sak lawng si loin an sualman a peksak ih Pai’ insang sungtel sinak a pek hai hnu ah vanram an thlen hlan lo an hrangah palai a ttuan ih Pai’ duhnak vekin Pa in a hnenah mawhpurhnak a pek mi zumtu pawl cu pakhat hman hloh lo dingin an hrangah rawngbawlnak le awiawhnak hnattuan a ttuan ringring asi, Jn 6:39-40; Heb 7:25; Jn 17:15,17,21,24. Thlarau Thianghlim Hrintharnak le siamtharnak, Tit 3:5. Thlarau Thianghlim cun zumtu pawl cu hrintharnak a pek ih an sunglam nun khalah a siam thar sal asi. Hminsinak khen, ( I Kor 6:19,20). Zumtu pawl cu rundamnak ni famkim a thlen hlan lo Pathian fa an sinak hminsinnak cu Thlarau Thianghlim in an parah tuah a siih zohman in an la hlo thei lo. Baptisma, I Kor 12:13. Thlarau Thianghlim in zumtu pawl cu bapstisma a pek hai ih Pai’ insang sungtel sinak neiin lam a hruai hai. Rundamnak ni hrangah hminsin nak tuah, Eph 4:30. Zumtu pakhat cio cu a ra lai dingmi rundamnak ni sunglawi ah cawimawi ding, Pathian fa le an si ti theihtheihnak ah hminsin tuah an si.

45 18.Piantharnak daltu Milai thlarau cu thutak theihtheihnak nei lo, mithi asi vekin Pathian Thlarau Thianghlim in thutak theihternak in a hrinthar, sersiamthar, fiangternak lawngah piantharnak cu cang thei mi asi. Cucu Thlarau ih hrinmi ti asi. Culai lakah, milai lam ruahnak sungah daltu vekin a lang theu mi pawl tla cu: Milai tthathnak ah hngat awknak, Rom 7:8. Baibal sungih mino milian pa bangin milai in mai tuah tthatnak le felnak ruangah rundam kan si ve theinak dingah Pathian in ziangtalah in siar sak ve sehla kan duh ttheu. Khristian nun thianghlim kan zoh hmaisa, Jn 10:10. Milai in sakhua mi cu ziangvek asi ding, mi piangthar cu ziangvek asi dingih ziangvekin a um ding ti ruahnak kan rak neih cia mi ruangah voi tampi mi tampi in cumi dinhmun thleng thei dingah an ruat lo ruangah piantharnak an ttih. Kan sualnak in kan theihnak a khuh ttheh, mihlo kan si, Lk 19:10. Kan sual thinlungin thutak a dodal ruangah theihnak tlasam in zum ngamnak khal kan nei lo ttheu. Milai mithmuh ih fel tawkin theih awk nak ruangah vanram kai tlak ah kan ruat aw ttheu, Rom 3:10. Rinhlelhnak kan nei ringring, I sai 44:22. Sual damkhan kan nei ringring, I Jn 1:8,9. Zumtu piangthar zo zovek khal a tam le amal ti men famkim lonak le sualnak thawn hi lei damsung cu an nung ringring asi ti kan ruat tel lo ttheu. Milai sakhua fehpi dan in piantharnak cu kan hawl ttheu 2 Tim 1:9. Pathian in ziangvek lamzin in tuah sak ih khui tawk feh ding ka si ti hnakin mailai thinlungin sakhua lamzin a sial mi sawn ah kan tthum aw ttheu.

46 19.a. Piangthar nunah si ding daan Zumtu mi piangthar nun ah a lotheihlo ih a ttul mi pawl a umih cu pawl tuah loin mi piangthar pakhat a nung asi ahcun a nunah harsatnak maksak a tong dingih Pathian a vuihram thei. Asinan Pathian in a khawkhan cia mi vekin a nung asi ahcun a nitin nunah leitlun vanram a hmang ringring ding. Lungawinak: mi pakhat cu thihnak ihsin a luat ti a theih awk tikah lung awi loin a um thei lo ding. Thlacamnak in Pathian thawn pawl kawm awknak, Jn 15:7. Baibal ca thiang siar nak, Dun 17:11. Nitin nunah Pathian duhzawng hawlin Thuthiang a siar ringring dingih Pathian thawn pawlkawm nak a nei ringring ding. Thu lunnak, Jn 14:21. Milai tisa duhnak hnakin Pathian duhdan in a nung sawn ding. Pathian ah tthum/hngat awknak, I Pet 5:7; Sam 37:5. Nitin nun ih siat le tthat ah siseh lungawi aipuan khal siseh Pathian ah a hgnat aw ringring ding. Thlrau hlo veinak le Thuthangttha phuannak, Mth 4:14; Jer 9:1. Mi pakhat in Khrih ah lungawinak nunthar a neih tikah a kiangkap ih a unau le a minung pi pawlin nei ve hai sehla ti a duhsak ding. Nunhlun suahsannak, II Kor 5:17. Rundam asi zo mi pa cun a nunhlun, Pathian thawn a kalh aw mi nuntudan le mizia pawl cu a tanta hrimhrim ding.

47 19.b. Piangthar nunah si ding daan Sual huatnak, Thuf 8:13. Amai sung ih um sual hi a hua hluahhluah lo ding. Cuvek thotho in a kiangkap ih sual khal a hua dingih sual tuahnak hmun khalah a um thei lo ding. Bawmnak dilnak, Mth 5:6. Ziangkim ah milai rinsan loin Pathian a rinsan dingih bawmnak a dil ringring ding. Pumpeknak Dung 1;8; Rom 12:1,2. A nunnak cu amai ta asi nawn lo ti a thei dingih Pathian duhdan ah a hngat aw in a pum a pe aw ding. Nunsimnak, Heb 12:5-8. Piangthar cia zo mi cu Pathian in a fa vekin nun a sim hrimhrim asi. Thlarau in a zirh ding Ziangkim theihnak a pe ding, Jn 14:26. A nitin nunah Pathian duhnak vekin nun thiam dingin a zirh ding. ii)Thutak ah mi a hruai, Jn 16:13 iii) Hnangamnak mi a neihter, Jn 14:16-17 iv) Huham cahnak mi a pek, Dung 1:8 v) Sia le ttha theidan theinak mi a pek, I Jn 2:15 vi) Nunmawi ah mi a hruai, I Kor 7:35; I Pet 2:12 vii) Hminsinnak in tuah, II Kor 1:22

48 20.a.Khristian nun tthanlennak Kal 4:19; II Pet 3:18; I Pet 2:2 Nunhlun suahsan/tanta ding mi le thihter dingmi, Kol 3:5,8 i) Milai ruahnak ah hngat awknak; ii) Ngai awknak;iii)Bawrhhlawh nun, iv) Hurnak/taksa hiarnak; v) Tisa caknak sual; vi) duh awmnak; vii) Thinhenghmannak; viii) Ngwl tohnak; ix) Huat awk nak; x) Relsiat awknak; xi) Ttongkam bawrhhlawh; x) Thuphan le bum awknak; Nunthar in thuam awk dingmi, Kol 3:12-14 i) Lainatnak le duhdawtnak; ii) Ngilneihnak; iii) Ngawi tlawm awknak/hnuaidawrnak; iv) Thinsau nak; v) Tuarfainak

49 20.b. Khristian nun tthalennak daltu Thinlung thlahdahnak, II Kor 4:1,16; Heb 12:3,5; Thuf 4:23 Zalennak hmansualnak, Kal 5:13; Rom 6:1; I Pet 2:16 Rualpi pawl mi, kiangkap hnaivai pawl thawi pawl kawm awknak ttha lo, tisa mi thawn pawl kawm awknak, I Kor 15:33,34 (Kal 6:7)(Sam 1;1); Thuf 4:14; 13:30; I Kor 5:11; Eph 4:29. Sual phuannak, mahle mah cek awk felnak le Pathian hnenah ngaidamnak nei lo, Thuf 18:13; Sam 32:3-5; I JN 1:8-10 Lungawi thiam lo, Eph 4:26 Thinhengnak, Eph 4:26; Sam 4:4; Mth 5:22; James 1:19; Thuf 29:22 Sam 103:8; Jn 4:2. Hnattuan daithlannak, II Tim 4:2; Phi 2:12; Nu 8:11; Mth 20:1; JN 6:27; 9:4; Dung 13:2; I Kor 3:12; Phi 1:6; Kol 3:23; I The 4:11; 5:12; II The 3:10 Sumpai thu ah fel lonak, sum ngainatnak, I Tim 6:10; Thus 5:10; Mth 6:24; 27:5; Lk 3:14; Dung 5:2; Heb 13:5; I Pet 5:2 Midang parah hngat awknak, I Jn 5:10; Rom 8:16; Kal 4:6 Nuamnung cen duhnak, I Tim 5:6; II Tim 3:4; Thuf 10:23; 21:17; Eph 1:5,9; II Tim 3:4; II Pet 2:13 Pawl kawmnak nei lo, zumtu mahte lawng nung cu thlemnak doneh a har Pawisak nei lo le nun daithlang, Hla 12:5; Mth 12:36; Jer 48:10 Nitin mai khros phurh zuam lo, Mth 10:38 Ttih hrut, Num 13:31; I The 5:14; II Tim 1:7 Lar duhnak, Mth 23:5; Mth 6:1,25,16 Buainak, Sam 37;7; Thus 4:8; I Kor 5:12; I The 4:11; Isai 32:6; Tit 2:5 17) Hmuhsuamnak Thuf 12:16; Sam 69:9; Thuf 22:10; Rom 15:3

50 21. Zumtu LE sualnak Pathian ah lungawinak a hlo, Sam 51:8,13,12 Pathian thawn pawl kawmnak felfai neih a theih lo, Sam 66:18; Thuf 22:8-13 Nunah thlarau hnattuannak alang thei lo, Eph 4:30 Siatcamnak a thleng thei, Sam 12:5,6 Pathian hmin a siatter, II Sam 12:14 Taksa thihnak a thlen thei, Dung 5:1-5 Nunsimnak a tong ding, Heb 12:5-8

51 22. Khristian nun lungawinak tlaksamnak Pathian remruat ah tthum aw loin milai ruahnak ah hngat awknak, Rom 8:28 Pathian rinsannak nei lo, zumnak mal, I Sam17:45-46; Sam 37:5; 125:1 Vanlam zoh nun nei lo, Dung 7:55; Kol 3:1 Theihthiamnak tlaksamnak, Phi 4:4

52 23. Piangthar nunniam mi le thlarau mi Piangthar nunniam, I Kor 3:14; Heb 5:12 a) Mai hmakhua lawng ruat ringring Cawmcawp ttul rriinngg Rawl hak ei thei lo, thutak theihtheinak nei lo Thinheng awl, hngintteu rriinngg Phur awl, riahsiat awl Mai thu lawng duh Thei bik vekin um ringring Milai lawm le porh duh Siatnak cing ringringih thungrulh hmang, thincin hmang Nehnak nun nei lo, sual thawn tthenhnih aw thei lo

53 23. Thlarau ah a khat mi Nehnak nun nei, thlarau ih khat, Sam 1:1-3 Hmailam hrang tumtahnak ruat, Mth 20:24 (Na ruahnak sungah ziang a um ti na cek tikah na nun kha ziangin a lo uk ti na thei thei ding). Pathian thu ah tuhlut awknak nun hngngamnak, Rom 5:10 Lungawi thiam ringring, Phi 4:4; Hab 3:17 Nundan thiam, Phi 4:13 A ttha zawngih pomdan thiam, Rom 8:28 Nunpitling, Jn 10:10; Eph 2:7 Dunlam thusia hngilh hmailam thilttha hrang zuam vivo, Phi 3:13 Ziangkim theihthiamnak le tuarthiamnak, Phi 4:13-14

54 24.Ruahsannak in tuarfainak Thlarau in a hrin mi pawl hmuahhmuah cu Pathian huham cahnak hnuaiah ret le kilhim an si dingih a tawpak tiang venhim an si ding. Thuthiang sungah kan hmuh thei mi a) Khrih ih ni sunglawi a thlen hlan lo, Phi 1:6 A ruat cia pawl a ko, thiam a coter ih a cawi mawi ding, Rom 8:30 Zohman kan hlo lo ding, Jn 6:38-39 Zo in saw in tthen thei ding, Rom 8:31-39 Zianghman kan parah mawhsiatnak a um nawn lo, Rom 8:1 An siatral dah lo ding, Jn 10:27. A tlunih Pathian Thuthianghlim ttongkam kan hmuh tikah zumtu unau pawl ziangvek harsatnak le thlemnaklak khalin siseh in zangfah ih a Fapa hman ui loin in pe tu kan Pathian cun thihnak ihta in tlen suak lawng hman si loin amah lala in a hnen kan thlen tiang dam le lung awiten in kaihruai in in kilveng vivo ding asi. Ziangkim kan tonmi cu kan hrang hlawknak le tthatnak ah a canter thluh leh ding. b) A tawp tiang kilhimmi pawl lawng a takin thlarau in a hrinmi an si thu kan theifiang leh ding. A ttongkam hrekkhat pawl zohhnrih hnik uhsi: Jn 8:31, keimah ah nan um asi ahcun; Heb 3:14, a tawp tiang kan …; I Jn 2:19, in tlansan, ziangah tile anmah cu kanmah lakih mi an silo. Curuangah zumtu unau pawlin kan rualpi le unau pakhatkhat in tlansan ih dung in sip san hmuh tikah zianghman thanau ding a um lo, Pathian Thlarau in a hrinmi an si ahcun amah Pathian lala in lam a hruai dingih lamzin dikah an ra kir sal ding. Asinan Pathian thlarau in a hrin ngaingai lo mi pawl cu milai in zianghman simbet hlah uhsi.

55 25. Cawimawinak Jesu Khrih a voihnihnak a ratsal tikah Pathian hna a ttuan ding. Adam ihsin thawkin a ratsal tiang Khrih zumtu hmuahhmuah cu a thi cia khal an thosal dingih a siat thei lo mi kumkhua nunnak in an thuam aw ding. I Kor 15:12-58; I The 4:14-17. Taksa thar umtuzia Taksa taktak a si ding, Lk 24:39 Jesu Khrih vek kan si ding, I Jn 3:2; I Kor 15:20 A siat thei lo mi asi ding, I Kor 15 Cawimawi zo mi taksa asi ding, Mth 13:43; Mth 17:1-5 Huham cahnak thawn a thuam aw ding, I Kor 15:43. Zumtu unau, Pathian in leitlun le a sungih um pawl a sersiam hlan ihsin a khawkhan vekin kannih kan can khalah ziangkim milai rundamnak hna a ttuanih tuisunah a ttuan vekin Khrih a ratsal hlan tiang a ttuan sunzawm vivo ding. Cutikah, hi leitlun nun hi kan suahsan tikah Pathian in in duhdawtnak le kan hrangah ziangkim hna a ttuan mi fiangten kan hmuh leh tikah tuah theihnak nei lo le zumnak tlasam in kan nun rero hi mak kan ti zet leh ding. A Fpa hman ui loin thihnak ihsin in runsuak thei tu kan Pathian cun amai insang sungtel ah in ruat zoih “Ka Fa” tiah in kawh vekin kannih khalin “Ka Pa” tiah kawh theinak kan nei ve ruangah a duhmi cu kan parah tuah famkim thei dingin huham cahnak le duhdawtnak famkim a nei asi ti kan theihnak hin kan nun hnangamnak ropi la ziangvek harsatnak khal raltha zetin pahtlang ngamnak thazang le raltthatnak in neihter cio hram seh. Amen.

56 Buaipi ttheu mi bungcang Kal 5:4, milai felnak in thiamco le rundammi si na tum asi le Pathian in lamzin a lo ruahhman sak cia mi na thlun lo asi. Heb 6:4-6, rundamnak a hlo thei tiah mi pakhatkhat in a zirh asile a voihnihnak rundamnak a um lo ti mi thu khal a zirh tel a ttul. Jn 15:6, Jesu Khrih ih thutthenak tohkham thu a simnak asi II Pet 2/Jude in a simmi cu zum lotu fehsual pawl thu asi. Sual huatnak, Thuf 8:13. Zumtu pawl cun sual an hua. Sual nun simnak Heb 12:5-8. Pathian in a fa tak pawl cu a kumkhua sual lakah an tluksiat lo nak ding hrangah an nitin nunah nun a sim ringring ih Pathian ttihzah le Pathian tel loin ka nung thei lo asi ti an theihtheinak dingah an fehnak lamzin ah nun a simih a kai hruai ringring. Pathian in a thei thiam, Jn 10:3. Pathian in a tlen cia mi pawl cu a thei hai ih a kilhim.


Download ppt "RUNDAMNAK (SOTERIOLOGY) THUHMAIHRUAI Rundamnak timi cu Pathian in mi-hlo pawl a rundamnak hnattuan asi. Sualnak ah a tluse zo mi, thlarau ah mithi, milai."

Similar presentations


Ads by Google